Nazorat savollari: 1. Omborlar transport logistik tizim laming qanday elementi
hisoblanadi?
2. Omborlar qayerlarda joylanishi mumkin?
3. Omborlardan foydalanish usuli deganda qanday usul
tushuniladi?
4. Tranzit m e’yori deb qanday m e’yorga aytiladi?
5. Korxona omborlarining asosiy vazifalariga nimalar kiradi?
6. Omborlar qanday belgilariga qarab turlarga bo‘linadi?
7.2. Omborlarda amalga oshiriladigan operatsiyalar O mborlar bir-biridan farq qilishiga qaramay, deyarli bir xil
logistik fimksiyalami bajaradi:
- moddiy zaxiralami joylashtirish va saqlash;
92
- moddiy oqimlami qayta ishlash;
- logistik servis va xizmat k o ‘rsatishni ta ’minlash.
Har qanday ombor, kamida, uch xil moddiy oqimlarga ishlov
beradi:
kiruvchi, chiquvchi va ichki.
Kirayotgan moddiy oqimlar transportdan tushiriladi, miqdori va
sifati tekshiriladi. Chiquvchi oqim esa, albatta yuklanadi. Ichki
oqimlar korxona ichida bir joydan boshqasiga ko‘chiriladi.
Moddiy oqimlami o ‘zgartirish ularga ishlov berish orqali yangi
ko‘rinishga keltirishdir, masalan, qoplash yoki qadoqlash va hokazo.
Endi har xil omborlar bajarishi mumkin bo‘lgan vazifalarni
ko‘rib chiqaylik.
Korxonaning tayyor mahsulot omborida ular to‘planishi va
taxlanishi, saqlanishi, navlarga ajratilishi /oki qo‘shimcha ishlov
berilishi, markirovka qilinishi, ortishga tayyorlanishi va ortilishi
mumkin.
Iste’molchi korxonalaming xomashyo omborlari yuklarni qabul
qiladi, navlarga ajratadi, saqlaydi va ishlab chiqarish uchastkalariga
yuborishga tayyorlaydi.
Ulgurji vositachi firmalarning omborlari yuqorida sanab
o ‘tilgan vazifalardan tashqari quyidagi vazifalarni ham bajaradi;
- tovarlarning bir joyda to‘planishini ta’minlash;
- mahsulotlarni komlektlash va tanlash;
- kichik partiyalarda tovarlarni iste’molchi korxonalarga
yetkazish va hokazo.
Omborlarning logistik funksiyalari logistik operatsiyalami
bajarish davrida namoyon bo‘ladi. Omborlar juda ko‘p turlarga
ajratilganligi sababli, logistik funksiyalari farqlanishiga qaramay,
b a’zi o ‘xshashlikIari ham mavjud. Har qanday omborlar quyidagi
tartibda ishlaydi:
- transportdan tushirish;
- tovami qabul qilib olish;
-joylashtirish va saqlash (taxlash);
- saqlash joyidan tovami tanlab olish;
- tovarlarni butlash va qadoqlash;
- yuklash va boshqalar.
93
Yuklarni ortish-tushirish operatsiyalari yuk tavsiflari, transport
vositasining va ortish-tushirish mexanizmining turiga bog‘liq
bo‘ladi (31- rasm).