Zbekiston respublikasi raqamli texnalogiyalar vazirligi

Kategoriya: zararkunanda utilitalar (Malicious_tools)
Xavflilik darajasi: o’rtacha
Zararli utilitalar (Malicious_tools) zarar yetkazish uchun maxsus yaratilgan dasturdir. Lekin zararli utilitalar boshqa zararli dasturlarga o’xshab ishga tushgan zaxoti zararli ishlarni amalga oshirmaydi va bir qaraganda beziyon tuyuladi. Bu dasturlar, virus tayyorlash , qurtlar va troyan otlarini yaratish Masofadagi kompyuter serverga jamoaviy tarmoq xujumi, kompyuterlarni “ВЗЛОМ” qilish kabi qator funksiyalarni o’z ichiga iladi. Zararli utilitalar funksiyalariga ko’ra turli-tuman xisoblanadi.
Bu turdagi ko’pchilik dasturlar foydali xisoblanib, ulardan ko’pchilik foydalanadi.Ular orasidan klient dasturlar IRC, avto qo’ng’iroq qiluvchilar (Dialers), fayllarni yuklab oluvchilar, faol komyuter tizimlari monitori, parollar bilan ishlash utilitalari , internet serverlari FTP, HTTP yoki Telnet xizmatlari. Agar bunday dasturlarga xakerlar ruxsat olsalar yoki shu kabi dasturlarni foydalanuvchi kompyuterlariga joylasa, xavfsizlik susayadi . Boshqa turkumdagi kafolatsiz dasturlarni bir necha turkumga bo’lish mumkin . Ularning turlari ro'yxatga oluvchidan boshqasiga o'tkazish uchun talab qilinadigan yorliqdir. Internet-provayder xavfsizligi ( IPS ) teglari domen nomini ro'yxatga oluvchi tomonidan domen nomini ro'yxatga olish xizmati va tegishli domen nomlari 
tizimi (DNS) xizmatlarini boshqarish uchun ishlatiladi. IPS yorlig'i BB davlat kodidagi yuqori darajali domenda domenlarni ro'yxatdan o'tkazuvchi har bir ro'yxatga oluvchiga qo'llaniladigan va domen nomlarini bir ro'yxatga oluvchidan boshqasiga o'tkazish uchun talab qilinadigan yorliqdir. IPS yorlig'ining asl ma'nosi Nominet UK ning o'tmishdoshi Nomlash qo'mitasi bilan yaratilganidan keyin yo'qolgan deb hisoblangan ; keng tarqalgan bo'lib, u 
Internet Provayderi Xavfsizlik yorlig'ini anglatadi . IPS yorlig'i atamasining o'zi Nominet UK tomonidan eskirgan deb hisoblanadi va endi oddiygina teg deb ataladi Shu bilan birga, Internet-provayderning boshlang'ich yozuvida xato bo'lgan deb hisoblagan dastlabki internet sanoati bilan shug'ullanuvchilarning yozuvlari ham bor. 
Shuni ma'lum qilamanki bu mavzuda men Axborotni foydalanuvchanligini taminlashda Antivirus, IDS, IPS, TE vositalarining bizga qanchalar kerakligini o'rgandim. 

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. **"Hacking: The Art of Exploitation"** by Jon Erickson.
2. **"The Web Application Hacker's Handbook"** by Dafydd Stuttard va Marcus Pinto.
3. **"Hacking Exposed"** by Stuart McClure, Joel Scambray, va George Kurtz.
4. **"Network Security Essentials"** by William Stallings.
5. **"Applied Cryptography"** by Bruce Schneier.
6. **"The Tangled Web: A Guide to Securing Modern Web Applications"** by Michal Zalewski.

E’tiboringiz uchun rahmat!