Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг

PASTKI JAG SUYAGI - mandibula 
Pastki jag suyagi, kalla suyaklari bilan xarakatchang birlashadi. Bu suyak 
gorizontal joylashgan tanasi - corpus mandibulae v vertikal Yunalgan shoxlari - 
ramus mandibulae kismlaridan iborat. Pastki jag suyagining tanasi uning asosi - basis 
va tishla joylashadigan alveolyar qismi - pars alveolaris lari tashkil topadi. Suyak 
tanasi tashki Yuzasining o‗rtasida engak dumbogi kism protuberantia mentalis buladi. 
Bu kism uz navbatida ikkita tepalikdan tuberculi mentales tashkil topadi. Bu 
tepaliklarning yo tarafida pastki jag kanalining yakuni-engak teshigi - foramen 
mentale - kurinadi. Kupincha bu teshik 4 va 5 tishlar soxasida uchraydi.
Pastki jag suyagining tashki Yuzasida 5-6 tishlar soxasidan boshlanadigan va 
muskullar birlashadigan kiyshik chizik - linea obliqu kurinadi. Engak soxasining 
ichki Yuzasida muskullar birlashadiga o‗simtalar - spina mentalis uchraydi. Uning 
ostida va Yon tomonid ikki korinchalik muskullar birlashadigan chukurchalar - fossa 
digastrica joylashadi. Bu chukurchaning ustki qismida esa til osti sula bezi ta‘siridan 
hosil bulgan chukurcha - fossa sublinqualis joylashadi. Bu ikki chukurchalar orasida, 
5-6 tishlar soxasidan boshlanadigan va muskullar birikishi uchun xizmat qiladigan 
linea mylohyoide kurinadi. Bu chizikning ostida, 5-7 tishlar soxasida jag osti sula 
bezi ta‘siridan hosil bulgan chukurcha - fovea submandibularis kurinadi. Yuqori jag 
suyagining Yuqori chekkasida tishlarning ildiz joylashadigan katakchalar - alveoli 
dentales buladi. Ularni tusiklar septa interalveolaria bir-biridan ajratib turadi. 
Katakchalarning oldingi devorida, tish ildizlariga mos ravishda burtmalar bulib juga 
alveolaria deyiladi. Katta ozik tishlarda ikkitadan ildi bulganligi uchun katakchalar 
xam tusiklar septa interradiculari vositasida bulinib turadi. Oxirgi katta ozik tishining 
orka soxasidagi Yuzaga - fossa retromolaris deyiladi.
Pastki jag suyagi tanasining ichida kon tomir va nervlar joylashadigan kanal - 
canalis mandibularis buladi. Bu kanal pastk jag suyagining shoxlarining ichki 
Yuzasidagi teshik - foramen mandibularis dan boshlanib, tashki Yuzadagi engak 
teshigigacha davom etadi.
1
Pastki jag suyagining shoxlari - ramus mandibulae - ikkita o‗simtadan tashkil 
buladi. Oldinda joylashgan tojsimon o‗simta processus coronoideus ga Chakka 
1
Human Anatomy, Kenneth S. Saladin, USA 2014. Gray's Anatomy for Students,Drake RL Vodl W, Mitchell AWM Elsever Churchill 
Livingstone, 2014

---

79 
muskuli birlashadi. Orkada joylashga o‗simta pastki jag bugimi hosil etishda 
katnashadi va processus condylalaris deyiladi. Bu o‗simtada buyin qismi - collum 
mandibulae va boshchasi - capitulum mandibulae tafovut etiladi. Pastki jag suyagi 
shoxchasidagi ikkita o‗simtalarning orasida pastki jag uymasi - incisura mandibulae 
kurinadi. 
Bugim hosil etishda ishtirok etadigan o‗simtaning ichki Yuzasida tashki 
kanotsimon muskul birikadigan chukurcha fovea pterygoidea kurinadi. Pastki jag 
suyagi shoxchasining tashki Yuzasida chaynov muskul birikadigan burtmalar - 
tuberositas masseterica uchraydi. Shu soxaning ichki Yuzasida esa ichki kanotsimon 
muskullar birikadigan burtik tuberositas pterygoidea buladi. Bu burtikning tepasida, 
shoxlarning ichki Yuzasida pastki jag kanali boshlanadigan teshik - foramen 
mandibularae kurinadi. Bu teshik atrofidan chikib turgan o‗simtaga - tilcha - lingula 
mandibulae deyiladi. Pastki jag suyagi shoxchasidagi ikkita o‗simtalarning orasida 
pastki jag uymasi - incisura mandibulae kurinadi.