Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining

o‘zlashtirilib, keyinchalik ulardan ba’zilari turkcha so‘zlar bilan
almashtirilgan. Undan tashqari, yangi turkcha bogiovchilar ham
yasalgan. Shu bois gapda bir o ‘zlashgan bogiovchini sof turkcha
bog' lovchi b i lan almashtirish mumkin bo ‘ ladi.
Bogiovchilaming asosiy turlari quyidagilardir: leng bog‘-
lovchilar (siralama baglaglari), ayiruv bog'lovchilar (ayirtlama
baglaglari), qiyoslovchi bog'lovchilar (karsila^iirma baglaglari) va
bog‘lovchiso'zlar (cumle ba$i edatlan).
Teng bogiovchilar (siralama baglaglari) ketma-ket kelgan
so‘z, so‘z birikmasi va gaplarni teng bogiaydi, ularni siralaydi (ve,
ile, ila): sen ve ben, Ali ile Veli, tig ile be§ kabi.
Turk tilida ve bogiovchisining 
u, ii, vu, vii shakllari ham
qoilangan: yar и agycir, fakr и zamret, Leyla vu Mecnun kabi.
Misollar: О durust, namuslu ve iyi bir insandi (U to ‘g ‘rig o ‘y, or-
nomusli va yaxshi inson edi). Ozgtir gece giindiiz ders gallon ve
scmugta universiteyi kazandi (O'zgur kecha-kunduz dars qildi va
buning natijasida universitetga kirdi kabi.
Turk tilida ve va ile bogiovchilari ba’zan bir xil vazifa bajaradi:
Huseyin ile Ay§e birlikte sinemaya gittiler. Huseyin ve Ay$e sinemaya
gittiler (Husayin ve (ile) Ayshe kinoga ketishdi) kabi.
Ayiruv bogiovchilari (ayirtlama baglaglari) sirasiga ya, ya
da, veya, yahut, veyahut kabi bogiovchilar kiradi. Ular bir-biriga teng
boigan, o ‘zaro o ‘rin bosa oladigan ikki so‘z yoki gap boiaklarini
bir-biriga bogiaydi, taqqoslaydi: Ya olacak, y a olmavacak, diinya da
141

---