Yaspersin tetradası

Diqqət

• Psixi fəaliyyətin (düşüncənin) bu vəya başqa istiqamətə yönəlməsi və hər hansı bir obyekt üzərində cəmlənməsi prosesinə diqqət deyilir. Diqqətin obyekti, xarici aləmdə mövcud olan cisim və hadisələr, özümüzə aid olan, orqanizmdə yaranan hisslərimiz, fikirlərimiz vəs. ola bilər.

DİQQƏT POZUNTULARI

Davamsızlığı

Ləngiməsi

Durğunluğu

Daralması

Zəifləməsi

Patoloji diqqət

Diqqətin davamsızlığı (vəya diqqətin yayınması). Uzun müddət diqqətin müəyyən hadisə üzərində cəmlənə bilməməsidir. Bu əlamət əhavli-ruhiyyənin yüksək olduğu hallarda, məsələn affektiv psixozun manikal fazasında müşahidə olunur.

Diqqətin davamsızlığı (vəya diqqətin yayınması). Uzun müddət diqqətin müəyyən hadisə üzərində cəmlənə bilməməsidir. Bu əlamət əhavli-ruhiyyənin yüksək olduğu hallarda, məsələn affektiv psixozun manikal fazasında müşahidə olunur.

Diqqətin ləngiməsi. Psixi fəaliyyətin, ümumiyyətlə, ləngiməsi hallarında, məsələn, affektiv psixozun depressiv fazasında qeyd edilir.

Diqqətin durğunluğu. Təfəkkürün və digər psixi funksiyaların durğunluğu (ləngiməsi) fonunda rast gəlinən əlamətdir. Epilepsiya xəstəliyində tez-tez təsadüf edilir.

Diqqətin daralması. Beynin üzvi xəstəliklərində, xüsusən beyni damarların aterosklerozunda təsadüf olunur.

Diqqətin zəifləməsi. Beynin üzvi pozuntuları ilə əlaqədar olan psixi xəstəliklərdə, ilk növbədə, epidemik ensefalitdə, kəllə travnmalarında rast gəlinir. Əqli qabiliyyətin kobud pozuntuları zamanı meydana çıxan diqqətin zəifləməsindən tam diqqətsizliyədək inkişaf edə bilər.

Patoloji diqqət. Belə pozuntu zamanı xəstə heçbir əhəmiyyəti olmayan lazımsız, obyektlərə xüsusi diqqət göstərir. Bəzən hallüsinasiyaların və sayıqlamaların təsiri nəticəsində meydana çıxan bu pozuntu şizofreniya xəstəliyində, intoksikasion psixozlarda rast gəlinir.

Iradə pozuntuları

İradənin zəifləməsi

Hipobuliya

İradənin güclənməsi

Hiperbuliya

Fəaliyyətin bütün formaların aqarşı marağın sönməsi

Abuliya