Xirurgik kasalliklar
Yüklə 10,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Klinikasi. Arterial o’zagining aorta-yonbosh segmenti zararlanganda oyoq
ishemiyasi klinik manzarasi rivojlanishiga faqat 3 ta omil sabab bo’lishi mumkin: 1) aorta ateromatoz pilakchalari yaraga uchrab, distal o’zanning
148
ateromatoz emboliyasi; 2) terminal aorta va umumiy yonbosh arteriyalarining trombozi; 3) oyoqlar distal bo’limlari (son va taqim osti segmentlari) birgalikda aterosklerotik zararlanishi. Xuddi shu «ko’p qavatli» aterosklerotik zararlanish zo’riqish ishemiyasi manzarasi, so’ngra tinchlikdagi oyoq ishemiyasi avj olishiga olib keladi. Bu jarayon oyoqlarning ro’yrost trofik o’zgarishlari bilan, gangrena rivojlanishi bilan tugallanadi. Oyoqlarning klinik yuzaga chiqadigan ishemiyasi qorin aortasi terminal bo’limining to’liq okklyuziyasida yoki aorta- yonbosh segment stenozida paydo bo’ladi. Qorin aortasi stenozlovchi zararlanishlarining klinik manzarasi joylashgan o’rniga, uzunligiga, kollateral qon aylanishi avj olishiga va kasallikning qachon boshlanganiga bog’liq va chanoq organlari, dumba va oyoq muskullarida ishemiya avj olishi bilan aloqador bo’ladi. Bemorlar yurganda birinchi galda boldir muskullaridagi og’riqdan noliydilar. Og’riq tekis joydan yurganda to’satdan paydo bo’ladi va tez o’tib ketmaydi. Bemor to’xtab qolishga majbur bo’ladi. Toqqa ko’tirilganda yoki zinapoyadan chiqilganda og’riq tezrok paydo bo’ladi. Qorin aortasi zararlangan bemorlarning amalda qariyb 90 foizi oqsoqlanib qolganliklari sababli vrachga murojaat qiladilar. Aorta okklyuziyalarida ishemik og’riqlar asosan dumba muskullarida, boldir va son muskullarida (aksariyat orqa va lateral satxi bo’ylab) xarakat vaqtida paydo bo’ladi. Erta bosqichda oqsoqlanishning bu turi dumbalar soxasida va sonlarning orqa yuzasida tortishish ko’rinishidagi og’riq sezgilari yuzaga kelishidan iborat bo’ladi. Vrachlar ko’pincha buni bel-dumgaza radikuliti yoki kuymich nervi yallig’lanishi deb hisoblaydilar. Ayrim bemorlar chanoq tubi mushaklarining arterial etishmovchiligi simptomlarini – sfinkterdan bo’ladigan oqsoqlikni qayd qiladilar. Bemorlar odimlashdagi og’riqdan tashqari oyoq uvishishi, sovqotishini qayd qiladilar. Bundan tashqari, oyoqlardagi tuklar to’kilib, oyoq barmoqlaridagi tirnoqlar sekin o’sadi. Qorin aortasi okklyuziyalovchi kasalliklarining ikkinchi klassik simptomi jinsiy ojizlik hisoblanadi. Qorin aortasi okklyuziyasida bu simptom 53,7% bemorlarda aniqlanadi. Jinsiy maylsizlik kelib chiqishida chanoq organi 149
ishemiyasi bilan birga surunkali arterial spinal etishmovchilik muhim o’rin tutadi.
Ko’zdan kechirilganda oyoq mushaklarining oz-moz gipotrofikligi ma’lum bo’ladi. Bemorlarning yarmida teri katlamlari, ayniksa oyoq panjasining ranggi o’zgargan – tsianoz, shish va giperemiya bo’ladi. Paypaslab ko’rish panjalarning ikkala arteriyalarida (panjaning orqa arteriyasi va orqa katta boldir arteriyasi) pulsatsiya yo’qligini topishga yordam beradi. Odatta taqim osti arteriyasida ham pulsatsiya bo’lmaydi. Ko’proq zararlangan tomondagi son arteriyasida ham odatda pulsatsiya bo’lmaydi. Ayni vaqti – boshqa periferik arteriyalarning pulsatsiyasini ham aniqlash shart. Auskultatsiya qorin aortasi zararlanishining eng muhim diagnostik belgisi – sistolik shovqinni topishga imkon beradi, u ko’proq son arteriyalari ustida eshitiladi. Bemorlarning deyarli uchdan bir qismida sistolik shovqin qorin aortasining naqt tepasida aniqlanadi. Bu shovqin aksariyat stenozlangan tomir ustida eshitiladi, okklyuziyalangan arteriya ustida u bo’lmasligi mumkin. Qorin aortasi zararlanganda oyoqlardagi arterial bosim aniqlanmaydi yoki keskin pasaygan bo’ladi. Bemor qorni bosib yotganida arterial bosimni aniqlash uchun manjetkani soniga qo’yiladi va stetoskop bilan taqim osti arteriyasi eshitib ko’riladi.
Yüklə 10,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|