• 2006 • cilt 15 • sayý 3 • 45



Yüklə 70,21 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix05.05.2017
ölçüsü70,21 Kb.
#16720

• 2006 • cilt 15 • sayý 3 • 45 

Giriþ


Donmaya maruz kalan insanlarýn çoðu açýk

havada çalýþanlar, mental durumu bozuk

olanlar, evsizler ve uzun süre açýk arazide

yapýlan sporla uðraþanlardýr. Yetersiz giyinme,

hareketsizlik, daha önceden donma

öyküsünün bulunmasý kolaylaþtýrýcý

etmenlerdir. Isý ne kadar düþükse ve maruz

kalma ne kadar uzunsa dokularýn etkilenmesi

de o ölçüde fazladýr. Kötü beslenme,

enfeksiyon, þeker hastalýðý, artrit, vasküler

hastalýklar, sigara ve alkol kullanýmý doku

zedelenmesini ve iþlevlerini etkileyen diðer

etmenlerdir.

Genel olarak donma, hipotermi ve lokal

donmalar olarak iki sýnýfta incelenebilir.

Hipotermi

Hipotermi, merkezi vücut sýcaklýðýnýn 35°C

altýna düþmesidir. Ancak standart

termometrelerle 35°C altýndaki deðerlerin

ölçülmesi olanaksýzdýr. Bu nedenle hipotermi

düþünülen hastalarda düþük sýcaklýðý

gösterebilen özel termometreler

kullanýlmalýdýr. Saðlýklý sýcaklýk ölçümü rektal,

intravezikal ve özefagustan yapýlabilir.

Timpanik ve aksiller ölçüm uygun deðildir.

Dr. A. Sadýk Giriþgin*, Dr. Sedat Koçak*, Dr. Mehmet Gül**, Dr. Baþar Cander**

Hipotermi ve Lokal Donmalar

Hypothermia and Local Frostbite

I. 1. Patofizyoloji

Vücuttan radyasyon, konveksiyon,

kondüksiyon, buharlaþma yollarý ile ýsý

kaybedilir.

a) Radyasyon (Çevreye ýsý yayma): Normal

koþullarda vücudun en çok ýsý kaybettiði yol

radyasyondur. Hareket halinde bu enerji 2-5

kat daha artabilir. Dýþ çevre ýsýsý düþtükçe

radyasyon yoluyla kaybedilen ýsý da artar.

b) Konveksiyon (Vücut yüzeyindeki hava

hareketi ile): Konveksiyonla olan ýsý kaybý

hava hareketinin hýzýna baðlý olarak arttýðý için

doðada rastlanan hipotermi olgularýnýn en

yaygýn sebebidir. Uygun giyinme bu tip ýsý

kaybýný büyük ölçüde azaltmaktadýr. Rüzgar

geçirmez dýþ giysiler konvektif ýsý kaybýný

ortadan kaldýrýrlar.

c) Kondüksiyon: Vücuttan daha soðuk olan

bir iletkenle temas edildiðinde ýsý kaybedilir. Su

iyi bir iletken olduðundan suya düþmelerde

hipoterminin sebebi kondüksiyondur. Giysiler

ýslak olduðunda da kondüksiyonla büyük

miktarda ýsý kaybedilir. Bu durumlarda olan ýsý

kaybý normalin 25 katý kadar olabilir.

d) Buharlaþma (Evaporasyon): Normalde

vücut ýsýsýnýn %20-30'u buharlaþmayla

Öz

Donma, dokularýn soðuk hava, su, sývý ya da



gaza maruz kalmasý ile oluþan yaralanmadýr. Soðuk

dað iklimi olan bölgelerde ve ülkelerde daha sýk

görülür. Ýnsan aslýnda sýcak iklime uygun bir canlýdýr

ve bu nedenle ýsý kaybýný azaltma mekanizmasý çok

geliþmemiþtir. Uzun ve ince þekillerinden dolayý kol

ve bacaklar daha kolay ýsý kaybeder ve daha kolay

donarlar. Uç noktalarda koruma mekanizmasý olarak

geliþen  vazokonstrüksiyon, kan akýmýný ve ýsý

kaybýný azaltýr. Böylece kalp ve beyin gibi yaþamsal

önem taþýyan organlarýn çalýþmaya devam etmeleri

saðlanabilir. Donma patolojik sonuç ve sýnýflandýrma

olarak yanýða benzer. Bu hastalýða maruz kalanlarda

mortalite ve morbidite, tedavideki eksiklik ve

yetersizlik nedeniyle oldukça dikkat çekicidir.

Anahtar Sözcükler: Donma, hipotermi, soðuk

ýsýrýðý.


Abstract

Cold injuries are caused by exposure to cold

weather, water, fluid or gas. It is more frequently

observed in high altitudes and countries with cold

climates. Human beings are actually compatible

with warm climate conditions and therefore

mechanisms for decreasing heat loss are not well-

developed. Lower and upper extremities lose heat

and freeze more easily because of their long and

thin shapes. As a preventive mechanism,

vasoconstriction in distal areas decreases blood flow

and heat loss. Thus, vital organs like heart and brain

can continue to function. Cold injuries resemble

burns, in terms of pathologic results and

classification. Mortality and morbidity in these

patients are worthy to note due to lack and

inadequacy of treatment.

Key Words: Cold injury, hypothermia, frostbite.

*Uzm.; Selçuk Ü. Meram Týp Fak. Acil Týp AD, Konya

**Yrd. Doç.; Selçuk Ü. Meram Týp Fak. Acil Týp AD, Konya 



• 2006 • cilt 15 • sayý 3 • 46 

kaybedilir ve bunun da 2/3'ü deri yoluyla olur.

Terleme soðuk havalarda bile az miktarda

devam eder. Ayrýca nefesle alýnan havanýn

ýsýtýlmasý ve nemli duruma getirilmesi için de

ýsý kaybedilir. Yüksek irtifada solunum

derinleþtiði ve sýklaþtýðý için akciðerlerden ýsý

ve su kaybý artar. 

I. 2. Klinik 

Hipotermi baþta beyin ve kalp olmak üzere

bütün organlarý etkiler. Hipotermi süre, ýsý

derecesi ve etiyolojik etmenlere göre

sýnýflandýrýlabilir (Tablo I).

a) Hafif hipotermi: Hipotermiyi fark

etmenin en pratik yolu grup halindeki

insanlarýn birbirini gözlemlemesidir.

Hipoterminin ilk belirtisi üþümedir. Ellerin ve

ayaklarýn acýyacak derecede üþümesi

yaygýndýr. Vücut sýcaklýðý düþtükçe kas

koordinasyonu azalýr, 34-35°C'de belirgin

koordinasyon güçlüðü, yürüme hýzýnda

düþme, bilinç bulanýklýðý ve duyarsýzlýk vardýr.

32-34°C'de koordinasyon azalmasý, düþme,

yavaþ düþünme ve konuþma, elleri

kullanamama, hafýza kaybý geliþir. Bu durumda

düzeltici önlemlerin alýnmamasý kiþinin þiddetli

hipotermiye girmesine yol açabilir. 

b) Orta derecede hipotermi: 30-32°C'de

titremenin durmasý, koordinasyonun tamamen

kaybolmasý ve kaslarda sertleþme, ayakta

duramama, bilinç bulanýklýðý, mantýksýz

davranýþlar geliþir. 28-30°C'de kaslarda ciddi

sertleþme, yarý baygýnlýk, midriazis, yüzeyel

solunum ve filiform nabýz vardýr.

c) Þiddetli hipotermi: 28°C altýnda

baygýnlýk, ventriküler fibrilasyon geliþir. 20°C

civarýnda kalbin durmasý sonucu ölüm olur.

19-20°C'de EEG'de beyin ölümü görülür.

Vücut sýcaklýðýnýn nesnel olarak ölçülemediði

koþullarda, þiddetli hipotermiyi tanýmak

güçtür. Þiddetli hipotermideki kiþilerin çeneleri

sýký bir biçimde kapalý olduðundan oral yoldan

vücut ýsýsýný ölçmek yerine rektal ölçüm tercih

edilmelidir.

Vücut sýcaklýðý düþtükçe titreme yavaþlar

ve durur. Bu, orta ve þiddetli hipotermiye

gidiþin ilk göstergesidir. Koordinasyon o kadar

azalýr ki, kiþi yardýmsýz yürüyemez duruma

gelir. Kiþinin soðuktan korunmaya çalýþmamasý

þiddetli hipoterminin sýk rastlanan önemli

belirtilerinden biridir. Bu durumdaki bir kiþinin

solunumu fark edilemeyecek kadar yüzeysel,

nabýzý da alýnamayacak kadar filiform olabilir.

Hipotermik kiþiler canlý olduklarý halde bir

ölümün tüm belirtilerini gösterebilirler. Bu

nedenle donan bir insanýn ölü olup olmadýðýna

karar verebilmek için kesinlikle o kiþiyi ýsýtmak

gerekir. Ancak baþarýlý bir ýsýtma iþleminden

sonra kesin ölüme karar verilebilir.

I. 3. Yakýnlaþtýrýcý Faktörler 

a) Azalmýþ ýsý üretimi: Merkezi sinir sistemi

baskýlanmasý (metabolik ya da travmatik),

immobilite (yaþlýlýk, nöromüsküler

bozukluklar), endokrin yetmezlik (adrenal,

Süreye göre

Akut Hipotermi: 

Donma süresi 6 saatten kýsadýr

Kronik Hipotermi: 

Donma süresi 6 saati aþmýþtýr

Sýcaklýða göre

Hafif Hipotermi: 

32°C-35°C arasý

Orta Hipotermi: 

28°C-32 °C arasý

Þiddetli Hipotermi: 

28°C altý

Etiyolojik nedene göre

Primer Hipotermi: 

Saðlýklý bireyin hipotermi yapan 

ajanla (soðuk su vb.) direk olarak

karþýlaþmasý ile

Sekonder Hipotermi: 

Kronik hastalýklar, 

zehirlenmeler, ileri yaþa 

baðlý olarak meydana gelir ve daha 

ölümcüldür.

Tablo 1. Hipoterminin sýnflandýrýlmasý

Resim 1. Hipotermide EKG'de görülen J dalgalarý



• 2006 • cilt 15 • sayý 3 • 47

I. 4. Laboratuvar Bulgularý

Laboratuvarlarda kullanýlan cihazlarýn çoðu

37°C'ye göre standardize edilmiþtir. Bu

nedenle anormal çýkan laboratuvar

sonuçlarýnýn cihaz deðerlendirme hatasýna

baðlý olabileceði unutulmamalýdýr. EKG'de

görülen J dalgalarý siyanür zehirlenmesinde

görülen R-on-T fenomeni ya da erken

repolarizasyon ile karýþtýrýlabilir (Resim 1). 

a) Hafif hipotermi: Respiratuvar alkaloz

görülebilir.

b) Orta ve þiddetli hipotermi: Hipoksi,

metabolik ya da respiratuvar asidoz, amilaz

düzeyinde artma, lökopeni, trombositopeni,

koagülopati ve elektrolit anormallikleri

görülür. Her 1°C'lik soðumaya karþýlýk

hematokritte %2'lik bir artýþ izlenir. Akut

hipotermide hiperglisemi görülürken, kronik

ve sekonder hipotermilerde hipoglisemi

gözlenir. 

I. 5. Tedavi

a) Hafif hipotermi: Konveksiyonla kaybolan

ýsýyý önlemek için kiþiye daha fazla giysi

giydirilmelidir. Ayrýca kiþinin rüzgardan

etkilenmesi önlenmelidir. Islak giysileri

kurularýyla deðiþtirmek hem giysilerin

izolasyon özelliðini artýracak, hem de

buharlaþma yoluyla kaybolan ýsýyý önleyecektir.

Titremek, hýzlý tempoda yürümek kadar ýsý

üretebilir. Bu ýsý üretimini koruyabilmek için de

besin gereklidir. Bilinci açýk hastalara protein

ve kaloriden zengin besinler, ýlýk þekerli

içecekler verilebilir. Hafif hipotermi durumu

ortadan kalktýktan sonra bunun

yinelenmemesi için önlemler alýnmalýdýr. 

Isýnmýþ bir insanýn korunmasýz olarak dýþ

ortama çýkarýlmasý hipotermiye girmesini çok

daha kolaylaþtýracaktýr. 

b) Orta derecede ve þiddetli hipotermi: Bu

durumlar, hafif hipotermideki basit tedavilerin

yetersiz kaldýðý karmaþýk sorunlardýr.

Hipotermik bir kalp ventriküler fibrilasyona

aþýrý derecede yatkýndýr. Þiddetli hipotermik

hastalarýn taþýnmasý esnasýndaki sarsýntýlar

1°donma


Ödem ve kýzarýklýk vardýr. Sert, beyaz plaklar ve duyu kaybý bulunabilir

2°donma


1°'ye ek olarak ciltte veziküller vardýr (Resim 3).

3°donma


Deride nekroz geliþmeye baþlamýþtýr ve içi hemorajik sývý ile dolu büller vardýr 

Hasar retiküler dermis ve subdermal pleksusa ulaþmýþtýr

4°donma

Ekstremitede gangren geliþir, mumyalaþma ya da kömürleþme gözlenir



Kas, tendon ve kemik olaya dahildir (Resim 4)

Tablo 2. Donmanýn derecelendirilmesi 

Resim 2. Siper ayaðý

hipofiz ve tiroid bezlerin yetersiz çalýþmasý),

hipoglisemi ve malnütrisyona baðlý olabilir.

b) Hipotalamik disfonksiyon: Asidoz,

anoksi, ensefalopati, ilaçlar (fenotiazinler)

santral sinir sistemi hemorajisi ya da infarktý

gibi faktörlere baðlý olabilir.

c) Artmýþ ýsý kaybý: Çevresel etkilenim

(yetersiz barýnma ve giyinme, soðuk rüzgar,

kuru hava, terleme, ýslak giysi), eksfolyatif deri

hastalýklarý (psöriyazis, yanýklar) ve

vasodilatasyona (ilaçlar, nöropati, sepsis, þok,

yanýk) baðlý olabilir.

d) Ýyatrojenik soðutma: Ýntravenöz (iv.)

yolla ya da lavaj amacý ile kullanýlan sývýlarýn

35°C'nin altýnda ve çok miktarda kullanýlmasý

ya da hiperterminin aþýrý agressif tedavisi

sonucu oluþabilir.



• 2006 • cilt 15 • sayý 3 • 48

büyük olasýlýkla ventriküler fibrilasyona neden

olacaktýr. Hipotermide verimli kan dolaþýmý

olmamasýna karþýn yaþam süresi (nörolojik bir

zarar görmeden) artabilir ancak bu süre bir ya

da birkaç saatle sýnýrlýdýr. Defibrilasyon, vücut

sýcaklýðý 32°C'nin altýnda ise etkili deðildir. Bu

hastalar ýsýtýldýktan sonra ýsýlarýný muhafaza

edemeyeceklerse, hiç ýsýtmamak daha

yararlýdýr. Donan ve ardýndan ýsýnan hücrelerin

yeniden hipotermiye girmesi hasarý artýrýr. 

Hastane Öncesi Hastayý Isýtma 

Þiddetli hipotermiye girmiþ hastalar kendi

vücut ýsýlarýný üretemez duruma geldikleri için

bir dýþ ýsý kaynaðýyla ýsýtýlmalýdýrlar. Teorik

olarak en etkili ýsýtma þekli vücudun merkezini

ýsýtmaktýr. Bu biçimde ilk ýsýnan organlardan

biri kalp olacak ve fibrilasyon önlenebilecektir.

Kiþiyi bir çadýrýn ya da tulumun içine koyarak

dýþ etkenlerden koruma saðlanabilir. Isýtýcý,

hastanýn altýna nazikçe yerleþtirilmeli ve yine

ayný biçimde tuluma sokulmalýdýr. Çadýrýn

içindeki hava, su kaynatýlarak nemlendirilebilir.

Boyun, göðüs, koltuk altý ve bacak içi

yüzeyine konulan 40°C-45°C sýcak su þiþeleri

etkili ýsýtma tekniklerden biridir. Ayný tulumun

içine hasta kiþiyle birlikte saðlýklý birinin de

girmesi belli bir miktarda ýsý transferi saðlar. 

Hastanede Hastayý Isýtma

Hastaya oda ýsýsýnda sývý verilebilir, ancak

bu hipotermik olacaðýndan 40-45°C'de sývý

tercih edilmelidir. Kan ve dekstroz içermeyen

sývýlar mikrodalgada ýsýtýlabilir. Dekstrozlu salin

solüsyonlar tercih edilmeli, ringer laktat

kullanýlmamalýdýr. Çünkü hipotermide laktat

metabolize olmaz. 45°C sývýlarla gastrik,

peritoneal ve mesane lavajý ya da lavman

yapýlabilir. Su sýcaklýðýnýn kontrolü sýk yapýlýrsa,

40°C'de su banyosu iyi bir yöntemdir. Ancak

bu yöntemde hastanýn kardiyak takibi ve iv.

tedavisi oldukça zordur. Hemodiyalizle de

kanýn ýsýtýlmasý olanaklýdýr. Torakostomi ile

plevral lavaj da yapýlabilecek yöntemlerden

biridir. Maskeyle ýsýtýlmýþ hava verilebilir.

Nabzý alýnan kiþilere kalbin hýzý ne kadar yavaþ

olursa olsun CPR uygulanmamalýdýr. Þiddetli

hipotermik hastalarýn nabýz kontrolü en az 3

dakikalýk olmalý ve bu hastalarda resusitasyona

vücut sýcaklýðý 32°C'yi aþana kadar devam

edilmelidir.

Lidokain hipotermik hastalarda oluþan

ventriküler disritmilerde etkisizdir. Bazý

çalýþmalar bu hastalarýn tedavi ve

profilaksisinde bretilyum kullanýlabileceðinden

söz etmiþtir. Profilaktik 5 mg/kg bretilyuma

karþýn ventriküler fibrilasyon geliþirse 10

mg/kg tekrar edilebilir.

I. 7. Komplikasyonlar

Aritmiler, ýsýnmaya baðlý hipotansiyon,

pnömoni, pulmoner ödem, pankreatit,

peritonit, gastrointestinal kanama, akut

tübüler nekroz, intravasküler tromboz,

metabolik asidoz, gangren ve kompartman

sendromu geliþebilir.

I. 8. Prognoz

Ölüm riski altta yatan hastalýklara baðlý

olarak artabilir. Mortalite önceden hastalýðý

olmayanlarda %5, önceden hastalýðý

bulunanlarda %50 ve üzerine çýkabilir.

II. Lokal Donmalar

II. 1. Patofizyoloji

Dokularýn donmasýnda histolojik, fizyolojik

ve farmakolojik deðiþikliklerin hepsi birlikte

görülür. Bu deðiþiklikler dokuda iskemi, nekroz

ve hatta gangrenle sonuçlanabilir. Hücresel

deðiþiklikler doku sýcakýðý 15°C'nin altýna

düþtüðünde baþlar. -6°C'den daha düþük

sýcaklýklarda ekstraselüler alanda buz kristalleri

geliþir. Bu durum ekstraselüler alanda kolloid

osmotik basýncýn artmasýna, intraselüler sývýnýn

interselüler aralýða kaçmasýna neden olur. Bu

Resim 3. Kulakta veziküllerin olduðu 2

O

donma                  



• 2006 • cilt 15 • sayý 3 • 49  

da hücrede dehidratasyon ve hücre zarýnda

harabiyet oluþturur. Soðuða baðlý geliþen ilk

yanýt vazokonstrüksiyondur ve donmayý

kolaylaþtýran etkenlerin baþýnda gelir. Vücut

ýsýsýnýn düþmesiyle kapiller endoteliyal hasar

oluþur ve buna baðlý olarak kan akýmý bozulur.

Donmadaki doku hasarýnýn çoðu damar

hasarýna baðlýdýr ve yanýklarda olana benzer. 

II. 2. Klinik

Lokal donmalarda en çok etkilenen

bölgeler eller ve ayaklardýr. Bunlarýn yanýnda

burun, kulak ve kornea sýk etkilenen diðer

dokulardýr. Klinik olarak baþlýca üç grupta

incelenebilir: 

1. Soðuk þiþliði: Denizciler ve daðcýlar sýk

etkilenen gruplardýr. Burun, el ve ayakta soðuk

nedeniyle oluþan kýzarýklýk, þiþme ve bazen de

deride soyulmalar olabilir. Hafif ve yüzeysel bir

hasar vardýr.

2. Siper ayaðý (trench foot): Islak bot ya da

ayakkabýnýn uzun süre çýkarýlmamasý, havanýn

soðuk olmasý ve kiþinin uzun süre hareketsiz

kalmasý siper ayaðýnýn oluþmasýnda önemli

etmenlerdir. Baþlangýçta karýncalanma ve

uyuþukluk görülür. Zaman içinde bu tablo

ilerler, ödem ve büller geliþir. Daha çok

askerlerde ve balýkçýlarda görülür (Resim 2). 

3. Soðuk ýsýrmasý: Vücudun dýþ ortama

soðukla temas eden herhangi bir yerinde

olabilir. Ýskemi, nekroz ve hatta gangrenle

sonuçlanabilir. Donan derinin yüzeyinde

veziküller ya da büller olabilir. 

Bunlarýn dýþýnda aþýrý þiþme, eklem aðrýsý,

kýrmýzý ya da mavi renk deðiþimleri de

donmalarda izlenen diðer deðiþikliklerdir.

Donmalarda derecelendirme yanýklarda

olduðu gibidir (Tablo 2).

II. 3. Laboratuvar 

Lokal donmalanýn tanýsýnda spesifik olarak

kullanýlan laboratuvar testi yoktur. Ancak

enfeksiyon ya da sepsis gibi geç sistemik

komplikasyonlarýn tanýnmasýnda

kullanýlabilirler. 

II. 4. Ayýrýcý taný

Devaskülarize yaralanmalarda,

zehirlenmelerde, termal ya da kimyasal

yanýklarda da görüntü donmaya benzeyebilir.

Merkezi vücut ýsýsýnýn alýnmasý tanýda

yardýmcýdýr. 

II. 5. Tedavi

Hastalarýn üzerindeki ýslak giysiler kurularý

ile deðiþtirilmeli, dar giysi, kemer, çorap,

ayakkabý gibi basýnç uygulayan giysiler

çýkartýlmalýdýr. Donmuþ parçanýn acile

taþýnmasý sýrasýnda herhangi bir ýsýtma iþlemi

ya da giriþim yapýlmamalýdýr. Bu iþlemler doku

hasarýný artýracaktýr. Çünkü donmuþ parçanýn

ýsýtýlmasý ve arkasýndan yeniden donmasý çok

daha büyük hasara neden olur. Donmuþ

þekilde taþýnmasý ve bir daha donma tehlikesi

olmayacak bir ortamda ýsýtýlmasý, oluþacak

hasarý en aza indirecektir. Ancak taþýnma

süresi uzunsa hasta bütün olarak ýsýtýlabilir.

Damar içi ýlýk sývý tedavisiyle dehidratasyonun

giderilmesi yararlýdýr. 

Donmanýn temel tedavisi hýzlý ýsýtmadýr. Bu

40-42°C arasýndaki su ile olmalýdýr. Su sýcaklýðý

sýkça kontrol edilmeli ve soðumasý

engellenmelidir. Bu ýsýtma genellikle 15-20

dakikada tamamlanýr. 

Prostaglandin inhibitör tedavisinden sonra

etkinen dokulardaki iskemide azalma olduðu

gösterilmiþtir (Ýbuprofen 400-800mg. oral 6-8

saatte). Nifedipin kýlcal damarlarda

vazodilatasyon yaparak kan akýmýný artýrýr

(Nifedipin 10 mg. oral 8 saatte). C vitamini 1

gr. oral 12 saatte bir verilebilir. Çok þiddetli

aðrýsý olan hastalarda morfin kullanýlabilir.

Donmalar, tetanoz geliþmesi yönünden yüksek

risk taþýdýðýndan tetanoz aþýsý yapýlmalýdýr.

Yapýlan hayvan çalýþmalarý, donmalarda

dekstran kullanýmýnýn doku kaybýný azalttýðý

yönündedir. Aloe vera bir tromboksan

inhibitörüdür ve donmuþ dokuya 6 saatte bir

lokal olarak uygulanabilir.

Hastanýn mutlak yatak istirahati yapmasý

saðlanmalý, ziyaretçilerin sigara içmesi

önlenmelidir. Donan parçanýn atelle hareketsiz

duruma getirilip elevasyonu yapýlmalý, takýlar

çýkartýlmalýdýr. Masere olan parmaklarýn

arasýna pamuklu tamponlar konmalýdýr. Günde

iki defa cerrahi sabun eklenmiþ suyun içine

daldýrma banyosu yapýlabilir. Isýtma iþleminde

asla kuru sýcak hava (araba egsozu, ateþ alevi,

saç kurutma makinesi) kullanýlmamalýdýr.

Büllerin patlatýlmasý enfeksiyon riskini

artýracaðýndan yapýlmamalýdýr. Önerilen tek

erken cerrahi giriþim fasiyotomidir ve

kompartman sendromunda uygulanýr.

II.6. Komplikasyonlar

Yara enfeksiyonlarý %30 olguda izlenmiþtir.

Hiperglisemi, asidoz, ýsrarcý ritim bozukluklarý,

doku kaybý ve gangren görülebilir. 

II.7. Prognoz 

Ýkinci derece ve daha düþük dereceli lokal

donmalarýn çoðunda, hýzlý müdahale ile doku


• 2006 • cilt 15 • sayý 3 • 50 

kurtarýlmýþtýr. Lokal anestezi ya da disestezi

donmadan sonra uzun süre devam edebilir.

Lokal donma hipotermi ya da sepsisle beraber

deðilse mortalitesi çok azdýr. 

Yaygýn Olarak Yapýlan Yanlýþlar

1. Lokal donma ile birlikte olan hipotermi

tedavisinde yetersizlik,

2. Donmuþ dokuya giriþimde bulunmak,

karla, buzla ya da doðrudan ovuþturmak,

3. Etkilenen parçanýn hýzlý ýsýtýlmasýndaki

yetersizlik,

4. Isýtma amacýyla kullanýlan su ýsýsýnýn

kontrol edilmemesi sonucu donma ya da

yanýk,

5. Farmakolojik ajan kullanýmýndaki



yetersizlik,

6. Hastanýn yeniden soðuða maruz

kalmasýný önlemedeki yetersizlik. 

Ýletiþim: Dr. Sadýk Giriþgin

E-posta: sgirisgin@selcuk.edu.tr

Shepherd SM, Wolfson AB (Eds.). The Clinical 

Practice of Emergency Medicine, 2

nd

ed. 



Lippincott-Raven Publishers, Philadelphia 

1996:380;1470-1473.

4-  Gong V. Microwave rewarming of IV fluids in 

management of hypothermia. Ann Emerg Med 

1984;13:116.

5- Rabold MB. Frostbite and other localized cold-

related injuries. In: Tintinalli JE, Kelen GD, 

Stapczynski JS (Eds.). Emergency Medicine, 5

th

ed., American College of Emergency 



Physicians, McGraw-Hill 2000:185;1227-1231.

6- Smith DJ, Robson MC, Heggers JP. Frostbite and 

other cold-related injuries. In: Auerbac PS, Geehr 

EC (Eds.). Management of Wilderness and 

Environmental Injuries, 3

rd

ed., St Louis, Mosby, 



1995;129-145.

7- Heggers JP, Phillips LG, McCauley RL, Robson MC.

Frostbite: Experimental and clinical evaluations of 

treatment. J Wilderness Med 1990;1:27.

8- Bessen HA. Hypothermia. In: Tintinalli JE, Kelen 

GD, Stapczynski JS (Eds.). Emergency Medicine, 

fifth edition, American College of Emergency 

Physicians, McGraw-Hill 2000:186;1231-1235.

9-  Weinberg AD. Hypothermia. Ann Emerg Med 

1993;22:370.

10- Lloyd EL. Accidental hypothermia. Resuscitation 

1996;32:111. 

11- Gentilello LM, Cobean RA, Offner PJ, et al. 

Continuous arteriovenous rewarming. Rapid 

reversal of hypothermia in critically ill patients. J 

Trauma 1992;32:316.

12- Murphy K, Nowak RM, Tomlanovich MC. Use of 

bretylium tosylate as prophylaxis and treatment in

hypothermic ventricular fibrillation in the canine 

model. Ann Emerg Med 1986;15:1160.

13- Otto RJ, Metzler MH. Rewarming from 

experimental hypothermia. Comparison of heated

aerosol inhalation, peritoneal lavage, and pleural 

lavage. Crit Care Med 1988;16:869.

14-Lazar HL. The treatment of hypothermia. N Engl 

J Med 1997;337:1545.

15- Plantz SH, Adler JN. Environmental emergencies. 

In: Plantz SH, Adler JN (Eds.). Emergency 

Medicine, Middle East Edition, 2001:21;648-650.

16- Fildes J, Sheaff C, Barrett J: Very hot intravenous 

fluid in the treatment of hypothermia. J Trauma 

1993; 35: 683-6; discussion 686-7

17- Walpoth BH, Walpoth-Aslan BN, Mattle HP, et 

al.: Outcome of survivors of accidental deep 

hypothermia and circulatory arrest treated with 

extracorporeal blood warming. N Engl J Med 

1997, 20; 337: 1500-5.                

Resim 4. Parmak uçlarýnda kömürleþme gözlenen 4° donma              

Kaynaklar

1- Altýn T, Erol Ç. Ekstremitelerin vasküler hastalýklarý.

In: Ýliçin G, Ünal S, Biberoðlu K, Akalýn S, 

Süleymanlar G (Eds.). Temel Ýç Hastalýklarý, 

2.baský. Güneþ Kitabevi, 2003:1;585-7.

2- Purdue GF, Hunt JL. Cold Injury: A collective 

review. J Burn Care Rehabil 1986;7:331.

3- Klainer PH, Mongillo B. Hypothermia. In: 



Harwood-Nuss AL, Linden CH, Luten RC, 

Yüklə 70,21 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin