Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

4-§. Mastlik holatida jinoyat sodir etgan shaxslarning javobgarligi 
JK 19-moddasiga ko‘ra, mastlik holatida yoki giyohvandlik 
vositalari, ularning analoglari, psixotrop yoki odamning aql-irodasiga 
ta’sir etuvchi boshqa moddalar ta’siri ostida jinoyat sodir etgan shaxs 
javobgarlikdan ozod qilinmaydi. Bunday holat shaxsni aqli noraso deb 
topish uchun asos bo‘lmaydi. 
Ko‘pgina ijtimoiy xavfli qilmishlar, ayniqsa, shaxsga qarshi jinoyatlar 
aynan mastlik holatida sodir etiladi. Nafaqat jinoyat subyektini jinoiy 
javobgarlikka tortish uchun, shuningdek, patologik mastlikda (patologik 
mastlikni fiziologik (oddiy) mastlikdan farqlash kerak) sodir etilgan 
jinoyatda javobgarlik mavjud bo‘lmagan hollar uchun ham qonun 
chiqaruvchi kiritgan «alkogolli mastlik» tushunchasini ochib berish 
maqsadga muvofiq. 
JK 19-moddasida intellektual-irodaviy faoliyatga ta’sir qiluvchi 
alkogolli mastlik yoki narkotik moddalar, psixotrop va boshqa moddalar 
qabul qilganlik ta’siri ostida ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan shaxs aqli 
noraso deb topilmasligi nazarda tutilgan. 
Odatda, fiziologik mastlik asta-sekinlik bilan boshlanadi. Alkogol 
ichimliklar ichayotgan shaxs esa o‘zini shunday holatga zo‘rliksiz 
solayotganligini anglaydi va tushunadi. Shuning uchun, shaxs mastlik 
holatida jinoyat sodir etsa, uning aqli rasoligi jinoiy javobgarlikning 
obyektiv va subyekt tomoni asosida istisno etilmaydi, qaysiki oddiy 
mastlikda hech qanday shart bilan olib tashlanmaydi. 
Fiziologik mastlik holatida obyektiv borliq va atrofni buzib qabul 
qilish holati bo‘lmaydi, faqat patologik mastlikka to‘g‘ridan-to‘g‘ri zid 
251 

---

bo‘lgan ruhiy faoliyatning vaqtincha buzilishi sodir bo‘ladi. O‘z-o‘zidan 
fiziologik mastlikda organizmda bo‘ladigan tormozlanish jarayonlarining 
funksiyasi susaysa va shaxs harakatlarini boshqarish yo‘qolsa ham, biroq 
uning harakatlari va qilmishlari normal inson harakatlari kabi 
motivlashgan xususiyatga ega bo‘ladi. 
Shu bilan birga, jinoiy javobgarlik to‘g‘risidagi masalani hal qilishda 
intellektual irodaviy faoliyatga ta’sir qiluvchi alkogolli mastlik, 
shuningdek, narkotik moddalar, psixotrop va boshqa moddalarning ta’siri 
shaxs irodasiga qarshi zo‘rlik, ya’ni jismoniy majburlash natijasida bo‘lsa, 
unda ba’zi hollarda o‘sha shaxs harakatida ayb bo‘lmasa, jinoiy 
javobgarlikdan ozod qilinadi.