Biosfera mahsuldorligining kamayishiga asosan quyidagilar sabab bo‗ladi: -
gidromelioratsiya ishlarini amalga oshirish; - oqova va sizot suvlari, shuningdek tuproqning turli mineral o‗g‘itlar, kimyoviy moddalar, har xil zaharli moddalar bilan ifloslanishi; - sanoat chiqindilari bilan muhitning ifloslanishi. Biosferada hayotning taqsimlanishi nihoyatda murakkab va xilma –xildir.
Tabiiy ekotizimlar qanchalik rang-barang bo‗lsa biosferaning barqarorligi yuqori
bo‗ladi yoki, aksincha.
Biosfera uchun toza birlamchi mahsulotning mumkin bo‗lgan sarflanish
ulushi 1% dan katta emas. Bu ―1% qoidasi‖ deb yuritiladi va undan chetlashish
biosferadagi tabiiy energetik jarayonlarning buzilishi va chuqur ekologik inqirozga
olib keladi.
Q.X.Muftaydinov, H.M.Qodirov, E.Yu.Yulchiyеv Ekologiya.
75
III.3.1. 2.-rasm. Biosferada SO 2 ning aylanma harakati. _________________________________________________________________
O‗z bilimini tekshirish uchun savollar. 1
. Biosfera nima? 2. Biosfera haqidagi ta‘limotni kim va qachon yaratgan? 3. Biosfera nechta qismdan tashqil topgan? 4. Biosferaning tarkibiga nimalar kiradi? 5. Biosferaning funktsiyalari nimalardan iborat? _________________________________________________________________ O‗z bilimini tekshirish uchun testlar. 1. Biosferada hozirda ... turlari mavjuddir. A) 100 mingga yaqin o‗simlik turlari va 1,5 mln.dan ortiq
hayvon;
B) 500 mingga yaqin o‗simlik turlari va 1,5 mln.dan ortiq
hayvon;
C) 400 mingga yaqin o‗simlik turlari va 1 mln.dan ortiq hayvon;
Q.X.Muftaydinov, H.M.Qodirov, E.Yu.Yulchiyеv Ekologiya.
76
D) 200 mingga yaqin o‗simlik turlari va 1,5 mln.dan ortiq hayvon.