Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги

 
Ma’lumotlar bazasi fani bo‘yicha: 
Ma’lumot modellarining tasniflash, loyihalash va yaratish, hamda shu 
yo‘nalishdagi mutaxassislarga malakaviy va amaliy talablarni o‘z ichiga oladi. Shu bilan 
birga Oracle va SQL tillar orqali ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlarida so‘rovlar 
tashkil etish va ular ustida amallar bajarish, ma’lumotlar bazasi asosiy tushunchalari, 
ma’lumotlar bazalarini qurish asoslari, ma’lumotlar bazalarini loyihalash prinsiplari, 
amalga oshirish instrumental vositalari va asosiy texnologiyalarini tahlil qilish 
ko‘nikmalarini hosil qilishga qaratilgan.
Ma’lumotlar bazasi haqida tushuncha. Ma’lumotlar bazasining asosiy terminlari. 
Ma’lumotlar bazasiga qo‘yiladigan talablar. Avtomatlashgan axborot tizimlari: axborotni 
qayta ishlaydigan ixtiyoriy tizim; tadbiq etish sohasiga qarab ATlar ishlab chiqarish 
sohasi.
Ma’lumotlar bazasini sinflarga ajratish. Ma’lumotlar bazasini uch bosqichli 
arxitekturasi: tashqi bosqich; konseptual bosqich; fizik bosqich. Ma’lumotlarni fizik va 
mantiqiy tavsifi. Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimini tashkil etuvchilari. 
Ma’lumotlar modeli tushunchasi. Ierarxik ma’lumotlar modeli. Tarmoqli 
ma’lumotlar modeli. Relyatsion ma’lumotlar modeli. Ma’lumotlar bazasini loyihalashda 
mohiyat – aloqa modeli. Mohiyat aloqa diagrammasini qurish.
Relyatsion 
ma’lumotlar bazasini asosiy tushunchalari. Ma’lumotlarni 
tasvirlashda jadvallardan foydalanish. Ma’lumotlar bazasida munosobatlar. Kodd ilmiy 

---

ishi. Munosabatni ikki o‘lchamli jadvallar yordamida tavsiflash. Munosabatlar to‘plami 
ma’lumotlarni saqlash uchun ishlatilishi va ular orasidagi bog‘lanishlarni modellashtirish. 
Munosabatlar ustida amallar. Relyatsion ma’lumotlar bazasini asosiy 
tushunchalari. Relyatsion algebra va uning amallari. Relyatsion hisoblash elementlari va 
ulardan foydalanish. 
Ma’lumotlar bazasini hayot siklini tashkil etish. Ma’lumotlar bazasini 
rejalashtirish. Ma’lumotlar bazasini loyihalash. Ma’lumotlar bazasini administratorlash. 
Ma’lumotga samarali murojaatni tashkil qilishda bazalar o‘zaro aloqasi fayl 
tuzilmalaridan foydalanish. Ma’lumotlar bazasida aloqadorlik chegaralari va xavfsizlik 
choralarini tasvirlash. 
Ma’lumotlar bazasini normallashtirish. Funsional bog‘lanishlar va ularning 
turlari. Birinchi normal forma va uning talablari. Ikkinchi normal forma va uning 
talablari. Uchinchi normal forma va uning talablari. Kodd normal formasi. Berilgan 
munosabatni bir necha marta oddiy va kichik munosabatlarga ajratish. 
SQL tilining vazifalari. Interaktiv va qurilgan SQL. SQL tilida ma’lumot 
toifalari va ular baln ishlash. SQL tilining komandalarini tuzilishi va sintaksisi. SQL
tilining SELECT (tanlash) operatori va uning parametrlari.
XML xaqida umumiy tushunchalar. XML ning vazifasi. Native XML 
ma’lumotlar bazasida ma’lumotlarni saqlash. XML(Extended Markup Language) 
kengaytirilgan hoshiyalash tili sifatida. Hujjatlarga nisbatan ma’lumotlar. Shablon 
asosida so‘rovlar tillari. XML so‘rovlari tillari.