Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти

2.1 Informatika va axborot texnologiyalari fanini o’qitishda milliy va umummadaniy kompetensiyalarni shakillantirish

Mavzularni o’qitishda milliy va umummadaniy kompetensiyalarni shakillantirish quydagi allomalarimiz Muhammad Muso al-Xorazmiy, Ahmad Farg’oniy, Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Mahmud Zamaxshariy, amir Temur, Mirzo Ulug’bek, Alisher Navoiy, Zahriddin Muhammad Bobur kabi mutaffakirlarning ilmiy salohiyatini o’rgatish, birinchi Prezidentimiz I.A.Karimov e’tirof etganlaridek “Biz bu beboho meroslardan xalqimizni, ayniqsa, yoshlarimizni qanchalik ko’p bahramand etsak, milliy ma’naviyatimizni yuksaltirishda, jamiyatimizda ezgu insoniy fazilatlarni kamol toptirishda shunchalik qudratli ma’rifiy qurolga ega bo’lamiz ”.

Haqiqatdan ham, buyuk mutafakkirlarimizning ilmiy merosi-Muso Xorazmiyning o’nlik sanoq tizimi, algaritm va algebra tushunchalarini birinchi bo’lib ilm-fan sohasiga kiritgtani, Farobiyning fozil shahar fuqorolarini kamolga yetish g’oyalari, Ibn Sinoning jismoniy tarbiyaning bir butun yaxlit tizimini yaratgani bilan, Abu Rayhon Beruniyning yuksak axloqiylik va ilm – fanni o’rganishga doir fikrlari, Ulug’bekning falakiyotga doir kashfiyotlari, Alisher Navoiy, Zahiriddin Muhammad boburlarning ta’limiy-axloqiy asarlarida komil inson tarbiyasiga doir ilgari surgan tavsiyalari hozirgi davrda ham ahamiyatini yoqotgan emas.
Allomalarning aqliy tarbiya, insoniy fazilatlarni tarkib toptirish borasidagi tarbiya usullari Sharq pedagogikasining qimmatli xazinasi hisoblanadiki, bu tavsiyalardan biz ta’lim-tarbiya jarayonida foydalansak, milliy qadriyat sifatida o’z o’rnini topgan bo’ladi. Chunki biz nazarda tutgan barcha allomalarning ilmiy-amaliy tavsiyalarda yoshlarni ilm oilsh, kasb-hunar egallash, yuksak ahloqlilik hamda jismoniy barkamollikka erishish yo’llari ilgari suriladi.
Ayniqsa, aqliy tarbiyada sog’lom fikr, yuqori iste’dod va salohiyatini tarbiyalash borasidagi yo’l – yo’riqlari diqqatga sazovor. Axloqlilikning tarkibiy qismi sifatida esa kattalarga hurmat, adolatlilik, jasorat, sabr-qanoat, do’stlik va muhabbat kabilar belgilangan. Axloqlilik xislatlari sifatida kattalarga hurmat, to’g’rilik, samimiylik, yumshoq ko’ngillik, saxiylik, kamtarlik, g’amxo’rlik va boshqalar talqin etilgan. Aqliy tarbiyani axloqiy va jismoniy tarbiya bilan qo’shib olib boorish vositasida barkamol avlodni tarbiyalash metod va usullari hozirgi davrda ham o’z ahamiyatini yoqotmagan. Shunga ko’ra, ta’ilm jarayonida milliy qadriyatlarimiz vositasida tarbiyaviy ta’sir etish samarali hisoblanadi.
Masalan, chorizmning siyosatiga qarshi chiqqan va mustaqillik uchun kurashgan Mahmudxo’ja Behbudiy, Munavvvarqori, Abdulla Avloniy, Ishoqxon Ibrat, Abdurauf Fitrat, Abdulhamid Cho’lpon kabi el-yurt manfa’ti yo’lida qurbon bo’lgan jadid ma’rifatparvarlarining xotirasini saqlash va faxr tuyg’usini shakillantirish maqsadida Internetdan “Xotira va qadrlash maydoni” ga oid lavhalarni olish ham o’quvchilarning ma’naviy-axloqiy qadriyatlarga oid bilimini boyitishga va ta’lim –tarbiyani ular bilan uyg’un holda tashkil etishiga hizmat qiladi.

Internetda ma’lumotlarni izlash mavzusi misolida
Qidiruv tizimi - maxsus Web-sahifa bo'lib, Internet tarmog'idan kerakli axborotni izlab topish uchun xizmat qiladi.
Hozirgi kunga kelib o'nlab qidiruv tizimlari yaratilgan. Ulardan ko'p qo'llaniladiganlari sifatida Rambler, Aport, Yahoo, Google larni keltirish mumkin. Har bir qidiruv tizimi Internet tarmog'ida o'z adresiga ega. Masalan, yuqorida sanab o'tilgan qidiruv tizimlari mos ravishda www.uz, www.rambler.ru, www.aport.ru, 
www.yahoo.com va www.google.uz adreslarga ega. Qidiruv tizimi Web-brauzer orqali ishga tushiriladi, ya'ni brauzerning adreslar satriga qidiruv tizimining adresi kiritiladi. Qidiruv tizimlari (Web-sahifasi) turli ko'rinishga ega bo'lgani bilan, ularning ishlashi deyarli bir xil.(1soatlik dars ishlanmasi ilova qilinadi)
Mavzuda milliy va umumma’daniy kimpitensiyalarni shakillantirish maqsadida interfaol metodlardan darsning uyga vazifalarni takrorlash va mustaxkamlash bosqichlarida foydalanish maqsadga muvofiq:
1. Blits-so’rov (quydagi savollarga tezkor javob bering):

1. 
   Tarmoq deb nimaga aytiladi?
   
2. 
   Tarmoq turlari nechta?
   
3. 
   Lokal tarmoq nima?
   
4. 
   Global tarmoq nima?
   
5. 
   Mintaqaviy tarmoq nima?
   
6. 
   Internetga asos solgan tarmoq nomi?
   
7. 
   Modem nima?
   

1. 
   B/BX/B jadvali (jadvalda keltirilgan jumlalarga qarab fikringizni yozing).