‘zbekist0n respublikasi oliy уа ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Talab narxi 
— bu iste’molchi m ehnat m ahsulini sotib olishga rozi 
bo ‘lgan narxdir.
Talab 
— iste’m ol bozoriga chiqarilgan tovarlarga xaridorlarda ehtiyojning 
nom oyon bo'lish shakli.
Talab va taklif qonuni 
- talab va taklifning dialektik birligini, ularning 
o 'z a ro boqliqligini, o 'zaro harakati va obyektiv ravishda m uvozanatga 
intilishini anglatadi.
Talab va taklif hsymi 
— iste’molchilar sotib olishga, ishlab chiqaruvchilar 
bozordagi narxda sotishga tayyor bo‘lgan tovarlar va xizm atlar miqdoridan 
iborat. Shunday ekan, talab va taklif — iste’mol bilan ishlab chiqarishning 
bozordagi ifodasidir.
Tender 
— konkurs asosida amalga oshiriladigan savdolar shakli.
Tijorat siri 
— ishlab chiqarish va savdo-sotiqning bevosita ishtirok- 
c h ila rig a g in a m a ’lu m boMgan va b o sh q a la rg a e ’lo n q ilin m a y d ig a n
m a ’lum otlar.
Tovar belgisi 
— muayyan firma tovarlariga q o ‘yiladigan va uni boshqa 
firm alar m ahsulotlaridan farqlantiruvchi belgi.
Tovar biijasi 
— bir yoki bir necha xil tovar bilan ulgurji savdo-sotiqni 
amalga oshiruvchi tijorat korxonasi, bozor iqtisodiyoti 
infratuzilmasining 
ajralm as qismi.
V
Valuta kursi 
— mamlakat pul birligining boshqa m am lakat pul birligida 
ifodalangan bahosi.
Valuta fondi 
— markaziy bank va moliya organi ixtiyoridagi xalqaro 
hisob-kitob va to 'lo v la r uchun foydalanadigan chetel valutasi va oltin 
jam g'arm alari.
Valuta munosabatlari 
- valuta va pul bo zo rlarid a xalqaro hisob- 
kitoblar, k red it va valuta harakatlarini am alga oshirish y o 'lid a davlat 
m uassasalari.
Venchur moliyalashtirish 
- vositachi korxona va tashkilotlar yordam ida 
moliyaviy mablag1 topib ishlatish.
347

---

Venchur korxonalar — kichik biznesning bir turi, venchur korxonalar 
texnikaning yangi yo'nalishlarida ish ko‘rib, fan-texnika taraqqiyotiga hissa 
qo‘shadi.
Y
Yevropa iqtisodiy hamjamiyati — «Umumiy bozor» — 12 ta G ‘arbiy 
Yevropa davlatlari a’zo bo'lgan iqtisodiy uyushma.
Yevropa erkin savdo uyushmasi — Yevropadagi qator rivojlangan 
mamlakatlarning savdo-iqtisodiy tashkiloti.
Z
Zamonaviy iqtisod — bu ko‘p sonli xo‘jalik subyektlarining ishtirokida 
amalga oshiriladigan kengaytirilgan takror ishlab chiqarish, mulkchilikning 
turli shakllari va tartibga solingan bozor dastaklarining qo‘llanishi yordamida 
barcha turdagi resurslardan samarali foydalanish imkonini beradigan iqtisod.
Manba:
1. 
Yusupov.A.T., Xodiyev B.Y.
Iqtisodiyot. 0 ‘zbekcha-ruscha lug‘at. — 
Т.: « 0 ‘zbekiston», 2012.
2. 
Jh. William.
Economics. Англо-руский словарь. — М.: 1997.
3. Мировая экономика: прогноз до 2020 года/под ред. акад. 
А.А. Дынкина. — М.: 2007.
4. Internet saytlari: 
www.edu.uz 
www.agro.uz 
www.chamber.uz 
www.lex.uz 
www.stat.uz 
www.ifmr.uz

---

Kirish.
MUNDARIJA
.3
I bob. MILLIY IQTISODIYOTNING SHAKLLANISHI 
VA RIVOJLANISHI
1.1.Milliy iqtisodiyot tushunchasi, mazmuni, kursning predmeti........ 6
1.2.0‘zbekiston Respublikasining bozor iqtisodiyotiga
o'tishi va milliy iqtisodiyotning shakllanishi................................... 11
II bob. MILLIY IQTISODIYOT TARAQQIYOTINI
TAVSIFLOVCHI KO‘RSATKICHLAR
2.1.Milliy iqtisodiyotning faoliyatini ta’minlovchi omillar.................22
2.2.Iqtisodiyotning shakllari va rivojlanishini belgilaydi-
gan makroiqtisodiy ko'rsatkichlar tizimi........................................25
2.3. Raqobatbardoshlilik ko'rsatkichlari................................................ 30
III bob. MILLIY BOYLIK, AHOLI VA MEHNAT
RESURSLARI
3.1..Milliy boylik tushunchasi va uning tarkibi....................................... 36
3.2. Milliy iqtisodiyotni rivojlantirish asoslari......................................41
IV bob. MODERNIZATSIYA VA MILLIY 
IQTISODIYOT
4.1. Innovatsion texnologiyalar va ularning iqtisodiyotni 
rivojlantirishdagi roli........................................................................48
4.2. Modernizatsiyalash - davr talabi................................................... 52
4.3. Lokalizatsiya................................................................................... 60
4.4. Diversifikatsiyaning iqtisodiyotdagi o‘rni......................................62
V bob. MILLIY IQTISODIYOTNING TARKIBIY 
TUZILISHI
5.1. Milliy iqtisodiyot tarkibi, uning mazmuni va
asosiy shakllari...............................................................................68
349

---

5.2. Iqtisodiy faoliyat tarkibini tahlil qilish........................................ 76
5.3. Milliy iqtisodiyot tarkibini takomillashtirishning asosiy 
yo'nalishlari.............................................................................83
VI bob. REAL SEKTOR TARMOQLARI
6.1. Sanoat — milliy iqtisodiyotning yirik sohasi................................. 95
6.2. Qishloq xo‘jaligi....................................................................... 105
6.3. Kapital qurilish........................................................................ 122
6.4. Transport, yo‘l xo‘jaligi va aloqa............................................... 133
VII bob. IJTIMOIY INFRATUZILMA
7.1. Ijtimoiy tarmoqlar majmuyi va uni rivojlantirish vazifalari.....163
7.2. Ta’lim tizimi va uni isloh qilish.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturi............................................. 166
7.3. Sog'liqni saqlash tizimini isloh qilish....................................... 183
7.4. Uy-joy kommunal xo‘jaligini isloh qilish................................. 195
7.5. Aholiga maishiy xizmat ko'rsatish tarmog'ini qayta qurish....202
VIII bob. IQTISODIYOTNI MUVOFIQLASHTIRISHDA 
DAVLATNING ROLI
8.1. Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning
mohiyati va zaruriyati............................................................. 208
8.2. Milliy iqtisodiyotning boshqaruv tizimi, tarkibi va vazifalari....217
IX bob. STRATEGIK REJALASHTIRISH VA 
UNI TASHKIL ETISH
9.1. Strategik rejalashtirish nazariyasi, uning mohiyati va vazifalari..230
9.2. Strategik rejalashtirishning metodologiyasi.............................. 234
X bob. TASHQI IQTISODIY FAOLIYAT
10.1. 0 ‘zbekiston mustaqilligi va uning tashqi iqtisodiy
faoliyati prinsiplari. Ochiq iqtisodiyot modeli...................... 240
10.2. Tashqi iqtisodiy aloqalar va hamkorlikning asosiy
shakllari va yo'nalishlari.........................................................246
10.3. Tashqi iqtisodiy faoliyat va uni boshqarishni tashkil qilish....253
XI bob. GLOBALLASHUV JARAYONI VA XALQARO 
IQTISODIYOTGA INTEGRATSIYALASHUV
11.1. Jahon iqtisodiyotidagi globallashuv rivojlanishning
yangi bosqichi....................................................................... 263
350

---

11.2. Xalqaro iqtisodiyotga integratsiyalashish jarayonlari,
omillari, shakllari va mexanizmi............................................ 267
XII bob. RIVOJLANGAN MAMLAKATLAR 
IQTISODIYOTI
12.1. Rivojiangan mamlakatlaming guruhlanishi va o‘ziga
xos xususiyatlari...................................................................... 292
12.2. Jahon iqtisodiyotida xalqaro korporatsiyalar..........................302
XIII bob. IQTISODIYOTI RIVOJLANAYOTGAN 
MAMLAKATLAR
13.1. Rivojlanayotgan mamlakatlaming guruhlanishi va
o‘ziga xos xususiyatlari............................................................ 313
13.2. Neft eksport qiluvchi mamlakatlar...........................................316
13.3. Jahon iqtisodiyotida yangi industrial mamlakatlar................ 318
XIV bob. 0 ‘TISH DAVRIGA XOS BO‘LGAN 
MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
14.1. O'tish iqtisodiyoti mamlakatlarining xususiyatlari................ 327
14.2. Markaziy va Sharqiy Yevropa mamlakatlari........................... 329
14.3. Mustaqil Daviatlar Hamdo'stligi (MDH)
mamlakatlari iqtisodiyoti........................................................ 333
14.4. 0 ‘zbekiston va o'tish iqtisodiyoti mamlakatlari
iqtisodiy hamkorlik aloqalari.................................................. 336
Tayanch so‘z va iboralar.................................................................. 341

---

Zokir Yoidoshevich Yo‘ldoshev 
Xurshida Teshayevna Xalilova