SahibkarliğİN Əsaslari

Kiçik mü

əssisələrin növləri. 

    F

əaliyyət növlərindən, müəssisələrin  bazara  çıxması  imkanlanndan  və  hərəkət 

strategiyasından  asılı  olaraq  Qərb ölkələrinin  iqtisadiyyatında  kiçik  müəssisələrin  aşağıdakı 

növl

əri fərqləndirilir:  

- kommutant tipli kiçik mü

əssisələr;  

- patient tipli kiçik mü

əssisələr;  

- eksplerent tipli kiçik mü

əssisələr 

Kommutant tipli kiçik mü

əssisələr. Bu qrupdan olan kiçik mü- ıtssiseler bir qayda olaraq son 

m

əhsulun ayn-ayrı detallarının hazırlanması üzrə ixtisaslaşıb, aralıq istehsalı heyata keçirirlər. 

Patient tipli kiçik mü

əssisələr. Bu qrupdan olan kiçik müəssisələr yerli xammal və material 

m

ənbələrinə əsaslanmaqla və məhdud tələb baxımından lokal satış bazarlarına xidmət etməklə 

son m

əhsulların buraxılışı üzrə ixtisaslaşırlar. 

Eksplerent tipli kiçik mü

əssisələr. Bu qrupdan olan müəssisələri bir çox hallarda riskli firmalar 

v

ə  ya innovasiya müəssisələri də  adlandınrlar.  Bu  cür  müəssisələr  əsas etibarilə  elmi və 

konstruktor xidm

ətləri həyata keçirirlər. 

---

 

       Kiçik mü

əssisələr bir və ya bir neçə fəaliyyət növü üzrə ixtisaslaşmaqla xalq təsərrüfatının 

bütün sah

ə  və  sferalarında  fəaliyyət göstərirlər. Qeyd etmək  lazımdır  ki,  xüsusi  fəaliyyət 

növl

ərinin həyata keçirilməsinə müstəsna hallarda dövlət müəssisələrinə icazə verilir. Müəyyən 

qrup m

əhsul  istehsalı  isə  adətən xüsusi icazə  (lisenziya)  əsasında  həyata keçirilir. Kiçik 

mü

əssisələr öz təsərrüfat fəaliyyətlərinin həyata keçirilməsində  tam sərbəstliyə  malikdirlər. 

Bel

ə  ki, onlar istehsal etdikləri məhsula müstəqil sərəncam vermək hüququna malik olub, 

m

ənfəətin vergilər və  digər məcburi ödənişlər  çıxıldıqdan  sonra  qalan  hissəsindən sərbəst 

şəkildə  istifadə  edə  bilərlər. Bütün növ müəssisələrin maliyyə  nəticələrinin ümumiləşdirici 

göst

əricisi mənfəət hesab edilir. Müəssisənin təsərrüfat fəaliyyətində  ən mühüm proses 

planlaşdırma hesab edilir. Kiçik müəssisələr öz fəaliyyətlərini sərbəst planlaşdılırmaqla istehsal 

olunan m

əhsullara və  göstəriləcək xidmətlərə  olan tələb  baxımından  inkişaf  perspektivlərini, 

mü

əssisənin iqtisadi və  sosial  inkişafının  təmin edilməsinin və  işçilərin  şəxsi gəlirlərinin 

artırılmasının zəruri səviyyəsini müəyyən edirlər. Planlar əsasında müqavilələr tərtib edilməklə 

müst

əqil olaraq məhsul,  əmtəə  və  xidmətlərin  istehlakçıları  (alıcıları),  həmçinin məhsul 

istehsalı üçün zəruri olan material və mal göndərənlərlə müstəqil olaraq imzalanır. 

     Mü

əssisədə  işləyənlərin  əmək  haqqının  həcmi, forma və  sistemləri, həmçinin  onların 

g

əlirlərinin digər növləri kiçik müəssisələr tərəfindən müstəqil  şəkildə  müəyyənləşdirilir. 

Mü

əssisə əmək haqqının minimum həcmindən və eyni zamanda orta əmək haqqı səviyyəsindən 

az olmamaqla 

əmək  haqqı  və  əmək  şəraiti, həmçinin müəssisənin təşkilati-hüquqi 

formalarından  və  mülkiyyət növlərindən  asılı  olmayaraq  işçilərin sosial müdafiəsi ilə  bağlı 

t

ədbirləri həyata keçirir. 

       Kiçik mü

əssisələrin işçiləri, sosial və tibbi sığortaya cəlb edilir və dövlət müəssisələrinin 

işçiləri üçün nəzərdə tutulan bütün növ sosial təminat hüququna malikdirlər. Bu baxımdan kiçik 

mü

əssisələr sosial və tibbi sığorta haqları ödəyir.