18 saylı qərarı ilə təsdiq edilmişdir
Yüklə 1,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 05 iyun 2012-ci il tarixli 18 saylı qərarı ilə təsdiq edilmişdir YENİDOĞULMUŞLARIN İLKİN REANİMASİYASI ÜZRƏ KLİNİK PROTOKOL (2-ci nəşr, yeniləşdirilmiş) Bakı - 2012
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 57.3
Y 52
Y 52 Yenidoğulmuşların ilkin reanimasiyası üzrə klinik protokol (2-ci nəşr, yeniləşdirilmiş). – 36 səh.
Bu klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 28 noyabr 2008-ci il tarixli 28 saylı qərarı ilə təsdiq edilmiş “Yenidoğulmuşların ilkin reanima- siyası üzrə klinik protokol”un yeniləşdirilmiş variantıdır.
2
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 3
Klinik protokolun redaktoru: C. Məmmədov Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və
İslahatlar Mərkəzinin direktoru, t.f.d.
F.Əliyeva Elmi-Tədqiqat Mamalıq və Ginekologiya
İnstitutunun direktoru, t.f.d., dosent, RS/AP üzrə Milli Koordinator R.Hüseynov Elmi-Tədqiqat Mamalıq və Ginekologiya
İnstitutu, yenidoğulmuşlar şöbəsinin müdiri S.Haqverdiyeva Elmi-Tədqiqat Mamalıq və Ginekologiya
İnstitutu, yenidoğulmuşlar şöbəsinin həkim-neonatoloqu Z.Mikayılova Elmi-Tədqiqat Mamalıq və Ginekologiya
İnstitutu, neonatal bölmənin elmi işçisi A.Bağırova Elmi-Tədqiqat Mamalıq və Ginekologiya
İnstitutu, neonatal bölmənin elmi işçisi N.Şahbazova Elmi-Tədqiqat Mamalıq və Ginekologiya
İnstitutu, yenidoğulmuşlar şöbəsinin neonatoloq-reanimatoloqu D.Şirinova Respublika Perinatal Mərkəzi, neonatologiya
şöbəsinin həkim-neonatoloqu M.Rzayeva Respublika Perinatal Mərkəzi, neonatologiya
şöbəsinin həkim-neonatoloqu L.Aslanova 5 saylı Doğum Evi, fizioloji uşaq şöbəsinin
həkim-neonatoloqu S.Eyvazova K.Y.Fərəcova adına Elmi-Tədqiqat Pediatriya İnstitutu, reanimasiya və intensiv terapiya şöbəsinin həkim-reanimatoloqu G.Hüseynova Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzi, Tibbi keyfiyyət standartları şöbəsinin müdiri Rəyçi: N.Quliyev Səhiyyə Nazirliyinin baş pediatrı, K.Y.Fərəcova
adına Elmi-Tədqiqat Pediatriya İnstitutunun
direktoru, t.e.d., professor
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 4
ASV – ağciyərlərin süni ventilyasiyası ÜDS – ürək döyüntülərinin sayı Sübutların etibarlılıq dərəcəsi və elmi tədqiqatların tipləri Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Sübutların mənbələri (elmi tədqiqatların tipləri) Ia Sübutlar meta-analiz, sistematik icmal və ya randomizasiya olunmuş klinik tədqiqatlardan (RKT) alınmışdır Ib Sübutlar ən azı bir RKT-dən alınmışdır IIa Sübutlar ən azı bir yaxşı planlaşdırılmış, nəzarət edilən, randomizasiya olunmamış tədqiqatdan alınmışdır
Sübutlar ən azı bir yaxşı planlaşdırılmış kvazi- eksperimental tədqiqatdan alınmışdır
Sübutlar təsviri tədqiqatdan (məsələn, müqayisəli, korrelyasion tədqiqatlar, ayrı-ayrı halların öyrənilməsi) alınmışdır IV Sübutlar ekspertlərin rəyinə və ya klinik təcrübəyə əsaslanmışdır
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 5
Tövsiyənin etibarlılıq səviyyəsi Tövsiyənin əsaslandığı sübutların etibarlılıq dərəcəsi A
RKT-lərin yüksək keyfiyyətli meta-analizi, sistematik icmalı və ya nəticələri uyğun populyasiyaya şamil edilə bilən, sistematik səhv ehtimalı çox aşağı olan (++) irimiqyaslı RKT.
B
Kohort və ya klinik hal - nəzarət tipli tədqiqatların yüksək keyfiyyətli (++) sistematik icmalı, yaxud
keyfiyyətli kohort və ya klinik hal - nəzarət tipli tədqiqat, yaxud
sistematik səhv riski yüksək olmayan (+) RKT.
Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Ib və IIa. C
Nəticələri uyğun populyasiyaya şamil edilə bilən, sistematik səhv riski yüksək olmayan (+) kohort və ya klinik hal - nəzarət tipli və ya nəzarət edilən, randomizasiya olunmamış tədqiqat, yaxud
bilməyən, sistematik səhv riski çox aşağı olan və ya yüksək olmayan (++ və ya +) RKT.
D
Klinik hallar seriyasının təsviri, yaxud
Nəzarət edilməyən tədqiqat, yaxud
Ekspertlərin rəyi.
Yüksək səviyyəli sübutların mövcud olmamasının göstəricisidir.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 6
və uşaq şöbələrinin tibb bacıları üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Protokol yenidoğulmuşa vaxtında, ardıcıl və keyfiyyətli, ilkin və reanimasiya yardımının göstərilməsi və həyati vacib orqan və sistemlərin funksiyalarının bərpası üzrə sübutlu təbabətə əsaslanan metodik tövsiyələrin verilməsi məqsədini daşıyır.
Yenidoğulmuşların 10%-nin doğulduqdan sonra cüzi tənəffüs yardımına və yalnız 1% yenidoğulmuşun tam həcmdə reanimasiya tədbirlərinə ehtiyacı olur. DOĞUŞ ZALINDA YENİDOĞULMUŞ UŞAĞA REANİMASİYANIN TƏŞKİLİ A. Proqnozlaşdırma Yenidoğulmuş uşağın reanimasiya tədbirlərinə ehtiyacının yüksək olduğu vəziyyətlər:
-
şəkərli diabet -
hamiləlik hipertenziyası -
ürək-damar, ağciyər, nevroloji xəstəliklər -
qalxanvarı vəz xəstəlikləri -
preeklampsiya, eklampsiya -
2 və 3 trimestrlərdə qanaxma -
infeksion xəstəliklər -
ağır dərəcəli anemiya -
prenatal müşahidənin olmaması və başqa sosial faktorlar -
anamnezdə ölüdoğulmuş uşaq -
ananın qəbul etdiyi dərmanlar (maqnezium, litium) -
ananın narkotik və alkoqol qəbul etməsi b. intranatal -
dölün qeyri-düzgün vəziyyəti -
cərrahi doğuş -
vaxtından əvvəl doğuş
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 7 - vaxtından əvvəl döl qişalarının yırtılması -
-
doğuşdan əvvəlki 4 saat ərzində narkotik analgetiklərlə ağrısızlaşdırma -
göbək ciyəsinin düşməsi -
ciftin vaxtından əvvəl ayrılması -
cift gəlişi dölün vəziyyəti ilə əlaqədar -
dölün distresi əlamətləri (kardiotokoqrammada dəyişikliklər, dölyanı sularda mekonium) -
-
oliqohidroamnion -
polihidroamnion -
dölün hərəkət aktivliyinin aşağı düşməsi -
çoxdöllü hamiləlik -
vaxtından əvvəl doğulma (<37 həftə) -
gecikmiş doğulma (>42 həftə) -
dölün bətndaxili inkişafının ləngiməsi -
dölün inkişaf qüsuru -
əvvəlki rezus immunizasiya B. İlkin reanimasiya üçün iş yerinin hazır olması -
Optimal temperatur mühiti -
İş yerinin düzgün yerləşdirilməsi -
Yenidoğulmuş uşağın reanimasiyası üçün avadanlıq və vasitələr (Əlavə №1-ə bax) C. Personal Hər bir doğuşda yenidogulmuşların reanimasiyasını tam həcmdə bacaran heç olmasa bir şəxs – reanimasiya tədbirlərinin rəhbəri iştirak etməlidir. Keyfiyyətli və uğurlu reanimasiya üçün adətən iki və ya üç nəfər tələb olunur. D. Sənədləşdirmə Aparılan reanimasiya dəqiq sənədləşdirilməlidir: -
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. -
Yenidoğulmuş uşağın reanimasiyası protokolunda (ağciyərlərin köməkçi ventilyasiyası aparılan andan) (Əlavə №2-yə bax) Uşağın reanimasiyası doğulduqdan dərhal sonra, vəziyyətinin Apqar şkalası ilə birinci dəfə qiymətləndirilməsini gözləmədən başlanmalıdır. Reanimasiya tədbirlərinin başlanması, həcmi və ardıcıllığı üçün əsas meyar: ►
tənəffüs ►
ürəkdöyünməsi ►
dəri örtüklərinin rəngi Reanimasiyanın həcmi və vacibliyi haqqında qərar qəbul edilərkən, Apqar şkalası ilə qiymətləndirmə istifadə oluna bilməz. Apqar şkalası daha çox doğulmuş uşağın ümumi vəziyyətinin və aparılan reanimasiyanın effektliliyinin göstəricisidir. Aparılan reanimasiya tədbirlərinin həcmindən asılı olmayaraq, hərəkətlərin dəqiq ardıcıllığına riayət etmək lazımdır: ►
uşağın ümumi vəziyyətini qiymətləndirmək ►
qərar qəbul etmək ►
tədbirlərə başlamaq Bu tədbirlərin ardıcıllığı bir dövr təşkil edir:
Hər dövrə 30 saniyə vaxt ayrılır, sonra yeni dövr başlanır. Doğulduqdan dərhal sonra Apqar-taymerin işə salınma vaxtı qeyd edilməli və yenidoğulmuşun vəziyyəti qiymətləndirilməlidir: -
-
nəfəs alır və ya ağlayır -
əzələ tonusunun vəziyyəti Əgər dölyanı sular təmizdirsə, uşaq vaxtında doğulubsa, nəfəs alır və ya ağlayırsa, onun yaxşı əzələ tonusu varsa, ona adi qulluq lazımdır.
8
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 9
Aktivlik, müntəzəm tənəffüs olmadıqda və ya mərkəzi sianoz olduqda: -
uşaq isti əskidə isidilmiş reanimasiya stolunun üzərinə qoyulur; -
isti əski ilə qurulanır və sonra əski dərhal qurusu ilə dəyişdirilir, başına papaq geyindirilir; -
yenidoğulanları, doğulduqdan dərhal sonra qurulamadan, boğaza qədər polietilen kisəyə salmaq və şüalandırıcı istilik mənbəyinin altına qoymaq lazımdır (А). Əlavə tövsiyələr:
Doğuş zallarında temperaturu >26 o C təmin etməli
Qızdırıcı döşəyin üzərinə qoymalı (B)
Şüalandırıcı istilik mənbəyinin altına qoymalı (C) -
yenidoğulmuşun çiyinləri altına mütəkkə formasında bükülmüş əski qoyulmaqla düzgün vəziyyət verilir; -
tənəffüs yollarından möhtəviyyat sorulur (Əlavə №3-ə bax); -
aktiv taktil stimulyasiya aparılır (ayaqların altına astaca vurulur, kürək sümükləri arası sahə ehtiyatla silinir) .
dəri örtüklərinin rəngi qiymətləndirilir. ÜDS 6 saniyədə x 10 = ÜDS 1 dəqiqədə Əgər:
sərbəst tənəffüs bərpa olunubsa, ÜDS>100/dəq., uşağın rəngi çəhrayılaşıbsa, uşağı ananın döşünə qoymaq lazımdır;
mərkəzi sianoz qalırsa, sərbəst axınla uşağın rəngi çəhrayılaşana qədər ona oksigen verilir (Əlavə №4-ə bax);
rəngi) bərpa olunmursa, dərhal ağciyərlərin köməkçi ventilyasiyasına başlamalı. Köməkçi ventilyasiyanı başlamaq lazımdır, əgər: ►
uşaq nəfəs almır və ya onda qeyri-müntəzəm, fasiləli tənəffüsdür, qaspinqdir ►
ÜDS<100 dəqiqədə ►
mərkəzi sianoz saxlanılır
Нeç tənəffüs olmadıqda taktil stimulyasiyaya aludə olmaq lazım deyil
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 10
Ağciyərlərin köməkçi ventilyasiyası yenidoğulmuşun ilkin reanimasiyası aparılarkən əsas tədbirdir. Ağciyərlərin köməkçi ventilyasiyası tənəffüs funksiyasının və normal qaz mübadiləsinin bərpası üçün aparılır. Köməkçi ventilyasiya özüdüzələn kisə və ya T-şəkilli sistemin köməyi ilə aparılır (B):
çox hallarda maska üsulu ilə ventilyasiya effektli nəticə verir, yalnız az sayda uşaqlara endotraxeal intubasiya tələb olunur (D) (Əlavə №5-ə bax)
köməkçi ventilyasiyanın sayı dəqiqədə 40-60 dəfədir (C) (Əlavə №6-ya bax)
havası (A) və ya yarımçıq doğulanlarda oksigenin aşağı (30%) konsentrasiyası ilə başlamaq lazımdır. Aşağı konsentrasiyalı oksigen olmadıqda, ventilyasiyanı atmosfer havası ilə başlamaq lazımdır (B) Ağciyərlərin köməkçi ventilyasiyası oksigenin olub-olmamasından asılı olmayaraq aparılır (A). Ağciyərlərin köməkçi ventilyasiyası 30 saniyə aparıldıqdan sonra, 6 saniyə reanimasiya tədbirləri dayandırılır, uşaqda sərbəst tənəffüs, ÜDS və dəri örtüklərinin rəngi qiymətləndirilir. ÜDS 6 saniyədə x 10 = ÜDS 1 dəqiqədə Əgər:
sərbəst tənəffüs bərpa olunubsa, dərinin rəngi çəhrayıdırsa, ÜDS>100/dəq. ağciyərlərin köməkçi ventilyasiyası dayandırılır. Bu zaman dinamikada uşağın vəziyyətinə nəzarət edilməlidir;
ventilyasiyanın effektliliyi (uşağın vəziyyəti, tənəffüs yollarının keçiriciliyi, maskanın vəziyyəti, kisənin işlək olması) yoxlanılmalı, ventilyasiya davam etdirilməli və 30 saniyədən bir vəziyyət qiymətləndirilməlidir. Uzun müddətli
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 11 ventilyasiya zamanı (2 dəqiqədən çox) mədəyə zond yeridilir (Əlavə №7-yə bax);
ÜDS<60/dəq. ventilyasiyanı davam etdirməklə, ürəyin xarici masajına başlanılır. 30 saniyə ağciyərlərin effektli ventilyasiyasından sonra ÜDS<60/dəq. olarsa, ürəyin xarici masajına başlamaq lazımdır. ÜRƏYİN XARİCİ MASAJI Ürəyin xarici masajı yenidoğulmuş uşağın qan dövranını bərpa etmək və saxlamaq üçün aparılır:
həmişə effektiv ventilyasiya ilə eyni zamanda aparılmalı və ikinci şəxs tərəfindən həyata keçirilməlidir;
mütləq ağciyərlərin köməkçi ventilyasiyası ilə sinxronlaşdırılır;
ürəyin xarici masajının düzgün aparıldığına əmin olmalı (Əlavə №8-ə bax) (D) 30 saniyə ürəyin xarici masajı ilə ağciyərlərin köməkçi ventilyasiyası aparıldıqdan sonra reanimasiya tədbirləri 6 saniyə müddətinə dayandırılır və ÜDS hesablanır.
ÜDS>60/dəq., ürəyin xarici masajı dayandırılır və adekvat sərbəst tənəffüs bərpa olunana qədər ağciyərlərin köməkçi ventilyasiyası davam etdirilir (B);
ÜDS<60/dəq.: -
ağciyərlərin köməkçi ventilyasiyasının effektliliyini yoxlamalı; -
traxeya daha əvvəl intubasiya olunmayıbsa); -
adrenalin yeritmək üçün göbək venasını kateterizasiya etməli (Əlavə №9-a bax).
Kataloq: upload -> File -> reports reports -> Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas reports -> Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas reports -> Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 3 fevral 2009-cu il tarixli reports -> Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas reports -> Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 08 fevral 2010-cu il tarixli reports -> Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazir yi li li 10 saylı qərarı ilə təsdiq edilmişdir reports -> Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas reports -> Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas reports -> Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas Yüklə 1,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|