Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti
Yüklə 1,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 6-§. Aybsiz holda zarar yetkazish
- JK 24-moddasiga ko‘ra
|
NOTA BENE !
Aybning murakkab shakli faqatgina moddiy tarkibli jinoyatlardan o‘rin egallaydi va shaxsning turli xil ruhiy munosabatlari bilan ifodalanadi, chunonchi, birinchidan bu qilmishni kvalifikatsiya qiluvchi qilmishga va oqibatlarga nisbatan, ikkinchidan, uncha og‘ir bo‘lmagan va o‘ta og‘ir bo‘lgan ikki xil oqibatlarga nisbatan qasd va ehtiyotsizlikni qo‘shish orqali ifodalanadi. Murakkab aybli jinoyatlarni to‘g‘ri kvalifikatsiya qilishning muhimligi obyektiv belgilariga ko‘ra, o‘xshash bo‘lgan qasddan sodir etilgan jinoyatlardan ajratishda ko‘rinadi. Agar qasddan badanga og‘ir shikast yetkazish natijasida shaxsning o‘limi yuzaga kelsa, shuningdek, harakat umumiy qasd (egri qasd bo‘lsa ham) bilan qamrab olingan bo‘lsa, sodir etilgan jinoyat qasddan odam o‘ldirish deb kvalifikatsiya qilinmog‘i lozim. Murakkab aybli jinoyatlar umuman qasddan qilingan jinoyat hisoblanadi va bu kategoriya jazoni o‘tash tartibiga va boshqa jinoiy- huquqiy oqibatlarga ta’sir qiladi. 6-§. Aybsiz holda zarar yetkazish Ayb uchun javobgarlik prinsipi JK 9-moddasida ko‘rsatib o‘tilgan bo‘lib, JKning Umumiy va Maxsus qismidagi jinoyat tarkibining subyekt tomonidagi masalalarni ko‘rib chiqish va kvalifikatsiya qilishda ahamiyatli bo‘lgan asosiy prinsiplardan sanaladi. Shaxs qonunda belgilangan tartibda aybi isbotlangan ijtimoiy xavfli qilmishlari uchungina javobgar bo‘ladi. JK 24-moddasiga ko‘ra, «agar shaxs o‘z qilmishining ijtimoiy xavflilik xususiyatini anglamagan, anglashi mumkin va lozim ham bo‘lmagan yoki uning ijtimoiy xavfli oqibatlariga ko‘zi yetmagan va ishning holatlariga ko‘ra ko‘zi yetishi mumkin va lozim ham bo‘lmagan bo‘lsa, bunday qilmish aybsiz holda sodir etilgan deb topiladi». Subyekt kazus bilan bog‘liq bo‘lgan aybsiz holda zarar yetkazish haqidagi JK 24-moddasi mavjud holatning ikki turini ko‘rsatib o‘tadi: 211 – ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan shaxs, o‘z qilmishining ijtimoiy xavflilik xususiyatini anglamaganligi va ish holati bo‘yicha anglashi mumkin va lozim ham bo‘lmaganligi; – shaxsning ijtimoiy xavfli oqibat kelib chiqishini majburiyat va imkoniyatning yo‘qligi sababli oldindan ko‘ra olmasligi. Birinchi ko‘rinishdagi subyekt holat (kazus) qoida tariqasida formal tarkibli jinoyatlarga xosdir, jumladan, aybsiz holda zarar yetkazishni ehtiyotsizlik orqasida sodir etilgan formal tarkibli jinoyatlardan ajratish imkonini beradi. Kazusning ikkinchi ko‘rinishi moddiy tarkibli ehtiyotsizlikda sodir etilgan jinoyatlardan ish holati bo‘yicha hodisalarni ajratib olishga mo‘ljallangan. Shaxs tomonidan yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan ijtimoiy xavfli oqibatni oldindan anglash imkoniyati va majburiyatining yo‘qligi aybni inkor etadi. Shuning uchun shaxsning ijtimoiy xavfli oqibatni oldindan anglashi imkoniyati va majburiyatining yo‘qligi jinoiy qilmish sodir etilgan muayyan holat yoki subyektning shaxsiy sifatlari (tajribasi yo‘qligi, kasbiy mahorat, intellektual rivojlanishning pastligi va h.k.) bo‘lishi mumkin. Yüklə 1,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|