1. Kompyuterlarga ulangan texnik qurilmalar holatini tekshirish

Mustaqil ish
1.Kompyuterlarga ulangan texnik qurilmalar holatini tekshirish.
Shaxsiy kompyuterning asosiy vositalari :
1.Sistema bloki (protsessor)
2.Monitor
3. Klaviatura va sichqoncha

Sistema bloki quyidagilardan iborat: 1. Mikroprotsessor 2. Tezkor xotira 3. Elektron sxema 4. Qattiq disk 5. Disk yurutuvchi
Mikroprotsessor-kompyuterni boshqarish barcha buyruqlarni bajaruvchi mashina miyasidir.Mikroprotsessor qurulmalar ishini boshqaradi, tegishli hisoblashlarni amalga oshiradi. U barcha amallarni tez bajarish imkonini beradi.
Tezkor (operativ) xotira -protsessor uchun zarur bo’lgan ma’lumotlar va dasturlarni saqlaydi, hamda operatsion sistemaning asosiy bo’lagini doimiy saqlash uchun hizmat qiladi. Kompyuter o’chirilishi bilan operativ xotiradagi ma’lumotlar ham o’chadi.
Elektron sxema - xotira va boshqa qurilmalar orasida xotiralashda va tasvirlashda ma’lumotlarni almashishni hamda kompyuter elementlarini boshqaradi. Ya’ni kompyuterga kiruvchi turli qurilmalar ishini bajaradi.
Qattiq (vinchestr) disk –qattiq disk ko’proq ishlatiladigan axborot va dasturlarni doimiy saqlash uchun qo’llaniladi. Bunday axboratlarga operatsion sistema dasturlari, serviz dasturlar, matnli hujjatlar, foydalanuvchining amaliy dastulari, ma’lumotlar ombori va boshqalarni kiritish mumkin.
Disk yurutuvchi (diskovot) –diskdagi ma’lumotlarni kompyuterga olishda yoki kompyuterdagi ma’lumotlarni disketaga ko’churuvchi qurilma. CD romkompakt diskdan axborotlarni o’qib oluvchi qurilma. CD-RW- kompakt diskdan axborotlarni o’qib oluvchi va yozuvchi qurilma.
Klaviatura tugmachalari: Klaviatura yordamida harf va raqamlarni, belgilarni kompyuterga kiritishimiz mumkin. Klaviatura orqali kompyuterni boshqarishimiz mumkin.
Klaviatura tugmachalarini 4 turga bo’lamiz:
1. Harf, raqam va belgili tugmalar : kirilchada - a- ya gacha lotinchada - a - z gacha;
2.Funksional tugmalar: F1 - F 10 gacha;
3. Hizmatchi tugmalar: Enter, eskape, kursorni boshqaruvchi strelka tugmalari, page up, page down, home, end va boshqalar;
4. O’ng yordamchi tugmalar.
Probel- bu oraliq va bo’sh joy qoldirish.
Sichqoncha- axborot kiritish qurilmasi bo’lib, klavitura ishini yengillashtiruvchi monikulyardir. Sichqonchada o’ng va chap tugmalar mavjud hamda g’ildiraklar ham bor. Chap tugmacha hisoblanmish buyruq berishda ishlatiladi. O’ng tugmacha yordamchi hisoblanib, qo’shimcha menyu hosil qilib beradi. G’ildirak sahifalashda ishlatiladi.Noma'lum qurilmaning haydovchisini qanday topish mumkinligi haqidagi savol Windows 7, 8 yoki XP qurilmasi menejerida bunday qurilmani ko'rsangiz va qanday haydovchini o'rnatishni bilmasangiz (nima uchun uni qidirish kerakligi aniq emas).Ushbu qo'llanmada siz ushbu drayverni qanday topish va yuklab olishingiz va kompyuteringizga o'rnatish haqida batafsil ma'lumot topasiz. Noma'lum qurilmani haydovchini qo'lda qanday qilib o’rnatishni ikkita usulda ko'rib chiqamiz. Ko'pincha noutbuk va monobloklarda noma'lum qurilma bilan bog'liq vaziyat, ular ma'lum tarkibiy qismlardan foydalanganligi sababli yuzaga keladi.Bundan tashqari siz haydovchini yuklab olish imkonini beruvchi ishoratlarni ko'rasiz, lekin uni ishlab chiqaruvchining rasmiy veb-saytidan yuklab olishingizni tavsiya etaman.Bundan tashqari, qidiruv natijalari Windows 8 va Windows 7 uchun drayverlarga tegishli bo'lmasligi mumkin. Buni amalga oshirish uchun Google qidiruv tizimiga yoki Yandex ishlab chiqaruvchisiga va qurilmangiz nomiga kiring yoki faqat rasmiy veb-saytga o'ting.
Noma'lum qurilma drayverini avtomatik o'rnatish.Agar biron sababga ko'ra yuqoridagi variant siz uchun qiyin ko'rinadi, noma'lum qurilma haydovchisini yuklab olishingiz va haydovchilar vositasi yordamida avtomatik tarzda o'rnatishingiz mumkin. Shuni eslatib o'tamanki, ayrim noutbuklar uchun allinone kompyuteri va oddiygina komponentlar ishlamasligi mumkin, aksariyat hollarda o'rnatish muvaffaqiyatli bo'ladi.Eng mashhur haydovchilar guruhi - DriverPack Solution.Yuklab olishdan so'ng, faqatgina DriverPack qarorini ishga tushirish kerak bo'ladi va dastur avtomatik ravishda barcha kerakli drayverlarni aniqlaydi va ularni o'rnatadi (noyob istisnolar bilan). Shunday qilib, ushbu usul yangi boshlanuvchilar uchun juda qulaydir.Aytgancha, ushbu dasturning veb-saytida ishlab chiqaruvchi va noma'lum qurilma nomini qidiruvda VEN va DEV parametrlarini kiritish orqali topishingiz mumkin.
Windows 8 bilan birgalikda ishlatiladigan asboblarning xususiyatlari, maxsus dastur yordamida ishlatiladi. Oynani ochish uchun, quyidagi amallarni bajarishingiz kerak:
- Charms panelini ekranning o'ng burchagidan markaziga siljitib oching (yoki ekranning o'ng yuqori burchagida sichqoncha ustiga chiqing) va sozlamalar tugmachasini bosing;
- Ochilgan ro'yxatda sarlavhani bosing kompyuter haqida ma'lumot (KompyuterInfo);
- Ochilgan oynaning chap tomonida sarlavhani bosing;
Qurilma menejeri- bu kompyuterga bog'langan uskunalarni grafik jihatdan namoyish etish va ushbu uskunani boshqarish uchun mo'ljallangan maxsus tizim dasturi Qurilma menejerida quyidagilarni qilishingiz mumkin:
- kompyuterga ulangan qurilmalarning to'g'ri ishlayotganligini aniqlash.
- kompyuterning konfiguratsion sozlamalarini o'zgartirish;
- har bir qurilma uchun ishlatiladigan haydovchilarni aniqlash va ularning har biri haqida batafsil ma'lumot olish;
- ishlatilgan qurilma drayverlarini o'rnatish yoki o'zgartirish;
- tizimdagi har qanday qurilmani ajratish yoki ulash;
. - ular tomonidan bir xil kompyuter resurslarini ruxsatsiz almashish natijasida paydo bo'ladigan qurilma to'qnashuvlarini bartaraf etish;
- oldin o'chirilgan drayverni yoki biron-bir qurilmaning asl sozlamalarini tiklash.
Aslida qurilma menejeri kompyuterning apparatiy resurslarini to'la nazorat qilish va ma'lum bir mashinada ishlaydigan uskunaning xususiyatlarini o'zboshimchalik bilan o'zgartirish imkonini beradi. Shuni ta'kidlash kerakki, aksariyat hollarda qo'shimcha qurilma sozlamalari ishlatiladi Qurilma menejeri talab qilinmaydi.Windows o'rnatish jarayonida uskunani ishlashning eng maqbul parametrlarini belgilaydi, shuning uchun standart tizim parametrlarini o'zgartirish kerak faqat apparat nizolarini aniqlash yoki biron bir qurilmaning noto'g'ri ishlashi holatlarida.Shunday qilib, asosiy foydali ish maydoni qurilma menejeri vertikal ravishda ikkita oynaga bo'lingan. Tugmani bosganingizda ekranda chap oyna, konsol deb ataladi.Kompyuterning apparat konfiguratsiyasi bir nechta versiyalarda taqdim etilishi mumkin, ular orasida almashinish ko'rish menyusi orqali amalga oshiriladi.
- Turi bo'yicha qurilmalar (turlari bo'yicha qurilmalar). Ushbu tartib oynada o'rnatiladi qurilma menejeri sukut bo'yicha. Kompyuterga ulangan qurilmalar qurilma turi bo'yicha tallanadigan daraxt tuzilishi sifatida ko'rsatiladi masalan, DVD / CD-ROM disklari (DVD / CD-ROM haydovchi), portlar, tovush, video va o'yin qurilmalari (Ovoz, video va o'yin boshqaruvchi) va hokazo. Ushbu turdagi belgilaydigan sarlavhaning har bir turi bilan bog'liq qurilmalar ro'yxati ko'rsatiladi. Ro'yxatni kengaytirish uchun, sarlavha sarlavhasi yonidagi "+" belgisini bosishingiz yoki sarlavhaning o'zi ustiga ikki marta bosishingiz kerak.
- Ulanish bo'yicha qurilmalar. "Ulanish moslamalari" rejimi tizim tomonidan ishlatiladigan asboblarni ko'rsatadi, uni kompyuterga ulangan tarzda mantiqiy guruhlarga tarqatadi. Masalan, USB avtobusiga ulangan bir nechta qurilmani ishlatsangiz, ular xuddi shu mantiqiy guruhda namoyish etiladi.
- Turlarga ko'ra resurslar (Tarmoq bo'yicha resurslar). «Resurslar bo'yicha manbalar» rejimi siz foydalanadigan qurilmalarni taqsimlash bo'yicha so'rovlar, kirish, chiqish oralig'i, port va xotira manzillari kabi tizim tomonidan foydalaniladigan resurslarni ko'rib chiqishga imkon beradi.
- Ulanish resurslari (Aloqa orqali manbalar). Ushbu rejimda siz tizimda mavjud bo'lgan barcha resurslarning joriy holatini o'z qurilmalari yordamida kompyuterga ulanish usuli bo'yicha kuzatishingiz mumkin.

2.Sistema blokining sovutish tizimiga texnik xizmat ko’rsatish.

Sistema blokining sovutish tizimiga texnik hizmat ko’rsatish deganda biz sistema blokidagi barcha sovutish tizimlarini tushunamiz.Bizga quyidagi jihozlar kerak bo’ladi: siqilgan havo balonchasi, qurilmalarni moylash uchun moy, atvyorka.Biz Sistema blokidagi barcha sovutish tizimini yechib olamiz va siqilgan havo balonchasi yordamida kullerdagi changlar tozalanadi.Changdan tozalangandan so’ng kuller parragi olinadi va ustidagi yorliq ozgina ochiladi va u yerda moylash uchun mahsus teshik qoldirilgan bo’ladi va kuller o’rtasidagi moylandi.Elektr ta’minoti blokidagi sovutish tizimi ham huddi shunday qilib texnik hizmat ko’rsatiladi. Markaziy mikprotsessorning sovutish tizimi mikprotsessorni qizib ketishi oldini olib turuvchi qurilma hisoblanadi. Mikprotsessorning sovutish tizimining ostida radiator joylashga.Radiatorning vazifasi sovuq havoni yaxshi o’tkazganligi uchun o’rnatiladi. Mikroptsessorning sovutish tizimi kompyuterimiz uchun eng kerakli qurilma hisoblanadi chunki mikroprotsessor qizib ketsa kompyuterimiz o’chib qolishi yoki mikroptsessorimiz ishdan chiqishi mumkin.Shuning uchun mikroprotsessor doimo sovuq holatda bo’lishi kerak.Mikroprotsessorning ustiga termopasta surilgan bo’ladi.Termopastaning vazifasi kullerdan kelgan sovuq havoni yaxshi o’tkazib berganligi uchun surtib qo’yiladi. Mikprotsessorning ustiga termopasta, ustiga radiator va kuller o’rnatiladi.Hozirgi zamonaviy kompyuterlarda mikprotsessorning sovutish tizimi zamonaviylashib bormoqda.Hozirga kunda mikprotsessorning sovutish tizimi suv orqali ham sovutilmoqda buning uchun o’zining mahsus qurilmalari kerak boladi.
Har qanday kompyuter yoki noutbuk normal ishlashi uchun yaxshi sovutish tizimi kerak. Ish paytida protsessor (CPU), video karta, anakart kabi elementlar katta miqdorda issiqlik hosil qiladi, ular juda qizib ketadi. CPU ishlash ko'rsatkichi qanchalik yuqori bo'lsa, u shunchalik ko'p issiqlik chiqaradi. Agar kompyuter havoni tezda tozalamasa, bu turli xil oqibatlarga olib kelishi mumkin tizimdagi nosozliklar, uskunaning noto'g'ri ishlashi, unumdorlikning pasayishi, muhim elementlarning ishdan chiqishiga sabab bo'ladi. Nima uchun protsessor qiziydi? Kompyuterlar va noutbuklarda protsessorni qanday sovutish mumkin? Kompyuterni optimal sovutish uchun qaysi sovutgichni tanlash kerak? Ushbu savollarga javob berishga harakat qilamiz.
- CPU qizib ketishining sabablari.Agar kompyuter o'chirilsa, ishlamay qolsa, muzlatib qo'ysa, bu protsessorning haddan tashqari qizishi bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Kompyuter protsessorining haddan tashqari qizib ketishining sabablari juda boshqacha. Shuning uchun biz asosiylarini ko'rib chiqamiz.Ko'pgina shaxsiy kompyuterlarda, noutbuklarda sovutish tizimining asosiy elementlari protsessorga o'rnatilgan sovutgich va radiatordir. Eng qattiq aloqa tufayli sovutgich yuzasi va protsessor o'rtasida issiqlik almashinuvi minimal bo'ladi, bu esa o'z navbatida tez va samarali issiqlik tarqalishini ta'minlaydi.Radiator monolit yoki ikki qismdan iborat bo'lishi mumkin. Birinchi holda, u to'liq protsessorga o'rnatiladi. Bbyudjet varianti, ikkinchi holda, uning faqat kichik bir qismi protsessorga ulanadi, uning ichida isitiladigan havoni asosiy radiatorga o'tkazadigan issiqlik quvurlari mavjud.Korpusni ventilyatsiya qilish va kompyuterni sovutish tizimida asosiy rol o'ynaydi. Joylashuvidan qat'i nazar, u butun radiatorni yoki uning asosiy qismini sovutadi. U qanchalik samarali ishlasa, protsessordan issiqlik tarqalishi shunchalik yaxshi bo'ladi va shunga mos ravishda uning harorati past bo'ladi. Issiqlik quvurlari sovutgichlari ko'proq CPU sovutishni ta'minlaydi.
Agar protsessor qiziy boshlasa, asosiy sabablar quyidagilardan iborat:
- kontaktning yomonlashishi protsessor va radiator o'rtasida;
- tezlikni pasaytirish sovutgich ishlashi;
- samarasiz foydalanish sovutish tizimlari;
- yo'qligi ventilyatsiya tizimlari holatda, shaxsiy kompyuter quvvat manbaida;
- ifloslanish shamollatish teshiklari tanadagi chang;
- muvaffaqiyatsiz sovutish tizimlari;
- noto'g'ri radiatorni tuzatish.

3.Markaziy protsessorning sovutish tizimi bilan tanishish.

Markaziy mikprotsessorning sovutish tizimi bilan tanishish.

Markaziy mikroptsessorning sovutish tizimi mikroptsessorni qizib ketishi oldini olib turuvchi qurilma hisoblanadi. Mikroprotsessorning sovutish tizimining ostida radiator joylashgan. Radiatorning vazifasi sovuq havoni yaxshi o’tkazganligi uchun o’rnatiladi. Mikprotsessorning sovutish tizimi kompyuterimiz uchun eng kerakli qurilma hisoblanadi chunki mikroprotsessor qizib ketsa kompyuterimiz o’chib qolishi yoki mikroprtsessorimiz ishdan chiqishi mumkin. Shuning uchun mikroprotsessor doimo sovuq holatda bo’lishi kerak. Mikroprotseesorning ustiga termopasta surilgan bo’ladi. Termopastaning vazifasi kullerdan kelgan sovuq havoni yaxshi o’tkazib berganligi uchun surtib qo’yiladi. Mikprotsessorning ustiga termopasta termopasta ustiga radiator va kuller o’rnatiladi.Hozirgi zamonaviy kompyuterlarda mikroprotsessorning sovutish tizimi zamonaviylashib bormoqda.Hozirga kunda mikroprotsessorning sovutish tizimi suv orqali ham sovutilmoqda buning uchun o’zining mahsus qurilmalari kerak bo’ladi.
Markaziy mikprotsessorni olib turini aniqlash.Mikroprotsessor qurilmasi funksional jihatdan ShKning eng murakkab qurilmasi sanaladi. Ushbu qurilma yo‘riqlarning kodli shinasi vositasida mashinaning barcha bloklariga yetib boradigan boshqaruv signallarini shakllantiradi. Mikroprotsessorlar yoki markaziy protsessorlar shaxsiy kompyuterlarning “miyasini” tashkil qiladi. Mikroprotsessorning quyidagi turlari mavjud; Pentium protsessorlari, Pentium MMX protsessori, Pentium Pro protsessorlari, Pentium II protsessolari, Pentium III protsessolari, Intel CoreI1,2,3,4,5,6,7,8,9, NVIDIA,Elburs,Philips.Harbir mikroprotsessorning ustiga firma nomi va turi yoziladi.
Mikroprotsessorlar ham avlodlarga bo’linadi.
1-avlod. Mikroprotsessorlari DDR1 plataga ishlab chiqarilgan.
2-avlod. Mikroprotsessorlari DD2 plataga ishlab chiqarilgan,
3-avlod. Mikroprotsessorlari DD3 plataga ishlab chiqarilgan.
Hozirgi kunda 4-avlod mikroprotsessorlari ishlab chiqarilmoqda.
Har bir protsessor, ayniqsa zamonaviy, faol sovutishga muhtoj. Endi eng mashhur va ishonchli echim bu anakartga CPU sovutgichini o'rnatish. Ular har xil o'lchamlarda va shunga mos ravishda har xil quvvatga ega bo'lib, ma'lum miqdordagi energiyani iste'mol qiladilar. Ushbu maqolada biz tafsilotlarni ko'rib chiqmaymiz, lekin protsessor sovutgichini anakartga qanday o'rnatish va olib tashlashni ko'rib chiqamiz.
Sovutgichni protsessorga qanday o'rnatish kerak.Tizimingizni yig'ish paytida protsessor sovutgichini o'rnatishga ehtiyoj seziladi va agar siz protsessorni almashtirishingiz kerak bo'lsa, u holda sovutishni demontaj qilish kerak. Ushbu vazifalarda hech qanday qiyin narsa yo'q, faqat siz ko'rsatmalarga rioya qilishingiz va tarkibiy qismlarga zarar bermaslik uchun hamma narsani diqqat bilan bajarishingiz kerak. Sovutgichlarni o'rnatish va olib tashlashni batafsil ko'rib chiqamiz.
Protsessorni ona plataga o'rnatish
Issiqlik moyini protsessorga surishni o'rganish.Anakartga taglikni ulang. Har bir modelni turli xil usullar bilan biriktirish mumkin, shuning uchun biror narsa ishlamasa, yordam uchun ko'rsatmalarga murojaat qilish yaxshiroqdir.
AMD-dan sovutgich o'rnatish.AMD sovutgichlari o'ziga xos o'rnatish bilan jihozlangan, shuning uchun o'rnatish jarayoni ham boshqalarnikidan bir oz farq qiladi. Bir necha oddiy qadam bilan bajarish oson:Avval protsessorni o'rnatishingiz kerak. Bu yerda hech qanday qiyin narsa yo'q, faqat kalitlarning joylashgan joyini ko'rib chiqing va hamma narsani ehtiyotkorlik bilan bajaring.Bundan tashqari, boshqa komponentlarga e'tibor bering, masalan, RAM yoki video kartalar uchun ulagichlar. Sovutishni o'rnatgandan so'ng, ushbu qismlarning hammasi osongina uyalarga o'rnatilishi muhimdir. Agar sovutgich bunga xalaqit beradigan bo'lsa, unda qismlarni oldindan o'rnatib, keyin sovutishni yig'ishni boshlash yaxshidir Boxed protsessor xususiy sovutgich bilan birga keladi. Pastki qismga tegmasdan qutidan muloyimlik bilan olib tashlang, chunki u erda termal pasta allaqachon qo'llanilgan. Sovutishni anakartga tegishli teshiklarga o'rnating.

AMD-dan sovutgich o'rnatish.AMD sovutgichlari o'ziga xos o'rnatish bilan jihozlangan, shuning uchun o'rnatish jarayoni ham boshqalarnikidan bir oz farq qiladi. Bir necha oddiy qadam bilan bajarish oson:Avval protsessorni o'rnatishingiz kerak. Bu yerda hech qanday qiyin narsa yo'q, faqat kalitlarning joylashgan joyini ko'rib chiqing va hamma narsani ehtiyotkorlik bilan bajaring.Bundan tashqari, boshqa komponentlarga e'tibor bering, masalan, RAM yoki video kartalar uchun ulagichlar. Sovutishni o'rnatgandan so'ng, ushbu qismlarning hammasi osongina uyalarga o'rnatilishi muhimdir. Agar sovutgich bunga xalaqit beradigan bo'lsa, unda qismlarni oldindan o'rnatib, keyin sovutishni yig'ishni boshlash yaxshidir Boxed protsessor xususiy sovutgich bilan birga keladi. Pastki qismga tegmasdan qutidan muloyimlik bilan olib tashlang, chunki u erda termal pasta allaqachon qo'llanilgan. Sovutishni anakartga tegishli teshiklarga o'rnating.
Minora sovutgichini o'rnatish.Agar standart sovutish quvvati protsessorning normal ishlashini ta'minlash uchun yetarli bo'lmasa, minora sovutgichini o'rnatish kerak bo'ladi. Odatda ular katta fanatlar va bir nechta issiqlik quvurlari tufayli kuchliroqdir. Bunday qismni o'rnatish faqat kuchli va qimmat protsessor uchun talab qilinadi. Keling, minora protsessorining sovutgichini o'rnatish bosqichlarini batafsil ko'rib chiqaylik:Sovutgich qutisini oching va agar kerak bo'lsa taglikni yig'ish uchun ilova qilingan ko'rsatmalarga amal qiling. Sotib olishdan oldin qismning xususiyatlarini va o'lchamlarini diqqat bilan o'qib chiqing, shunda u nafaqat anakartga, balki idishga ham mos tushadi.Orqa panelni tegishli o'rnatish teshiklariga joylashtirib, onakartning pastki qismiga ulang.Protsessorni o'rnating va ustiga termal pasta tushiring. Uni surtish kerak emas, chunki u sovutgichning og'irligi ostida teng ravishda taqsimlanadi.