‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

M enejm ent. Т.: « 0 ‘qitu vch i»,
2001
.
3. Internet sayti: w w w .M anaiem ent.ru
146

---

IX BOB. QARORLARNI QABUL QILISH VA
TAKOMILLASHTIRISH YO‘LLARI
9.1. Boshqaruv qarorlarining mohiyati va ularga
qo‘yiladigan talablar
Qaror
— bu bajarilishi lozim boMgan ishning aniq bir yoMini 
tanlab olishdir. Qaror — bu m uqobil tanlov. Bunday qarorlam i har 
birimiz bir kunda o ‘nlab-yuzlab, bir um r davomida esa m inglab qabul 
qilamiz. M asalan, kiyim javonidagi qaysi bir kiyimni tanlab kiyish, 
taom nom adan qaysi ovqatni, m anzilga yetib olishda qaysi transport 
turini, qanday kasbni tanlash va h.k. B unday misollami k o ‘plab kelti- 
rish m umkin. Biroq, boshqaruvda q aro r qabul qilish shaxsiy hayotda- 
giga nisbatan tizimlashtirilgan jarayondir. Shaxs tom onidan qilingan 
xususiy tanlov eng a w a lo o‘zining shaxsiy hayotiga va birm uncha 
u bilan bogMiq boMgan odam larga ta ’sir ko‘rsatadi. M enejer ta ’sir 
yo ‘nalishini faqat o ‘zi uchun em as, balki tashkilot va boshqa ishchi­
lar uchun ham tanlaydi. Qaror qabul qilish zaruriyati m avjud hol- 
atning boMishi lozim boMgan holat bilan mos tushm asligi natijasida 
yuzaga keladi. Masalan, davlat tom onidan qat’iy belgilab q o ‘yilgan 
narx bozor iqtisodiyoti sharoitida o ‘z funksiyasini bajara olm aydi. 
Shu sababli narxlami erkinlashiirish to ‘g ‘risida qaror qabul qilinadi.
Qaror qabul qilish im koniyatining muqobil yoMlari boMganda 
vujudga keladi va rahbar ulardan birini, eng m aqbulini tanlaydi. 
Q arom ing eng samarali variantini top ish uchun rahbar «yetti oMchab 
bir kes» m aqoliga rioya qilishi kerak.
M uhim tashkiliy qaror qabul qilish javobgarligi — ogMr 
m a’naviy yuk. 
U 
ayniqsa, yuqori boshqaruv pog‘onalarida nam oyon 
boMadi. Shuning uchun rahbar o ‘ylam asdan qaror chiqarishi m um kin 
emas. Rahbar ishchini ishdan haydash to ‘g ‘risida qaror qabul qilsa 
bundan ishchi jab r ko‘radi, agar yaxshi ishchini haydash to ‘g ‘risida 
qaror qabul q i'sa tashkilot zarar k o ‘radi.
Q aror qabul qilish boshqaruvchi har kunlikishining bir qism idir. 
Bu sohada om ilkorlik menejerni boshqalardan ajratib turadi, eng 
muhimi samarali ishlaydigan m enejerni sam arasiz ishlaydigandan
147

---

farq qiladi. Qaror qabul qilish sohasida m enejer rahbam ing to ‘rt 
rolini bajaradi — tadbirkorlik, ishdagi kam chiliklarni tuzatuvchi 
m utaxassis, resurslarni taqsim lovchi va kelishuvga erishish b o ‘yicha 
m utaxassis. Qabul qilingan qaror reja, topshiriq, buyruq, farm on va 
farm oyishlar orqali y uridik kuchga kiritiladi va am alga oshiriladi. 
Shu nuqtai nazardan q aro m i boshqaruv binosining poydevori deyish 
m um kin.