Ultratovushli nazorat uchun namunaviv vositalar Nam unaviy vosita deb, kattalikni (geometrik o'lcham , tovush tezligi, so'nish) saqlash va tiklash uchun m o'ljallangan hamda o'lchash Ш ИН ^ asboblari va o'zgartkichlarning qo'llanilaniladigan qattiq jism V ko'rinishidagi ultratovushli nazorat . Standart namunaning funksional r...... j vazifasi - o'lchash birliligini va o'lchash natijalarini bir xil o'qilishini ta’minlash. Namunaning xossalari kelgusida, ultratovushli tekshiruvning maqsadi bo'lm ish, “yaroqli” - “yaroqsiz" degan xulosa berishga o'z ta ’sirini ko'rsatadi. Nam unalar quyidagilarga bo'linadi: standart nam unalar (SN), tashkilotning standatr namunasi (TSN), ular tegishli ravishda davlat standartlari va tashkilot standartlari bilan Ш tasdiqlanadi. SN-2, SN-3 va SN-4 standart namunalar perlit sinfidagi kam uglerodli po'latdan (20 marka va 3 marka) tayyorlanadi. 20 °C tempcraturada bo'ylam a ultratovush to'lqinlam ing tarqalish tezligi 5900±59 m/s ga teng bo'lishi kerak. Agar tekshirilayotgan material xossalari yuqoridagi po'lat markalaridan tubdan farq qilsa, o'sha tekshirilayotgan materialdan SN-2A va SN-ЗА standart nam unalar tayyorlanishi mumkin.
MASS-SPEKTROMETRIYA Mass-spektrometriya asoslari Mass-spektrometriya gazlarni tahlil qilishda eng takomillashgan asboblardandir. M ass-spektrometrik gaz analizatorlari kimyoviy va fizik xossalaridan qat’iy nazar, moddalarning izotop va molekular tarkibini aniqlashga mo'ljallangan. M assa-spektrometrik usul murakkab aralashmalardagi komponentlaming miqdorini aniqlashga imkon berib, tahlilni juda tez o ‘tkazishni ta’minlaydi. TahlH qilishda tahlil qiiinayotgan moddaning molekulalari qizigan katod ernitterlaydigan elektronlar yordamida ionlanadi, elektr Iinzalar tizimi vositasida tor dasta tarzida fokuslanadi, tezlatuvchi elektronning elektr maydonida tezlatiladi va elektronlar kollektorida tutib qolinadi. Kollektor zanjirida massaiari turlicha ionlar elektr toki hosil qiladi va bu toklar oldin kuchaytirilganidan keyin oMchanadi hamda elektron qayd etuvchi qurilma yordamida yozib qo‘yiladi. M agnit maydonining kuchlanganligi asta-sekin o‘zgartirib borilganida, tekshirilayotgan gazning molekular tarkibini xarakterlovchi ion toklari spektri yoki mass-spcktrlari yoziladi. Elcktron chiqarilganda element musbat zaryadlangan ionga aylanadi. M ass-spektrometr ionni aniqlaydi. Har bir elementning o ‘ziga xos izotoplari mavjud.
Zamonaviy o’lchash asboblari va ularning tasnifi.
Reja 1. O‘lchash asboblarining aniqlik klasslari.
2. O‘lchash asboblarining asosiy metrologik tavsiflari.
3. O‘lchash asboblarining klassifikatsiyasi.
4. Analog o‘lchash asboblari, magnitoelektrik, elektromagnit, elektrodinamik o‘lchash asboblari, ularning shartli belgilari.
5 Raqamli o‘lchash asboblari, o‘lchash o‘zgartkichlari.