Xarajatlarni turkumlanishi topshirdi: Hayitboyev J. Qabul qildi: Bekbotayev X

Xarajatlarni elementlari bo’yicha guruhlash ishlab chiqarish xarajatlarini iqtisodiy mazmuniga qarab aniqlash va tegishli smetalar tuzishga asos bo’ladi.

Ishlab chiqarish xarajatlarini kalkulyasiya moddalari bo’yicha guruhlash esa mahsulotlar tannarxini aniqlashga xizmat qiladi. Mazkur xarajatlar xomashyo va materiallarni tayyorlash, qayta ishlash, yaroqsiz mahsulotlarni tuzatish, yarim tayyor mahsulotlarni ishlab chiqarish bilan bog’liq bo’ladi. Ishlab chiqarish xususiyatiga ega bo’lmagan xarajatlarga korxonaning madaniy-maishiy obyektlariga sarflanadigan xarajatlar kiradi.

Shuningdek korxonalarda xarajatlar mahsulot tannarxiga kiritilishiga ko’ra bevosita va bilvosita xarajatlarga ajratiladi.

Bevosita xarajatlar tarkibiga korxonalarga mahsulotlarni ishlab chiqarish bilan to’g’ridan-to’g’ri bog’liq bo’lgan xomashyo va materiallar, mexnatga haq to’lash (ajratmalari bilan birga), ishlab chiqarishda foydalanilayotgan asosiy vositalar amortizasiyasi kabi xarajatlar kiradi.

Bevosita moddiy xarajatlar ishlab chiqariladigan mahsulot (ish va xizmat)larning asosini tashkil etib, uning tarkibiga kiradigan yoki mahsulotlar tayyorlash, ish bajarish va xizmat ko’rsatishda foydalaniladigan, chetdan sotib olinadigan xoinashyo va material xarajatlarini ifodalaydi.

• 
  Yuqoridagilardan tashqari “Xarajatlar tarkibi to’g’risidagi” Nizomga muvofiq quyidagi xarajatlar ham bevosita moddiy xarajatlar tarkibiga kiradi:
  
• 
  - normal texnologiya jarayonini taminlash va mahsulotlarni o’rash uchun mahsulot (ish, xizmati yoki boshqa ishlab chiqarish ehtiyojiga sarflanadigan 26 sbob-uskunalar, binolar, inshootlar va boshqa asosiy vositalar sinovini o’tkazish, nazorat qilish, saqlash, tuzatish va ulardan foydalanish) uchun ishlab chiqarish jarayonida foydalaniladigan xarid qilinadigan materiallar, shuningdek asbob-uskunalarni tuzatish uchun ehtiyot qismlar, inventarlar qiymati, xo’jalik buyumlari va asosiy vositalarga kirmaydigan boshqa mehnat vositalari;