ventilyasiyadan sonra ÜDS<60/dəq. olarsa, adrenalin yeridilir.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
12
DƏRMANLARIN YERİDİLMƏSİ
Əgər digər reanimasiya tədbirləri vaxtında və düzgün aparılarsa,
yenidoğulmuş uşaqların yalnız 1%-dən azının dərman yeridilməsinə
ehtiyacı olur.
Dərmanların yeridilməsi ürək fəaliyyətini normallaşdırmaq və
qan dövranını bərpa etmək üçün vacibdir.
►
Adrenalin yeritməli:
yalnız v/d yeridilməni təmin etmək mümkün olmadıqda, ana
məhluldan endotraxeal (əgər uşaq intubasiya olunubsa) 0,3-
1,0 ml/kq (Əlavə №10-a bax);
və ya
göbək venasına (əgər uşaq intubasiya olunmayıbsa) göbək
kateteri ilə, ana məhluldan 0,1-0,3 ml/kq (B). Yeridilmə yolu
– göbək venasından v/d (Əlavə №10-a bax) (C)
►
Fizioloji məhlul yeritməli (Ringer-laktat məhlulu):
əgər qan dövranı çatışmazlığı əlamətləri varsa (boz və
avazımış dəri, “ağ ləkə simptomu”, zəif və periferiyada
aşkarlanmayan nəbz), 5-10 dəqiqə ərzində 10 ml/kq
dozasında (C)
Dərmanların yeridilməsi zamanı reanimasiya tədbirləri davam
etdirilməlidir.
30 saniyə sonra reanimasiya tədbirləri 6 saniyə dayandırılmalı və
ÜDS təyin edilməlidir.
ÜDS 6 saniyədə x 10 = ÜDS 1 dəqiqədə
Əgər:
ÜDS>60/dəq., ürəyin xarici masajı dayandırılır və sərbəst,
müntəzəm tənəffüs bərpa olunana qədər ağciyərlərin köməkçi
ventilyasiyası davam etdirilir;
ÜDS<60/dəq., reanimasiya tədbirləri davam etdirilir (ürəyin
xarici masajı və ağciyərlərin köməkçi ventilyasiyası); lazım
gələrsə, hər 3-5 dəqiqədən bir adrenalin təkrar yeridilir (təkrar
yeridilmə yaxşı olar ki, göbək venasına olsun) və qan dövranı
çatışmazlığı əlamətləri saxlanılırsa, fizioloji məhlul (Ringer-
laktat məhlulu) yeridilir;
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
13
dərmanların təkrar yeridilməsindən sonra ÜDS>60/dəq.,
amma sərbəst, müntəzəm tənəffüs bərpa olunmayıbsa,
ağciyərlərin köməkçi ventilyasiyası davam etdirilir.
Bəzi vəziyyətlər müşahidə edilir ki, bunlar da yenidoğulmuş
uşağın reanimasiyasını çətinləşdirir və ya fəsadlaşdırır (Əlavə №11-ə
bax).
Əgər yenidoğulmuş uşağa reanimasiya tədbirləri aparılıbsa, onun
gələcək müşahidə və müayinəsi üçün reanimasiya və intensiv
terapiya şöbəsinə (palatasına) köçürülməsi məsələsini qərarlaşdırmaq
lazımdır.
Əgər 10 dəqiqə müddətində aparılan fasiləsiz və keyfiyyətli
reanimasiyadan sonra yenidoğulmuş uşaqda həyat əlamətləri
yoxdursa, onun reanimasiyasını dayandırmaq lazımdır (C).
Reanimasiya aparılmır:
►
hestasiya yaşı 23 həftədən aşağı və ya doğularkən çəkisi 400 q-
dan az olan uşaqlara (B)
►
anensefaliya ilə doğulan uşağa
►
13 və 18-ci cüt xromosomların trisomiyası (Patau və Edvards
sindromu) prenatal aşkar olunubsa
►
həyatla bir araya sığmayan çoxsaylı inkişaf qüsurları müəyyən
olunubsa
►
həyat əlamətləri yoxdur və maserasiya varsa
Əgər uşaq doğularkən həyat əlamətləri yoxdur, lakin hələ
doğuşun ikinci dövründə döldə ürək döyüntüləri eşidilibsə, ola bilər
ki, ölüm doğulmadan əvvəl baş verib. Ona görə də belə
yenidoğulmuşa tam həcmdə reanimasiya tədbirlərinə başlamaq
vacibdir.
Əgər yenidoğulmuşa reanimasiya aparılmasının vacibliyinə dair
şübhələr varsa, həmişə reanimasiyanı başlamaq lazımdır!
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
İLKİN REANİMASİYANIN SXEMİ (ALQORİTM)
14
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
15
Ədəbiyyat:
1.
Məmmədov C., Əliyeva F., Hüseynov R., Haqverdiyeva S.,
Mikayılova Z., Bağırova A., Şahbazova N., Şirinova D., Rzayeva
M., Aslanova L., Eyvazova S., Əhmədov A. “Yenidoğulmuşların
ilkin reanimasiyası üzrə klinik protokol”. Bakı, 2008, 36 s.
2.
Allword AC, Madar RJ,Baumer JH, Readdy L, Wright D.
Changes in resuscitation practice at birth. Arch Dis Child Fetal
Neonatal Ed. 2003;88:F375-F379.
3.
Berkowitz ID, Chantarojanasiri T, Koehler RC, Schleien CL,
Dean JM, Michael JR, Rogers MC, Traystman RJ. Blood flow
during cardiopulmonary resuscitation with simultaneous
compression and ventilation in infant pigs. Pediatr Res. 1989; 26:
558-564.
4.
Davis PG, Tan A, O'Donell CP, Schulz A. Resusciation of
newborn infants with 100% oxygen or air: a systematic review
and meta-analysis. Lanct.2004; 364:1329 -1333/
5.
Haddad B, Mercer BM, Livingston JC, Talati A, Sibai BM.
Outcome after successful resuscitation of babies born with apgar
scores of 0 at both 1and 5 minutes. Am J Obstet Gynecol. 2000;
182:1210-1214.
6.
Halliday HL, Endotracheal intubation at birth for preventing
morbidity and mortality in vigorous, meconium-stained infants
born at term. Cochrane Database Syst Rev. 2001; CD000500/
7.
Hadeed AJ, Ludington S, Siegal S. Skin-to-skin between mother
and infant reduces idiopathic apnea of prematurity. Pediatric
Research, 1995; 37(4):
8.
Handbook of Neonatal Intensive Care, 6 Edition, 2006. 539
9.
Hoskyns EW, Milner AD, Hopkin IE. A simple method of face
mask resuscitation at birth. Arch Dis Child. 1987; 62: 376-378.
10.
Jain L, Ferre C, Vidyasagar D, Nath S, Sheftel D.
Cardiopulmonary resuscitation of apparently stillborn infants:
survival and long-term outcome. J Pediatr.1991;118:778-782.
11.
Kanter RK. Evaluation of mask-bag ventilation in resuscitation of
infants. Am J Dis Child. 1987; 141: 761-763.
12.
Managing newborn problems. A guide for doctors, nurses and
midwifes. WHO, 2003.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
16
13.
Menegazzi JJ, Auble TE, Nicklas KA, Hosack GM, Rack L,
Goode JS. Two-thumb versus two- finger chest compression
during CRP in a swine infant model of cardiac arrest. Ann Emerg
Md. 1993; 22:240-243.
14.
Oca MJ, Nelson M, Donn SM. Randomized trial of normal saline
versus 5% albumin for the treatment of neonatal hypotension. J
Perinatol.2003;23:473-476.
15.
Palme-Kilander C, Tunell R. Pulmonary gas exchange during
fase mask ventilation immediately after birth. Arch Dis Child.
1993; 68: 11-16.
16.
Polin R.A., Spitzer A.R., Fetal and neonatal secrets, Hanley&
Belfus,Inc.\Philadelphia,2001.
17.
So KW, Fok TF, Ng PC, Wong WW, Cheung KL. Randomized
controlled trial of colloid or crystalloid in hypotensive preterm
infants. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed. 1997; 76: F43-F46.
18.
Tan A, Schulz A, O'Donell CP, Davis PG. Air versus oxygen for
resuscitation of infants at birth. Cochrane Database Syst Rev.
2005: CD002273.
19.
Wiswell TE, Gannon CM, Jacob J, Goldsmith L, Szyld E, Weiss
K, Schutzman D, Cleary GM, Fillpov P, Kurlat I, Caballro CI,
Abbasi S, Sprague DD, Oltorf C, Padula M. Delivery room
management of the apparently vigorous meconium-stained
neonate: results of the multicenter, international collaborative
rial.Pediatrics.2000; 105: 1 -7.
20.
Vain NE, Szyld G, Prudent LM, Wiswell TE, Aguilar AM, Vivas
NI. Oropharyn-geal and nasopharyngeal suctioning of meconium-
stained neonats before delivery of their shoulders: multicentre,
randomized controlled trial.2004;364:597-602.
21.
Департамент РЗ и исследований ВОЗ, "Решение проблем
новорожденных", Женева, 2005г.
22.
Клиническое руководство по неонатологии. Под ред.
Т.Л.Гомеллы, М.Д. Каннигам. Издательство «Медицина»,
1998.
23.
Любшис
А.
Краткое
практическое
руководство
новорожденных детей. 2006г.
24.
Любшис А., Захаре И., "Основы ухода за здоровыми и
больными новорожденными", 2007г.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
17
Əlavə №1
İŞ YERİNİN TƏŞKİLİ. YENİDOĞULMUŞ UŞAĞIN
REANİMASİYASI ÜÇÜN AVADANLIQ VƏ VASİTƏLƏR
Reanimasiya yerinə ümumi tələblər:
-
ətraf mühitin temperaturu 25-29°C
-
şüalandırıcı istilik mənbəyi
-
reanimasiya yerinin düzgün seçilməsi:
üç tərəfdən yaxınlaşmanın mümkünlüyü
binanın daxili divarı qarşısında yerləşməsi
-
yaxşı işıqlandırma
-
axın ölçənə nəzarətlə oksigenin olması
-
axın ölçənə nəzarətlə sıxılmış qazın olması (mümkündürsə)
-
saniyəölçən saat (mümkündürsə Apqar-taymer )
-
əyani vəsaitlərin olması (reanimasiyanın alqoritmi, dərmanların
siyahısı və dozası, intubasiya borularının ölçüsü cədvəli)
İlkin reanimasiya üçün avadanlıq və vasitələr:
Sorma üçün avadanlıq
-
elektrik və ya istənilən mexaniki sorucu (rezin baloncuqlar, əl
sorucusu)
-
sorucu kateterlər (5 Fr, 6 Fr, 8 Fr və 12 Fr)
-
mədə zondları (5 Fr və 8 Fr)
-
üçlüklər
-
mekonial aspirator
ASV üçün avadanlıq
-
250 və ya 500 ml özüdüzələn kisələr və/və ya T-şəkilli adapterli
sistem (Neo-Puff tipli)
-
təmiz maskalar dəsti - 00; 0; 1; 2 ölçülü (silikon və ya elastik
haşiyəlilər daha yaxşıdır)
-
oral havaötürücülər
-
oksigenin və ya hava-oksigen qarışığının isidilməsi və
nəmləndirilməsi üçün vasitələr
-
birləşdirici oksigen boruları
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
18
Traxeyanın intubasiyası üçün avadanlıq
-
0 və 1 ölçülü düz tiyəli larinqoskop
-
daxili diametri 2; 2,5; 3,0; 3,5; 4,0 mm olan intubasiya boruları
-
traxeyanın intubasiyası üçün stilet (yaxşı olardı)
-
ehtiyat lampalar və larinqoskop üçün batareyalar
Dərmanlar
-
1:10 000 adrenalin hidroxlorid
-
0,9%-li natrium-xlorid məhlulu
-
“Ringer-laktat“ məhlulu
-
Nalokson məhlulu
Dərmanların yeridilməsi üçün vasitələr
-
şprislər 1, 2, 5, 10, 20, 50 ml
-
3,5 Fr, 5 Fr, 8 Fr ölçülü göbək kateterləri
Digərləri
-
steril əlcəklər
-
quru təmiz əskilər
-
quru təmiz papaqlar
-
qayçı
-
leykoplastır
-
fonendoskop
-
pulsoksimetr (yaxşı olardı)
-
arterial təzyiq monitoru (yaxşı olardı)
-
göbək kateterinin fiksasiyası üçün liqatura/lent
Yenidoğulmuşun reanimasiyası üçün vasitə və dərmanlar
görünən və əlçatan yerdə olmalıdır. Məsul şəxs (baş mama və ya
digər müvəkkil edilmiş adam) hər gün reanimasiya yerinə nəzarət
edir, doğuş zalında reanimasiya vasitələrinin olmasını və onların
vəziyyətini sənədləşdirir.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
19
Əlavə №2
Yenidoğulmuş uşağın reanimasiya protokolu
Xəstəlik tarixinin №-si
Soyadı, adı, atasının adı
Doğum tarixi:
Doğum vaxtı:
Doğum zamanı çəki (q):
İLK ADDIMLAR
İstiliyin təmin edilməsi
Uşağın düzgün vəziyyəti
Tənəffüs yollarının təmizlənməsi
Taktil stimulyasiya
Sərbəst axınla oksigen 5-8 l/dəq
30 saniy
ə
ÜRƏK DÖYÜNTÜLƏRİNİN SAYI:
dəfə 1 dəqiqədə
KİSƏ VƏ MASKA VASİTƏSİLƏ VENTİLYASİYA
Kisənin ölçüsü
ml
Maskanın ölçüsü
№
Maska ilə ventilyasiya müddəti dəq.
Oksigen istifadə edilib
Hə
Yox
30
saniy
ə
ÜRƏK DÖYÜNTÜLƏRİNİN SAYI:
dəfə 1 dəqiqədə
ÜRƏYİN XARİCİ MASAJI
İki əlin baş barmaqları ilə
Bir əlin iki barmağı ilə
Maska ventilyasiyası ilə birlikdə
Endotraxeal borudan ventilyasiya ilə birlikdə
30
saniy
ə
ÜRƏK DÖYÜNTÜLƏRİNİN SAYI:
dəfə 1 dəqiqədə
DƏRMANLARIN YERİDİLMƏSİ
İntubasiya borusundan
X dəfə
Göbək kateterindən X
dəfə
Vaxt Doza Adrenalin
Fizioloji
məhlul
4,2%-li NaHCO
3
Nalokson
Qlükoza
30 saniy
ə
ÜRƏK DÖYÜNTÜLƏRİNİN SAYI:
dəfə 1 dəqiqədə
ENDOTRAXEAL İNTUBASİYA
Endotraxeal borunun diametri
mm
Yuxarı dodaq səviyyəsindən yeridilmə dərinliyi sm
İntubasiya vaxtı Ekstubasiya
vaxtı
İst
ənil
ən
vaxt
DÖLYANI SULARDA MEKONİUM
Başın doğulması zamanı sorulma
Traxeyanın intubasiyası X dəfə
DİGƏR
Müstəqil tənəffüsün bərpa olunma vaxtı Müntəzəm tənəffüsün bərpa olunma vaxtı
Reanimasiyanın ümumi davametmə müddəti dəq.
Reanimasiya aparılmayıb
APQAR 1
DƏQ
5 DƏQ
APQAR
7
10 DƏQ
REANİMASİYADAN SONRAKI VƏZİYYƏT
Ananın döşü üzərinə
İntensiv terapiya palatasına köçürülmüşdür
Köçürülmə zamanı vəziyyəti: Kafi
Orta ağır
Ağır
Çox ağır
Neonatoloq: _____________________ Mama-ginekoloq: __________________
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
Əlavə №3
YUXARI TƏNƏFFÜS YOLLARININ TƏMİZLƏNMƏSİ
Vasitələr:
adi rezin armud, elektrik və ya mexaniki sorucu
T-şəkilli konnektorlu sorucu kateter (5 Fr, 8 Fr, 10 Fr ölçülü)
Prosedur:
uşağın tənəffüs yollarını açmalı, düzgün vəziyyət verməli
Düzgündür
20
ilk növbədə ağızdan, sonra isə burundan seliyi təmizləməli
manipulyasiya 5 san. artıq davam etməməlidir
selikli qişanı zədələmədən ehtiyatla sormalı
elektrik sorucu istifadə olunursa, mənfi təzyiq 10 sm civə və ya
37 sm su sütununu keçməməlidir
kateterin ağıza və ya burun-udlağa çox dərin yeridilməsi reflektor
bradikardiyaya və ya tənəffüsün dayanmasına səbəb ola bilər.
Yenidoğulmuş doğulduqdan sonra aktivdir və ağlayırsa, onun
tənəffüs yollarından möhtəviyyatı sormaq lazım deyil (A).
Hiperfleksiya
Hiperekstenziya
Vəziyyətin seçilməsi
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
Əlavə №4
SƏRBƏST AXINLA OKSİGENİN VERİLMƏSİ
Vasitələr:
axın ölçənlə oksigen mənbəyi
isidici və nəmləndirici
birləşdirici oksigen boruları
təmiz maska dəsti – 0, 1, 2 ölçülü
Prosedur:
uşağın tənəffüs yollarını açmalı, düzgün vəziyyət verməli
birləşdirici boruları oksigen mənbəyinə birləşdirməli
maskanı (amma bərk sıxmamalı!) və ya oksigen borusunu uşağın
üzünə yaxınlaşdırmalı (şəklə bax)
21
oksigen birbaşa axınla uşağın gözünə doğru yönəlməməlidir
Kateterlə Oksigen
maskası ilə
Tənəffüs kisəsi ilə
Oksigenin sərbəst axınla verilməsi
sərbəst axın 5-8 l/dəq
bir neçə dəqiqə isidilməmiş və nəmləndirilməmiş oksigen istifadə
etmək olar
uzunmüddətli istifadə zamanı oksigen isidilməli və
nəmləndirilməlidir
üzərində reanimasion tədbirlər aparılan və əlavə oksigen alan
yenidoğulmuşlarda oksigenasiyanın səviyyəsinin qiymətlən-
dirilməsi vacibdir (B)
hətta qısamüddətli izafi oksigenasiya yenidoğulmuşa zədələyici
təsir göstərir (xüsusilə yarımçıq doğulmuşa!)
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
|