Yüksək effektivli maye xromatoqrafiya üsulu haqqında ümumi məlumat

Şəki 1.9. Porşenli nasosun quruluşu

2. 
   Şpris tipli nasos
   

Bu nasoslar kiçik buruq sütunlar üçün ən uyğunudur, çünki bu nasos mobil fazanın yalnız məhdud həcmini çatdırır. Bu nasosların həcmi 250-500 mL arasındadır. Nasos sabit sürətlə mobil fazanı sütuna çatdıran motorlu qurğuşun vint vasitəsilə işləyir. Həlledici çatdırılma sürəti motorda gərginliyi dəyişməklə kontrol edilir (Şəkil 1.10).

Şəkil 1.10. Şpris tipli nasos

3. 
   Sabit təzyiqli nasos
   

Bu növ nasoslarda mobil faza sütuna qaz silindrdən təzyiq vasitəsilə çatdırılır. Aşağı təzyiqli qaz mənbəyi yüksək maye təzyiqi yaratmaq üçün lazımdır. Klapan tənzimlənməsi həcmi təxmini 70 ml olan həlledici kameranın sürətli dolmasına imkan verir. Bu davamlı faza axın sürətini təmin edir (Şəkil 1.11).

Şəkil 1.11. Sabit təzyiqli nasos

3. 
   İnjektor
   

İnyektor analiz üçün maye nümunəni mobil faza axınına yönəltməyə xidmət edir. O, 6 klapanla təchiz olunmuşdur, buna görə də nümunə davamlı təzyiq altında axın yoluna inyeksiya edilə bilər. Manual injektorda fır nümunəni sütuna çatdırmaq üçün əllə idarə edilir. Fır şpris istifadə edərək nümunənin inyeksiyası üçün «LOAD» rejiminə qoşulur. Daha sonra düymə «İNJECT» rejiminə qoşulur və elyuent nasos vasitəsilə sütuna çatdırılır. Manual injektor üçün tipik nümunə həcmləri 5-20 mikrolitrdir (μL). İnjektor maye sistemin yüksək təzyiqinə tab gətirməlidir (şəkil 1.12).


Şəkil 1.12. İnjektorun iş prinsipi

Avtosampler analiz üçün bir neçə nümunə olduqda və ya manual inyeksiya praktik olmadığı zaman avtomatik versiyadır.

4. 
   Sütun
   

«Xromatoqrafiyanın ürəyi» hesab edilən sütunun stasionar fazasının müxtəlif fiziki və kimyəvi parametrlərdən istifadə edərək nümunə komponentlərini ayırması maraq doğurur. O, adətən mobil fazanı sütuna hərəkət etdirən nasosun yaratdığı yüksək təzyiqə tab gətirmək üçün paslanmayan poladdan hazırlanır. Sütunun içərisindəki «packing» adlanan kiçik hissələr normal axın sürətində yüksək qayıdış təzyiqinə səbəb olur.
Sütun silikagellə doldurulmuşdur, çünki onun hissələrinin forması, səth xüsusiyyətləri və məsaməli quruluşu asan ayrılmanı təmin edir. Alüminium, polistrin-divinil benzin, sintetik və ya ion-mübadiləsi rezini kimi materiallar da istifadə edilir.
Pelikulyar hissəcik: orijinal, sferik, məsaməsiz kürəciklər, proteinlər və iri biomolekullar ayırma (dp: 5 μm)
Məsaməli hissəcik: ümumi istifadə, dp: 3 ~ 10 μm, dar ölçüdə paylanma, təbii qatla örtülmüş məsaməli mikrohissəcik
Analitik sütunun ölçüləri adətən aşağıdakı kimi olur:
Düz, uzunluğu 5 ~ 25 sm, sütunun diametri 3 ~ 5 mm, hissəciklərin diametri 3-5 μm, sayı (40 k ~ 70 k boşqablar/m)
Bələdçi sütun partlayıcı maddəni və kontaminasiyanı kənarlaşdırmaq üçün istifadə edilir və oxşar örtükdən ibarətdir, temperaturu 150°C-də kontrol edilir.

5.