Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

8-§. Insonparvarlik prinsipi 
Insonparvarlik prinsipi JK 7-moddasiga ko‘ra quyidagilarni 
anglatadi:
«Jazo va boshqa huquqiy ta’sir choralari jismoniy azob berish yoki 
inson qadr-qimmatini kamsitish maqsadini ko‘zlamaydi. 
Jinoyat sodir etgan shaxsga nisbatan u axloqan tuzalishi va yangi 
jinoyat sodir etishining oldini olish uchun zarur hamda yetarli bo‘ladigan 
jazo tayinlanishi yoki boshqa huquqiy ta’sir chorasi qo‘llanilishi kerak. 
Jazolashdan ko‘zlangan maqsadga ushbu kodeks Maxsus qismining 
tegishli moddalarida nazarda tutilgan yengilroq choralarni qo‘llash orqali 
erishib bo‘lmaydigan taqdirdagina og‘irroq jazo choralari tayinlanishi 
mumkin». 
JKning 7-moddasi – insonparvarlik prinsipi inson, uning hayoti, 
erkinligi, sha’ni, qadr-qimmati va boshqa daxlsiz huquqlari oliy qadriyat 
hisoblanishi mustahkamlangan Konstitutsiyaning 13-moddasi
1
mazmunini 
aks ettiradi. Ayni paytda ushbu modda konstitutsiyaviy normaning Jinoyat 
kodeksidagi takrori hisoblanmaydi, balki jinoyat-huquqiy 
munosabatlarning o‘ziga xos xususiyatlarini ochib beradi. 
Jinoyat kodeksida mazkur prinsipning mohiyati muayyan shaxslarga 
nisbatan (jinoyat sodir etgan) jazo tayinlash yoki boshqa ta’sir choralarini 
qo‘llashda namoyon bo‘lib, kodeksning ushbu qoidasi boshqa qoidalar 
1
Ўша жойда 7-б 
36 

---

kabi real, ijtimoiy hayotda asoslangan va amaliy ijrosi mavjud bo‘lishi 
kerak. Jinoyat sodir etgan shaxsga nisbatan jazo tayinlash instituti ushbu 
tavsifga mos keladi. Jinoyat huquqidagi insonparvarlik prinsipi jinoyat 
sodir etgan shaxs bilan munosabatga kirishilganda o‘z mohiyatini 
namoyon etishi jahon amaliyotida tan olingan. 
JKning 7-moddasi tarkibiy tuzilishi mazmuni insonparvarlik 
prinsipini jinoyat sodir etgan shaxsga nisbatan izchil mustahkamlashga 
bo‘ysundirilgan bo‘lib, jamiyat va davlatning ushbu shaxsga nisbatan jazo 
va boshqa huquqiy ta’sir choralarini qo‘llashida namoyon bo‘ladi. 
Moddaning bunday konstruksiyasi huquqni qo‘llash faoliyatidagi birlikni 
ta’minlash va jinoyat huquqi sohasida qonun ijodkorligining istiqbolini 
belgilashda katta ahamiyatga ega.