Zbekiston respublikasi

4.2.1-rasm. Mexatronik harakat moduli tarkibi 
Ayrim bloklar tuzilishi sxemada ko`rsatilgandan farq qilishini ta’kidlash 
joiz. Siljish va tezlik datchiklari bilan birga MHM larda kuch datchiklari, aylanma 
moment datchiklarini ishlatish mumkin. 
4.2.2.
 
Elektryuritmali mexatronik harakat modullari 
Elektryuritmali MHM lar asosan quyidagi asosiy qismlardan (bloklar) 
iborat:
- dvigatel, ya’ni elektr energiyasini mexanik energiyaga aylantiruvchi 
elektromexanik o`zgartirgich; 
- harakat o`zgartirgichi (reduktorsiz MHM larda ular yo`q); 
- harakatlanadigan zvenoni tezligini kamaytiruvchi, to`xtatuvchi va uni bir 
joyda ushlab turuvchi tormoz qurilmasi (ayrim hollarda bo`lmasligi ham mumkin); 
- harakat o`zgartirgichlarning ayrim turlarida uchraydigan tirqishni (o`lik 

---

298 
yo`lni) tanlash uchun mo`ljallangan lyuft tanlovchi mexanizm (ayrim hollarda 
bo`lmasligi ham mumkin); 
- MMning chiqish zvenosiga nisbatan harakatni amalga oshiruvchi 
yo`naltirgich (ayrim hollarda bo`lmasligi ham mumkin); 
- o`lchash, yuzatish, o`zgartirish, saqlash va qayd qilishda qulay bo`lgan 
nazorat o`lchamlarini o`lchash uchun qulay signallarga aylantiruvchi hamda 
boshqariladigan jarayonlarga ta`sir etuvchi axborot qurilmasi. 
4.2.2 va 4.2.3-rasmlarda mexatron aylanuvchi stol sxemasi berilgan. Stol 
dvigatel, vertikal aylanish o`qiga ega bo`lgan rotor, ishlov beriladigan detal 
o`rnatilgan planshaybalardan iborat (4.2.2- rasm). Dvigatel rotori planshayba bilan 
bevosita (reduktorsiz) bog`langan. Aylanma stolning texnologik vazifasi – 
planshaybaga o`rnatilgan detalni pozitsiyalash yoki o`lchov va belgilash ishlarini 
olib borishda bir maromda ushlab turish uchun belgilangan dastur asosida aylantirish 
yoki metall kesuvchi (sverloli-frezerli-rastochkali) stanoklarda detallarga ishlov 
berishdir.