Yamayka valyuta tizimi

Farg'ona davlat Universiteti,

Iqtisodiyot fakulteti,Iqtisodiyot
yo'nalishi,22.131-guruh talabasi
Firdavs Xolvoyevning Pul va
banklar fanidan yozgan
MUSTAQIL ISHI
Yamayka valyuta tizimi, Yamayka bitimi — 1976-yil yanvarda Kingston (Yamayka)da Xalqaro valyuta fondi (XVF) aʼzolari boʻlgan mamlakatlar vakillari kengashida tuzilgan bitimga muvofiq tashkil topgan va 1978-yil apreldan kuchga kirgan jahon valyuta tizimi. Yamayka bitimi XVF ustaviga oʻzgarishlar kiritdi va ilgari BrettonVuds bitimi (1944) dan farq qiladigan (bu bitimga koʻra XVF aʼzolari boʻlgan mamlakatlar oʻz valyutasi kursini dollarga yoki oltinga nisbatan belgilar edi) infratuzilma tamoyillarini belgiladi. Birinchidan, oltinga va ikki zaxira valyuta — AQSH dollari va Buyuk Britaniya funt sterlingiga asoslangan oltin deviz standarti 1969-yildan amalga kiritilgan SDR (maxsus qarz olish huquqlari) standarti bilan almashtirildi va uning valyutalar paritetlari hamda valyutalar qursi asosini tashkil etishi belgilab qoʻyildi. Uning shartli qiymati 5 valyuta (AQSH dollari, GFR markasi, Shveysariya franki, Angliya funt sterlingi, Yaponiya iyenasi)dan iborat valyuta savati bilan aniqlanadigan boʻldi. Bu valyutalar XVF Ustaviga koʻra, "erkin almashtiriladigan valyutalar" deb nomlandi.
Ikkinchidan, Yamayka valyuta tizimit. oltinning valyuta birliklari qiymati meʼyori tarzidagi vazifasini, qogʻoz pullarning oltin taʼminotini bekor qildi. Natijada oltinning qatiy baholari tugatildi va oltin jahon puli mavqeini yoʻqotdi. Yamayka valyuta tizimit. doirasida oltinning pul funksiyalarini bajarishga barham berilgani qonunlashtirildi. Uchinchidan, banklarga oltinni xususiy bozorlarda shakllangan narxlarda erkin sotib olish va sotish imkoniyati berildi.
Mamlakatlar oʻrtasidagi valyuta munosabatlari ularning milliy pul birliklarining suzib yuruvchi ("sirgʻaluvchi") kurslariga asoslanadigan boʻldi, yaʼni Yamayka valyuta tizimit. har bir mamlakatga oʻz valyuta kursi uchun istalgan rejimni tanlash huquqini berdi. Bu bilan suzuvchi valyuta kurslari rejimi qonunlashtirildi va mamlakatlar 1973-yil martidan shu rejimga oʻtdilar. Valyuta kurslari tebranishlari asosiy 2 omil: valyutalarning ichki bozordagi xarid qobiliyatining real qiymati nisbatlari bilan, ikkinchidan, xalqaro bozorlarda milliy valyutalarga boʻlgan talab va taklif nisbati bilan belgilanadigan boʻldi. Bu nisbatlar kapitalning mamlakatlararo stixiyali oqib oʻtishi natijasida oʻzgarib turadi.
YA.v.t.ning amal qilishi bir qator murakkab muammolarni keltirib chiqaradi. Yuridik jihatdan oltinning pul funksiyasi bekor qilinganiga qaramay, u favqulodda jahon puli va ishonchli zaxira aktivi maqomini saqlab kelmoqda. Jahon boʻyicha markaziy banklar va xususiy tezavratorlar qoʻlida 60 ming t dan koʻproq oltin alohida likvid tovar sifatida saqlanadi.Bugungi kunda dunyo yamaykalik faoliyat valyuta tizimi, shartnomalar erta 1976 yilda Kingston shahrida Yamayka imzolandi bo'lgan. Uning joriy etilishi butunlay oltin standartning tamoyilini tark va bepul suzish (suzish) sur'atlarini tanigan bo'ladi. davlatlararo va xorijiy valyuta kurslari shakllantirish bo'yicha milliy ta'sir mexanizmi sezilarli darajada o'zgardi. Ushbu tizim (AQSh, shu jumladan,) individual mamlakatlarning valyuta tizimlari asosida emas - u idoralararo davlat tamoyillariga asoslanadi. 

yangi tizimi qabul kurslari uning tarixi bor. kech elliginchi va Amerika Qo'shma Shtatlari, yana va yana bir muddatga XX asrning zaryadlarni to'lovlar balansi , oltin zaxiralari tükenmemeleri kabi salbiy bo'lib chiqdi, dollar miqdori, mamlakat chegaralaridan oshdi. Amerika Qo'shma Shtatlari, Bretton-Vuds bitimlarga ko'ra, boshqa mamlakatlarning oltin markaziy banklar uchun o'sib borayotgan talabni qondirish majbur qilindi. Agar oltin Amerika Qo'shma Shtatlari untsiya $ 35 bir qat'iy belgilangan narxda sotishga majbur bo'ldi deb hisoblaymiz va qachon, bu asta-sekin oltin zaxiralari zayıflatan olib keldi, deb ochiq-oydin emas. 

1971-yilda boshlangan oltin standarti bekor bo'ldi Richard Nixon va miqdor mumkin bo'lgan dalgalanmaların o'rnatishdan qiymati (nominal) 2,25% oralig'ida dollarga nisbatan valyuta muhim oynaklık natijasida valyuta bozorlarining. Bretton-Vuds tizimi saqlab qolish va 4,5% ga, shu oralig'ini oshirish imkoniyatiga ega emas edi, va 1972 yilda, bahorda, Amerika Qo'shma Shtatlari dollar 10 foiz devalüasyon e'lon qildi. 
Yaponiya erta 1973 yilda milliy valyutaning bir to'lqinli e'lon, lekin bir joyda bir oy ichida uni va EI qildi. Shunday qilib, endi norasmiy dan "suzuvchi" kurs rejimi, yuksak bo'ldi, shunday qilib, dunyo valyuta oshdi uchuvchanlik. 


Yamaykalik valyuta tizimi qonuniy boshlanishini qo'ygan bepul tebranishlar kurslari. 1978 yildan boshlab, xususan, a'zo davlatlarning manevra moslashuvchan beradi İMF, yangilangan nizomida kuchga kirdi: 

• 
  Jamg'arma a'zolari valyuta munosabat va "suzuvchi" kurs rejimi foydalanish huquqini tashkil ozod etildi; 
  
• 
  undan 4,5% oralig'ida farq qilishi mumkin pariteti belgilash uchun pul birliklari orasida bozor almashish; 
  
• 
  Kerakli agar uning valyutaga pariteti tuzatish uchun afzal mamlakatlar, «suzuvchi» kurs rejimiga qaytishingiz mumkin. 
  

Shunday qilib, yamaykalik valyuta tizimi tanlash uchun XVF a'zolari taqdim etdi: 

• 
  valyuta "suzuvchi» valyuta kursini belgilash; 
  
• 
  bor yoki "oltin standarti", yoki hisob boshqa iloji birliklari joriy evaziga, SDR ham (Maxsus olish huquqi) XVJ hisob, bir qattiq birligidan saqlab; 
  
• 
  boshqa pul uchun o'z valyuta (mingdan) mustahkam nisbati to'kis bir yoki ko'proq. 
  

Lekin oltin bo'yicha valyuta tenglik ehtimoli butunlay chiqarib tashlansin. 
a "suzuvchi» valyuta kurslari bilan mamlakatlari orasida, bu AQSh, Kanada, Shveytsariya, Yaponiya, Gretsiya, Isroil, Buyuk Britaniya va boshqa ko'plab ta'kidlash mumkin. Ko'pincha, keskin tebranishlar bilan ushbu mamlakatlar markaziy banklari, hali kurslarni saqlab. Shuning uchun "nazorat" yoki deb ataladi "suzuvchi" kursi "iflos". Umuman olganda, rivojlangan mamlakatlarda kursi guruh yoki sof "suzish" mavjud. 
Bunday dastlab shartnomaga partiya davlatlar valyuta savati asosida yangi hisoblash birligi ECU foydalanilgan DAÜ, deb o'z mintaqaviy valyuta tizimi, shuningdek, mavjud. 1999-yilda, ECU evro bilan almashtiriladi. 
Biroq yamaykalik valyuta tizimi yanada global valyuta mexanizmini, milliy va jahon iqtisodiyoti beqarorlik manbalaridan biri yaxshilash uchun zarur bo'lgan isloh qilish zarur.
Bretton-Vuds yayuta zimining inqirzi Jahon valyuta bozoridagi
artibizliklaga olb keldf. Ammo bunday taribsiziklar uzoqqa cho zilmadi. 1976-
78 yillarda AQShning Kingston (Yamayka) shahrida bolib otgan xalqaro moliya-kredit konferensiyasida tortinch ahon valyuta tizimiga asos solindi.
To'rtinchi Jahon valyuta tizmining asosiy tamoyillari quyidagilar:
a)oltin-deviz standarti o'miga SDR standarti kiritildi. Ushbu xalqaro hisob-kitob valyuta (pul) birligining yaratish (0. Emminger loyihasi boyicha)
hagidagi kelishuv 1967 yilda XVF a'zolari bolmish davlatlar tomonidan
imzolandi. SDRning muomalaga kiritishi munosabati bilan XVF Ustaviga
kiritilgan birinchi o'zgartirish 1969 yilning 28 lyulida kuchga kirdi;
allindi. Yamayka kelishuviga asosan endi olin qymat olchovi va valyuta kurslari
uchun boshlangich hisob nuqtasi bo'la olmaydi;
v) azo mamlakatlarga har ganday valyuta kursi rejimini tanlab olish huquqi berildi;
8) XVF yangi sharoitlarda davlatararo valyuta muvofiqlashtrilishini
Jonlantrishi lozim ediA RXIV.UZ
Shu bilan birgalikda Yamayka valyuta tizimi sharoitida valyutalar kurslarining rejimi erkin suzuvchi bo'lib, AQSh dollari standarti omiga kop valyutali standart gabul qilindi.
Yangi valyuta tizimida eski valyuta tizimining ayrim Jihatlari meros sifatida saqlanib golinganligi yugoridagi tamoyillardan korinib turibdi. Ushbu gonuniyat
Yamaka va Breton-Yuds yalyura timlaining ozaro solishtrishda yaqqol o'z
aksini topadi. SDR standart ortida "dollar standart" yashiringan. Valyuta munosabatlarini erkinlashtirish jarayonlari kuchaygani bilan AQSh dollari hamon xalgaro to'lov va zahira vositasi sifatida qolmogda, oltin yuridik jihatdan to'la
demonetizatsiya qilindi. Ammo demonetizatiya qilingan bolsada, u o'zgargan
shakida hamon ozida valyuta tovari rolini saqlab qolmoqda. Davlatlararo valyuta muvofiqlashtirilishini amalga oshiruvchi XVE Bretton-Vuds valyuta tizimidan
meros sifatida qoldi. Tasischllaming o'ylashicha, Y am ayka valyuta tizimi o'zidan
avvalgi valyuta tiziniga nisbatan tolov balanslari va valyuta kurslarining
muvozanatsizlik sharoitiga moslashuvchanroq bo'lmoqi lozim edi. Biroq Y am ayka
valyuta tizimi muntazam tarzda inqiroziy holatlarga duch kelmoqda.