Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги ислом каримов номидаги тошкент

3.1 – Jadval 

 

Egri chiziq 

raqami 

T, % 

N 

n

a

 

d

a

, nm 



max

, % 

1 

2 

3 

4 

94.0 

94.0 

91.4 

90.6 

1.,42 

1.42 

1.53 

1.56 

1,19 

1,19 

1,24 

1,25 

136.0 

136.0 

131.0 

130.0 

6,0 

6,0 

8,6 

9.4 

 

 

3.1  –  jadvalda  л  =  0,65  мm  to‘lqin  uzunligi  uchun  qaytarishga  qarshi 

qoplama qalinligi d

a

 ,  n, �

���

 , n

a

 ning  xisoblash  natijalari  keltirilgan. Jadvaldan 

qaytarishga qarshi qoplama sindirish ko‘rsatkichi va qalinligi shishaning sindirish 

ko‘rsatkichi  kattaligiga  kuchsiz  bog‘liqligi  kelib  chiqadi.  Shisha  sindirish 

ko‘rsatkichining 1,42 dan (teksturli shisha) 1,53 gacha (fotoplastinka) o‘zgarishida 

qaytarishga qarshi qoplamaning sindirish ko‘rsatkichi 4 % ga oshadi, � = 0,65 �� 

to‘lqin  uzunligi  uchun  3,7  %  ga  kamayadi.  Shishaga  qaytarishga  qarshi  qoplama 

qoplash bu kattaliklarning qiymatlarini qattiq nazorat qilishni talab  etadi. 



 

2 



1 

---

55

 

 

qaytarishga  qarshi  qoplama  va  shisha  sistemasi  o‘tkazish  koeffitsienti  spektral 

koeffitsientni  xisoblash  bu  fikrni  tasdiqladi.  O‘lchashlarda  shishaning  sindirish 

ko‘rsatkichi  1,4  dan  1,53  gacha.  Qaytarishga  qarshi  qoplamaning  qalinligi  va 

sindirish ko‘rsatkichi esa 1,19 ≤ �

�

 ≤ 1,24 va 1,36 �� ≥ �

�

 ≥ 130 �� atrofida 

o‘zgardi.  Xisoblash  natijalari  3.2  –  rasmda  (raqamsiz  egri  chiziq)  tasvirlangan. 

Quyosh elementi spektral sezgirlik soxasi uchun o‘tkazish koeffitsienti qiymati (



1

= 

0.4 mkm, 



2

  =  1.11  mkm)  99  %  ni  spektrning  quyoshli  sohasi  uchun  esa  (0,4  – 

2,55  mkm)  97  %  ni  tashkil  etadi.  Shisha  sirtiga  qaytarishga  qarshi  qoplamani 

qoplash samaradorlikni 6 – 8 % ga oshiradi. 

Olingan natijalar asosida quyidagi xulosalarni qilish mumkin: 



  Shishali  asosga  qaytarishga  qarshi  qoplamani  qoplash  fotoelement 

batareya samaradorligini 6 – 8 % ga oshirishi mumkin; 



  Qaytarishga  qarshi  qoplama  qoplash  kuchli  texnologik  reglamentni 

talab qilmaydi, chunki sindirish ko‘rstkich va qalinlik ayrim oraliqda 

o‘zgarishi mumkin; 

Qaytarishga  qarshi  qoplamani  qoplash  texnologiyasining  ishlab  chiqilishi 

maxsus texnologik qurilmalarni talab etib, buni kelajakda amalga oshirish mumkin. 

Shu  munosabat  bilan  xozirgi  vaqtda  biz  3.2  –  rasm  natijalarini  qo‘llab,  ximoya 

shishasi sifatida (to‘lqinli) 1  – raqamli  notekis shisha qo‘llanilib, u  unchalik katta 

bo‘lmagan shaffoflikka ega. Fotoelement batareya shishasi o‘lchami 1300х830 мм

2

 

, quyosh elementi  miqdori  40 dona. Shishada quyosh elementlari  fotoaktiv  yuzasi 

0,99 м

2

.