1. Mahsulot(xizmat)ning tavsiflanishi va uning vazifalari Tovar hayotiylik davrining asosiy bosqichlari
Yüklə 15,92 Kb.
|
|
1. Mahsulot(xizmat)ning tavsiflanishi va uning vazifalari Tovar hayotiylik davrining asosiy bosqichlari VARIANT-23 23-VARIANT 1. Mahsulot(xizmat)ning tavsiflanishi va uning vazifalari 2. Tovar hayotiylik davrining asosiy bosqichlari. 3.Raqobatchilar mahsulotlarini baholashda nimalarga e’tibor berish kerak? JAVOBLAR: 1. Mahsulot(xizmat)ning tavsiflanishi va uning vazifalari. Biznes-rejada mahsulotni tavsiflash bozorga sotish uchun kiritilayotgan tovar kabi ifodalanishi lozim. Tovarni o‘z iste’mol qiymati bilan odamlarning u yoki bu ehtiyojlarini qondiruvchi tovar ekanligi haqida tasavvur paydo bo‘lishining oldini olish kerak. Tovarning bu xususiyatlari uning bozor tushunchasi sifatidagi xususiyatlarining yarmini tashkil qiladi, xolos. Ikkinchi yarmi mahsulotni yaratish va iste’molga tayyorlash, texnik xizmat ko‘rsatish, ehtiyot qismlar bilan ta’minlash, tovar belgisi, o‘rovi va hokazolardan iborat bo‘ladi. Korxona mahsuloti besh xil tavsifga ega bo‘ladi: 1)Sifat darajasi 2)Xususiyatlari 3)O'ziga xos bezagi 4)Marka nomi 5)O‘ziga xos o‘rovi Tovar uni iste’molchi tomonidan qabul qilish nuqtai nazaridan ko‘rib chiqilishi zarur. Bu maqsadda tovar haqida quyidagi ma’lumotlar keltiriladi: -Tovar qanday ehtiyojlarga mo'ljallangan -Sifat ko‘rsatkichlari -Iqtisodiy ko‘rsatkichlar -Tovarning tashqi bezalishi -Yangi tovarni tavsiflash -Boshqa tovarlar bilan solishtirish -Patent huquqlari -Eksport ko‘rsatkichlari va uning imkoniyatlari -Mahsulotni takomillashtirishning asosiy yo‘nalishlari 1.Tovar qanday ehtiyojlarga mo'ljallangan.Extiyojlarni tavsiflovchi asosiy axborot quyidagilardan iborat: -Tovar nomi -Tovarning vazifalari, foydali samarasi -Tovardan foydalanishning universalligi, bilvosita foyda, ikkinchi darajali qo‘llash sohalari -Tovarning o'ziga xosligini ta’minlovchi omillar 2. Sifat ko‘rsatkichlari Maxsulot xususiyatlariga uning quyidagi sifat ko‘rsatkichlari bevosita bog‘liq bo‘ladi: -Uzoq muddat xizmat qilishi -Ishonchliligi -Oddiyligi -Xavfsizligi 3. Iqtisodiy ko'rsatkichlar Iqtisodiy ko‘rsatkichlar quyidagilardan iborat: 1)Iste’mol narxi 2)Bitta mahsulot birligi tannarxi va u keltiruvchi foyda Iste’mol narxi tovarning xizmat qilish muddati davomida unga sarflanuvchi xarajatlarni aks ettirib, quyidagilardan iborat bo‘ladi. 1.Sotuv narxi 2.Transport xarajatlari 3.O‘rnatish xarajatlari 4.Xodimlarni o‘qitish xarajatlari 5. Ekspluatatsiya xarajatlari 6.Texnik xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash xarajatlari 7.Soliqlar 8.Sug‘urta badallari va hokazo 4.Tovarning tashqi bezalishi Tovarning tashqi bezalishini tavsiflashda quyidagilarga e’tibor qaratiladi: - Zamonaviy dizayn va iste’molchilar talablariga mos kelishi - Mahsulot shakli uning funksiyalariga qanchalik javob berishi - Material va rang nima asosida tanlanganligi 5. Yangi tovarni tavsiflash: Yangi tovarni tavsiflash ayrim xususiyatlarga ega. Avvalo tovar «bozor yangiligi» talablariga javob berishi ko‘rsatiladi. Bu atama bilan belgilanuvchi tovarlar quyidagi xislatlarga ega bo‘ladi: -iste’molchi oldida eng yangi ehtiyojlarni qondirish imkoniyatini ochib beradi (pioner tovar); -oddiy, ma’lum bo‘lgan ehtiyojni bir pog‘ona yuqoriga ko‘taradi (oq-qora televizor o‘rniga rangli televizor); -iste’molchilarnig kengroq doirasiga ma’lum darajada ehtiyojni qondirishga imkon beradi. 6. Boshqa tovarlar bilan solishtirish: Tovarning xususiyatlarin ko‘rib chiqishda bozorda mavjud bo‘lgan tovarlar va korxona taklif qilayotgan tovar xususiyatlari o‘rtasidagi farqlar ko‘rsatiladi. Yangi yoki mavjud tovarning raqobatchilar tovarlaridan farqi aniq ko‘rsatilishi lozim. Agar korxona taklif qilayotgan tovarning o‘ziga xos xususiyatlari bo‘lmasa, u bozordagi boshqa tovarlardan ajralib turmasa bu belgilab qo‘yilishi hamda biznes-rejada xaridorlarni nima hisobiga jalb qilish mo‘ljallanayotganligi ko‘rsatilishi lozim. Bu xislatlar yoki xaridor uchun qo‘shimcha foydalar biznes-rejaning marketinga bag‘ishlangan bo‘limida batafsil ko‘rsatib o‘tiladi. 7. Patent huquqlari: Ushbu qismda korxonaning bozorga raqobatchilar kirib kelishiga to‘sqinlik qilishi mumkin bo‘lgan turli xil ixtirolarga egalik huquqi tavsiflanadi: -Foydali modellar -Tovar belgilari -Tovarning kelib chiqish joyining nomlanishi - << Nou-Xau>> ga egalik litsenziyalari 8. Eksport ko‘rsatkichlari va uning imkoniyatlari Mahsulotning ayrim turlari tashqi bozorga chiqariladigan bo‘lsa, eksportni tavsiflovchi asosiy ko‘rsatkichlarni, ya’ni: -mamlakat -sotuv hajmi, -valyuta tushumini ko‘rsatish lozim. Boshqa tovarlar bo‘yicha ichki bozorga mo‘ljallangan mahsulotni chet ellik iste’molchilar talablariga moslantirishning maqsadga muvofiqligi va imkoniyatlari ko‘rsatiladi. 9. Mahsulotni takomillashtirishning asosiy yo‘nalishlari Ushbu bo‘limda esa iste’molchilar so‘rovlarini ko‘proq qondirish maqsadida mahsulotni modernizatsiyalashning asosiy g‘oyalari, yo‘nalishlari va imkoniyatlari keltiriladi. 2. Tovar hayotiylik davrining asosiy bosqichlari. Tovarning hayotiylik davri: Ma’lumki, har bir tovar o‘zining hayotiylik davriga ega bo‘lib, bu to‘rt bosqichdan iborat: -Tovarning bozorga kiritilishi -O‘sish -Yetuklik -Qarish Turli xil tovarlarga nisbatan hayotiylik davri uzoq muddatli, oddiy va qisqa muddatli bo‘lishi mumkin. Tadbirkor uchun u ishlab chiqarishni mo‘ljallayotgan tovarning hayotiylik davri haqida ishonchli ma’lumotlarni olish muhim ahamiyat kasb etadi. Buning ahamiyati, ayniqsa, bozorda o‘xshash yoki xuddi shunday tovarlar mavjud bo'lgan hollarda ortadi. Aks holda, tadbirkor ishlab chiqqan tovarni bozorga kiritish o‘rnini bosuvchi tovarning qarish bosqichiga to‘g‘ri kelishi mumkin. Bunda bozorga yana taklif qilingan tovar sotilmaydi va uni ishlab chiqarishni darhol to‘xtatishga to‘gri keladi. Mahsulotni baxolashda taklif qilinayotgan tovarning hayotiylik davrini aniqlash ham muhim ahamiyat kasb etadі. Har qanday tovarning hayotiyik davri ma’lum bir qonuniyatlarga bo‘ysunadi va bir qator bosqichlardan iboratdir. Tovarning bu bosqichlardan o‘tish tezligi bozor konyukturasiga ta’sir ko‘rsatuvchi bir qator holatlarga bogliq bo‘ladi. Tovarning hayotiylik davri bosqichlari bo‘yicha oldindan hisoblab chiqilgan va belgilangan tarzda harakatlanishi narx, tovarni tarqatish usullari, reklama, ishlab chiqarish obyektlari va tovar harakatlanishi bilan manyovr qilish kabi vositalardan foydalangan holda zarur chora-tadbirlarni o‘z vaqtida qabul qilishga imkon beradi. Ularning barchasi sotuv hajmi va darajasiga, shuningdek korxonaning moliyaviy natijalariga ham ta’sir ko‘rsatadi. Albatta, hayotiylik davrining bosqichini aniqlash juda qiyin, chunki tovarning hayotiylik davrini u tugagan taqdirdagina aniq bilish mumkin bo'ladi. Shu sababli hayotiylik davri tugagandan so'ng mazkur tovar qaysi payt qaysi bosqichda bo'lganligini aytib bera olsak, «hayot» davrida barcha hisob-kitoblar taxminiy xarakterga ega bo'ladi. Firmalar tovar haqiqatda o'sish bosqichida turgan bir paytda u yetuklik bosqichga kirdi deb, unga e'tiborni susaytirgan hamda qo'shimcha foyda olish imkoniyatidan mahrum bo'lgan hollar ko'p kuzatilgan. Ko'pincha buning aksi ham bo'lib turadi. Tovar o'sish bosqichida deb hisoblagan firma uni o'zlashtirishga kirishadi. Tekshirib ko'rilganda esa, tovarning yetuklik bosqichidan o'tganligi ma'lum bo'lib, firmaning omborlarida sotilmay qolgan mahsulotlar to'planib qoladi. Aynan shu sababli «ikkinchi toʻlqin»dagi ishlab chiqaruvchilar ular ishlab chiqarishni mo'ljallab turgan tovarning hayotiylik davri bosqichini toʻgʻri topa olishlari lozim bo'ladi. Bu yangi tovarlarni ishlab chiqish strategiyasini to'g'ri tanlashga imkon beradi. Shunday qilib, yangi tovarlarni ishlab chiqishda ishlab chiqilayotgan tovar va boshqa firmalarning o'xshash tovarlarining hayotiylik davri bosqichlarini solishtirsh muhim ahamiyat kasb etadi. Muvaffaqiyatli rivojlanish uchun har bir korxona o'sish bosqichidagi raqobatbardosh tovarlarga ehtiyoj sezadi. Tovar o'sish bosqichida bo'lgan va tez sotilayotgan paytda firma barcha hatti- harakatlarini uni sotishga qaratadi va ko'p hollarda kelgusi avlod tovarlarini ishlab chiqish imkoniyatiga ega bo'lmaydi. Biroq, o'sish sur'ati pasayishni boshlagan paytda bu haqda o'ylash kech boʻladi. Firma ishlab chiqarayotgan tovar yetuklik bosqichga yaqinlashgan paytda bu tovar qarish bosqichiga kirishi bilan yangi tovarlar kirib kelishi uchun kelgusi avlod tovarlarini ishlab chiqishga kirishish lozim. Yuqorida aytib o'tilganlarni hisobga olgach, ishlab chiqilayotgan tovarlarning hayotiylik davrini kompleksli o'rganishning muhimligi tushunarli bo'ladi. Bunday o'rganish boshqa firmalarning o'xshash tovarlari bilan birgalikda firmaning o’z tovarlari hayotiylik bosqichini tahlil qilishni talab qiladi. Albatta, taqchillik sharoitlarida ko'plab tadbirkorlar asosiy e'tiborni tovarning hayotiylik davrini o'rganishga emas, balki umuman boshqa, tovarni ishlab chiqarish va bozorga etkazish bilan bog'liq muammolarni hal qilishlariga to'g'ri kelmoqda. Biroq tovarning hayotiylik davrini tahlil qilish zaruratiga e'tibor qaratmaslik ham ko'p hollarda ishlab chiqarish samaradorligining eng yuqori bo'lishiga erishishga imkon bermaydi. Eng urfga kirgan tovarlarni ishlab chiqarish bilan shug'ullanuvchi bir qator tadbirkorlarning esa tovarning hayotiylik davri muammolariga murojaat etishi shubhasiz. Bundan tashqari, bozorga murojaat qilishga ko'pincha yangi tovarni ishlab chiqish yoki chiqarilayotgan tovarning hayotiylik davriga o'zgartirish kiritish zarurati majbur qiladi. Bozor haqida, unda ro'y berayotgan jarayonlar haqidagi axborotni marketing tadqiqotlari beradi. 3.Raqobatchilar mahsulotlarini baholashda nimalarga e’tibor berish kerak? Mahsulotni baholash usullari. Tovarlarni tadqiq etishning pirovard maqsadi bozordagi tovarlar sifati va texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlarining xaridorlar so‘rov va talablariga mos kelishi, shuningdek ularning raqobatbardoshliligini tahlil qilish hisoblanadi. Tovarlarni tadqiq etish iste’molchi nimaga ega bo‘lmoqchiligi, u mahsulotning qaysi iste’mol ko‘rsatkichlarini (dizayn, ishonchlilik, narx, ergonomika, servis, funksionallik) ko‘proq qadrlashi haqidagi ma’lumotlarni olishga imkon beradi. Shu bilan birga reklama kompaniyasi uchun eng omadli dalillarni olish, to‘g‘ri keluvchi savdo vositachilarini tanlashga yordam beradi. Mahsulot sifat korsatkichlarini aniqlash usullari: -O‘lchash usuli -Hisoblash usuli -Organaleptik usul -Ro'yxatga olish usuli Ma'lumotlar manbalari bo'yicha esa: -An’anaviy usul -Ekspert usuli -Ijtimoiy usul Mahsulot sifatining darajasini baholashda esa turli usullardan foydalaniladi: -Differensial -Kompleks -Aralash -Statistik Bu sifat darajalariga ta'rif berib o'tadigan bo'lsak: Differensial usul -mahsulotning sifatini birgina ko‘rsatkichdan foydalanishga asoslangan baholash usulidir. Mahsulot sifatining kompleks ko‘rsatkichlarini qo‘llashga asoslangan usul - Kompleks usul deb ataladi. Aralashgan usul - bunda bir vaqtning o‘zida ham birgina ko‘rsatkichdan, ham kompleks ko‘rsatkichlardan foydalanib mahsulotning sifati baholanadi. Statistik usul bilan mahsulot sifatini baholashda matematik statistika usullaridan foydalaniladi. Mahsulotni baholashda taklif qilinayotgan tovarning hayotiylik davrini aniqlash ham muhim ahamiyat kasb etadі va bu sifat nuqtai nazaridan juda muhimdir. http://hozir.org Yüklə 15,92 Kb. Dostları ilə paylaş:
|