‘z b e k is t n r espu blik asi o L iy va ‘rta m axsus ta’ L i m vazirlig I

I B O ‘LIM . PEDAGOGIKANING ILM IY ASOSLARI
PEDAGOGIKA FAN SIFATIDA. UNING PREDMETI,
MAQSAD VA VAZIFALARI. PEDAGOGIK TADQIQOT
METODLARI
Pedagogika predmeti. Pedagogika (yunoncha paidagogike b o ‘lib, 
paidagogos «bola» va «yetaklayman») ijtimoiy tarbiyaning um umiy 
qonuniyatlari, muayyan jam iyatda yagona ijtimoiy maqsadga muvofiq 
yosh avlodni tarbiyalash ham da unga t a ’lim berishning mohiyati va 
muam molarini o ‘rganadigan fan. Pedagogika ijtimoiy fanlar tizimiga 
kiruvchi fan sanalib, yosh avlod hamda kattalarni milliy istiqlol g‘oyalari 
asosida tarbiyalash, unga t a ’lim berish m uam molarini o ‘rganadi.
Pedagogika fani shaxsni rivojlantirishning ikki m uhim jihati — uni 
o ‘qitish va tarbiyalashga asosiy e ’tiborni qaratganligi bois didaktika 
(ta ’lim nazariyasi) va tarbiya nazariyasi fanning muhim tarkibiy qismlari 
hisoblanadi.
Didaktika (ta’lim nazariyasi. yunoncha didaktikos «o‘rgatuvchi»., 
didasko «o‘rganuvchi») ta ’limning nazariy jihatlari, t a ’lim jarayonining 
mohiyati, tamoyillari, qonuniyatlari, 
0
‘qituvchi va o ‘qituvchi faoliyatlari, 
t a ’limning maqsadi, mazmuni, shakl, metod, vositalari, natijasi, t a ’lim 
jarayonini takomillashtirish yoMlari va hokazo m uam m olarni tadqiq 
etadi.
T a ’lim o ‘z mohiyatiga k o ‘ra um um iy va maxsus kabi turlarga 
ajratiladi. Umumiy ta ’lim har bir shaxsning kamol topishi ham d a u 
to m o n id a n hayotiy faoliyatni tashkil eta olishi uchun zarur bo'lgan 
m a ’lu m o tla r n i berishga y o ‘n a ltir ila d i. U m u m iy t a ’lim a s o sid a
o ‘zlashtirilgan m a’lumotiar kelgusida shaxsning kasbiy tayyorgarligini 
t a ’minlashga imkon beruvchi maxsus t a ’lim olishi uchun asos boMadi. 
Maxsus t a ’lim — o ‘zida mutaxassislik xususiyatlarini namoyon qilib, 
shaxsga muayyan kasbiy faoliyatni tashkil etish borasida nazariy 
b ilim la rn i berish asosida a m a liy k o ‘n ik m a h a m d a m a la k a la rn i 
shakllantirishga xizmat qiladi.
T a ’lim, shuningdek, turli darajadagi t a ’lim dasturlarini amalga 
oshirishiga ko‘ra maktabgacha t a ’lim, umumiy o ‘rta ta ’lim, o ‘ita maxsus, 
kasb-hunar ta ’limi, oliy ta ’lim, oliy o ‘quv yurtidan keyingi ta ’lim, kadrlar 
malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash hamda maktabdan tashqari 
taMim kabi turlarga boMinadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Tarbiva nazariyasi — pedagogikaning muhim tarkibiy qismlaridan 
biri bo‘lib, tarbiya jarayoni mazmuni, shakl, metod, vosita va usullari, 
uni tashkil etish muammolarini o ‘rganadi.
Tarbiva muayyan, aniq maqsad hamda ijtimoiy-tarixiy tajriba asosida 
yosh avlodni har tom o nlam a o'stirish, uning ongi, xulq-atvori va 
dunyoqarashini tarkib toptirish jarayonidir.
Ijtimoiy tarbiya aqliy, axloqiy, jismoniy, mehnat, estetik, iqtisodiy, 
huquqiy, ekologik va jinsiy tarbiya kabi yo‘nalishlarda tashkil etiladi.