İslam səNƏTİ

Qiblədən döndərmə üzün necə kim, Zeynəl-iba.
Şol Məhəmməd Baqiri gör şər’ bazarında kim,

Necə verdi hədyəni çun lütf ilə Allah ona.
Cə’fəri-Sadiq məratibin dilərsən, sadiq ol,

Sidq ilə bu yolda qul ol, bulasan mənzil ə’la.
Müddəi tə’ninə səbr et Museyi-Kazim kimi,

Həq bilir kim, Həqq iləvü necə oldu macəra.
Gəl Əli, Musa Riza kimi Həqqin əmrini tut,

Necə kim həqdən gəlir canu könüldən çun riza.
Həm Təqi kimi vücudun mülkinü viran qılıb,

Bu fənadə fanı ol kim, bulasan mütləq bəqa.
Sirri-əsmadən xəbər bilmək dilərsən çün Nəqi,

Müttəqi ol, müttəqi ol, müttəqi ol, biriya.
Əsgəri kimi əgər nəfsin çərisin basasan,

Bigüman sənsən yəqin kim, maliki-hər dü səra.
Şol Məhəmməd Mehdi kimi ədl edib, cəhd edəsən,

Hiç gümansız məskən ola cənnətül-mə’va sana.
Ta ki, mən qıldım nəsihət uşbu xəlqə həq sözün,

Kim qəbul etdi bu və’zi buldu həqdən çox əta.
Gecə-gündüz fikrü zikrim şahidü şəm’ü şərab,

Hər zəmanü hər nəfəsdir karü barim ahü va.
Şol Məhəmməd Mustafanın üz suyü çun, ya ilah,

Rəhmət etgil mən fəqirü asiyə ruzi-cəza.
Həm bu on iki imamın hörməti-həqqi içün

Bu həva ilə məni yandırma fin-naril-zəla.
Ta səqihəm şərbətin içdi Nəsimi dər-əzəl,

Həqqi kəşf etdi rümuzi-sirri-əsmai-xuda.
(Bir Nəsimi şe’ri)

Sovet dövründə Bakıda “Babək” filmi çəkilmişdi. Yerli mətbuat təbliğat aparıb bizim yurddaşları inandırmışdı ki, bu yaxşı bir ekran əsəridir, gənclərdə vətənpərvərlik ruhunu aşılayan filmdir. Mənə görə isə bu film sənət nöqteyi-nəzərindən pis və zəif bir əsər, siyasi baxımdan isə zərərli bir şeydir. Çünki Babəkin əlində yüz minlərlə müsəlmanın qanı var.

Lenin, Stalin və Şaumyan kimi bolşeviklərin qurduqları Azərbaycan Sovet Respublikasında Babək təbliğatı aparılırdı. Sovet dövlətinin tarixçiləri, yazıcıları və kino sənətkarları bu müsəlman düşmənini tərifləyir, onu “xalq qəhrəmanı” kimi göstərməyə çalışırdılar. Aydındır ki, tarixdə adı itib batmış bu şəxsiyyət, bu bütpərəst fərd, ateist hakimiyyətinə İslam əleyhinə təbliğat aparmaqdan ötrü lazım idi.

“Siyasətnamə” adında tarixi kitabın müəllifi, müsəlman xəlifəsinin vəziri, görkəmli siyasət adamı, Nizamülmülk yazırdı ki, əgər xəlifənin qoşunu qalib gəlməsəydi, babəkilər üzərində qələbə çalmasaydı, onda İslam məhv olub gedərdi. O, yazırdı ki, Babək və onun adamları çoxlu müsəlman öldürmüş, onların arvad uşaqlarını əsir edərək, qul aparmışdılar. Uzun bir vaxt keçdikdən sonra, nəhayətdə, böyük itkilər hesabına müsəlman ordusu qalib gəlmişdi.

Babək əsir götürüləndən sonra xəlifə ona dedi: “Ay it, nə üçün dünyada fitnə qaldırdın, nə qədər müsəlman öldürdün?” O isə heç cavab vermədi, susdu. Onun cəlladlarından biri ələ keçmişdi. Ondan soruşdular: “Sən neçə adam öldürdün?” Dedi: “Babəkin cəlladları çox idi. Təkcə mən otuz altı min müsəlman öldürmüşəm. Başqa cəlladların öldürdükləri bura daxil deyildir.”

Görünür, bu məl’un Babəkin, kafirin saysız-hesabsız müsəlman qətli-amları törətməsi, İslam dininin düşməni olub, şəriətin bütün ehkamlarını rədd etməsi, sovet rəhbərliyinə, yerli rəsmi dairələrə xoş gəlirdi, onu sevib bəyənir və yurdun vətəndaşlarının beyinlərinə bu fikri yeridirdilər ki, “Gəlin Babəkin yolu ilə gedək, ondan misal götürüb dinsiz, bütpərəst olaq, sonra isə, əlimizə silah alıb müsəlmanların qanını axıdaq, İslam tərəfdarlarının kökünü kəsək”.

Babək təbliğatı ilə əlaqədar başqa bir məsələ də yadıma düşdü. Ancaq bu filmlə deyil, kitabla əlaqəlidir. Sovet vaxtı bizim evə bir nəfər qonaq gəlmişdi. O, dedi ki, mən yazıçıyam, Babək haqqında bir kitab yazmışam və bu əsər hətta Türkiyədə də bəyənilib, nəşr olunub. Bu hərif bir Türkiyə qəzetinin adını çəkib, bu əsərin hissələrlə orada çıxdığından danışdı. Türk naşir yazıçı ilə telefonla əlaqə saxladı, ona çatacaq müəllif zəhmət haqqından danışdı, böyük məbləğ dollar pul və’d etdi. Dedi ki, bu məbləğ o qədər böyükdür ki, siz bu pul ilə on dənə maşın ala bilərsiniz. Sonra bu bic, diribaş yazıçı naşirə belə dedi, pulu Sovet bankına deyil, İsveçrə bankına qoyun və sonra hesabın nömrəsini mənə xəbər verin. Naşir, siz deyən olsun, dedi.

O vaxt bu məsələ mənə təəccüblü gəldi. Sovet təbliğatçıları Babəki çox-çox öyərək, onun “qəhrəmanlığlarından” danışaraq, bu işə vətənpərvərlik donu geydirirməyə çalışırdılar, halbuki bu İslam dini əleyhinə, müsəlmançılığa qarşı təbliğdən başqa bir şey deyildi. Anlaya bilmirdim ki, nə üçün sovetin bu ziddi-İslam mahiyyətli ədəbi əsəri kapitalist ölkənin, Türkiyə naşirinin xoşuna gəlib?

Ancaq indi başa düşürəm, axı Türkiyənin dünyəvi hökuməti, hakim dinsiz dairələri də eynisini “yapırlar” (edirlər). Orada da bizdə olan kimi ölkənin yazıçıları, televiziya işçiləri və sənət adamları müsəlman kütlə arasında, dinsizliyi və hər cür başqa pozğunluğu yaymaqla məşğuldurlar.

Bizdə camaatı yoldan çıxarmağa, inandırmağa çalışırlar ki, İslam özgələrin dinidir, türk tayfalarının qədimi, əslikar dini atəşpərəstlikdir. Orada, Türkiyədə isə hökumət və özlərini milliyyətçi kimi göstərmək istəyən dairələr, başqa cür əfsanə yaradaraq, deyirlər ki, sizin türk əcdadlarınız Allaha deyil, qurda sitayiş edirdilər. Camaatı inandırmağa çalışırlar ki, güya türk irqi Çin çöllərində yaşayan bir dişi canavardan törəmişdi; türklərin ulu anası qurd olub. Ölkənin milliyyətçi təşkilatları, hərəkatları cürbəcür nişanlarda və şəkillərdə çəkilmiş canavar rəmzləri ilə elə bu məsələyə işarə edirlər. Bu gün Bakıda və hətta Təbrizdə də bir miqdar axmaq adam bu gic-gici canavar təbliğatına uyublar, onun qurbanı olublar.

Mənim demək istədiyim budur ki, İstambullu naşir hiss etdi, düzgün başa düşdü ki, sovetin bu Babək təbliğatı, Türkiyədəki masonların qurd təbliğatının eynidir, eyni məqsəd güdür. Burada məqsəd dinsizliyi, ziddi-İslami fikirlər təbliğ etməkdir.

İranda ara-sıra minlərlə adam Təbrizdən “Babək qalası” adlanan yerə ziyarətə gedir. Bu ziyarətin videolarında bə’zi iştirakçıların əl barmaqlarını xüsusi qaydada bükərək qurd işarətini kameraya göstərdiklərini görmək olur. Bu işarə türk millətçilərinin qəbul etdiyi bir şeydir, işarətdir.

Bir türkiyəli jurnalist yazır ki, türk millətçilərin dəyişməz əl işarəti rəmzi mə’nası ilə bir qurddur. 1991-ci ildə Sovet İttifaqı yıxılmasından sonra Bakıda, Əbülfəz Elçibəyin təşkil etdiyi kütləvi yığıncaqda (Milliyyətçi Xalq Partiyasının sədri) Alparslan Türkeş bir milyon insanı “boz qurd” işarəti ilə salamladı. Orada görülən bu işarət daha sonra Türkiyəyə də gəldi və türk millətçiləri tərəfindən istifadə olunmağa başlamışdı.

Ancaq Türkiyədə dini mövqedə duran jurnalistlərin fikrinə görə bu işarə, əslində, qurdun deyil, şeytanın rəmzidir. Əslində, yuxarı tərəfə, dik duran iki barmaq canavarın qulaqlarına deyil, şeytanın buynuzlarına olan bir bənzətmədir. Yə’ni ki, bu şeytana ibadət edənlərin işarətidir.

Mətbuatda və İnternetdə bə’zən yalan danışıb, adamlara şərr atırlar. Deyirlər ki, Türkeş, əslində, yəhudidir. Ola bilər ki, onun yəhudi olması yalan sözdür. Amma bu, onun türk olması, ona bəraət qazandırmır. Çünki türk millətçiliyi məfkurəsi ziddi-İslami bir şeydir. Bu mövqedə olan müsəlmanlar bununla dinlərinə xəyanət etmışlər və onların həqiqi niyyətləri bu millətçilik təbliğatı ilə müsəlmanların həmrəyliyinə zərər vermək, müsəlman xalqların birliyinə xətər verməkdir. Türkçülüyün, turançılığın, “Milli məfkurə”nin banilərinin heç biri türk olmayıb, əksəri yəhudi sionisti olub. Sionistlər bu məfkurəni uydurub türkü yoldan çıxartmaq, səhv istiqamətə yönəltdirmək istəyirdilər.

Onlar bunu etməklə öz millətinə, öz xalqına, yəhudilərə xidmət ediblər. Yə’ni ki xain olmayıblar, öz millətinə xain çıxmayıblar. Alparslan Türkeş isə bir türk kimi millətçilik məfkurəsini qəbul edəndə bununla öz dininə, öz millətinə xain çıxmışdı, sionistlərə xidmət edib.

İnternetdə iki foto şəkil gördüm. Birisində Alparslan Türkeşin, o birisində bir yəhudi keşişinin əlləri ilə bu işarəti göstərdiklərini görmək olar. Orada deyilir ki, özünü türk millətçisi kimi göstərməyə çalışan, boz qurdçuların başçısı olan bu adam, əslində, gizli yəhudidir (səbatayçıdır).

“Akademi” məcmuəsinin cild səhifəsindən bir şəkil.

Xrisianlar və müsəlmanlar özlərinin ulu babasının Həzrəti Adəmi olduğuna inanırlar. Bunlardan fərqli olaraq yəhudilər Həzrəti Adəmi rədd edirlər. Musavilərin müqəddəs saydıqları kitablarda deyilir ki, onların ulu atası Şeytan olub, onlar Şeytanın nəticələri, törəmələridir. Əgər bu söz doğrudursa, yəhudilər bu cür axmaq şeyə inanırlarsa, onda o yəhudi keşişinin bu Şeytan işarətini göstərməsinin mə’nası, sirri aydınlaşır.

Deyirlər ki, Türkiyədə “Boz qurd” təşkilatı Amerika kəşfiyyat idarələrinin, gizli xidmətlərinin göstərişi ilə yaradılıb. Amerika hökumətinin fikrinə, niyyətinə görə bu təşkilat Türkiyədə, ölkədə bir tərəfdən kommunizmə qarşı, o biri tərəfdən isə dinə, İslama qarşı mübarizədə istifadə olunmalı idi.

Boz qurdçular və başqa millətçilər bə’zən özlərini camaata İslam tərəfdarları kimi göstərmək istəyirlər. Ancaq bu bir riyakarlıq, ikiüzlülük kimi qiymətləndirilməlidlir. Bunun səbəbi odur ki, onlar Türkiyə cəmiyyətinin dindar qismindən də özlərinə tərəfdar qazanmaq istəyirlər.

Mətbuatda çox fotolar var ki, orada Jorc Buş və onun qızları kameraya baxaraq əlləri ilə bu işarəti göstərirlər. Qərbdə bu şeytan işarəti (Satanic hand sign) kimi qəbul olunub, Şeytanın rəmzi kimi mə’nalaşdırılır.

Qərbdə, müasir musiqi konsertlərində gənclərin əlləri ilə bu şeytan işarətini göstərdiklərini tez-tez görmək olur. Bu şeytan işarətini onlara kim öyrədib? Görünür, kimsə, hansı güvvələrsə maraqlıdır ki, həm Qərb, həm də Şərq adamları dindən üz döndərsinlər, Allaha deyil, Şeytana e’tiqad etməyə başlasınlar.

ELM ƏL-ƏDVAR

Bir gün Hz. Süleymana xəbər verdilər ki, div şəklində bir adam tar çalır. Həzrət buyurdu:

“Gətirin hüzuruma”. Gətirdilər. -- “Adın nədir?” – “Adım Nəqtəşdir”. – “Niyə bu günə düşmüşsən?” Cavab verdi: “O səbəbə ki, biz əvvəl Allahın mömin bəndələrindən idik. Amma elə ki, başladıq tar çalmağa – bütün şəhərimizin əhli bu günə düşdü. Həzrət buyurdu: “Get şəhərinizi al dalına gətir, səni azad eləyim”.

Div gedib şəhəri gətirdi və Süleyman peyğəmbər vurub şəhəri dağıtdı və Nəqtəşi azad etdi.

Müctəhid Mövlana Fazil İrəvani demişdi: “Musiqi elmini öyrənmək və öyrətməyin eybi yoxdur, hətta vacibdir. Amma onu təcrübədə işlətmək caiz deyil”.

İranda altı-yeddi yüz il bundan qabaq musiqi nəzəriyyəsini yazan müəlliflər bu əsərləri yaradanda məqsəd heç də çalmaq-oxumaq barəsində kitab yazmaq olmayıb, məqsəd oxuyucuya kainatın quruluşunu başa salmaq olub. Qədimdə, İslam aləmində, musiqi elminə -- “elmi-ədvar” deyirdilər, yə’ni ki, dövrlərin, dairələrin elmi. Bu müəlliflərin fikrinə görə Allah kainatı dairələr şəklində yaratmışdı. Bu müəlliflərə görə göydəki fələklərin, yerin və insanının quruluşu hamılıqla eyni qanunlarla idarə olunur. Göydəki on iki bürcdən, dörd ünsürdən, yeddi səyyarədən elmi-hey’ət (astronomiya), elmi-nücum (astrologiya), elmi-ərqam (rəqəmlər elmi), tibb, kimya kimi elmlər istixrac olmuşdur. Bu müəlliflər əyanilik üçün musiqi istilahlarını tərtib edib bu mürəkkəb hikməti anlatmağa çalışmışlar. Elə ki, Şərq musiqi nəzəriyyəsində işlədilən 12 məqam, 4 şöbə, 7 avazat, 48 guşə göydəki bürclər, ünsürlər və fələklər ilə bağlıdır. Əfsus ki, bu gün müsəlman aləmində bu gizli elmləri bilən, başa düşən adam yoxdur.

İnternetdə bir müsəlmanın bir türk aliminə, ruhanisinə musiqiyə qulaq asmaq və televizora baxmaq haqqında verdiyi suala rast gəldim. Alimin cavabını burada gətirməyi uyğun bildim:

Musiqi mövzusu İslam alimlərini çox məşğul edən bir mövzudur. Çünki bu məsələ əlüstü cavab veriləcək məsələ deyildir. Zəmanə, zəminə (yer), dinləyənə və dinlədənə görə dəyişə bilən incə bir məsələdir. Bu üzdən İmam Qəzali bütün bunları nəzərə alaraq “İhya”sında geniş şəkildə danışaraq bu məsələni anlatmağa çalışmışdı. Bir-iki cümlə ilə xülasə şəklində bunları söyləyə bilərik: Musiqi bütünlüklə haram olmadığı kimi, bütünlüklə halal da deyildir. Fitrət (insan təbiəti) də bütünlüklə haram olmamağını gərək edir. Təbiətdə özündən var olan ahəngli şırıltılar, quş səsləri və yanıq Qur’an oxumalarının haram olduğunu kimsə söyləməmişdir. Toylarda, bayramlarda, işin içində bir az əyləncə qarışsa, dəf kimi alətlərlə çalıb oxumaq və əylənmək hamılıqla halal görülmüşdür. Yad qadının mahnı oxumasını kişinin dinləməsi hamılıqla haram görülmüş və bu, qadının, övrətin səsi olmasa belə, sevgi mahnısı və nəğməsi qəlblərdə fitnənin oyanmasına səbəb olur, deyilmişdir.

Qadının qadından, kişinin kişidən musiqi dinləməsinə gəlincə; haram şeylərin təsvir edildiyi mahnılar, ittifaqla haram görülmüş, bunlardan əlavə fərqə baxılaraq, dinləyəndə pis duyğular oyandıranı haram, yaxşı duyğular oyandıran mübahdır (şəriətə görə haram və məkruh olmayan) deyilmişdir.

Müharibələrdə cəsarət vermək üçün, ruhi xəstələri müalicə etmək üçün, bə’zi çeşidləri ilə halal sayılmış və kişinin tək başında ikən tənhalığını asanlaşdırmaq üçün bir şeylər tərənnüm etməsi mübahdır deyilmişdir.

Günümüzdə, musiqinin ideoloji, məfkurəvi silah olaraq istifadə olunma xüsusiyyətini hesaba alaraq müsəlmanlar tərəfindən də silah olaraq istifadə oluna biləcəyi söylənilir. Bə’zi təriqət mənsublarının dəf və s. ilə səma’ və rəqs etmələrini, İmam Rəbbaninin də içində olduğu bir çox İslam alimi, ağır bir dillə tənqid etmiş və bunun pis bir bid’ət olduğunu söyləmişdirlər.

Ancaq, hər şeyə rəğmən, musiqini mühakimə edənlərin müdafiə edənlərdən çox olduğu, mühakimə edərkən onun haram, yə’ni günah olduğunun söylənməsi, müdafiə edilirkən isə ancaq mübah olduğunun söylənməsi, yə’ni savab olduğunun söylənilməməyi da hesaba alınmalıdır.

Televiziyaya gəlincə; qəsd edilən musiqi isə onun üçün söylənəcək şeylər də eynidir. Necə ki, qiyasla, müqayisə edilərsə canlının cansızdan daha tə’sirli olduğu və məhzurun (hazır, canlı olan) bir dərəcə daha artıq olacağı da açıqdır. Yə’ni canlı olaraq görülməsi haram olmayan şeylərin və mənzərələrin, ekrandan görülməsi də haram deyildir. Əlbəttə haram olanınkı da, bir az qabaq söylədiyimiz kimi bir dərəcə fərqini hesaba alaraq, haramdır.

Televiziyanın əsas təhlükəsi, yə’ni, bu anda müsəlmanlar əleyhinə şüuru, əxlaqi təxrib vasitəsi olaraq istifadə olunması və daha xeyirli işlərə sərf ediləcək zamanın boş keçməsini saxlamasıdır. Gərçi bu son tə’siri, pis işlər görəcək olan insanlar hesaba alınarsa faydalı bir nəticədir amma, tərsi üçün də pis bir nəticədir. Ayrıca televiziya ailə və fərdin bə’zisində heç bir hərəkətini dinə görə nizamlamayan bə’zi meyarlarını əsas götürüb, daimi olaraq onların həyatını “normal”, adi bir şey olaraq qəbul etdirdiyi üçün, əsil zərəri bu anda İslami inancı və ailə nizamını yıxma işini görməsidir. Bu, izləyənlərin fərqində olmadan damla-damla udduqları öldürücü bir zəhərdir.
Otuz-qırx il bundan qabaq İrəvanın bir musiqi və rəqs ansamblı ABŞ-a, Kaliforniyaya, ermənilərin çox yaşadığı yerə, konsert verməyə getmişdi. “Amerikanın Səsi” radiosu o bir saatlıq konserti tam şəkildə səsləndirdi. Mən, Bakıda o verilişi izlədim. O ansamblın çaldıqları havalar, hamısı bizim musiqi idi. Ermənilər bizim xalq musiqisini, bizim nəğmələri və hətta bizim müasir bəstəkarların mahnılarını da özününkü kimi qələmə verdilər. Konsertə qeyri erməni tamaşaçılar da gəlmişdi. Onlar “Amerikanın Səsi” müxbirinə dedilər, ki “bu çox gözəl şərq musiqisidir. Biz indi gördük ki, erməni xalqının gözəl musiqisi vardır”.

Bir dəfə bir Krasnodarlı rus ilə söhbət edirdim. Söz ermənilərdən düşdü. Mən ona dedim ki, ermənilərin işi bizim musiqini çalaraq, onu özününkü kimi göstərməkdir. O isə mənə, “yalan deyirsən. Erməni xalqı çox qabiliyyətli xalqdır. Məsəl üçün Krasnodarda bizim bütün evlərimizi tikən, tə’mir edən ermənilərdir”.

Bu gün, Parisin küçələrini gəzəndə addım başı evlərin divarlarına, küçə qapılarının yanına vurulmuş lövhələrdə Petrosyan, Martirosyan və başqa “yan”ları görmək olur. Məsələn “Vəkil Petrosyan”, “Həkim Martirosyan” və s. Bu adamda elə bir təəssürat buraxır ki, Parisin bütün vəkilləri, həkimləri erməni əsilli fransalılardır. İndi, hərgah bizim respublikanın bir vətəndaşı fransızlara desə ki, “ermənilər səfeh, qabiliyyətsiz xalqdır, onların öz musiqiləri yoxdur”. Fransız onun sözünü kəsəcək, deyəcək, “Kəs səsini, səfeh, sən özünsən! Ermənilər qabiliyyətli xalqdır. Parisin əksər vəkilləri, həkimləri ermənilərdir”.

Ermənilərin xalq musiqisi çox zəifdir. Sovet vaxtı Ermənistanın televiziyası yalnız Avropa musiqisini, simfoniya konsertlərini səsləndirirdi. Ermənilər özlərinin cılız xalq musiqisini, televiziya ekranlarına, səhnəyə çıxartmağa layiq görmürdülər. Erməni camaatı isə simfoniyaya deyil, bizim musiqiyə maraq göstərirdi, ona həvəslə qulaq asırdı.

Deyildiyinə görə erməni milləti Balkan xalqıdır, yə’ni ki, onların əsli, irqi avropalıdır. Avropa irqindən olan xalqların əksəriyyətinin ənənəvi musiqiləri yoxdur, xalq musiqiləri çox zəifdir. Ancaq baxmayaraq ki, erməninin güclü musiqi ənənəsi yoxdur, onun əl qabiliyyəti yaxşıdır, zəhmətkeşdir, hər şey bacarır. Musiqi isə əylənmək üçün olan bir şeydir, ciddi bir şey deyil. Halbuki bu gün, hal-hazırda, Yeni Dünya Nizamında bu, boş sənət, yüngül sənət yaxşı gəlir gətirən sahədir.

Bakıda bizim vətəndaşlar il boyu ermənilərin bizim musiqini mənimsəmək,

özünkü kimi göstərmək istəmələri barəsində uzun-uzadı danışırlar və bu işdə həddini aşırlar. Mənə görə isə qoy onlar bizim musiqini oğurlasınlar. Dünya dağılmır ki. Oğurlayanda nə olur? Məncə bizim camaat fəxr etməlidir ki, ermənilər bizim musiqini oğurlayırlar. Deməli səndə də nə isə yaxşı, dəyərli bir şey var.

Ondan başqa, on ildən çoxdur ki, il boyu, “Sarı gəlin” adındakı bir nəğmənin ermənilər tərəfindən mənimsənilməsindən danışırlar. Bu da məncə mə’nasız bir işdir. Buna belə cavab verərdim. Axır iyirmi ildə bizim məmləkətin vətəndaşları minlərlə, bəlkə də on minlərlə “sari gəlin”ləri Dubayın, Türkiyənin fahişəxanalarına satıblar. O qızların qeyrətini çəkən yoxdur, ancaq bir nəğmə üçün uzun-uzadı danışırlar.

1993-cü ildə Naxçıvanda beş nəfər İranlı kişi ilə rastlaşdım. Onlardan, “Bura nə iş üçün gəlmişsiniz?”, soruşdum. Dedilər ki, biz Naxçıvanın kəndlərində özümüz üçün qız axtarırıq, arvad almaq istəyirik. Onların dediyinə görə bizim valideynlər öz qızlarını xaricilərə, adətən, iki min dollara satırlar. Başa düşdüm ki, arvad alıb satmaq onların sənətidir və onlar Naxçıvana bu iş üçün tez-tez gəlirdilər. Anladığıma görə bu İranlılar o qızları evlənmək adı ilə iki minə alıb, sonra onları Türkiyədə və Dubayda, oranın fahişəxanalarına neçə qat bahasına satırdılar.

İki-üç il bundan qabaq Bakının bir telekanalında bir tərəfdən məzəli və o biri tərəfdən isə təəssüf doğuran bir hadisə haqqında reportaja baxdım. Bir qız jurnalistə məlumat gəlib çatmışdı ki, Bakıda bir müsəlman ata-ana öz qızlarını bir dəllala 20 dollara, Dubay fahişəxanasına aparılıb işlədilmək üçün, satıb. Jurnalist ata-ananın yanına gəlib onlardan soruşur ki, bəs nə üçün belə ucuz satmışsınız?

Ata mikrofona səslənib deyir ki, o dəllal qadın 20 dolları bizə beh şəklində vermişdi, sonradan bizə iki min dollar da verəcəkdi. Ancaq aldatdı, vermədi.

“Sarı gəlin”in biri də bu şəkildə satıldı.

ELMİ-NÜCUM

Bakıda ulduz falı bəhsinə aid bir qəzet çıxır. Qəzetin sərlövhəsi səhvən, bizim dilin qanunlarına uyğun olmayan bir şəkildə “Qoroskop” kimi yazılır. Halbuki bu söz bizim lüğətlərdə “Horoskop” kimi qeyd edilib. Bu söz rus dilinə Avropa dillərindən gəlib və rus dilində “he” hərfi olmadığına görə ruslar onu “qe” kimi yazırlar. Bizim dildə, müsəlman dillərində isə buna tale’, ulduz falı deyirlər.

Bakıda, bə’zi adamlar elmi-nücum (astrologiya) haqqında rusca bir-iki kitab oxuyub özlərini bu elmi dərindən bilən adamlar kimi göstərmək istəyirlər. Elələri bu elmi rusların, avropalıların icad etdiyi bir şey kimi başa düşürlər. Halbuki bu nücum elmini Avropaya gətirən, bu elm ilə avropalıları tanış edən ərəblər, müsəlmanlar olub. Bu, qədimi bir bilikdir, çox qədimdə İranda, Babilistanda, Misirdə, Çində və Hindistanda tərtib olunmuş bir elmdir. Sonralarda bu elm, bu biliklər müsəlmanlar tərəfindən də mənimsənilmiş, təkmilləşdirilmişdir. Keçmişdə firənglərin, Avropa xalqlarının bu elm haqqında heç bir məlumatları yox idi. Əndəlus (İspaniya) hələ müsəlmanların əlində olanda Avropa xalqları oranın ərəbləri ilə təmasda olublar. O vaxt elmi əsərlər, həmçinin elmi-nücuma aid əsərlər ərəb dilindən əvvəlcə Latın dilinə və sonralarda başqa Avropa dillərinə tərcümə olunurdu. Ruslar isə bu nücum elmini çox-çox sonralarda, son çağlarda Avropa dillərindəki kitablardan oxuyub öyrənmişdilər.

Bizim indiki əhali, vətəndaşlar ərəb və fars dillərini bilmədikləri üçün bu və buna oxşar başqa elmləri əslikar müsəlman mənbələrindən deyil, tərcümə kitablardan, rus dilində yazılmış nəşrlərdən əldə edirlər. Keçmişdə İslam aləmində elmi kitablar adətən ərəb və fars dillərində qələmə alınırdı. Amma bə’zən, çox nadir hallarda, bu kitablar türki dillərində də yazılırdı.

Keçmiş dövrlərdə müsəlman aləmində ürafanın, savadlı təbəqənin bu cür gizli elmləri öyrənib bilməsi vacib sayılırdı. Bu elmlər, yə’ni, kimya, elmi-nücum, elmi-ədvar, elmi-əbcəd, elmi-a’dad (numeraloqiya), elmi-kəff (hiromantiya) və buna oxşar elmlər, biliklər ruhanilər tərəfindən qəbul olunmurdu. Onlar bunları cadu, sehr və tilsim növünə aid edib, onlarla məşğul olmanı günah hesab edirlər. Halbuki məncə, elələrinin bu mövqe’ tutmaqlarının əsas səbəbi ondadır ki, onlar bu biliklərlə tanış deyillər, onlar elmin bu sahələrinə aid olanları bilmirlər.