Xirurgik kasalliklar

Mitral klapan stenozi 

Mitral teshikning torayishi, qonni chap bo’lmachadan haydash uchun to’siq 

bo’lib  hisoblanadi.  Buning  hisobiga,  chap  bo’lmachada  bosim  ortadi,  bu  o’pka 

tomirlarida  va  o’ng  qorinchada  bosimning  oshishiga  olib  keladi.  O’ng 

qorinchaga  talaygina  og’irlik  tushishi  uch  tavaqali  klapanning  nisbiy 

etishmovchiligiga,  katta  qon  aylanishi  venoz  qismida  qonning  dimlanishiga, 

jigar shishiga va boshqa turdagi shishlarning rivojlanishiga olib keladi. 

Klinikasi va diagnostikasi. Mitral stenoz rivojlanishining boshlang’ich ilk 

davrida,  uning  to’liq  kompensatsiyasida  odatda  shikoyatlar  bo’lmaydi.  Jarayon 

avj  olib  borganida:  nafas  qisishi,  behollik,  tez  charchab  qolish,  yurak  astmasi 

xurujlari,  taxikardiya,  yurak  sohasida  og’riq,  bosh  aylanishi,  xushdan  ketish 

yuzaga keladi. Qon tuflash mitral stenozga xos belgilardan biri hisoblanadi. 

Ko’zdan  kechirishda  bemorning  rangpar  yuzida  o’ziga  xos  qizillik,  burun 

uchi,  lablarda,  quloq  suprasida,  qo’l  barmoqlaridagi  tsianoz  o’ziga  diqqatni 

tortadi.  Yurak  cho’qqisi  sohasida  ko’krak  qafasining  diastolik  titrashi 

aniqlanadi.  Auskultatsiyada  diastolik  shovqin,  birinchi  va  ikkinchi  tonda 

o’zgarishlar  seziladi,  bu  uch  ohang  «bedana  ritmi»  ohangini  vujudga keltiradi. 

EKGda odatda, yurak o’qi o’ngga siljigan bo’ladi.  

Fonokardiografiya  baland  I  tonni,  yurak  cho’qqisi  ustida  diastolik 

shovqinni,  o’pka  arteriyasida  II  ton  aktsentini,  mitral  “chertki”  ni  qayd  qiladi. 

Rentgenogrammalarda  yurak  “beli”  ning  tekislanganligi,  chap  bo’lmacha  va 

o’ng  qorinchaning  ko’ndalangiga  kattalashgani,  o’pka  arteriyasining  bo’rtib 

chiqqanligi ko’rinadi. Yurakni zondlashda torayish darajasi aniqlanadi. 

Davolash.  Davo  usulini  tanlash  bemor  ahvolining  og’ir-engilligiga, 

gemodinamikaning  buzilishi  darajasiga,  revmatik  jarayonning  kechish 

bosqichiga bog’liq. 

---

 

92 

Revmatik  jarayon  sust  kechayotganda  uni  statsionarda  va  davomli 

antirevmatik  davolash  yordamida  bartaraf  etishning  iloji  bo’lmaganda  jarrohlik 

amaliyotini  bajarishga  to’g’ri  keladi.  Bemor  ahvolining  og’ir-engilligiga  ko’ra 

yurak nuqsonlarining besh bosqichi farq qilinadi: 

I bosqich – simptomlarsiz, jarrohlik amaliyoti bajarilmaydi. 

II  bosqich  –  buzilishlar  jismoniy  harakatda  paydo  bo’ladi.  Jarrohlik 

amaliyoti jarayon avj olishini to’xtatadi va yaxshi natijalar beradi. 

III  bosqich  –  buzilishlar  tinch  turganda  ham  yuzaga  keladi,  odatdagi 

harakatda  orta  boradi.  Jarrohlik  amaliyotini  bajarish  uchun  qulay  fursat  o’tgan, 

biroq uni qilish zarur bo’ladi. 

IV  bosqich  –  parenximatoz  a’zolarda  va  yurakda  degenerativ  o’zgarishlar 

bo’ladi. Jarrohlik amaliyotini bajarish muammoga aylanadi. 

Tavaqalarda  ro’y-rost  fibrinoz  o’zgarishlar  bo’lmaganda  va  mitral  klapan 

kaltsinozida  yopiq  komissurotomiya  (24-rasm),  asoratlangan  hollarda  klapanni 

protezlash bajariladi (25-rasm). 

 

        

 

a                                                           b 

24-rasm. Barmoq bilan (a) va asbob yordamida (b) komissurotomiya. 

 

---

 

93 

 

 

25-rasm. Mitral stenoz. Mitral tabaqani kesish jarayoni.