a) Mifologik (afsonaviy) dunyoqarash Mifologik dunyoqarash ijtimoiy taraqqiyotning boshlang'ich
bosqichlariga xos b o ‘lib, dunyoni tushunishning o ‘ziga xos oddiy
usuli, ya’ni voqelikning xayoliy in ’ikosi sifatida, asosan qadimgi
davr kishilari uchun xosdir. Bu dunyoqarash o ‘z ifodasini qadimgi
davrlarda yaratilgan rivoyat va afsonalarda topgan. Bu rivoyat va
afsonalar ijtimoiy taraqqiyotning dastlabki davrlarida paydo bo ‘lib,
ularda afsonaviy q ahram onlar, yovuz kuchlarning obrazlari
tasvirlangan. Qadimgi kishilar bu afsona va rivoyatlarda tabiat va
jamiyatning turli hodisa va voqealarini um um lashtirib, xayoliy
shakllarda tasvirlaganlar. Bu bilan ularga bo'lgan munosabatlarini
bildirganlar va olam haqidagi qarash va tasaw urlarini tartibga
tushirishga harakat qilganlar.
Mifologik dunyoqarashning xususiyati shuki, unda ham m a
narsa va hodisalar bir-birining ishtirokchisi sifatida tasvirlanadi.
Buning natijasida bir xil buyum larning sifatlarini ikkinchi xil
buyum larga bem alol k o ‘chirish m um kin b o ‘ladi. M ifologik
dunyoqarashda tabiat kuchlari jonli vujudlar ko'rinishida tasvir
lanadi. Mifologiyada bir xil narsalam ing xossalari ikkinchi xil
narsalarga bemalol ko‘chirilganligi sababli, u xayolotga keng yo‘l
ochib beradi. Natijada, unda tasvirlangan obrazlar qahramonliklar
qilishi va jasoratlar ko‘rsatishi mumkin bo'ladi.
Bu dunyoqarashda aql-idrok holati muayyan em otsional,
hissiy, nafis, majoziy holatlarda ifodalanganligi tufayli, insonni
qurshab turgan dunyodagi narsa va hodisalar, insoniy sifatlar va
xususiyatlardan kelib chiqib baholanadi va tushuntiriladi.
Mifologik dunyoqarashdan, uning yangi tarixiy shakli — diniy
dunyoqarash kelib chiqadi.
13
b) Diniy dunyoqarash Diniy dunyoqarash — olamdagi voqea va hodisa sabablarini,
