102
íûí éà äè ýà ðû äûð. Íÿ íÿì ÿùä åäèá êè, áó ýþ çÿë ëèê Àçÿ ðèí ùÿ -
éàò éîë äà øû íà ãèñ ìÿò îë ñóí... Áè ëè ðÿì, áà úû, Àçÿ ðÿ ýþ ðÿ ñÿí
äÿ ìÿ íè ÷îõ ãû íà ìû ñàí. Äå ìè ñÿí êè, Àçÿð ùÿð òÿ ðÿô ëè îü ëàí -
äûð, îíóí ëà àè ëÿ ãóð ñàí, óäóç ìàç ñàí. Àì ìà ìÿí áàø ãà úöð
äö øö íö ðÿì. Ìÿí úÿ, õîø áÿõò ëè éè ùå÷ áèð äàø-ãàø ëà ãà çàí ìàã
ìöì êöí äå éèë...
...Èíà ðÿì, áó âÿ ðÿã ëÿ ðè ýþ ðöð ñÿí íÿ ùà ëà äö øöá ? Ýöí äÿ
àçû áèð-èêè äÿ ôÿ îí ëà ðû à÷ûá îõó ìà ñàì, öðÿ éèì ïàðò ëà éàð. Ðà -
ìè ëèí ñåâ ýè åòè ðàô ëà ðû äûð å.
«ß çèç Èëà ùÿ. Ñÿ íè ñå âè ðÿì. Úà íûì äàí äà ÷îõ. ßýÿð ìÿ íÿ
äå ñÿ ëÿð êè, éà ñåâ ìÿ äÿí éà øà ìà üû ýþ òöð, éà äà ñå âÿ ðÿê þë ìÿ -
éè, ìÿí èêèí úè íè ýþ òö ðÿ ðÿì... Ãóð áàí îëóì ñÿ íÿ, áó îä ëó, àòÿø -
ëè ñåâ ýè ìè úà âàá ñûç ãîé ìà...
18 ìàðò 1994-úö èë».
«Ùÿð äÿí ýþç ëÿ ðèì äÿ
ãà ðà ëûð ùÿ éàò,
Ýå äÿ ðÿì, éîë ëà ðûì
äö øÿð äÿ éè øèê.
Ñÿí ñèç ìÿ íèì ö÷öí
íÿ òîé, íÿ áö ñàò,
Ñÿí ñèç ìÿ íèì ö÷öí
íÿ åâ, íÿ åøèê...
ß çèç Èëà ùÿì. Ýþð äö éöí êè ìè, ìÿí äÿá äÿ áÿ è÷èí äÿ éà øà éàí
àäàì äå éè ëÿì. Ñÿ íÿ éàç äû üûì бу ñåâ ýè áÿíäè äÿ äÿá äÿ áÿ ëè
øàèð ëÿ ðÿ ìÿõ ñóñ äå éèë. Áè çèì Ñóì ãà éûò äà áèð ÿéà ëÿò øàè ðè âàð,
ßø ðÿô Âåé ñÿë ëè. Îíà ìÿõ ñóñ áÿíä äèð.
×îõ ñàü îë êè, ïó ëóí ùþêì ðàí ëûã åò äè éè áå ëÿ áèð äÿù øÿò ëè çÿ -
ìà íÿ äÿ ãÿë áèí äÿ áó úöð ìö ãÿä äÿñ ñåâ ýè ãî ðó éóá ñàõ ëà éà áèë -
ìè ñÿí. Ìÿí ñÿ íèí ôÿ äà êàð ëû üûí ãàð øû ñûí äà áàø ÿéè ðÿì. Äöí -
éà äà ÿí áþ éöê àð çóì ñÿ íè õîø áÿõò åò ìÿê äèð.
27 îêò éàáð 1994-úö èë...»
downloaded from KitabYurdu.org
Язилмиш фотошякилляр
103
...Úà íûì áà úûì, áó ýöí Ðà ìèë ìÿí äÿí èí úè äè. Ñà áàù Сåâ -
ýè ëè ëÿð Эö íö äöð àõû. Ãûç ëà ðû ìû çûí áèð íå ÷ÿ ñè íèí ñåâ ýè ëè ñè óíè -
âåð ñè òå òè ìèç äÿ îõó éóð. Ùà ìû ñû íà ñà áàù ùÿ äèé éÿ àëû íà úàã.
Îí ëàð äà ùÿ äèé éÿ ëÿ ðè íè ðåê ëàì åëÿ éÿ úÿê ëÿð. Ðà ìè ëèí èì êàí ñûç
îë äó üó íó áè ëèð ñÿí äÿ. Èñ òÿ éÿð êè, áö òöí äöí éà íû ìÿ íÿ ùÿ äèé -
éÿ åò ñèí. Àì ìà íÿ éà çûã, åù òè éàú îíà àìàí âåð ìèð. Àòà íûí
âåð äè éè éîë ïó ëó ëàð äàí éöç äîë ëàð äö çÿëò ìèø äèì. Îíà âåð äèì
êè, ýþ òöð, ñà áàù ìÿ íÿ ùÿ äèé éÿ àëàð ñàí... Äÿù øÿò èí úè äè ìÿí -
äÿí. Áû ÷àã âóð ñàé äûí, ãà íû ÷ûõ ìàç äû... Äÿðñ äÿí äÿ éà ðûì ÷ûã
ýåò äè... ×îõ ïå øìà íàì, Èíà ðÿ. Àì ìà ìÿ íè äÿ áà øà äöø. Ãûç -
ëà ðûí è÷èí äÿ ÿñкèë ìÿê èñ òÿ ìè ðÿì...
...Ñå âèì ëè áà úûì, áó ýöí íå ÷ÿ ñà àò Ðà ìèë ëÿ áèð éåð äÿ îë äóã,
õÿ éà ëÿí àè ëÿ ãóð äóã, óøàã ëà ðû ìûç îë äó. Î, Àé øÿ íèí, ìÿí Åë øÿ -
íèí ÿëèí äÿí òó òóá ýÿç ìÿ éÿ ÷ûõ äûã. Óøàã ëà ðû åëÿ áÿ çÿ éèá-äö çÿ -
мишäèê êè... Õÿ éà ëè äöí éà ìûç äà ùÿð øå éè ìèç âàð èäè, ùå÷ íÿ éÿ
åù òè éàú ùèññ åò ìèð äèê. Âÿ ÿí ÿñà ñû, áèð äöí éà ñåâ ýè ìèç âàð èäè...
...Èíèø, ãóð áàí ñÿ íÿ. Àéà çà íèô ðÿò åäè ðÿì. Áó èí ñà íûí ñàí -
êè þç õà ðàê òå ðè éîõ äóð. Áþ éöê ëÿð äå éèá êè, Èëà ùÿé ëÿ åâ ëÿí ìÿ -
ëè ñÿí, áó äà ëÿá áåéк äå éèá. Úàí ôÿ øàí ëû üû íû ýþ ðöð ñÿí? Ýó éà
íà çû ìû ÷ÿ êèð, «îð äà îòóð ìà, áóð äà îòóð» äå éèð... Ýó éà êè øè -
íèí îü ëó ñå âèð ìÿ íè... Àí úàã èíàí, áþ éöê ëÿ ðè îíà ìÿ íè éîõ,
òó òà ëûì, Ñÿð вè íàç áè áè íèí ãûç ëà ðûí äàí áè ðè íè àë äå ñÿé äè ëÿð,
åé íè ìö âÿô ôÿ ãèé éÿò ëÿ ìÿ íÿ ýþñ òÿð äè éè èë òè ôà òû îí à äà ýþñ òÿ -
ðÿð äè... Éÿ íè áó àäà ìûí ãÿë áè, èñ òÿ éè éîõ äóð?! Àõû íå úÿ îëà
áè ëÿð, èí ñàí ñåâ ìÿ äè éè áè ðè èëÿ éà øà ñûí?!
...Áà úûì, òÿ çÿ õÿ áÿð âàð å, øî êà äö øÿ úÿê ñÿí. Àçÿð Ðåé ùà -
íà öðÿ éè íè à÷ûá. Íè øàí ëà íà úàã ëàð áó ýöí-ñà áàù. Àü ëû íà ýÿ ëÿð -
äè ùå÷? Ðåé ùàí ãà íàä à÷ûá ó÷óð ñàí êè. Ýþé ëÿð äÿí åí ìÿê áèë -
ìèð. ×îõ õîø áÿõò äèð. Ãÿ ðè áÿ äèð, ýó éà áèë ìèð äè Àçÿ ðèí ìÿ íè
ñåâ äè éè íè âÿ úà âàá ñûç ñåâ ýè äÿí ÿçàá ÷ÿê äè éè íè?! Ùÿð øå éè ìè
îíóí ëà áþ ëö øö ðÿì àõû. Ìÿê òÿá èë ëÿ ðèí äÿí Àçÿ ðèí ìÿ íÿ îëàí
downloaded from KitabYurdu.org
Язилмиш фотошякилляр
104
ñåâ ýè ñè íè äå òàë ëà ðû íà ãÿ äÿð îíà ñþé ëÿ ìèø äèì, þçö äÿ ùÿð øå -
éÿ øà ùèä èäè. Èí äè þçö íö åëÿ àïà ðûð, ýó éà ùå÷ áó ñþù áÿò ëÿð îë -
ìà éûá. Èíà ðÿ, ãóð áàí ñÿ íÿ, àõû áóí äàí ñî ðó øà ñàí, õå éèð îëà,
Àçÿð ñÿ íè ñå âÿí èäè ñÿ, èí äè éÿ úÿí ñå âÿð äè äÿ. Íå úÿ îë äó, ìÿùç
ìÿí äÿí «йîõ» úà âà áû íû àëàí äàí ñîí ðà ñÿ íÿ öç òóò äó? Þçö -
íö âó ðóá àð òèñò ëè éÿ. Ùå÷ ýþç ëÿ ìÿç äèì Ðåé ùàí äàí áó íó...
Áè ëèð ñÿí, áà úû, ìÿí úÿ, Àçÿð äöç èø ýþð ìÿ äè, íà êè øè ëèê åò äè.
Ìÿ íÿ éàí ìûø ëûã âåð ìÿê ÷öí ÿí éà õûí ðÿ ôè ãÿ ìÿ åøã åëàí åò ìÿ -
ñè íÿ áàø ãà úöð àä ãî éà áèë ìè ðÿì. Äö çö, áó, ìÿ íÿ ÷îõ ïèñ òÿ -
ñèð åäèá. Þç ëÿ ðè íè åëÿ àïà ðûð ëàð, ýó éà ìÿí ùå÷ éåð ëè-äèá ëè îë -
ìà ìû øàì... Î ãÿ äÿð àü ëà ìû øàì êè... Þçöì äÿí àñû ëû äå éèë,
ýþç éàø ëà ðû ìà ùà êèì îëà áèë ìè ðÿì...
...Èíèø, úà íûì áà úûì. Ìÿí áè ëè ðÿì, Ðà ìèë ëÿ àè ëÿ ãóð ìàã èñ -
òÿ éèì àòà éà, àíà éà ÷îõ ïèñ òÿ ñèð åäÿ úÿê. Þçöí ýþ çÿë áè ëèð ñÿí
îí ëà ðû íå úÿ èñ òÿ äè éè ìè, íå úÿ ùþð ìÿò ëÿ ðè íè ñàõ ëà äû üû ìû... Îí -
ëàð àéàã ãîé äóã ëà ðû éå ðÿ ìÿí áà øû ìû ãî éà ðàì.
Àí úàã íÿ éà çûã êè, ùèñ ëÿ ðè ìè, àü ëû ìû èäà ðÿ åäÿ áèë ìè ðÿì.
Ñåâ ýè ìÿ íè ìÿ íèì þçöì äÿí àëûá, áèð ùà êè ìè-ìöò ëÿ ãÿ ÷åâ ðè -
ëèá. Мÿ íèì ëÿ иñ òÿ äè éè êè ìè ðÿô òàð åäèð. Àù, úà íûì áà úûì.
Ìÿí ñåâ ýè íèí ãî ëó áàü ëû ãó ëó éàì. Ñî íó íÿ îëóð ñà-îë ñóí, ùàí -
ñû ìÿù ðó ìèé éÿò ëÿ ðÿ, ÿçàá ëà ðà òóø ýÿ ëè ðÿì ñÿ-ýÿ ëèì, ìÿí ñà áà -
ùû ìû Ðà ìèë ëÿ ýþ ðö ðÿì...»
...Èíà ðÿ ìöõ òÿ ëèô äþâð ëÿð äÿ áà úû ñû íûí ñþé ëÿ äèê ëÿ ðè íè áè ðÿð-
áè ðÿð õà òûð ëàмаьа чалышыр, îíóí èí òè ùàð ñÿ áÿá ëÿ ðè íèí òàì
ìöÿì ìà éà áö ðöí äö éö íÿ áèð äà ùà ÿìèí îëóð äó. Áó ýöí óíè -
âåð ñè òåò äÿ äÿ, ìåò ðî äà äà éàë íûç âÿ éàë íûç Èëà ùÿ íèí ñþé ëÿ äèê -
ëÿ ðè íè ýþ òöð-ãîé åò ìèø, áèð ìÿí òèã, áèð èøûã óúó àõ òàð ìûø äû
êè, îíóí ñîí àä äû ìû íûí ñÿ áÿ áè íè òÿõ ìèí åò ñèí...
Áèð àç äàí Ðçà èëÿ ýþ ðö øÿ úÿê, Ñóì ãà éû òà ýå äÿ úÿê äè ëÿð. Áèð
àç äàí áà úû ñû íûí éà øà äû üû åâè, ùÿ éÿò-áà úà íû ýþ ðÿ úÿê äè. Èí äè éÿ
êè ìè õÿ éàë ëà ðûí äà úàí ëàí äûð ìàã èñ òÿ äè éè î þëöì ìÿ êà íû íû
downloaded from KitabYurdu.org
Язилмиш фотошякилляр
105
ñåéð åäÿ úÿê äè. Áÿë êÿ, áóí äàí ñîí ðà гялбини äè äÿí ñóàë ëà ðà úà -
âàá òà ïà úàã äû... Îíóí äà, âà ëè äåéí ëÿ ðè íèí äÿ è÷è íè äîü ðà éûð,
äè äèá-äà üû äûð äû áó ñó àë. Àõû íè éÿ Èëà ùÿ þçö íö þë äöð ìöø äö,
íè éÿ? Îð äà-áóð äà ñþç-ñþù áÿò ëÿð ýÿç ìÿê äÿ èäè. Ùÿ ðÿ þçöí äÿí
áèð øåé óé äó ðóá äà íû øûð äû. Ùÿð äÿí àíà ñû íà ãîí øó ëà ðû íûí áÿ -
çè ëÿ ðè íèí ñþé ëÿ äèê ëÿ ðè òö êöð ïÿ äè úè èò òè ùàì ëà ðû õÿ áÿð ëÿ éèð äè -
ëÿð, ùÿð äÿí Èíà ðÿ þçö íÿ ñÿ åøè äèð äè, ùÿð äÿí àòà ëà ðû íûí ãó ëà -
üû íà íÿ ñÿ ÷à òûð äû... Áè ðè äå éèð äè êè, ãû çû ìà ôè éà îüóð ëà éûá ëÿ -
êÿ ëÿ éèá, î äà þçö íÿ ãÿñä åäèá. Áèð áàø ãà ñû äå éèð äè êè, ÿðè íè
áàø ãà ñûé ëà òó òóá, îí óíчцн þçö íö þë äö ðöá. Áèð áàø ãà ñû èñÿ
áàë òà íû ëàï äè áèí äÿí âó ðóð äó. Äå éèð äè, ãûç ýÿ çèð ìèø, ÿðè õÿ -
áÿð òó òàí äà ãîð õó ñóí äàí èí òè ùàð åäèá...
Áèð úÿ áó ìöÿì ìà à÷û ëàé äû... Áèð úÿ áè ëÿé äè êè, ñå âèì ëè áà -
úû ñû íè éÿ îí ëà ðû ýþ çö êþë ýÿ ëè åëÿ äè. Íè éÿ ðà ùàò ùÿ éàò ëà ðû íû îí -
ñóç äà ãà ðûø äûð ìûø äû, èí äè ñÿ äàð ìà äà üûí åò äè?
*
*
*
«20 Йàí âàð» ìåò ðîñ òàí ñè éà ñû íûí ÷û õû øûí äà êû èðè «Øîë ëàð
ñó éó» ðåê ëàì ëþâ ùÿ ñè íèí äöç ãàð øû ñûí äà äà éà íàí «Ðàí ýå
Ðî âåð» éå íÿ äÿ ñàí êè àëû øûá-éà íûð äû. Ýþ ðöø âàõ òûí äàí 25 äÿ -
ãè ãÿ êå÷ ìèø äè. Ðçà ãà ðà äàð êþé íÿê, ñöä ðÿíý ëè øàë âàð âÿ èä -
ìàí àéàã ãà áû ñûí äà èäè, àâ òî ìî áè ëÿ äèð ñÿê ëÿ íèá ÿò ðà ôà áà õûð -
äû. Ýþ çö íÿ éå íÿ äÿ ãà ðà åé íÿê òàõ ìûø äû.
È íà ðÿ íèí éà õûí ëàø äû üû íû ýþð úÿê òåç ãà ìÿ òè íè äö çÿë äÿ ðÿê
øàõ äà éàí äû, àíè áó úöð äó ðóø äàí ñîí ðà àð õà ãà ïû íû à÷ûá ãû -
çûí «Ñà ëàì» êÿë ìÿ ñè íÿ «ß ëåé êö ìÿ» úà âà áû âå ðÿ ðÿê îíóí àð -
õà îòó ðà úàã äà îòóð ìà ñû íû áà õûø ëà ðû èëÿ ìö øà éèÿò åëÿ äè. Ñîí -
ðà þç éå ðè íÿ êå ÷èá àð õà éà ÷åâ ðèë äè, «Íå úÿ ñÿí» ñóà ëû íû âåð äè.
«Éàõ øû éàì, ÷îõ ñàü îëóí» úà âà áû íû àëàí êè ìè è÷è íè ÷ÿê äè:
- Ëàï íà ðà ùàò èäèì. Éà ðûì ñà àò êå ÷èá. Äå äèì, áèð äÿí ýÿë -
ìÿç ñÿí.
downloaded from KitabYurdu.org
Язилмиш фотошякилляр
106
È íà ðÿ þì ðöí äÿ áå ëÿ ýþ çÿë âÿ ðà ùàò àâ òî ìî áè ëÿ ìèí ìÿ ìèø -
äè. Äÿ ðè þð òöê ëö îòó ðà úàã ÷îõ éóì øàã èäè. Äèð ñÿê ãîé ìàã
ö÷öí õö ñó ñè éå ðè äÿ âàð èäè. Ñà ëîí äàí ýþ çÿë ÿòèð ãî õó ñó ýÿ -
ëèð äè. Щям дя чох ñÿ ðèí иäè.
Éå ðè íè ðà ùàò ëà éûá ÿé ëÿø ñÿ äÿ, è÷èí äÿ íÿ ñÿ íè ýà ðàí ÷û ëûã âàð
èäè. Òà íû ìà äû üû àäàì ëà éî ëà ÷ûõырäû. Öñ òÿ ëèê, þì ðöí äÿ èëê
äÿ ôÿ âà ëè äåéí ëÿ ðè íè àë äàò ìûø, ýó éà Ñóì ãà éûò äà éà øà éàí ãðóï
éîë äà øû íûí àòà ñû íûí ðÿù ìÿ òÿ ýåò äè éè íè âÿ éàñ ìÿ ðà ñè ìè íдÿ
иштирак едяъяклярини ñþé ëÿ ìèø äè...
Ðçà ìö ùÿð ðè êè èøÿ ñàë äû, àâ òî ìî áèë éå ðèí äÿí òÿð ïÿí äè. Ñà -
ëîí ýöç ýö ñöí äÿí Èíà ðÿ íèí òÿø âèø ëè ñè ìà ñû íû õåé ëè ýþç äÿí êå -
÷èð äè. Ãûç îë äóã úà çþâã ëÿ ýå éèí ìèø äè. Ãà ðà äàð øàë âàð, òöíä
ãûð ìû çû êîô òà, ãîë òó üóí äà äà òöíä ãûð ìû çû ÷àí òà. Áà éàã òóô -
ëè ëÿ ðè íèí äÿ òöíä ãûð ìû çû ðÿíý äÿ îë ìà ñû ýþ çö íÿ ñà òàø ìûø äû...
Ñà÷ ëà ðû øö ìàë âÿ ïà ðûë òû ëû èäè, ÷èé íè íÿ äà üûë ìûø äû... Î ãÿ äÿð
ýþ çÿë ýþ ðö íöð äö êè... Þçö äÿ èñ òÿ ìÿ äÿí àù ÷ÿê äè, Èëà ùÿ íèí
ýå éèì-êå ъè ìè íè õà òûð ëà äû... Äö øöí äö êè, î ýþ çÿë ëèê äÿ ãûç íèì -
äà øûí è÷èí äÿ ãàë ìûø äû. Ñàí êè òè êàí-ãàí ãà ëûí àðà ñûí äà êû òÿð ÷è -
÷ÿê èäè Èëà ùÿ. Èíà ðÿ èñÿ ÿê ñè íÿ, éàì éà øûë, çþâ ãîõ øà éàí ÷ÿ ìÿí -
ëè éèí ÿí ñå÷ ìÿ, ÿí éà ðà øûã ëû âÿ ÿòèð ëè ÷è ÷ÿ éè íÿ áÿí çÿ éèð...
Þ çö íö ñàõ ëà éà áèë ìÿ йиб «×îõ ýþ çÿë ñÿí!» ñþé ëÿ äè.
È íà ðÿ îíó úà âàá ëàí äû ðà úàã ùàë äà äå éèë äè. Ãîð õóð äó êè, òà -
íûø ëàð äàí, ãî íóì-ãîí øó äàí êèì ñÿ îíó Ðçà íûí ìà øû íûí äà
ýþ ðÿð, àëÿì áèð-áè ðè íÿ äÿ éÿð. Îäóð êè, áà øû íû ëàï àð õà éà äà -
éà éûá øö øÿ äÿí ýþ ðöí ìÿ ìÿ éÿ ÷à ëû øûð äû.
Áèð ýþ çö ýöç ýö äÿ ãà ëàí Ðçà áó íó ùèññ åäèá ýö ëöì ñÿ äè:
- Ãîðõ ìà, øö øÿ ëÿð ïëéîí êà ëû äûð, áà éûð äàí ìà øû íûí è÷è ýþð -
ñÿí ìèð.
Áó íó åøè äÿí äÿí ñîí ðà Èíà ðÿ íèñ áÿ òÿí éöí ýöë ëÿø äè. Àí úàã
áó ãîð õó-öð êöé ëÿ éà íà øû, ãÿë áè íèí äÿ ðèí ëèê ëÿ ðèí äÿ èíàä úûë áèð
èñ òÿê äÿ âàð èäè. Äö øö íöð äö êè, íÿ îëàé äû, ðÿ ôè ãÿ ëÿ ðè îíó áó
downloaded from KitabYurdu.org
Язилмиш фотошякилляр
107
«ãà ðà ýþ çÿë »äÿ ýå äÿð êÿí ýþ ðÿé äè ëÿð, îíà ùÿ ñÿä àïà ðàé äû ëàð,
éà íûá-éà õû ëàé äû ëàð...
Ðçà íûí «Íå ÷ÿ ñààò ëûã èúà çÿ àë ìû ñàí» ñóà ëû íà «Цч ñààò ëûã»
úà âà áû íû âåð äè. Ðçà «Úÿ ìè цч? ×îõ àç äûð àõû» ñþé ëÿ äè âÿ äÿð -
ùàë äà âàõò èò êè ñè íÿ éîë âåð ìÿ ìÿê ö÷öí ñö ðÿ òè àð òûð äû.
- Ùå÷ úöð óçà äà áèë ìÿ ðèê âàõ òû?
- Éîõ, ìÿí âà ëè äåéí ëÿ ðè ìÿ ñþç âåð ìè øÿì.
- Ùå÷, ùå÷, ùå÷?
- Ùå÷!
Ðçà àâ òî ìàã íè òî ëà íû èøÿ ñàë äû. Ãÿðá ìó ñè ãè ñè èäè, ñÿñ-êöé -
ëö. Äÿ éè øèá ëè ðèê áèð ìàù íû ãîé äó, «Áðàéí Àäàìñ äûð» äå äè,
«Áÿ éÿ íèð ñÿí îíó?». Èíà ðÿ «Ëè ðèê ìó ñè ãè íè ÷îõ ñå âè ðÿì, àì -
ìà äà ùà ÷îõ òöðê ëÿ ðè äèí ëÿ éè ðÿì» ñþé ëÿ äè. Ðçà äÿð ùàë ìó ñè -
ãè íè äÿ éèø äè.
È íà ðÿ íèí ñàí êè ÷è ÷ÿ éè ÷ûðò ëà äû:
- Ðà ôåò åë Ðî ìàí. Ñó ïåð îõó éóð!
Ùÿ çèí ìó ñè ãè íè äèí ëÿ éèð, ñà ëî íóí ãåé ðè-àäè ÿòèð ãî õó ñóí -
äàí, éóì øàã âÿ ðà ùàò îòó ðà úàã ëà ðûí äàí ñÿð ìÿñò îëóð äó.
Ñÿí áè ëå ìåç ñèí íå ÷åê äèрийор,
Éîê ëó üóí áà íà, сåâ ýè ëèì...
Áèò ìåç ñî ðó ëàð, óçàð ýå úå ëåð,
Î äö øöí úå ëåð, öçöí òö ëåð...
Äö øöí äö êè, Àéàç ëà Ðçà ìö ãà éè ñÿйяýÿë ìÿç äÿ ðÿ úÿ äÿ
ôÿðã ëè äèð ëÿð. Ùÿì âàð-äþâ ëÿò äÿ, ùÿì ýþ ðö íöø äÿ, ùÿì çþâã -
äÿ... Áèð áó íóí äèí ëÿ äè éè ìó ñè ãè éÿ áàõ, áèð îíóí...
Áèð áó íóí äà íû øûã òÿð çè íÿ áàõ, áèð îíóí...
È ëà ùÿ íè Ðçàé ëà áàü ëà éàí òåë ëÿð áà ðÿ äÿ äö øöí äö. Îí ëà ðûí ìö -
íà ñè áÿò ëÿ ðè íè, ýþ ðöø ëÿ ðè íè òÿ ñÿâ âö ðö íÿ ýÿ òèð ìÿê èñ òÿ äè... Àðà áèð
Ðçà ñóàë ëàð âå ðÿí äÿ ãû ñà úà úà âàá ëàí äû ðûð, éå íè äÿí þç äö øöí úÿ -
ëÿ ðè íÿ ãà éû äûð äû... Èëà ùÿ íèí þçö íö þë äöð ìÿ ñè èëÿ Ðçàé ëà ìö íà ñè -
áÿò ëÿ ðè äîü ðó äàí ìû ÿëà ãÿ ëè èäè?.. Íÿ ÿëà ãÿ îëà áè ëÿð äè àõû?
downloaded from KitabYurdu.org
Язилмиш фотошякилляр
108
Ðçà íûí áèð ýþ çö ñà ëîí ýöç ýö ñöí äÿ - Èíà ðÿ äÿ èäè. Öðÿ éè ùÿ -
éÿ úàí ëà âó ðóð äó... Ùÿ éà òûí äà íÿ ãÿ äÿð ãûç ëàð îë ìóø äó, ñàé -
ñûç-ùå ñàá ñûç... Áà êû äà, õà ðè úè þë êÿ ëÿð äÿ ÿí ëцêñ щîòåë ëÿð äÿ, ÿí
ìÿí çÿ ðÿ ëè éåð ëÿð äÿ ùèññ âÿ åù òè ðàñ ëà ðûí ÿí ïèê àí ëà ðû íû éà øà -
ìûø äû. Àì ìà ÿí ñå âèì ëè, ÿí ýþ çÿë, ÿí èäåàë ãû çû áö òöí äöí -
éà íû ÿëÿê-âÿ ëÿê åäèá òàï ìà äû üû ùàë äà ìÿùç óú ãàð ãÿ ñÿ áÿ äÿ
òàï ìûø äû... Îíó ýþ ðÿí äÿ öðÿ éè íèí ùÿ éÿ úàí ëà âóð ìà ñûí äàí
ùèññ åò ìèø äè êè, áó, ìÿùç àð çó ëà äû üû, àõ òàð äû üû ãûç äûð... Èí -
äè áó äóð, öðÿ éè åé íÿí ùÿ ìèí êè êè ìè âó ðóð...
Ãÿ ðè áÿ äèð, íå úÿ áþ éöê ãöâ âÿ ñè âàð êè øè ùèñ ëÿ ðè íèí, øÿù âÿ -
òè íèí... Ùÿð øå éè ñè ëèá-ñö ïö ðÿí, éû õûá-äà üû äàí áèð ãöâ âÿ ñè...
Íå ÷ÿ-íå ÷ÿ ãà äûí û áÿä áÿõò åäÿí, òà ëå ëÿ ðè, àè ëÿ ëÿ ðè äà üû äàí áèð
ìÿð ìè äèð ñàí êè î. Ùàí ñû íè øàí ýà ùû ýþ çö òóò äó, âóð ìàã èñ -
òÿ éÿ úÿê ùþê ìÿí...
Ùÿð øÿù âÿ òèí è÷èí äÿ ñåâ ýè îë ìóð, ùÿð ñåâ ýè íèí äÿ è÷èí äÿ
øÿù âÿò... Àì ìà áóí ëàð èêè ñè áèð àðà éà ýÿ ëÿí äÿ íèñ áÿ òÿí íè -
çàì ëà íûð, òà ðàç ëà øûð... Сåâ ýè øÿù âÿ òè áîü à áè ëÿí ÷îõ áþ éöê
ãöâ âÿ äèð. Ñåâ ýè øÿù âÿ òè äà ùà äà àëûø äû ðàí áèð ãöâ âÿ îë äó üó
êè ìè...
È íà ðÿ î ãÿ äÿð ýþ çÿë ýþ ðö íöð äö êè... Цð êÿê, ãàé üû ëû ñè ôÿ -
òèí äÿ è÷è íèí íè ýà ðàí ÷û ëû üû ùÿêê îëóí ìóø äó ñàí êè... Åé íÿí
Èëà ùÿ äÿ ùÿ ìèí îòó ðà úàã äà îòóð ìóø äó... Åé íÿí îíóí äà ñè -
ôÿ òè íèí èôà äÿ ñè áó úöð èäè. Àì ìà éîõ, îí äà íè ýà ðàí ÷û ëûã äàí
äà ùà ÷îõ ùÿ éÿ úàí âàð èäè, òÿø âèø âàð èäè...
Äÿù øÿò äèð. Àäàì ùå÷ úöð èíà íà áèë ìèð êè, Èëà ùÿ ùÿ éàò äà
éîõ äóð... «Úÿí ýÿë ëèê ýþ çÿ ëè» àä ëàí äûð ìûø äû èëê äÿ ôÿ ýþ ðÿí äÿ
îíó. Âÿ íÿ äÿí ñÿ îíà åëÿ ýÿë ìèø äè êè, Òàí ðû áó ýþ çÿë ëè éè ìö -
âÿã ãÿ òè îëà ðàã áó ðà - áó úÿí ýÿë ëè éÿ, áà òàã ëû üà, ãàí ãàë ëû üà
àòûá êè, ñîí ðà éå ðè íÿ ãàé òàð ñûí. Àì ìà óíó äóá...
Àâ òî ìî áèë ñö ðÿ òè àçàë äûá Ñóì ãà éû òûí ýè ðÿ úÿ éèí äÿí è÷ÿ ðè
áó ðóë äó...
downloaded from KitabYurdu.org
Язилмиш фотошякилляр
109
...Èí äè äÿ Íè ëó ôÿð îõó éóð äó:
Ýåò äè éîð ñóí,
Íà ñûë ýå äеéèì.
Ó ìóò ëà ðûì íå îëà úàê.
À úû ëà ðûí,
ýþç éàø ëà ðûí,
Ùå ñà áû íû êèì ñî ðà úàê?!
È íà ðÿ êþêñ þòöð äö. Èëà ùÿ äÿ Íè ëó ôÿ ðè ÷îõ áÿ éÿ íèð äè. Ñààò -
ëàð úà îíó äèí ëÿ éèá ýþç ëÿ ðè íè áèð íþã òÿ éÿ äè êÿð äè... Íå úÿ äÿ
ùöçí âàð èäè, êÿ äÿð âàð èäè áó ñÿñ äÿ. Áÿë êÿ, áà úû ñû éà ðûì ÷ûã
êÿ ñèë ìèø þì ðö íö ãà áàã úà äàí ùèññ åäèð äè, îíà ýþ ðÿ áó èôà íû
ùÿä ñèç äÿ ðÿ úÿ äÿ áÿ éÿ íèð äè? Èíà ðÿ ùÿ ìè øÿ Èëà ùÿ íè Íè ëó ôÿ ðèí
ñÿ ñè èëÿ áàø-áà øà ýþ ðÿí äÿ «Éå íÿ éàñ õà íà ãóð ìó ñàí?» äå éèá
îíà ñà òà øûð äû...
Ãÿ ðè áÿ äèð, ýþ ðÿ ñÿí, î áè ðè äöí éà äà äà èí ñàí ëàð ìó ñè ãè äèí -
ëÿ éèð ëÿð ìè? Î äöí éà äà ìàù íû ëà ðû, áóð аäà êû êè ìè, ÿí ëèê ëè-êèð -
øàí ëû, öòö ëö-ñû üàë ëû ìö üÿí íè ëÿð éîõ, éÿ ãèí, ðóù ëàð îõó éóð -
ëàð... Þë ìöø ìö üÿí íè ëÿ ðèí ðóù ëà ðû þë ìöø èí ñàí ëàðын рущлары
ö÷öí îõó éóð ëàð, éÿ ãèí, î äöí éà äà...
Ýþ ðÿ ñÿí, Èëà ùÿ íèí ðó ùó èí äè ùàí ñû þë ìöø ìö üÿí íè íèí ðó -
ùó íó äèí ëÿ éèð?
Áèð-áèð äöí éà ñû íû äÿ éèø ìèø ìö üÿí íè ëÿ ðè õà òûð ëà ìà üà áàø -
ëà äû. Àí úàã ùà ìû ñû éàø ëû íÿñ ëèí íö ìà éÿí äÿ ëÿ ðè èäè. Ðÿ øèä
Áåù áó äîâ, Ðö áà áÿ Ìó ðà äî âà, Øþâ êÿò ßëÿê áÿ ðî âà... Ñîí ðà êû
íÿ ñèë äÿí áèð ìÿð ùóì ìö üÿí íè õà òûð ëà éà áèë ìÿ äè êè, áà úû ñû -
íûí ðó ùó íóí îíó äèí ëÿ ìÿ ñè íÿ ÿìèí îë ñóí...
Ñóì ãà éû òûí йоллары èëÿ èðÿ ëè ëÿ éèð äè ëÿð. Áåø ìÿð òÿ áÿ ëÿð,
Õ-âà ðè èøûã äè ðÿê ëÿ ðè, éóï éóì ðó êÿ ñèë ìèø êîë ëàð... ×îõ ñÿ ëè -
ãÿ ëè, òÿ ìèç èäè øÿ ùÿð... Ýþ éÿð ÷èí àáè äÿ ñè íÿ ÷à òûá ñî ëà áó ðóë -
äó ëàð.
È íà ðÿ «Ùÿ ëÿ ÷îõ ãà ëûá?» ñî ðóø äó, Ðçà «Éîõ, ÷à òû ðûã» äå äè.
downloaded from KitabYurdu.org
Язилмиш фотошякилляр
110
n
- Èí òè ùàðын дцнйа цзря ñòà òèñ òè êà ñû äà ìÿ íè îë äóã úà ìà -
ðàã ëàí äû ðûð. Åëÿ áà éàã, ñè çèí ëÿ ýþ ðöø þí úÿ ñè ìÿò áóà òà íÿ çÿð
éå òè ðèð äèì. Àçÿð áàé úàí ëû éà çû ÷û Ñè éà ìÿê Ñÿá ðè Àí êà ðà øÿ ùÿ -
ðèí äÿ íà ìÿ ëóì ñÿ áÿá ëÿð äÿí èí òè ùàð åäèá... Àë ìà íè éà íûí òà -
íûí ìûø ãëà ìóð ìî äå ëè Êëàó äèà Áåð íåð úÿ ìèé éÿò òÿ ðÿ ôèí äÿí
ñÿðò òÿí ãèä ëÿ ðÿ ìÿ ðóç ãàë äû üûí äàí þçö íö þë äö ðöá...
- Òÿ áèè. Ìÿí ñè çÿ áÿ çè ðÿ ãÿì ëÿ ðè à÷ûã ëà éà úàì. Èí òè ùàð - ñàé
ùå ñà áû íà ýþ ðÿ èí ñà íû äöí éà äàí àïà ðàí áÿ ëà ëàð àðà ñûí äà 8-úè
éåð äÿ äà éà íûð.
Ñîí éà ðûì ÿñðäÿ äöí éà äà èí òè ùàð åäÿí ëÿ ðèí ñà éû 65-70%
àð òûá. Öìóì äöí éà Ñÿ ùèé éÿ Òÿø êè ëà òû íûí âåð äè éè ìÿ ëó ìà òà
ýþ ðÿ, 2000-úè èë äÿ áö òöí äöí éà äà òÿõ ìè íÿí 1 ìèë éîí èí ñàí
èí òè ùàð íÿ òè úÿ ñèí äÿ ùÿ éà òû íû èòèð ìèø äè. Áó, ùÿð 40 ñà íè éÿ äÿ 1
èí ñà íûí èí òè ùà ðû îë ìàã ëà, ÿñë ùÿ éÿ úàí òÿ áè ëè ÷à ëûí ìà ñû íû çÿ ðó -
ðè åäÿí áèð ôàêò èäè. Àí úàã 10 èë ñîí ðà - 2010-úó èë äÿ ðÿ ãÿì -
ëÿð äà ùà äà ùÿ éÿ úàí ëû îë äó, èí òè ùàð ùàë ëà ðû 13 (!) äÿ ôÿ àðò äû.
Èí äè àð òûã äöí éà äà ùÿð 3 ñà íè éÿ éÿ áèð èí òè ùàð áàø âå ðèð.
- Áеля чыхыр, èí äè ìÿí ôèí úà íû ÿëè ìÿ ýþ òöð äöì, áèð íÿ ôÿð
þçö íö þë äöð äö. ×àé äàí áèð ãóð òóì è÷ äèì, äà ùà áè ðè þçö íö þë -
äöð äö... Äÿù øÿò äèð.
- Òÿÿñ ñöô êè, áó, ðåàë ëûã äûð. Àäÿ òÿí, èí òè ùàð ëà ðûí 10 ôàè çè
ÿã ëè úÿ ùÿò äÿí ÷à òûø ìàç ëû üû îëàí øÿõñ ëÿð òÿ ðÿ ôèí äÿí ùÿ éà òà êå -
÷è ðè ëèð. Áó, äà ùà ÷îõ äÿ ëè õà íà ëàð êè ìè òà íû äû üû ìûç ãà ïà ëû ðó -
ùи-ÿñÿá äèñ ïàí ñåð ëÿ ðèí äÿ áàø âå ðèð. 90 ôà èç èí òè ùàð åäÿí ëÿð èñÿ
íîð ìàë ïñè õî ëî ýè éà ñû îëàí ëàð äûð... Äå ìÿê, 2010-úó èë äÿ 10-
13 ìèë éîí èí ñàí èí òè ùàð åäèá. Àí úàã ðÿíý ëÿ ðè äà ùà äà òöíä -
downloaded from KitabYurdu.org
Язилмиш фотошякилляр
111
ëÿø äè ðÿ ðÿê îíó äà äå éèì êè, ùÿð èë áó ðÿ ãÿì äÿí äöç 13 äÿ ôÿ
÷îõ èí ñàí èñÿ èí òè ùà ðà úÿùä åäèð. Éÿ íè êè, òÿõ ìè íÿí 170 ìèë -
éîí èí ñàí þçö íö þë äöð ìÿê èñ òÿ éèð. Äå ìÿê, ùÿð 13 èí òè ùàð
úÿù äèí äÿí 12-ñè óüóð ñóç àëû íûð... Áè ëè ðÿì êè, àð äûí úà áå ëÿ áèð
ñó àë éþí ëÿí äè ðÿ úÿê ñèç: Ùàí ñû úèíñ èí òè ùà ðà äà ùà ÷îõ ÿë àòûð?
- Áó áà ðÿ äÿ ìÿ ëó ìàò ëû éàì. Êè øè ëÿð.
- Òà ìà ìè ëÿ ùàã ëû ñûç. Èí òè ùàð åäÿí ëÿ ðèí 63%-è êè øè ëÿð, úÿ -
ìè 37%-è èñÿ ãà äûí ëàð äûð. Àäÿ òÿí, äå éèð ëÿð êè, èí òè ùà ð çÿèô -
ëÿðин ишидир. Áó ôàêò äå éè ëÿí ëÿ ðèí òàì ÿñàñ ñûç îë äó üó íà ñö -
áóò äóð. Ýöú ëö úèí ñèí íö ìà éÿí äÿ ëÿ ðè çÿ ðèô úèí ñèí íö ìà éÿí -
äÿ ëÿ ðèí äÿí, àç ãà ëà, èêè äÿ ôÿ ÷îõ èí òè ùà ð едирлярся, äå ìÿê,
áóðаäà çÿèô ëèê äÿí ñþç à÷ ìàã ëö çóì ñóç âÿ éåð ñèç äèð.
À ðàø äûð ìà ëàð ýþñ òÿ ðèð êè, ÿí ÷îõ èí òè ùàð åäÿí - òÿê éà øà -
éàí, éÿ íè àè ëÿ ëè îë ìà éàí, ùà áå ëÿ èøè íè èòè ðÿí êè øè ëÿð äèð. Äå -
ìÿê, èí òè ùàð åäÿí îð òà ñòà òèñ òèê àäàì ñó áàé, èø ñèç êè øè äèð.
Âÿ ÿô ñóñ êè, ýÿíú ëÿð éàø ëû ëàð äàí äà ùà ÷îõ èí òè ùà ðà ÿë àò äûã -
ëà ðûí äàí, áó êè øè ùÿì äÿ õåé ëè ýÿíú äèð.
- Ùì, ÷îõ ìà ðàã ëû äûð... Ùÿì äÿ òÿÿñ ñöô ëÿí äè ðè úè äèð.
- ßë áÿò òÿ, ùÿì ìà ðàã ëû, ùÿì äÿ òÿÿñ ñöô ëÿí äè ðè úè äèð. Àì ìà
íþâ áÿ òè à÷ûã ëà éà úà üûì ôàêò äà ùà äà ìà ðàã ëû äûð. Äå äèê êè, èí òè -
ùàð åäÿí ëÿ ðèí 3-äÿ 2-ñè êè øè ëÿð äèð. Äèã ãÿò åäèí, èí òè ùàð åäÿí ëÿ -
ðèí! Áÿñ ãåéä åò ìèø äèê àõû, òÿõ ìè íÿí 170 ìèë éîí èí ñàí èí òè ùà -
ðà úÿùä åäèð, îí ëà ðûí 10-13 ìèë éî íó èí òè ùàð åäÿ áè ëèð... Èí òè ùà -
ðà úÿùä åäÿí ëÿ ðèí ñàé ùå ñà áû íà ýþ ðÿ èñÿ, òÿ ñÿâ âöð åäèð ñè ç ìè,
ãà äûí ëàð êè øè ëÿð äÿí 4 äÿ ôÿ ÷îõ äó рëàð. Äå ìÿê, áàð ìàã ùå ñà áû ùå -
ñàá ëà ñàã, ùÿð èë 135 ìèë éîí ãà äûí èí òè ùà ðà úÿùä åäèð, îí ëàð äàí
úÿ ìè 5 ìèë éî íó èí òè ùàð åäÿ áè ëèð. Êè øè ëÿ ðèí èñÿ 35 ìèë éî íó úÿùä
åäèð, îí ëàð äàí 8 ìèë éî íó èñ òÿ éè íè éå ðè íÿ éå òè ðÿ áè ëèð. Äå ìÿê,
èí òè ùàð - õà ðàê òåð úÿ äà ùà ýöú ëö îëàí ëà ðà õàñ ùàë äûð...
- Ìÿí òÿÿú úöá è÷èí äÿ éÿì. Ñèç áó ãÿ äÿð ðÿ ãÿ ìè íå úÿ éà äû -
íûç äà ñàõ ëà éûð ñûç?
downloaded from KitabYurdu.org
Язилмиш фотошякилляр
112
- Áó ìÿ íèì ïå øÿ êàð ôÿà ëèé éÿò ñà ùÿì äèð âÿ ìÿí áó ôàêò ëà -
ðû тяфяккцрцмя éàç ìà üà ìÿù êó ìàì. Éå ðè ýÿë ìèø êÿí, èí äè
éà äû ìà äöø ìöø êÿí äå éèì, èí òè ùàð áà ðÿ äÿ îëàí ÿñÿð ëÿð àðà -
ñûí äà Àë áåðò Êàì éó íóí «Ñè çèô ùàã ãûí äà ìèô» åñ ñå ñè íÿ äèã -
ãÿò éå òèð ìÿ íèç âà úèá äèð. Áèð äÿ êè, Íÿð ýèç Úàá áàð ëû íûí «ß äÿ -
áèé éàò äàí èí òè ùà ðà» àä ëû êè òà áû íа.
Ãÿ ëÿì ÿù ëè íèí èí òè ùà ðû ùàí ñû ñÿ áÿá äÿí îëóð ñà-îë ñóí, ÷îõ
äö øöí äö ðö úö âÿ öçö úö äöð. Åëÿ 20-ъи ÿñ ðèí èñ òå äàä ëû ðóñ øàè -
ðÿ ñè Ìà ðè íà Ñâå òà éå âà íû ýþ òö ðÿê. «Ùÿ éàò âàü çàë äûð. Òåç ëèê -
ëÿ ýå äÿ úÿ éÿì. Ùà ðà, äå ìè ðÿì...» Áó ñþç ëÿð îíà ìÿõ ñóñ äóð.
Áîë øå âèê èí ãè ëà áûí äàí ñîí ðà ìö ùà úè ðÿò åäÿí, ñîí ðà éå íè äÿí
âÿ òÿ íÿ ãà éû äàí, ùÿò òà Éà çû ÷û ëàð бèð ëè éèí äÿ ñö ïöð ýÿ ÷è èø ëÿ ìÿ -
ñè íÿ äÿ èì êàí âå ðèë ìÿ éÿí, éîõ ñóë ëóã âÿ ñÿ ôà ëÿò è÷èí äÿ éà øà -
ìà ëû îëàí Ñâå òà éå âà íûí ùÿ éàò ùå êà éÿ òè ÷îõ öðÿê ýþé íÿ äÿí,
÷îõ àúû íà úàã ëû äûð...
«Þ çö íö òà áóò äà êû êè ìè ùèññ åò äè éèí äÿí, áèð àü úà ãà éûí
ìå øÿ ñè íèí ýþ çÿë ëèê ëÿ ðè èëÿ éîõ, éàë íûç òà áóò òàõ òà ëà ðû èëÿ òÿ -
ñÿë ëè òà ïà áè ëÿ úÿ éè» öìèä ñèç ëè éè íè äè ëÿ ýÿ òè ðÿí Ñâå òà éå âà ùÿ -
éà òû íûí ñîí äþ íÿì ëÿ ðèí äÿ Åëà áó ãà øÿ ùÿ ðè íÿ êþ÷ ìÿ ëè îëóð.
Ùÿ ìè øÿ éà íûí äà îëàí äîñ òó Ïàñ òåð íàê îíó éî ëà ñà ëàð êÿí ÷à -
ìà äàí ëà ðû íû áàü ëà ìà üà êÿí äèð ýÿ òè ðèð âÿ êÿí äè ðèí ìþù êÿì -
ëè éè íè áèë äèð ìÿê ö÷öí çà ðà ôàò ëà äå éèð êè, áó íóí ëà àäàì ëàï
þçö íö àñà äà áè ëÿð, ãû ðûë ìàç...
Éå íè éà øà éûø éå ðèí äÿ øàè ðÿ ìÿùç ùÿ ìèí êÿí äèð ëÿ äÿ þçö íö
àñûð...
downloaded from KitabYurdu.org
Язилмиш фотошякилляр
Dostları ilə paylaş: |