Üç dağ qoynunda yatan Tarovlum Kitab, dünyasını dəyişmiş tarovluların

133
  
miz  bir 
dəfə
 
məni
 
keçmiş
 
dərs
i 
danışmaq
 
üçün
 
lövhəyə
 
çağırdı.
 
Böyük
 
şövqlə
 
dərsi
 
danışmağa
 
başladım.
 
Dərsi
 
danışdıqca
 
müəllimə
  fikir  verirdim.  Onun 
üzündə
 
elə
  bir 
məm
nunluq 
duyğusu,
 
elə
  bir  nur  var  idi  ki,  ona  baxan 
şəxs
 onun 
həmin
 anda 
ən
 
xoşbəxt
 insan 
olduğunu
 
fikirlə
-
şərdi.
 
Mənim
 
dərsi
 
yaxşı
 
danışmağım
 
müəllimi
 
göyün
 yed-
dinci 
qatına
 
qaldırmışdı.
 
Belə
 
müəllimi
 
sevməmək,
  onu 
nümunə
 kimi 
qəb
ul 
etməmək
 
mümkündürmü?
  
Mən
 bu 
gün
 adi bir 
şagirdəm.
 
Qəlbim
 arzularla doludur. 
Gələcəkdə
 
yazıçı
 ola 
bilsəm,
 
öz
 
şah
 
əsərimi
 
müəllimlərim
 
haqqın
da 
yazacağam,
 
heykəltəraş
  ola 
bilsəm,
 
müəllimlə
-
rimin 
bütün
  daxili 
və
  xarici 
gözəlliklərini
 
əks
 
etdirməyə
 
qadir  olan  bir 
müəllim
 
heykəli
 
yaradacağam,
  bir 
rəssam
 
ola 
bilsəm,
 
elə
  bir 
gözəl
 
müəllim
  portreti 
çəkəcəyəm
  ki, 
baxan  kimi 
hamı
  onun 
öz
 
ülvi
 
əməlləri
 
ilə
 
məlakələrdən
 
yüksəkdə
 
durduğunu
 
görə
 bilsin. 
Qara 
saçlarına
 
düşən
 
ağ
 
dənin
 
Hamısı
 
zəhmətdən
 
gəlibdir
 
başa
 
Hara 
baxıramsa,
 
müəllim,
 
sənin,
 
Arzunu 
günəşlə
 
görürəm
 
qoşa.
 
 
Kiml
ə
r
ə
 
ə
sl v
ə
t
ə
np
ə
rv
ə
r dem
ə
k olar? 
 
Olduqca 
geniş
 
mənaya
 malik olan 
vətənpərvərlik
 anla-
yışı
 
özündə
 
vətənə,
 
millətə
 sevgi hissini, 
müxtəlif
 
səviyyə
 
və
 
istiqamətlərdə
 
vətənə,
 
millətə
 
xidmət
 
etməyi
 
birləş
dirir-
sə,
 
bunları
n 
zirvəsində
 
Vətən
 
üçün
 
ölümə
 
hazır
  olmaq 
duy
ğusu
 
dayanır.
  Bu, 
vətənpərvərliyin
 
ən
  uca 
və
  ali  for-
ma
sıdır.
 
Bəşər
 
övladı
 
hələ
 
Vətənə
 
xidmət
 
etməyin
 bundan 
uca 
zirvəsini
 
kəşf
 
etməmişdir.
 
Vətənpərvərlik
 
məsələsi
 
cəmiyyətdə
 daim aktual 
olmuş,
 
bu 
gün
 
də
 aktual olaraq 
qalır.
 
Millətin
 
vətənpərvərliyi
 onun 
tamlığının,
 
bütövlüyünün
 
təməli
 
desək,
 
bəlkə
 
də,
 
səhv
 et-
mərik.
 Bir 
xalqın,
 
millətin
 
vətənpərvərlik
 
şüuru
 onun 
digər
 

El
şad Eyvazov_____________________
______________________ 
 
 
134
  
xalqlar 
və
 
millətlər
 
tərəfindən
 
qəbul
 
edilməsi,
 
tanınması,
 
hörmətlə
 
qarşılanması,
 
ən
 
əsası
 
isə
  o 
xalqın
 
yaratdığı
 
dövlətin
 
bütövlüyü,
 
varlığı,
 onun suverenliyi 
ilə
 
ölçülür.
 Ta-
rixi 
keçmişimizə
 
nəzər
  salsaq, 
görərik
  ki, 
doğma
  yurdu-
muz 
Azərbaycanın
 igid, 
cəsur
 
oğulları,
 
qeyrətli
 
qızları
 
hə
-
mişə
 
vətənpərvər
 
olmuş,
  yadelli 
işğalçılara
 
qarşı
 
qə
h
rə
-
mancasına
 
mübarizə
  apararaq  v
ətənimizi
 
düşmən
  aya
ğı
-
na 
verməmişlər.
 
Mərd,
 
mübariz
 
oğul
 
və
 
qızlarımız
 
öz
 
doğ
-
ma 
vətənlərini
 
həmişə
 
hərarətlə
 
sevmiş,
  onun 
qədrini
  bil-
miş,
 
vətə
n 
naminə
 
canlarını
  qurban 
verməkdən
 
belə
 
çə
-
kin
məmişlər.
  Bu  igid 
Vətən
 
övladları
 
doğma
  yurd 
naminə
 
canlarından
 
keçməklə
 
əsl
 
vətənpərvərlik
 
nümunəsi
 
gös
-
tərmiş,
 
şərəfli
 bir iz qoyub 
getmişlər.
 
Azərbaycan
 
xalqının
  igid 
oğullarından
 
Cavanşirin,
  Ba-
bə
kin, K
oroğlunun
 yadelli 
işğalçılara
 
qarşı
 
mübarizəsi
 tari-
xi 
keçmişimizdirsə,
  bu 
günümüzün
 
qəhrəmanlıq
  tarixini 
bəzəyən
 
oğul
 
və
 
qızlar
  son 
dövrlərin
, 
Qarabağ
 
savaşının
 
qəhrəmanları,
 
ölümləri
 
ilə
 
ölümsüzlüyə
 
qovuşan
 
şəhidlər
-
dir. 
Mən
  bu  y
azımda
 
belə
 
qəhrə
manlardan  biri
–Hüseynov
 
Vüqar
 Tofiq 
oğlu
 
haqqında
 
danışmaq
 
istəyirəm.
 
Cəbrayıl
 rayonunun 
Daşkəsən
 
kəndində
 anadan 
olmuş
 
Vüqar
 
kənd
 orta 
məktəbini
 bit
irdikdən
 sonra 
Bakı
 
şəhə
rin-
də
 on 
dörd
 
saylı
 texniki-
peşə
 
məktəbində
 
təhsil
 
almış,
 bu-
radan  da  orduya  xidm
ətə
 
getmişdir.
  Ordudan 
tərxis
  olun-
duqdan sonra 
Binəqədi
 Neft-
Qazçıxarma
 
idarəsində
 elekt-
rik 
qaynaqçısı
 
işləyirdi.
 
Qarabağ
 
savaşı
 onu da 
baş
qa 
və
-
tən
 
gəncləri
  kimi 
düşmənlə
 
üz
-
üzə
  qoydu. 
Könüllü
  olaraq 
cəbhəyə
 ged
ən
 
Vüqar
 ilk 
günlərdən
 
ermənilərin
 
qəniminə
 
çevrildi.
 
Özünü
 
döyüşlərin
 
ən
 
qızğın
 
meydanına
 
atır,
 
düş
-
mənə
 qan uddururdu. 
Onun 
qatıldığı
 d
öyüşlərin
 biri Buzluq 
kəndi
 
uğrunda
 ge-
dən
 
savaş
 idi. 
Düşmən
 
bütün
 
qüvvələrini
 
səfərbər
 
edərək
 
Buzluq 
kəndinə
 
yiyələnmək
 
istəyirdi.
 
Vüqar
 
yoldaşları
 
ilə
 
ön
  postlardan 
birində
 
mövqe
 
tutmuşdur.
 
Gün
 
ərzində
  bu 

___________________
________Üç dağ qoynunda yatan T
arovlum 
 
 
135
  
dəstə
 
beş
 
dəfə
 
düşmən
 
hücum
una 
məruz
  qal
mışdı
. 
Hər
 
dəfə
 
erməniləri
 
yaxına
 
buraxıb
 
sərrast
 
atəşlə
 
tələfata
 
uğ
-
ra
dırdılar.
 
Düşmən
 
getdikcə
 
quduzlaşır,
 
irəli
 
soxulmağa
 
can 
atırdı.
 
Qarşı
 
tərəfdən
 
də
 
güllənin
  az  a
tılması
 
onları
 
şirnikdirmişdi.
 
Səngərə
 
çataçatda
 
güclü
 
atəşə
 
tuş
 olub bir 
anlığa
 
çaşbaş
 
qaldılar
. 
Elə
  bu  andaca 
cəsur
 
döyüşçü
-
lərimiz
 
irəli
 
atılıb
 
əks
-
hücuma
 
keçdilər.
  
Qələbə
 
çalındı,
  lakin 
dəstəyə
 
ağır
  bir  itki 
üz
  verdi;  igid 
və
  qorxmaz 
Vüqar
 
Hüseynov
  bu 
döyüşdə
 
qəhrəmanlıqla
 
həlak
 oldu. 
İgid
 
Vətən
 
oğlu
 
doğma
 torpaq, 
müqəddəs
 yurd 
uğrunda
 
canını
  qurban  verdi, 
şəhidlik
 
zirvəsinə
  ucalaraq 
ölümsüzlüyə
 
qovuşdu.
 
Vətəni
 
sevən,
 
vətən
  yolunda  ca-
nın
dan 
keçən
 
qəhrəmanlar
 
heç
  vaxt  unudulmur, 
qədir
bi-
lən
 
xalqımızın
 
qəlbində
 
əbədi
 
yaşayırlar.
 
 
S
ə
ad
ə
t
ə
 ged
ə
n yol 
ə
m
ə
k  
c
ə
bh
ə
sind
ə
n 
keçir
  
 
Əmə
k  insan 
həyatının,
  onun 
sağlamlığının
 
və
  firavan 
ya
şayışının
 birinci 
və
 
əsas
 
şərtidir.
 
Xoşbəxtl
iyin, 
bəxti
yar
lı
-
ğın
 
açarı
 
zəhmətdə
, 
alın
 
tərindədir.
 
Səadətə,
 
xoş
 
günlərə
 
ge
dən
  yol 
yalnız
 
əmək
 
cəbhəsindən
 
keçir.
 
Əmək
 
insanı
 
ucal
dır,
  onu 
şöhrətləndirir
. 
Xalqımız
 
arasında
 
əməyə
  aid 
çox
lu 
gözəl
 atalar 
sözləri
 
vardır.
 Bunlardan 
bəzilərinə
 diq-
qət
 
yetirək:
 
İş
 
insanın
 
cövhəridir.
 
İşləməyən
 
dişləməz.
 
Əmək
 
xoşbəxtliyin
 
açarıdır.
 
Zəhmət
 olmayan 
evdən
 
tüstü
 
çıxmaz.
 
İstəyirsən
 bol 
çörək,
 
Al 
əlinə
 bel 
kürək.
 
Bəziləri
 
əmək,
 
zəhmət
 
dedikdə,
 
elə
 
fikirləşirlər
  ki,  bu 
yal
nız
 fiziki 
işdir,
 
fəhlə
 
və
  ya 
kəndli
 
əməyidir.
 Lakin zehni 
işlə
 
məşğul
  olan 
tədqiqatçılarımızı,
  elmin 
yüksək
  zir
vələ
-

El
şad Eyvazov_____________________
______________________ 
 
 
136
  
rini 
fəth
 
edən
 
alimlərimizi,
 
bədii
 
yaradıcılıq
 
sahəsində
 
ça
-
lışan
 
şairlərimizi,
  y
azıçılarımızı,
 
rəssamlarımızı,
 
bəstə
kar-
larımızı
 
və
 
başqalarını
 da unutmaq olmaz.  
Əmək
 
şandır,
 
şərəfdir,
 
şöhrətdir.
 
Yazılı
 
ədəbiyyatımız
-
da 
əməyə
 aid 
çoxlu
 
gözəl
 
nümunələr
 
vardır.
 
Görkəmli
 
şairimiz
 
Hüseyn
 Arifin 
«Fəhlə
 
əli»
 
şeiri
 qurub-
yaratmaq 
eşqi
 i
lə
 
yaşayan,
 
öz
 
zəhməti
 
ilə
 
xalqın
 
dərin
 
rəğ
-
bə
tini 
qazanmış
 
fəhlələrə,
 
onların
 
qabarlı
 
əllərinə
 
həsr
 
olun
muşdur.
 
Şair
 bu 
əllərin
 qadir 
qüvvəsini,
 
gücünü
 polad-
la, 
dəmirlə
 
müqayisə
 edir, bu 
əllərin
 sahibini 
ucaların
 uca-
sı
 
sayır
 
və
 
göstərir
 ki, 
zəhmətkeş
 
fəhlə
 
əlləri
 
heç
 vaxt 
öz
-
gə
 
süfrəsinə
 
uzanmamışdır.
 
Şeirdə
 
fəhlə
 
əlləri,
  bu 
əllərin
 
halal 
zəhməti
 
yüksək
 iftixar hissi 
ilə
 
tərənnüm
 edilir: 
Ovcunda 
qaynayıb
 
coşur
 bu 
əlin
 
Zavod da, 
mədən
 
də,
 torpaq da, su da, 
Qızılgül
 
ətri
 
tək
 
xoşdur
 bu 
əlin
 
Benzin qoxusu da, neft qoxusu da. 
Həyatda
 
ən
 
gözəl
 
şey
 
zəhmətlə,
 
qabarlı
 insan 
əli
 
ilə
 ya-
ranan 
şeydir.
 
Əmək
  bizim 
ən
 
yaxın
  dostumuzdur. 
Şairə
 
Mirvari  Dilbazi 
özünün
 
«Əməkdir
 
mənim
 
adım»
 
şeir
i
ndə
 
yal
nız
 
əməklə
 
yüksəldiyini,
 
əməyin
 ona 
xoşbəxtlik
 
və
 
səa
-
dət
 
gətirdiyi
ni, 
əməksiz
 
yaşaya
 
bilmədiyini
 
göstərir:
 
İnci,
 mirvari deyil, 
Əməkdir
 
mənim
 
adım,
 
Həyatımda
 bir 
gün
 
də
 
Əməksiz
 
yaşamadım
 
 
Odur ancaq 
ən
 
yaxın,
 
Əziz,
 
doğma
 
sandığım,
 
Ağır
 
zamanlarımda
 
Hər
 vaxt 
arxalandığım.
 
 
Evimin, 
ailəmin
 
Odur 
bəxtiyarlığı.
 

___________________
________Üç dağ qoynunda yatan T
arovlum 
 
 
137
  
M
usiqi  beşiyi  Qarabağ!  –
  
düşmə
n  
taptağı
nda 
 
Kür
-Araz 
mədəniyyətinin
 
bəhrələndiyi
 
əsas
 
bölgələrdən
 
biri 
də
 
Qarabağdır.
 
Aranlı
-
dağlı,
  bir  ucu  Mil 
düzündə,
  bir 
ucu 
Laçın,
 
Kəlbəcər
 
dağlarında,
 
Qoşqar
 
və
 
Dəlidağda
 
olan 
Qarabağ!
 
Qarabağ
 
torpağı
 
Azərbaycan
 
mədəniyyə
ti-
nin ilk, ulu b
eşiklərindən
 biridir. 
Qarabağ
 
Natəvanın,
 Vaqi-
fin, Zakirin, 
Əbdürrəhim
 
bəy
 Haqverdiyevin, 
Üzeyirin,
 
Bül
-
bülün,
 Xan 
Şuşinskinin,
 
Qaryağdıoğlunun
 
vətənidir.
  
Qarabağ
 
aranlı
-
dağlı
  bir 
diyardır.
 
Günçıxandan
 
günba
-
tana, 
düzəngahlardan
 
dağlara
 
doğru
 
gedəndə
 uzun 
müd
-
dət
 
üfüqlərin
 
düzlüyü
 
adamı
 
heyrətə
 
salır.
  Bu 
düzlüyü
 
kəndlərin,
 qocaman 
qovaqların
 yollar boyu uzanan 
sıraları
 
pozur. 
Qarabağın
 
bütün
 
yolları
 
adamı
 
Şuşaya–Qarabağın
 
balaca 
hərisinə
 
aparır.
 
Çox
 
təəssüf
  ki,  bu 
yolların
 
həsrəti
 
bizi 
yandırıb
 
yaxır. 
 
Qarabağ
 musiqi 
beşiyidir!
 
Vaxtilə
 
Şuşa
 
Zaqafqaziyanın
 
konservatoriyası
 adlanm
ışdı
. 
Kim 
«Qarabağ
  b
ülbüllərinə»
  qulaq 
asmayıbsa,
  o 
hələ
 
in
sanın
 
bütün
 ruhu 
ilə
 
musiqidə
 
əriməsinə,
 
musiqiyə
 qovu-
şub
 yaz 
havasına
 
çevrilməsini
 
görməyib.
 
Hər
 
dəfə
 bu 
Bül
-
bülləri
 
dinləyəndə,
 adama 
elə
 
gəlir
 ki, oxuyan 
Azər
baycan 
xalqının
 ruhudur. Bu 
səslər
 
də
 min 
illər
 boyu bu torpaq 
uğ
-
runda qurban 
getmiş
 
igidlərin
 
ürək
 
atəşini,
 elin 
bütün
 arzu-
larını,
 bitib-
tükənməyən
 bir 
səadət,
 
xoş
 
gün
 ax
tarışını,
 
qı
-
sa 
ömrün
 
çarəsiz
 
aqibətini
  duyursan.  Sanki  bu 
səsdən
 
dağların,
 
meşələrin,
 milyon 
rəngli
 
çəmənliklə
rin 
və
 lal qu-
yu
ların
 
naləsi
 var. 
Qarabağ–başı
 
bəlalı
 
torpağım!
 
Namərd
 
düşmən
 tapda-
ğı
 
altında
 qalan, 
göz
 
yaşı
 
tökən,
 
darmadağın
 olan, imdad 
diləyən,
 
igidlərini
 
səsləyən
 
torpağım!
 
Düşmən
  bu 
gün
  si-
nən
 
üstündə
 at 
oynadır.
 
İsa
 
bulağı,
 
Şuşa
 
Qalası,
 
Xankən
-
di, 
Laçın,
 
Kəlbəcər
 qan 
ağlayır.
 

El
şad Eyvazov_____________________
______________________ 
 
 
138
  
Bəli,
 
Qarabağ
  qan 
ağlayır.
  On 
beş
 
ildən
 
artıqdır
  ki, 
Azərbaycanın
  taxt-
tacı
  olan 
Qarabağ
 
guşəsi,
  onun 
ürəyi
 
olan 
Şuşa
 d
üşmən
 
tapdağı
 
altındadır.
 Bu 
neçə
 
illər
 
ərzin
-
də
 
Azərbaycanın
 
səfalı,
 
güllü
-
çiçəkli
 
rayonları,
 
kəndləri,
 
şəhərlə
ri 
zəbt
 olunub. 
Qanlı
 
döyüşlər
 
nəticəsində
 y
üz
 min-
lərlə
 
əhali
 yurd-
yuvasından,
 isti 
ocaqlarından
 
didərgin
 
dü
-
şüb,
 
necə
  min  igid 
oğullarımız
 
qəhrəmancasına
 
həlak
 
olub, 
neçə
-
neçə
 
oğul
 
və
 
qızlarımız,
 
ağsaqqal
 
atalarımız,
 
ağbirçək
 
analarımız
 
düşmən
 
tərəfindən
 
əsir
 
alınıb.
 
Hətta
 
beşikdə,
 isti ana 
nəfəsinə,
 ana 
laylasına
 
möhtac
 olan 
kör
-
pələr
 
namərd
 
düşmən
 
tərəfindən
 
dözülməz
 
işgəncələrlə
 
öldürülüb.
 
Hamısı
 
vicdanını
  pula  satan 
bəzi
 
şərəfsizlərin
 
ucbatından!
 
Zaman 
gələcək
 
torpaqlarımız
 da geri  qayt
arıl
acaq, da-
ğı
lanlar 
isə
 yeni
dən
 
tikiləcək.
 
Natəvanın,
 Vaqifin, 
Üzeyirin,
 
Bülbülün
 
incimiş
 
ruhları
 
şad
 olacaq! 
Ulu 
tanrıdan
 arzumuz budur ki, o 
gün
 tez olsun. Qoy bi-
zə
 
pənah
 
gətirən
 
bacı
 
və
 
qardaşlarımız
 
Şuşada,
 Qara
bağ
-
da 
Üzeyirin
 
və
 
Bülbülün
 
mahnısını
 oxusunlar. Zakirin, Va-
qifin, 
Natəvanın
 
şe
i
rlərini
 
söyləsinlər!
 
 
Novruz milli 
bayramımızdır
 
 
 Bayramlar 
içində
  bir  bayram  var;  -
ən
 
əziz,
 
ə
n 
doğma,
 
ən
 sevimli bir bayram. Novruz 
bayramı!
 Uzun 
illər
 
taleyinə
 
ağrılı
-
acılı
 zamanlar 
düşən,
 lakin unudulmayan bu bayram 
bizim milli 
bayramımızdır.
 Novruz 
təzə
 il 
deməkdir,
 baha-
rın
 ilk 
günüdür.
 
Bütün
 
müsəlmanların
 
həyatında
 
əsl
 yeni il 
həmin
 
gündən
 
başlanır.
  Novruz 
gəlişi
 
ilə
 
evlərə,
 
ailələrə
 
yeni 
büsat,
 
şadlıq
 
və
  sevinc 
gətirir.
 
Hamı
 
çalışır
  ki,  bu 
bay
ramı
 
yüksək
 
ürək
  sevinci, 
qəlb
 
fərəhi
 
ilə
 
qarşılasın.
 
Hər
 
evdə,
 
hər
 
ailədə
 Novruz 
bayramına
 
əvvəlcədən
 
hazır
-
lıq
  gedir.  Analar, 
bacılar
 
şəkərbura,
  paxlava, 
şorqoğal
 
və
 
baş
qa 
nemətlər
 
bişirir,
 bolluq 
və
 
bərəkət
 
rəmzi
 
sayılan
 
sə
-
məni
 
göyərdirlər
.  El  tonqal 
başına
 
yığışır,
 
küsülülər
  ba
rı
-

___________________
________Üç dağ qoynunda yatan T
arovlum 
 
