Yazıçının modern romanı musiqi ilə müşayiət olunan bədii nəsr əsərinin elektron



Yüklə 7,28 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə10/89
tarix05.05.2017
ölçüsü7,28 Mb.
#16790
növüYazı
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   89

эятирирди. Бу заман дейясян Иннокенти буна эюря она ажыгланыр, бу ит дя эятирдийи шейляри апарыб 

юз йериня гойурду. Лал Иннокенти даныша вя ешидя билмяся дя она верилян тапшырыглары йахшы баша 

дцшцрдц. Амма онун юзцнц щяр адам баша дцшя билмирди. Щеч демя о узун тцклц ойнаьан ит 

даща  йахшы  баша  дцшцрмцш.  Инсанын  инсанла  достлуьу  алынмадыьы  щалда,  итля  достлуьу  алынырды. 

Константинопол патриархы Михаил Керулари иля чох дил тапмаг истяди. Лакин алынмырды. 

– О юзцнц Бизанс империйасынын али дини рящбяри щесаб едир. 

Бахышларыны бахчадакы итдян айырмадан:  

– Ня олар, гой еля щесаб етсин, – дейя Кардинал Григоринин жавабыны верди. 

– Ахы о даща Романы танымаг истямир! – Кардинал Григорий юзцнцн дедийи сюзлярдян щейрят-

лянди.–Килсянин топладыьы верэилярдян, ианялярдян, торпагларындан ялдя етдийи эялирдян Романын 

пайыны айырмаг истямир! Даща буна ещтийаж олмадыьыны, буну бцтювлцкдя Рома Империйасы ол-

дуьу заманлара аид едир. Йяни, инди Бизанс айрыжа бир империйадырса, онун христианлары ня цчцн 

рягиб империйайа газанж юдямялидир? 

– Сонунжу фикир сянин юзцня мяхсусдур, йохса о мялуна?  

Кардинал Григорий онун бу суалындан яввялжя чашды, амма сонра тез: 

– Ялбяття, патриарха! - жавабыны верди. 

Папа она сары чеврилиб, диггятля онун эюзляринин ичиня бахды. 

– Сюзлц адама охшайырсан, Григори! 

Кардинал Григори бахышларыны йайындырды вя о да бахчайа сары нязяр салды. Баьбан гурумуш 

эцлляри гайчылайыб, будаглары голуна кечиртдийи сябятин ичярисиня йыьырды. Ит дя юз ойунбазлыьында, 

сащибиня  мящяббят  эюстярмякдя  иди.  Сонра  Кардинал  юз  бахышларыны  эери  гайтарыб,  йенидян 

Папанын чомаьынын башындакы эцмцшц кцряжийя бахды. 

– Сиз мяни онун йанында нцмайяндя тяйин едяндя севинирдим. Инди ися саь-саламат Ромайа 

гайытмаьыма севинирям. О мяним вязифямин битдийини елан етди вя Константинополдан, Мцгяд-

дяс Софийа килсясиндян тяжили чыхмаьымы ямр еляди. 

Бу  заман  баьбан  Иннокентинин  узун  тцклц  балажа  ити  онун  айагларынын  юнцндя  юзцнцн 

арха айаьыны галдырды вя юз сащибинин айаьыны сидиклямяйя башлады. Лал Иннокенти яввялжя буну 

щисс етмяди. Диггятини жялб етдикдя ися гязябля ити тяпикляди, щятта ялиндяки сябяти дя онун арха-

сынжа туллады. Узун тцклц балажа ит щеч ня анламайыбмыш кими вя гуйруьуну арха айагларынын 

арасына сыхараг зинэилдяди вя кянара гачды. Бу мянзяря Рома Папасыны да гязябляндирди.  

–  Бяс  еля  ися  мян  Рома  Папасы  олараг  ону  лянятляйирям!–  дейя  Папа  гязябля    баьырды  вя 

цзцнц кардинал Григорийя чевирди.– Бялкя Рома она верэи юдямялидир?! 

– Хейр, мцгяддяс ата, о буну истямир, цмумиликдя Авропанын вя дцнйанын бцтцн христиан 

килсяляриндян вя юлкяляриндян эялян эялирин бярабяр бюлцшдцрцлмясини тяляб едир! 

– Нежя?! 

– Бяли, Мцгяддяс ата! Мяни Сизя чатдырмаьа вякил етди билдирям ки, Бизанс христианлары Рома 

Папасынын  щеч  дя  мцгяддяс  щесаб  етмирляр,  о  ади  кардиналлардан  бири,  онларын  башчысыдыр, 

вяссалам!  Она  эюря  мюмин  христиан  мцгяддяс  олан  цч  цгнцманын  вящдятиндя  тязащцр  едян 

ващид Аллаща етигад етмялидир! 

– Сян ня данышырсан, бунлар ки, кафирликдир! 

– Онлар буну даща дцзэцн инанж щесаб, юзлярини дя славйанжа православ щесаб едирляр. 

– Христианлыг империйа дейил ки, ня вахтса парчалансын, мцхтялиф адлар алсын! Ким щара чякирся 

чяксин, цмумдцнйа сявиййяли дцнйяви кился олараг щямишя Ватикан танынажаг! Католисизм биз-

дядир! Онлара дцнйа килсясиндян щеч бир шей дцшмяйяжяк! Чцнки биз ону щеч христиан щесаб едя 

билмярик!  Мцгяддяслик  цчдцр:  Ата  Аллащ,  Оьул  Аллащ  вя  Мцгяддяс  Рущ!  Мялумдур  ки,  Мц-

гяддяс Рущ Ата Аллащда олдуьу кими Оьул Аллащда зцщцр едя биляр. Буну гябул етмяйян ка-

фирдир! Мян ону, тяряфдарларыны кафир адландырырам вя лянятляйирям! 

– Ейни жцр дя еля о юз мюизясиндя Сизи вя бизляри лянятляди вя кафир адландырды. 

Рома  Папасы  ЫХ  Лев  бир  мцддят  гязябля  ашаьыдакы  бахчайа  сары  бахды,  сонра  она  тяряф 

чеврилиб: 


 

 

52 



– Демяк истядийин бир башга шей дя еля бу идими? – дейя сорушду. 

– Бяли, Мцгяддяс Ата! 

– Эцнц сабащ Константинопола йола дцш вя мяним лянятлярими  она чатдыр! 

Папа  ЫХ  Лев  буну  дедикдян  сонра  айаьа  галхды,  бахчадакы  лал  баьбана  вя  онун  севимли 

итиня сары бир дя бахды вя чеврилиб архадакы бюйцк зала дахил олду. Бурада онун гаршысына чыхан 

башга бир кардиналын йанындан кечяркян айаг сахлады. 

– Баьбан Иннокентийя чатдырын ки, бурада йа юзц галыб ишлямялидир, йа да о мурдар кюпяйини 

бизим бу мцгяддяс баь-баьчамыздан итирмялидир. 

 Залда ону гаршылайан башга бир кардинал она астадан: 

– Мцгяддяс Ата, бу эцн килсядя мюизя охуйажаьынызы йягин ки, унутмамысыныз, – дейя гыса 

хатырлатма верди. 

Папа ЫХ Лев айаг сахламадан вя ажыглы тярздя: 

– Билирям, мяним балам, унутмамышам; минлярля  христианын гаршысына чыхыб, онлар цчцн ян 

файдалы сюзляр демяк бизим мцгяддяс боржумуздур! - деди вя гаршысындакы гапыдан диэяр отаьа 

кечди. 

 

ИЛК СЯЛИБ ЙЦРЦШЦНЦН ГАН ИЗЛЯРИ  



    

(*15- “300 спарталы” филминдя “Краличайа исмарыж” парчасы  овгат мусиги олараг

 

1095-жи ил, Франса, Клеремон шящяри, Кился мейданы. Рома Папасы ЫЫ Урбанын гаршысында сайы 



йцз  миня  чатан  бюйцк  гошун  щиссяляри  дурмушду.  Бурада  ири  вя  кичик  торпаг  сащибляриндян 

тутмуш тящкимли кяндлийя гядяр, щяр жцр яскяр варды. Щамынын синясиня гырмызы рянэли бюйцк хач 

нишаны тикилмишди. Ятрафдакы католик дювлятлярдян топланмыш бу ордуда бцтцн зцмрялярин, щятта 

килсянин нцмайяндяляри олса да, цмуми бир ады варды - христиан ордусу. Ордунун юн сыраларында 

ялиня Ииса Мясищин шякилляри вя чармыхын якси чякилмиш байраглар тутмуш ращибляр дурмушду. Лап 

юн  сыраларда,  арабалар  цстцндя  ися  Ииса  Мясищин,  щяварилярин  вя  мяляклярин  бюйцк  макетляри 

гурулмушду.  Мейдан  уьулдайыр,  щамы  дюйцш  жошгусу  иля  Папанын  хейир-дуасыны  эюзляйирди. 

Гошунун арха сыраларына йени-йени дястяляр бирляшдийи цчцн щяля бир гядяр эюзляйирдиляр. ЫЫ Урбан 

бу  мющтяшям  мянзяряни  сейр  етмякдян  щязз  алырды.  Бу  мянзяря  католик  килсясинин  эцжц  иди. 

Архадан  она  йахынлашан  гуллугчу  Инсермион  ичмяк  цчцн  бир  эцмцш  жам  узатды.  Щямишяки 

кими,  ичярисиндя  хцсуси  эцл  мяжуну  варды.  Беля  мющтяшям  мянзяря  гаршысында  саатларла  чыхыш 

едяр, амма йорулмазды. Папа цзцнц чевириб бу мяжундан ичяркян эюзужу архасында дурмуш 

краллара, графлара, щерсоглара вя кардиналлара да нязяр салды. Бу заман кардиналларын сырасында 

Мифозини  эюрдц.  Ужа  бойлу,  аь  сачлы  Кардинал  Мифозинин  сифятиндя  бюйцк  кядяр  ифадяси  варды. 

Санки  индижя  эюз  йашлары  тюкцб  аьлайажагды.  Бу  ону  ажыгландырды  вя  она  эюря  дя  нювбяти 

гуртуму сахлайыб, жамы эерийя гайтарды. Жамы гайтараркян кардинал Мифозинин инди бу бюйцк 

гцввя гаршысында ня дцшцндцйцнц билмяк истяди. Щям Клеремонт килсясиндя 300-дян чох али дин 

хадиминин иштиракы иля кечирилян кился гурултайында, щям дя сонра кардиналлар шурасында Ииса Мя-

сищин Фялястиндяки мязарынын мцсялман тцрк-сялжугларын ясирлийиндян хилас едилмяси вя Мясищин 

зцщурунун  излянилмяси  мясяляси  мцзакиря  олунаркян  буну  щярби  йолла  щяйата  кечиртмяйин  йе-

эаня ялейщдары мящз о – Галийадан сечилмиш кардинал Мифози олмушду.  

– Кардинал, сиз индидян мцсялманларын щалына аьламаг истяйирсиниз? 

Кардинал Мифози бу сюзлярин гаршысында эцжля вя ажы тябяссцмля эцлцмсяди. 

–Мян  бу  гошунун  сыраларында  эерийя  гайытмайажаг  он  минлярля  христиан  цчцн  аьламаг 

истяйирям. 

Онун сюзляри йеня дя тиканлы иди. 

– Онлар Мясищин йанына йцксяляжякляр! Чцнки Мясищин мязарыны хилас етмяйя эедирляр! 

– Ииса Мясищ юлмцшдцрмц ки, онун мязары да мювжуд олсун? 

ЫЫ Урбан бу жавабдан бир анлыг дурухду, ня дейяжяйини билмяди, амма юзцнц итирмяди вя 

ялини аьзына апарыб астадан юскцрмякля вязиййяти ютцрмяйя чалышды. 

– Бялкя сян Мясищин орада зцщур едяжяйиня дя шцбщя едирсян?! 


 

 

53 



Бу сюзляри нащаг демяди вя дейяркян дя архада дурмуш краллара, щерсоглара бахды. Анжаг 

Кардинал Мифози щеч онлары да вежиня алмады. 

–  Мясищ  истянилян  йердя  зцщцр  едя  биляр,  амма  бизим  католик  кралларымыз  истянилян  юлкядя 

Шярг дювлятляриндя олан гядяр сярвят тапа билмязляр! 

Кардинал Мифозинин бу жясаряти вя бу ити сюзляри артыг онун юлцмцня фярман верирди. Анжаг 

бу юлцмц Ромада йашамаг онун цчцн чох бюйцк шяряф оларды. О узаг еллярдя, сусуз сящРа-

ларда, щятта Мцгяддяс Гцдс шящяриня чатмадан зящярлянмяли, мязары да эяляжякдя зийарят едил-

мясин дейя намялум галмалы иди.  

Рома  Папасы  ЫЫ  Урбан  она  эюзлярини  гыйараг  бахды  вя  беля  дцшцндц,  амма  даща  кяскин 

жаваб явязиня эцлцмсяйяряк: 

– Ямин олун ки, буну сиз шяхсян эедиб йохлайа биляжяксиниз!- деди.  

Бу  заман  гошунун  арха  сыраларындан  сяркярдя  Гудафер  атыны  чапараг  вя  узун  шейпуруну 

чалараг  юн  жярэяляря  доьру  йахынлашырды.  Бу  ися  щяр шейин  там  щазыр  олдуьу  вя  щамынын  сусуб 

кился артырмасына диггят вермяси цчцн нязярдя тутулмуш сон ишаря иди. 

Рома Папасы ЫЫ Урбан ялини алнына, чийинляриня вя мядясиня апарыб хач чевирди, сонра да бир 

ялиндя  тутдуьу  гызылы  ишлямяли  ири  хачы  юпдц.  Онун  гаршысындакы  йцз  мин  няфярлик  бюйцк  орду 

санки няфясини дя сахлайыбмыш кими сусду вя диггятля она сары бахды.  

– Христианлар! – Онун сяси эурлады.– Бу эцн сиз тарихин ян шяряфли эцнцнц йашайырсыныз! Бу эцн 

сиз Ииса Мясищын мязарыны, мцгяддяс торпаглары, Гцдсц кафир мцсялманлардан, сялжуг тцрклярин-

дян азад етмяйя эедирсиниз! Ииса Мясищ онун ардынжа  эедян бцтцн инсанларын дцнйа вя  ахирят 

язабыны юз цзяриня эютцрдц. Сиз онун уьрунда дюйцшя эедирсинизся, демяли, о да сизинля олажаг, 

сизин гайьыныза галажаг, аьрыларынызы-ажыларынызы юзцня чякяжяк, сизин жяннятя дцшмяк цчцн бцтцн 

эцнащларынызы баьышлайажаг. ИисаМясщ олан йердя Мцгяддяс Ата вя Мцгяддяс рущ да сизинлядир! 

Бу бюйцк сяадяти ялдян вермяк олармы?! – Мейдан уьулдады вя йцз миндян чох инсанын "Йо-о-

о-о-х!" сядасы йцксялди. – Орада – Мцгяддяс торпагда мцсялман сялжуглар христианлары тящгир 

едир, юлдцрцр, зорлайыр, щамиля гадынларын гарныны йыртыр, мцгяддяс мябяди мурдарлайыр, кюрпя-

ляри  гылынжла  доьрайыр,  низяляря  кечирдир,  ода  атыр,..–  О  бажардыьы  гядяр  кюврялди,  бармагларыны 

гашларынын  арасында  дцйцнляди.-  Орада  торпаг  да  диля  эялиб  сизляри  чаьырыр.  Тезликля  Ииса  Мясищ 

зцщцр едяжяк. Амма о ишьал олунмуш, мцсялманларын ялиндя олан бир шящярдя зцщцр едя биляр-

ми?  Эедин,  мяним  ювладларым,  эедин  Ииса  йурдуну  азад  един,  онун  зцщурунун  шащиди  олун, 

мцсялманлары  жязаландырын,  онларын  топладыьы  сярвятляри  ялляриндян  алын  вя  христианлыг  йолунда 

сярф един! Щяр бир христианын фираван йашамасы еля христианлыг йолунда хидмят эюстярмясиня бяРа-

бярдир. Кился щямишя сизин йанынызда олажаг!- О няся фикирляшиб, азажыг архайа чеврилди вя корди-

нал Мифозийя сары бармаьыны тушлады.- Мян бу дягигядян етибарян юзцмцн ян етибарлы, ян садиг, 

ян  иманлы  достум  Кардинал  Мифозини  дя  сизляря  гошурам!  Дцшцнцрям  ки,  тякжя  йепископ 

Адщемар  оф  Ле  Руй  чох  аз  олар.  Кардинал  Мифози  дя  бу  дягигядян  етибарян  сизин  йанынызда 

олажаг! – Бу эюзлянилмяз гярары архада мцяййян жанланма йаратдыьы цчцн о юзцнц мямнун вя 

даща гцдрятли щисс етди вя даща гятиййятля ялиндяки хачы ордуйа сары тутду.– Шярг сизляри эюзляйир! 

Гялябя  сизинлядир!  Азьын  сялжуглара  юлцм!  Мцсялманларын  щяр  шейи  сизя  щалалдыр:  малы  да,  жаны 

да, ганы да! Иряли ювладларым! Мцгяддяс Ата, Оьул вя Рущ наминя – иряли! 

Онун бу сюзляриндян сонра мейданы "Ура!" жошгусу бцрцдц, гылынжлар галханлара дюйяжлян-

ди, байраглар галдырылды, сцвариляр вя атлы забитляр щярякятя эялди. Йцрцшцн команданы шейпуруну 

йенидян чалды вя бундан сонра орду йериндян тярпянди. Щамы эялиб онун иряли узатдыьы хачын ал-

тындан, онун гаршысындан кечди. Щерсоглар, кнйазлар, краллар ат белиндя идиляр. Онлар ЫЫ Урбанын 

гаршысында  дайандылар,  о  ися  ися  дурдуьу  йцксякликдян  ялини  иряли  узатды  вя  онларын  бу  хачы 

юпмясиня шяраит йаратды. Онларын сырасында Граф Раймонд, Годифрей оф Буллион, Вермонд кралы 

Щуг, Нормандийа кралы Робертин дя варды. Хачын гаршысында, онунла цзбяцз дайанан сонунжу 

йцрцшчц Кардинал Мифози иди. Онлар бир анлыьа эюз-эюзя галдылар. Кардинал Папайа бир сюз демя-

дян яйилиб хачы юпдц. ЫЫ Урбан ися она тябяссцмля: 

–Ялвида, Мифози, Жяннятдя эюрцшянядяк!- деди. 

Кардинал Мифози ися дикялиб она истещза иля эцлцмсяди вя: 


 

 

54 



–Мяним эедяжяйим йердя сиз олмайажагсыныз, Мцгяддяс Ата!- деди. 

ЫЫ  Урбан  онун  архасынжа  додагларында  истещза  иля  бахды.  Сонра  цзцнц  азажыг  архайа 

тутмагла  архадакы  кардиналлардан  бири  она  йахынлашды.  О,  бахышларыны  хорла  дуалар  охуйараг 

узаглашан ордудан айырмадан:  

–  Кардинал  Пасхали,  сян  юз  бясирятинля  бу  мющтяшям  христиан  ордусунун  гялябясини  эюрцр-

сянми?- дейя сорушду. 

Кардинал Пасхали онун бахдыьы истигамятя ани нязяр салараг: 

–  Мян  христиан  ордусунун  щяр  йердя  эцл-чичякля  гаршыланажаьыны,  Ииса  Мясищин  дя  Гцдсдя 

онларын шяряфиня зцщур едяжяйини эюрцрям!- деди. 

– Бяс Кардинал Мифозини нежя, галиблярин вя шащидлярин сырасында эюрцрсянми? 

ЫЫ  Урбанын  бу  суалына  Кардинал  Пасхали  бахышларыны  ойнадараг,  додагларыны  язиб-  бцзяряк 

фикирляшди, сонра ися истещза иля эцлцмсяди. О,бу суалын архасында щансы фикрин йатдыьыны йахшы ба-

ша дцшмцшдц. 

– Тяяссцф ки, Кардинал Мифозу еля хошбяхт мягамы изляйянляр сырасында эюрцнмцр.- деди. 

Щяр икисинин бахдыьы истигамятдян даща узагларда бир айры мянзяряляр жанланырды. Орада щяр 

шей  ган  рянэиня  бойанмышды.Дярялярдян,  дцзлярдян  кечян  йолларын  кянарында  ики-бир,  цч-бир 

мейитляр гаралырды. Щамысынын синясини вя архасыны юртян аь парчанын цзяриня ири юлчцлц, гырмызы 

хач нишанлары тикилмишди. 

Архада галан дцзянэащда индижя бюйцк бир дюйцш битмишди. Даща орада дюйцшян гцввяляр 

эюрцнмцр, минлярля мейит вя йаралы силуети гаралырды. Чохунун йа синясиндя, йа да кцряйиндя хач 

нишанлары варды. 

Кимсясиз  кяндлярин  биринин  йанындан  ютяркян  гара  палтарлы  бир  кешиш  гачараг  бир  щяйятдян 

чыхды вя архада эялян сонунжу арабайа чатыб орада отурмуш диэяр кешишляря няся билдирди. Бун-

дан сонра араба дайанды. Кешишляр арабадан дцшдцляр, узун бир бцкцлцнцн ики тяряфиндян йа-

пышыб, ону щямин щяйятя сары апардылар. Бурада онлар бир гуйунун гаршысында дуруб бцкцлцнц 

ачдылар. Бу юлмцш, цзцнцн рянэи сарымтыл-йашыл рянэя чалан Кардинал Мифозинин мейити иди. Ке-

шишляр онун мейитини гуйунун ичиня атдылар вя щяйятдян чыхмаьа тялясдиляр. 

Ужу-бужаьы  эюрцнмяйян  бир  бюйцк  дястя  щалында  ирялиляйян  орду  Шяргя  дюьру  ахырды. 

Йцксякликдян  бахан  мцсялман  сялжугларын  нязяриндя  бу  орду  гарышга  дястяси  вя  йа  сайсыз-

щесабсыз хач ишаряляринин щярякяти кими эюрцнцрдц.  

Бир дюйцшдя мцсялман тцркляр онлары эерийя чякилмяйя мяжбур етдиляр. Яэяр йепископ Адще-

мар оф Ле Руйун йени мюизяляри вя бир нечя айдан сонра Ииса Мясищин онларын эюрцшцня эяляжя-

йини тякидля билдирмяси олмасайды, гошун эерийя гачмаьа цз тутажагды. Кешишляр кяндлилярин йу-

хуларыны йахшылыглара йозур, хястяляри вя йаралылары Ииса Мясищин шяфгяти иля мцалижя едирдиляр. 

Хястяликдян юлянляри бязян галаг-галаг йыьыб йандырырдылар. 

Йцрцшдян эеридя галан аьыр йаралылары йерли ящали вуруб юлдцрцрдц. 

Мцсялманларла  йанашы  сялибчиляря  гаршы  йунан  христианлар  да  чох  жидди  мцгавимят  эюстя-

рирдиляр.  Онларын  мцсялманларла  динж-йанашы  вя  сцлщ  шяраитиндя  йашадыьынын  шащиди  оланлар  юз 

щейрятлярини эизлядя билмирдиляр. Щятта бурада киминин мцсялман, кимининся праваслав христиан 

олдуьуну айырд етмяк асанлыгла мцмкцн олмурду. Бязян ейни миллятдян, амма мцхтялиф дин-

лярдян олан мящяляляри талан едирдиляр. Сялибчиляр мцсялман гадынларын жаван вя йарашыглы олан-

ларына йахын эедян кими онлар бычаг чыхардыб юзляринин гол вя йа боьаз дамарларыны кясирдиляр.  

Йцрцйян дюйцшчцляр гылынжларыны гямясиня соха, низялиляр ися ону чийинляриня дайамаьа мажал 

тапа билмирдиляр. Шящярлярин щяр кцчясиндя мцгавимятчилярля гаршылашырдылар. Онлары бир зярбя иля 

юлдцрмяк  мцмкцн  дейилди.  Дар  кцчялярдян  кечмяк  даща  чох  тящликяли  иди.  Бир  нечя  йердя 

онларын  башына  дамлардан  ушаг  вя  гадынлар  даш-кяссяк  йаьдырдылар.  Бир  йердя  ися  сялибчилярин 

цзяриня гярибя майе тюкцлдц. Онлар бунун ня олдуьуну айырд етмяйя мажал тапмамыш, йанар 

мяшялляр атылды. Бир андажа дюйцшчцляри алов бцрцдц. Шящяр-галалардан бириня йахынлашдыгжа тез-

тез айаглары алтындан торпаг гачыр, онлар дярин чолалара йыхылыр, юз силащлары иля бир-бирлярини йаРа-

лайырдылар. 



 

 

55 



Сящраларын  истиси,  даьлыг  яразилярин  шахтасы,  дцзянликлярин  эцжлц  кцляйи  задяэан  жянэавярляри 

тамам  щейдян  салмышды.  Онлар  цчцн  ат  белиндя  кечян  бу  йцрцш  пийадалардан  даща  дюзцлмяз 

иди. Чцнки пийадалар щямишя онларын архасынжа эялир, гяфил тящлцкялярля цзляшмирдиляр. 

Мцгяддяс Гцдс шящяриня эялиб чатана кими цч ил кечди. Ордунун артыг йарысы йох иди. Ян аьыр 

дюйцш дя бу шящярин ичярисиндя олду. Бейтцл-Мцгяддясдя сялжуг тцркляр вя мусяви йящудиляр да-

ща сярт мцгавимят эюстярдиляр. Сцлейман мябядиндя гятлиам баш верди. Щяр кяс юз гаршысына чы-

ханы  дидиб-даьытмаьа  щазыр  иди.  Минлярля  инсан  бир-бирини  амансызлыгла  доьрайырды.  Ичяри  отаг-

ларда,  щяйятлярдя  ган  эюлмячяляри  йаранмышды.  Рягибляр  дизя  гядяр,  щятта  гуршаьа  кими  ган 

эюлмячясинин ичярисиндя дюйцшцрдцляр. Ган атларын цзянэиляриня гядяр чилянирди.  

Гана бойанмыш Гцдс шящяри мцсялманлар цчцн сцгута уьрайыр, христианлар цчцн Йерусялим 

шящяринин ган ичярисиндя дирчялиши башланырды.  

Щяр ики тяряфи бу жошгун дюйцшляря сювг едян онларын дини инанжлары иди. 

Бейтцл-мцгяддяс  хачпярястляр  тяряфиндян  тутулдугдан  сонра  дюйцшляр  тядрижян  сянэися  вя 

зяифляся дя бу мцгавимят узун илляр давам етди. Бура эялмиш бу христианлар Ииса Мясищин зцщур 

едяжяйи эцнц дохсан ил сябрсизлицкля эюзлядиляр. Бир чохлары сойгун, талан вя амансыз гятляри эю-

рцб  ясас  мягсядин  щеч  дя  Ииса  Мясищля  баьлы  олмадыьыны  баша  дцшмцшдц.  Мцсялман  тцрк  вя 

яряблярин, еляжя дя христиан вя йящудилярин малы-мцлкц щесабына фираван доланан сялибчилярин чо-

ху эерийя гайытмаг истямяди. Бир чоху ися нящайят йерли ящалинин мцгавимятиндян безиб, хидмяти 

боржу баша чатмыш щесаб олунан кими эерийя гайытды. Щяр бири юзц иля ян азы бир араба гызыл, эц-

мцш, габ-гажаг, халча вя диэяр гиймятли гянимят апарырды. Бу заман дястя щалында эетмяйя цс-

тцнлцк верилирди. Чцнки йолларда онлара басгын едиб гянимятлярини ялляриндян алыр вя гяддарлыгла 

юлдцрцрдцляр.  

Йерли адамлар яля кечиртдикляри кешишляри даща амансызлыгла гятля йетирирдиляр. 

Сялибчиляр  бураларда  юзляринин  Антиох  кнйазлыьыны,  Триполу  вя  Едесса  графлыьыны  йаратдылар. 

Еляжя  дя  Йерусялим  краллыьыны  гцввятляндирдиляр.  Амма  мцсялманларын  илк  якс  -щцжуму 

нятижясиндя Едесса итирилди, сялибчиляр чыхылмаз вязиййятя дцшдцляр. 

Икинжи  Сялиб  йцрцшцня  Франса  Кралы  ВЫЫ  Лцдовиг  вя  император  ЫЫЫ  Конрад  башчылыг  едирди. 

Мцсялманларын арасындан чыхан Мисир кралы Сялащяддин Яййуби гошун чякиб сялибчиляри дармА-

даьын  етди  вя  Гцдс  азад  олунду.  О  щятта  Фялястини,  Сурийаны,  Ялжязаири,  Йямяни  дя  азад  едиб 

юзцня бирляшдирди. Нятижядя ЫЫЫ Сялиб йцрцшцнцн башланмасына бящаня йаранды. Бу йцрцшцн ба-

шында Алманийа императору Фридрих Барбаросса, Франса  кралы ЫЫ Филипп, Инэилтяря  кралы Ричард 

Ширцрякли эялирди. Сялащяддин Яййуби онлара сарсыдыжы зярбяляр вурду. Инэилтяря кралы Ричард Ви-

зантийанын  ялиндя  олан  Кипр  адасыны  тутду  вя  Кипр  краллыьы  йаранды.  Йенидян  Гцдсцн  мцсял-

манларын ялиня кечмяси сябябиндян Рома Папасы Енйусан ялини Шяргя сары узатды вя "Йеруша-

лим!" дейя баьырды.  

...Щималай  даьлары  тяряфдян  ясян  сярин  мещ  буддист  монастрынын  ейванында  отуруб  ме-

дитасийайа далмыш нарынжы эейимли гожа ращибин яйниндяки енли кюйняйин йахалыьыны йеллядирди. 

  

БЮЙЦК МОНГОЛ ИМПЕРАТОРУ ЧИНЭИЗ ХАН   



(*16- Стравински : “Ъеу Дес Житес Ривалес” ясяри овгат мусиги олараг) 

 

 Щеч бир мцгавимятля гаршылашмайан бир гошунун эери гайыдан сялибчилярдян чох фярглянян 



бир айры жцр яскярляри варды. Бу, Шяргдя монгол фыртынасы кими ясян Чинэиз ханын чевик ордусу вя 

гаршылашдыьы  щяр  бир  рягиби  сарсытмаьа  гадир  олан  монгол  яскяри  иди.  1206-жы  илдя  монгол  фео-

далларын гурултайында баш буддист лама гурултайын гярары иля онун башына таж гойду. 

– Нойонлар Сизи жошгун вя дярин тенгиз щесаб едирляр. Ижазя верярдинизся, бундан сонра Сизи 

Чинэиз хан адландырардыг! 

Тажгойма мярасими заманы дейилмиш бу ад монгол тайфаларынын йенижя бюйцк ханы сечилмиш 

Темучинин чох хошуна эялди вя о разылыгла башыны тярпятди. 

Онун йаратдыьы ана йаса йалныз дювлятин эцжцнцн артырылмасыны нязярдя тутмушду. О бу ана 

йасаны  юпцб  анд  ичди.  Дилиндя  дювлятин  вя  бцтцн  монгол  тайфаларынын  мянафейи  долашса  да, 


 

 

56 



дцшцнжясиндя дцнйа аьалыьы иддиасы щаким иди. О буну дилиня эятирмяди. Амма чох кечмяди ки, 

о дцшцнжя бцтцнлцкля Узаг Шярги лярзяйя эятирди вя Гярбя доьру ахмаьа башлады. 

Он минлярля монгол сцвариси дцзлярдян йел кими кечиб эедирди. Онларын гаршысына чыхан Си-

бирин, Тцркцстанын, Орта Асийанын, Шярги Иранын, Шимали Чинин гошунлары таб эятирмир, бу гцввя 

йел  кими  рягибин  ичярисиндян  асанжа  вуруб  кечирди.  Бир  монгол  дюйцшчцсц  тякбашына  йцзлярля 

рягибин  цзяриня  горхмадан  еля  атылырды  ки,  санки  ян  зяиф  рягибиин  цстцня  шыьыйырды.  Онлар  аьыр 

дюйцш тялими кечмиш, Чинин вя Йапонийанын ялбяйаха дюйцш тямринляриня мцкяммял йийялянмиш 

жянэавярляр  идиляр.  Тякжя  монгол  яскяринин  гязябли  симасына,  язяляли  голларына  вя  йарагларына 

бахмаг,  чыьыртысына  гулаг  асмаг  кифайят  иди  ки,  дцшмян  яскяринин  бядяни  лярзяйя  эялсин,  силащы 

йеря  атсын  вя  гачмаьа  чалышсын.  Щцжума  кечян  монголларын  дюйцшц  гаршыдакы  мясафяни  дяф 

едяряк  ирялйя  чапмаг  гядяр  асан  иди.  Онун  гаршысына  бир  кимся  чыхмаг  истямир,  кянара  чякил-

мяйя чалышыр, щяр щансы бир рягибин йеря сярилмяси цчцн бир гылынж вя йа низя зярбяси кифайят едирди. 

Монгол дюйцшчц сцрятля гярбя доьру ирялиляйирди. Илляр ютдцкжя артыг юлкядян кянарында ичяридя 

олдуьундан даща чох монгол йашайырды.  

Алачыьын  ичярисиндя,  Чинэиз  ханын  гаршысында  дурмуш  нарынжы  эейимли  баш  Лама  ещтирамла 


Yüklə 7,28 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   89




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin