Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti

XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 186 - 
Xizmatlari sohasi YaIM tarkibida 1990-yildan 2017-yil vaqt oralig‘ida o'rtacha 
260,417.84 mlrd. GBPni tashkil qilgan bo‘lsa, 2017 yilning to'rtinchi choragida esa 
bu miqdor 349,531 mlrd. GBPni tashkil etdi. 1990 yilning uchinchi choragida 
rekord darajada past ko‘rsatkich 175,893 mlrd. GBPni tashkil etgan. 
Moliya 
London, an'anaviy tarzda jahon moliyaviy markazi bo'lib kelgan. Qayta qurish 
va tartibga solish sektorni 1980-1990 yillarda, bank, sug'urta, London fond birjasi, 
yuk va tovarlar bozorlaridagi muhim o'zgarishlar kuzatildi. Moliyaviy institutlar 
o'rtasidagi deyarli farqlar mavjud emas. Misol uchun, uy-joy kreditlari asosan 
qurilish jamiyatlari mas'uliyati bo'lib xizmat qiladi, ammo, borgan sari banklar va 
sug'urta kompaniyalari kreditlashning ushbu sohasiga kirishdi. Bino-jamiyat 
bo'linmalarini virtual banklarga shaxsiy naqd pul mablag'lari bilan aylantirish va shu 
uchta turdagi muassasalarni ko'chmas mulk xizmatlariga diversifikatsiya qilish bilan 
bog'liq o'zgarishlar yuz berdi.
20-asrning oxirida moliyaviy xizmatlar sohasida bir milliondan ortiq odam ish 
bilan ta'minlandi va YaIMning o'ndan bir qismiga hissa qo'shdi. Londondagi ba'zi 
o'rta shaharlar, xususan Lids va Edinburgda moliyaviy xizmatlar tezlik bilan o'sib 
ulg'aygan bo'lsada, London bu sohada ustunlik qilishni davom ettirdi. Xalqaro
moliya operatsiyalari markazi sifatida keng ko‘lami va ta'sirini oshirdi. 
Ayirboshlash kursi va qimmatli qog'ozlar savdosi kabi kapital oqimlari ko'paydi. 
Natijada, Londoni dunyodagi boshqa shaharlardan ko'ra ko'proq xorijiy bank 
filiallari ochildi. Rivojlanayotgan raqobat va texnologik o'zgarishlar o‘sishni 
tezlashtirdi. Xalqaro fond birjasi qayta tashkil etilib, investorlarning qimmatli 
qog'ozlar va aktsiyalarni sotib olish vahamda sotish bo'yicha yo'riqnomalarini 
bajargan brokerlikning tarixiy ikki bosqichli tuzilmasini yaratdi. Ushbu qimmatli 
qog'ozlarga "bozor" qilgan "ish beruvchi"lar faoliyati bekor qilindi. Natijada yangi 
kompaniyalar ingliz va xorijiy banklarni eski brokerlar va ish beruvchilar bilan 
bog'ladi. 1986 yilda qabul qilingan "Moliyaviy xizmatlar to'g'risida" gi qonun, 1987 
yilda qabul qilingan "Binolar jamiyatlari to'g'risida" gi qonun va 1987 yilgi "Banklar 
to'g'risida" gi qonun yangi moliyaviy tashkilotlarni tartibga sola boshladi. 

---