Tofiq quliyev

stay  their  hand  untill  after  the  house  of  Commons 
questions. The gnats of employers he  worked for in Cork 
would see an old workman dying on the streets and not lift 
a hand to help him (Ch.Dickens); 
2) Hərəkətin icra tərzini bildirən idiomlar: ing. hand down 
(“asanlıqla”),  with  one  hand  tied  behind  one’s  back 
(“asanlıqla”),  to  set  one’s  hands  to  smth.  (“hər  hansı  bir 
işə başlamaq, iş görmək”); azərb. əldən iti  olmaq, əli ağır 
olmaq, əldən zirək olmaq və s. 
I  can  run  this  pub  with  one  hand  tied  behind  my  back 
(Ch.Dickens).  –  Mən  bu  pivəxananı  çox  asanlıqla  idarə 
edə bilərəm. 
I  won’t  set  a  hand  to  such  tomfoolery  for  one,  -  replied 
Tommy  (R.L.Stevenson)  “Mən  heç  bir  kəs  üçün  belə  boş 
şey üçün iş görmərəm, - Tommi cavab verdi”.
 
3) bacarıqlılıq və ya bacarıqsızlıq bildirən idiomlar: ing. a 
good (crack) great hand (“əlindən hər iş gələn”), a bad / 
poor hand at smth. (“əlindən heç nə gəlməyən”); azərb. əli 
qızıldır, əli işə yatmır, əli qatıq kəsmir, əlini pişik yeyib və 
s.; 

---

 
161 
4)  müştərək  iş,  həmfikirlik  bildirən  idiomlar:  ing.  to 
extend  a  hand  of  friendship  (“dost  əlini  uzatmaq”  / 
“kömək  əlini  uzatmaq”),  every  man’s  hand  against  one 
(“hamı  bir  nəfərə  qarşı”),  to  strengthen  smb’s  hand 
(“dayaq  olmaq”),    to  give  a  helping  hand  (“kömək  əlini 
uzatmaq”); azərb. əl uzatmaq, əl tutmaq; 
5) bir işin yerinə yetirilməsi və ya yetirilməməsini bildirən 
idiomlar:  ing.  to  put  one’s  hand  to  the  plough  (“əlləri 
gicişmək”), to try one’s hand at smth (“bəxtini sınamaq”), 
not  to  lift  a  hand    (“barmaq  tərpətməmək”);  azərb.  əli 
bənd olmaq, əl-ayağını itirmək, əl-ayağı soyumaq, əl-ayaq 
açmaq və s.; 
6)  fəal  işə  hər  hansı  maneə  olduğunu  bildirən  idiomlar: 
ing. to bind smb’s hand and foot (“əl-qolunu bağlamaq”), 
to  take  /  bear  a  hand  in  (“əl  bulamaq”);  azərb.  əl-ayağı 
bağlanmaq,  əl-ayağı  yanına  düşmək,  əl-ayağına 
dolaşmaq;  
7)  nəyəsə  nail  olunmasını  bildirən  idiomlar:  ing.  to  fall 
into  good  /  firm  hands  (“yaxşı  əllərə  düşmək”),  to  be  off  

---

 
162 
smb’s  hands  (“müvəffəqiyyətlə  başa  çatdırmaq”);  azərb. 
ələ keçirmək, əldə saxlamaq və s.;   
8)  emosional  vəziyyət  bildirmək  üçün  işlənən  idiomlar: 
ing.  rub  one’s  hands    (“əllərini  bir-birinə  sürtmək 
[məmnunluq bildirmək üçün]”);   
He sighed and rubbed his hands with pleasure like a man 
newly restared to liberty (W.Scott) “O, köksünü ötürdü və 
yenicə  azadlığa  çıxmış  adam  kimi,  əllərini  bir-birinə 
sürtdü”.  
9) adət, vərdiş, ənənə, inanc və s. ilə bağlı olan idiomlar: 
ing. to ask for a lady’s hand (“evlənmək təklif etmək”), to 
offer  smb  one’s  hand  (“məhəbbət  elan  etmək”);  azərb. 
ürək vermək. 
10) məkanla bağlı idiomlar: ing. on all hands (“əlini hara 
atırsa” / “hər yerdə” / “hər tərəfdən”), to be ready / lie to 
one’s hand (“əlinin altında olmaq”), to be in a single hand 
(“bir əldə olmaq”); azərb. əlinin altında və s.  
Hesab edirik ki, bu, nüvə komponenti əl (hand) sözü olan 
idiomların  tematik  qruplarının  tam  siyahısı  deyildir. 
İdiomların semantikasının daha geniş araşdırılması onların 

---

 
163 
əlavə  semantik  qruplarının  müəyyənləşdirilməsinə  imkan 
verə bilər.  
İngilis  və  Azərbaycan  dillərində  mənaları  üst-üstə  düşən 
və  fərqlənən  idiomlar  da  çoxdur.  Bir  sıra  hallarda 
semantik  uyğunluq  özünü  müxtəlif  qruplara  məxsus 
idiomlarda  da  göstərir.  Lakin  indiki  mərhələdə  onların 
hamısının 
araşdırılıb 
üzə 
çıxarılması 
müəyyən 
çətinliklərlə  qarşılaşır.  Məsələn,  ingilis  dilinin  frazeoloji 
lüğətində  [177,  942]  20000-dən  artıq  frazeoloji  vahid 
toplandığı  halda,  Azərbaycan  dilində  belə  həcmli  lüğət 
hələ yoxdur. 
Yuxarıda qeyd etmişdik ki, insanın bədən üzvləri ilə bağlı 
olan  idiomların  40  somatizm  əsasında  formalaşdığı 
göstərilir. Lakin əlavə etmək lazımdır ki, onların sırasına 
bəzi  ümumi  sözlər  də  daxil  edilmişdir.  Məsələn,  body  –