Zarb Ta’sirida Zarbiy Qovushqoqlik Va Mo’rtlikni Kritik Temperaturasini
Yüklə 1,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Zarb Ta’sirida Zarbiy Qovushqoqlik Va Mo’rtlikni Kritik Temperaturasini
Andijon Mashinasozlik instituti “Avtomobilsozlik” kafedrasi profes Andijon Mashinasozlik instituti “Avtomobilsozlik va traktorsozlik” yo‘nalishi 2
_____________________________________________________ Аннотация: В статье является определение ударной вязк пластмасс и хрупких металлов при динамической нагрузке Ключевые слова: Маятниковый удар WP 400, 25 Нм, индикатор, образцы, компьютер _____________________________________________________ Kirish
Metallarning mexanik xossalari ko’p darajada yuklanish tezligiga bog’liq. Statik sinovlarda olingan mexanik tavsiflari metallarning dinamik ta’sirlarga qarshilik aniqlay olmaydi. Zarbga sinash paytida materialning sifatli tomonlari zarbli yuklan ro’yobga chiqadi, mo’rt yemirilishga moyilligi aniqlanadi va statik yuklatishda sezilmagan nuqsonlari namoyon bo’ladi. Zarbiy qovushoqlik bu m kompleks xarakteristikadir. Qovushqoqlik q qolish, qiyinlashtirish va unga qarshilik ko’rsatish qobiliyatini ifodalaydi. Zarbiy qovushoqlikka sinash xususiyatini aniqlashning maxsus dinamik usuli bo’lib, uning natijasida materiallarning zarb ta’siriga qarshilik ko’rsatish qobilyati sifat jihatidan baholanadi. Statik, ya’ni juda sekin ortib boruvchi yuk ta’siridagi, sinovlar natijasida olingan mexanik xarakteristikalar materialning zarb ta’siriga qarshilik ko’rsatish qobilyatlarini baholay olmaydilar. Zarbiy qovushoqlikka sinovlar natijasida metalllarning zarb ta’siriga chid mo’rt yemirilishga moyilligi aniqlanadi. Dinamik sinovlar davomida deformatsiyalash va deformatsiyalanish tezliklari statik sinovlardagiga nisbatan bir necha tartibda yuqori bo’ladilar. Masalan: standartlashtirilgan dinamik egilishga sinovlarda deformatsiyalash tezligi 4... 7 m/s, deformatsiyalanish tezligi 10 statik sinovlarda bu kattaliklar, tegishlicha, 10 Materiallarni zarbiy qovushoqlikka sinashda foydalaniladi (1-rasm). WP 400 tekshirishning muhim usullaridan biri hisoblanadi. va sinov jarayoni standardlashtirilgan yuki energiyasi ta’sirida egiladi. Namunaning bu yukka ko’rsatadigan qarshiligi namuna ANALYTICAL JOURNAL OF EDUCATION AND DEVELOPMENT
Volume: 01 Issue: 05 | 2021 ISSN: 2181-2624
Zarb Ta’sirida Zarbiy Qovushqoqlik Va Mo’rtlikni Kritik Temperaturasini Aniqlash
Almatayev Tojiboy Orzuqulovich Andijon Mashinasozlik instituti “Avtomobilsozlik” kafedrasi profes
Rustamova Nigora Ixtiyorovna Andijon Mashinasozlik instituti “Avtomobilsozlik va traktorsozlik” yo‘nalishi 2 _____________________________________________________
В статье является определение ударной вязкости материала при ударе и сравнение свойств пластмасс и хрупких металлов при динамической нагрузке. Маятниковый удар WP 400, 25 Нм, индикатор, образцы, компьютер _____________________________________________________ Metallarning mexanik xossalari ko’p darajada yuklanish tezligiga bog’liq. Statik sinovlarda olingan mexanik tavsiflari metallarning dinamik ta’sirlarga qarshilik aniqlay olmaydi. Zarbga sinash paytida materialning sifatli tomonlari zarbli yuklan di, mo’rt yemirilishga moyilligi aniqlanadi va statik yuklatishda sezilmagan nuqsonlari namoyon bo’ladi. materiallarning qator oddiy mexanik xossalariga bog’liq murakkab kompleks xarakteristikadir. Qovushqoqlik qattiq jism tuzilishining yoriqlarning kengayishini tutib qolish, qiyinlashtirish va unga qarshilik ko’rsatish qobiliyatini ifodalaydi. oqlikka sinashda asosan materiallarning mo’rt yemirilishiga qarshilik ko’rsatish xususiyatini aniqlashning maxsus dinamik usuli bo’lib, uning natijasida materiallarning zarb ta’siriga qarshilik ko’rsatish qobilyati sifat jihatidan baholanadi. juda sekin ortib boruvchi yuk ta’siridagi, sinovlar natijasida olingan mexanik xarakteristikalar materialning zarb ta’siriga qarshilik ko’rsatish qobilyatlarini baholay olmaydilar. Zarbiy qovushoqlikka sinovlar natijasida metalllarning zarb ta’siriga chid mo’rt yemirilishga moyilligi aniqlanadi. Dinamik sinovlar davomida deformatsiyalash va deformatsiyalanish tezliklari statik sinovlardagiga nisbatan bir necha tartibda yuqori bo’ladilar. Masalan: standartlashtirilgan dinamik inovlarda deformatsiyalash tezligi 4... 7 m/s, deformatsiyalanish tezligi 10 statik sinovlarda bu kattaliklar, tegishlicha, 10 -5 ...10
-2 m/s va 10 -4 ...10
-3 s - zarbiy qovushoqlikka sinashda WP 400 Mayatnikli zarbli WP 400 Mayatnikli zarbli sinov qurilmasi orqali tekshirishning muhim usullaridan biri hisoblanadi. Sinov qurilmasining fundomental tamoyillari va sinov jarayoni standardlashtirilgan bo‘ladi. Sinov namunasi yuqoridan tushayotgan mayatnik yuki energiyasi ta’sirida egiladi. Namunaning bu yukka ko’rsatadigan qarshiligi namuna ANALYTICAL JOURNAL OF EDUCATION 18
Andijon Mashinasozlik instituti “Avtomobilsozlik” kafedrasi professori tfn.dots. Andijon Mashinasozlik instituti “Avtomobilsozlik va traktorsozlik” yo‘nalishi 2-kurs magistranti _____________________________________________________ ости материала при ударе и сравнение свойств Маятниковый удар WP 400, 25 Нм, индикатор, образцы, компьютер Metallarning mexanik xossalari ko’p darajada yuklanish tezligiga bog’liq. Statik sinovlarda olingan mexanik tavsiflari metallarning dinamik ta’sirlarga qarshilik ko’rsatish qobiliyatini aniqlay olmaydi. Zarbga sinash paytida materialning sifatli tomonlari zarbli yuklanishlarda di, mo’rt yemirilishga moyilligi aniqlanadi va statik yuklatishda sezilmagan ateriallarning qator oddiy mexanik xossalariga bog’liq murakkab yoriqlarning kengayishini tutib qolish, qiyinlashtirish va unga qarshilik ko’rsatish qobiliyatini ifodalaydi. ateriallarning mo’rt yemirilishiga qarshilik ko’rsatish xususiyatini aniqlashning maxsus dinamik usuli bo’lib, uning natijasida materiallarning zarb juda sekin ortib boruvchi yuk ta’siridagi, sinovlar natijasida olingan mexanik xarakteristikalar materialning zarb ta’siriga qarshilik ko’rsatish qobilyatlarini baholay olmaydilar. Zarbiy qovushoqlikka sinovlar natijasida metalllarning zarb ta’siriga chidamliligi va ularning Dinamik sinovlar davomida deformatsiyalash va deformatsiyalanish tezliklari statik sinovlardagiga nisbatan bir necha tartibda yuqori bo’ladilar. Masalan: standartlashtirilgan dinamik inovlarda deformatsiyalash tezligi 4... 7 m/s, deformatsiyalanish tezligi 10 -2 s
bo’lsa, -1 qiymatlarga ega. zarbli sinov qurilmasidan qurilmasi orqali materiallarni buzmasdan Sinov qurilmasining fundomental tamoyillari bo‘ladi. Sinov namunasi yuqoridan tushayotgan mayatnik yuki energiyasi ta’sirida egiladi. Namunaning bu yukka ko’rsatadigan qarshiligi namuna
materialining zarb sinoviga qirqimli sterjen bardoshligi tushuniladi. Sinov qurilmasining qirqilishdagi avfzalligi shundaki, kostruktiv tuzilishining oddiyligi va tajriba jarayonini tushunishligi oson bo‘lishdadur. Qurilma orqali nafaqat metall namunalarni sinash shu bilan birga plastik namunalarni ham sinash mumkin. Sinov natijasida materialning kichik buzilishlarga sezgirligining xaraktristik qiymati va baholash kriteriyasi
1-Rasm. Bu yerda H-Mayatnikli bolg’a harakati boshlang’ich balandligi. ko‘tarilish balandligi.
Zarbga sinashdan maqsad ketgan ish o’lchanadi. Ko‘p hollarda kub shakldagi muntazam jismlar past haroratlarda mo‘rt va sinuvchan bo‘lib qoladi. Mo‘rt material ma’lum sharoitlarda paydo bo‘lgan kuchlanishlarni kompensatsiya qila deformatsiyaga uchraydi. Mexanik o‘xshash buzilish sodir bo‘lishi mumkin. Plastik materiallarda esa bo yarim kesilgan namuna bolg natijasida bajarilgan ishi Nyuton 1J).Plastiklik va mo‘rtlik o‘ mexanik kuchlanish ta’siri tezligiga va haroratga bog’ WP 400 Mayatnikli zarbli tirnalgan namunalar qo’llanilib, ularning shakli Namunaning tirnalgani, uning kesimini sharoitlarga olib keladi. Tajribada ANALYTICAL JOURNAL OF EDUCATION AND DEVELOPMENT
Volume: 01 Issue: 05 | 2021 ISSN: 2181-2624
materialining zarb sinoviga qirqimli sterjen bardoshligi tushuniladi. Sinov qurilmasining shundaki, kostruktiv tuzilishining oddiyligi va tajriba jarayonini tushunishligi oson bo‘lishdadur. Qurilma orqali nafaqat metall namunalarni sinash shu bilan birga plastik namunalarni ham sinash mumkin. Sinov natijasida materialning kichik buzilishlarga sezgirligining xaraktristik qiymati va baholash kriteriyasi aniqlanadi.
Mayatnikli bolg’a harakati boshlang’ich balandligi. h-Zarbdan keyingi mayatnikli bolg’aning to‘qnashuvdan keyingi Zarbga sinashdan maqsad zarbli egilishda namuna tilinib darz ketadi Ko‘p hollarda kub shakldagi muntazam jismlar past haroratlarda mo‘rt va Mo‘rt material ma’lum sharoitlarda paydo bo‘lgan kuchlanishlarni kompensatsiya qila formatsiyaga uchraydi. Mexanik yuklanish qiymati chegaraviy qiymatdan ortganda portlashga o‘xshash buzilish sodir bo‘lishi mumkin. stik materiallarda esa boshqa o‘ziga xos xodisalar kuzatiladi. Zarb sinovida taglikka qo‘ yarim kesilgan namuna bolg’a zarbi bilan ikki bo‘lakka bo‘linadi yoki qayiriltiriladi. Zarb natijasida bajarilgan ishi Nyuton-metrlarda (Nm) va shuningdek Joullarda (J) o‘ 1J).Plastiklik va mo‘rtlik o‘z navbatida mexanik yuklanish xususiyatiga, mexanik kuchlanishga, h ta’siri tezligiga va haroratga bog’liq. zarbli sinov qurilmasini s inash uchun Davlat standarti tirnalgan namunalar qo’llanilib, ularning shakli va o’lchamlari (2, Namunaning tirnalgani, uning kesimini bo’shashtirib, materialni yana h itlarga olib keladi. Tajribada qirqim shaklli turlicha va bir xil materiallardan tayyorlangan, ANALYTICAL JOURNAL OF EDUCATION 19
shundaki, kostruktiv tuzilishining oddiyligi va tajriba jarayonini tushunishligi oson bo‘lishdadur. Qurilma orqali nafaqat metall namunalarni sinash shu bilan birga plastik namunalarni ham sinash mumkin. Sinov natijasida materialning kichik buzilishlarga 1-rasm
Zarbdan keyingi mayatnikli bolg’aning to‘qnashuvdan keyingi zarbli egilishda namuna tilinib darz ketadi va uning yemirilishiga Ko‘p hollarda kub shakldagi muntazam jismlar past haroratlarda mo‘rt va Mo‘rt material ma’lum sharoitlarda paydo bo‘lgan kuchlanishlarni kompensatsiya qila olmaydi va lanish qiymati chegaraviy qiymatdan ortganda portlashga ladi. Zarb sinovida taglikka qo‘yilgan linadi yoki qayiriltiriladi. Zarb ) va shuningdek Joullarda (J) o‘lchanadi. (1Nm = z navbatida mexanik yuklanish xususiyatiga, mexanik kuchlanishga, un Davlat standarti talablariga muvofiq 3-rasmlarda ko’rsatilgan). bo’shashtirib, materialni yana ham og’irroq ishchi materiallardan tayyorlangan,
ko‘ndalang kesimi yuzasi bir xil bo‘ quyidagi namunalar to‘plami tanlangan: GUNT-R5 namuna ISO-U namuna Ikkala namuna ham 11SMn30
2-rasm GUNT- R5 namuna 3-rasm ISO-U namuna
Mayatnikka dastakli biriktirilgan bo'ylab harakatlanib harakat namunaga beradi. Namunadagi kuchlanishni hosil qiladi. Tushayotgan ko'rsatkich zarb ta'sirida bajarilgan shakliga ham bog'liq bo'lgani masalan, W zbi (ISOV)=10 J Bu yerda: m - Mayatnik bolg'asi - erkin tushish tezlanishi, m/s ANALYTICAL JOURNAL OF EDUCATION AND DEVELOPMENT
Volume: 01 Issue: 05 | 2021 ISSN: 2181-2624
plami tanlangan:
Ikkala namuna ham 11SMn30 (sanoatda ishlatiladigan po’lat) materialidan tayyorlangan. namuna
biriktirilgan bolg'a balandlikdan qo'yib yuborilgandan harakat traektoriyasining eng quyi nuqtasida o'zining Namunadagi qirqim sohasida zarb barcha o'qlar Tushayotgan bolg'a o'zi bilan shkala ko'rsatkichini bajarilgan maksimum ishni (W zbi ) ko'rsatadi. lgani uchun namuna shakli ham aniqlanishi va J (4-rasm)
h H g m W ISOV nbi
Mayatnik bolg'asi massasi, kg erkin tushish tezlanishi, m/s 2 ANALYTICAL JOURNAL OF EDUCATION 20
tkaziladi. Bu tajriba uchun materialidan tayyorlangan.
yuborilgandan keyin aylana yoyi zining kinetik energiyasini qlar yo'nalishida mexanik rsatkichini ham ergashtiradi va . Zarb to'qnashuvi namuna va belgilab qo‘yilishi zarur
H - Maiaytnik bolg'asi harakatni boshlash balandligi, m h - Mayatnik bolg'asining zarbdan keyingi ko'tarilish balandligi , m ISO V : V shaklli qirqimli DIN namuna 4-rasm Namunaning ko'ndalang kesimi y Qirqimli brusokga berilgan zarb kuchi bajargan ishining va nominal ko'ndalang kesimi yuzasiga nisbati materialning zarbga chidamliligi Bu yerda: S nam
- qirqimli brusok zarbga chidamliligi Nm/sm W zarb - zarb kuchi bajargan ish, J A o - Parchalanishgacha bo'lgan namuna ko'ndalang kesimi yuzasi, cm
Zarb sinovi namunasi mustahkamligi namuna shakliga juda kuchli bog'liq. Shuning uchun bir materialdan tayyorlangan va turli solishtirib bo'lmaydi. Bu sinov usuli sanoatda sifat material yoki uning tashkil qiluvchilari asosiy ko'rsatkichlarini oson va tez aniqlash beradi. Zarbga sinash usul metallar va mashinalar texnologiyasida muhim o'rin tutadi. O‘tkazilgan tajribani baholasak, ikkita ichki qirra ko'rinib turibd kattaroq mexanik kuchlanish yuzaga keladi. Bu ko'rinib turibdi (5-rasm). Bundan tashqari. paytida namuna bo'ylab 5 kuch chiziqlari taqsimoti qanday bo'lishi ham ko'rsatilgan Ikkinchi namuna bo‘yicha natija oladigan bo‘lsak, n qo'yilgan paytda ISO-U kesimida shu ikki sohada m rasm). Bu erda o'tkir qirra yo'q. Qirqim shakli aylanasimon bo'lganda bo'ylama mexanik kuchlanish zichligi qirqim aylanasi bo'ylab ta'siridagina buziladi
ANALYTICAL JOURNAL OF EDUCATION AND DEVELOPMENT
Volume: 01 Issue: 05 | 2021 ISSN: 2181-2624
Mayatnik bolg'asining zarbdan keyingi ko'tarilish balandligi , m ISO V : V shaklli qirqimli DIN namuna
rasm Namunaning ko'ndalang kesimi yuzasi A 0 Qirqimli brusokga berilgan zarb kuchi bajargan ishining va nominal ko'ndalang kesimi yuzasiga zarbga chidamliligi deyiladi: o zar nam A W S
qirqimli brusok zarbga chidamliligi Nm/sm 2
zarb kuchi bajargan ish, J Parchalanishgacha bo'lgan namuna ko'ndalang kesimi yuzasi, cm 2 Zarb sinovi namunasi mustahkamligi namuna shakliga juda kuchli bog'liq. Shuning uchun bir tayyorlangan va turli shaklli namunalar uchun olingan natijalarni bir biri bilan Bu sinov usuli sanoatda sifat nazoratida ham qo'llaniladi, chunki bu usulda material yoki uning tashkil qiluvchilari asosiy ko'rsatkichlarini oson va tez aniqlash beradi. Zarbga sinash usuli, materiallar texnologiyasidagi boshqa fundamental tamoyillar kabi metallar va mashinalar texnologiyasida muhim o'rin tutadi. O‘tkazilgan tajribani baholasak, qirqimi to'g'ri burchakli shaklli GUNT ko'rinib turibdi, shuning uchun ISO-U profilidagiga qaraganda qirqim kesimida kattaroq mexanik kuchlanish yuzaga keladi. Bu ikkala namunadagi kuch chiziqlari ). Bundan tashqari. 5-rasmda monoxromatik chiziqlar bilan bolg'a zarbi 5 kuch chiziqlari taqsimoti qanday bo'lishi ham ko'rsatilgan yicha natija oladigan bo‘lsak, namunaga xuddi shunday kuchdagi bolg'a zarbi U kesimida shu ikki sohada mexanik kuchlanish kamroqligi qirra yo'q. Qirqim shakli aylanasimon bo'lganda bo'ylama mexanik kuchlanish zichligi qirqim aylanasi bo'ylab kamroq bo'ladi. Bunday holda material kattaroq kuch ANALYTICAL JOURNAL OF EDUCATION 21
Qirqimli brusokga berilgan zarb kuchi bajargan ishining va nominal ko'ndalang kesimi yuzasiga
Zarb sinovi namunasi mustahkamligi namuna shakliga juda kuchli bog'liq. Shuning uchun bir olingan natijalarni bir biri bilan nazoratida ham qo'llaniladi, chunki bu usulda material yoki uning tashkil qiluvchilari asosiy ko'rsatkichlarini oson va tez aniqlash imkonini materiallar texnologiyasidagi boshqa fundamental tamoyillar kabi GUNT-R5 namunasi profilidan U profilidagiga qaraganda qirqim kesimida namunadagi kuch chiziqlari orqali yaxshi rasmda monoxromatik chiziqlar bilan bolg'a zarbi 5 kuch chiziqlari taqsimoti qanday bo'lishi ham ko'rsatilgan amunaga xuddi shunday kuchdagi bolg'a zarbi exanik kuchlanish kamroqligi ko'rsatilgan (6- qirra yo'q. Qirqim shakli aylanasimon bo'lganda bo'ylama mexanik Bunday holda material kattaroq kuch
5-6 Rasmlar. Namunalardagi zarba natijalari Xulosa qilib aytganda, zarb kuchi bajarganishi yuqori bo'lgan namuna zarb kuchi bajargan ishi kichikroq bo'lgan namunalarga qaraganda ko'p o'qli zarb kuchiga chidamliroq bo'ladi. bunda qirqim turi va shakli bir deyish mumkin. Biz po'lat mayatnikli zarb sinovi qurilmasida zarb berildi. Po'lat namunalar holida grafikdagi kesk mateial turiga va haroratga bog'liq ravishda sodir bo'ladi. Mis namunalari (CuZn40Pb2) W bog'lanish grafigida kuzatilayotgan harorat oralig'ida keskin v egilish kuzatilamsligi aniqlandi. Koordinatalar sistemasida X harorat -12°C dan +160°C qilib olingan.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. Болховитинов Н.Ф. Металловедение и термическая обработка. «Машиностроение», Москва, 1965 г. 2. Долматовский Т.А. Справочник технолога по 3. Дубинин М.П. и др. Технология металлов. «Высшая школа», Москва, 1964 г. 4. Далский А.М. Технология конструкционных материалов. Машст, 1990 г. 5. Иванова Г.А. Основа теории резания, инструмента, станка. Москва, 1963 г. 6. Kнорозов Б.В. и др. Технология металлов. «Металлургия», Москва, 1974 г. 7. Mirboboyev V.A. Konstruksion materiallar texnologiyasi. T.: «O y. 8. Материалы и машиностроении ANALYTICAL JOURNAL OF EDUCATION AND DEVELOPMENT
Volume: 01 Issue: 05 | 2021 ISSN: 2181-2624
6 Rasmlar. Namunalardagi zarba natijalari , zarb kuchi bajarganishi yuqori bo'lgan namuna zarb kuchi bajargan ishi kichikroq bo'lgan namunalarga qaraganda ko'p o'qli zarb kuchiga chidamliroq bo'ladi. hakli bir xil bo'lgan, bir xil haroratli namunalar solishtirilganda deyish mumkin. Biz po'lat namunalar haroratini -12°C dan +200°C gacha haroratda ushladik va mayatnikli zarb sinovi qurilmasida zarb berildi. Po'lat namunalar holida grafikdagi kesk mateial turiga va haroratga bog'liq ravishda sodir bo'ladi. Mis namunalari (CuZn40Pb2) W bog'lanish grafigida kuzatilayotgan harorat oralig'ida keskin v egilish kuzatilamsligi aniqlandi. istemasida X-o'qi bo'ylab gorizontal chiziq paydo bo'ladi. Tajriba o'tkazish 12°C dan +160°C qilib olingan. ADABIYOTLAR Болховитинов Н.Ф. Металловедение и термическая обработка. «Машиностроение», Долматовский Т.А. Справочник технолога по обработке резанием. Машгиз, 1962 г. Дубинин М.П. и др. Технология металлов. «Высшая школа», Москва, 1964 г. Далский А.М. Технология конструкционных материалов. Машст, 1990 г. Иванова Г.А. Основа теории резания, инструмента, станка. Москва, 1963 г. Kнорозов Б.В. и др. Технология металлов. «Металлургия», Москва, 1974 г. Mirboboyev V.A. Konstruksion materiallar texnologiyasi. T.: «O‘qituvchi», 1977 машиностроении. «Машиностроение», Москва, 1969 ANALYTICAL JOURNAL OF EDUCATION 22
kichikroq bo'lgan namunalarga qaraganda ko'p o'qli zarb kuchiga chidamliroq bo'ladi. Albatta xil bo'lgan, bir xil haroratli namunalar solishtirilganda shunday 12°C dan +200°C gacha haroratda ushladik va mayatnikli zarb sinovi qurilmasida zarb berildi. Po'lat namunalar holida grafikdagi keskin egilish mateial turiga va haroratga bog'liq ravishda sodir bo'ladi. Mis namunalari (CuZn40Pb2) W zarb
(T) bog'lanish grafigida kuzatilayotgan harorat oralig'ida keskin v egilish kuzatilamsligi aniqlandi. al chiziq paydo bo'ladi. Tajriba o'tkazishda Болховитинов Н.Ф. Металловедение и термическая обработка. «Машиностроение», обработке резанием. Машгиз, 1962 г. Дубинин М.П. и др. Технология металлов. «Высшая школа», Москва, 1964 г. Далский А.М. Технология конструкционных материалов. Машст, 1990 г. Иванова Г.А. Основа теории резания, инструмента, станка. Москва, 1963 г. Kнорозов Б.В. и др. Технология металлов. «Металлургия», Москва, 1974 г. ‘qituvchi», 1977-y. va 1991- , 1969 г. Yüklə 1,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|