2015-ci ildə ali təhsil müəssisələrinə qəbul imtahanlarında “Biologiya” fənni



Yüklə 99,78 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix31.03.2017
ölçüsü99,78 Kb.
#12950

2015-ci 

ildə ali təhsil 

müəssisələrinə qəbul 

imtahanlarında “Biologiya” fənni 

üzrə istifadə olunmuş test 

tapşırıqları  

İXTİSAS QRUPU 

IV 


TEST TAP

ŞIRIĞI 


25 

QAPALI  


21 

AÇIQ 


HESABLAMA 

SE



ÇİM 

UYĞUNLUĞU 



MÜƏYYƏN ETMƏK 



Test 



tapşırıqları  “Botanika”,  “Zoologiya”,  “İnsan”,“Ümumi 

biologiya”  hissələrini  əhatə  etmişdir.  Test  blokuna  daha  obyektiv 

qiymətləndirmə  aparmaq  üçün  sadə,  orta  və  çətin  test  tapşırıqları 

daxil 

edilmişdir. 











İmtina 

15.67 

12.77 

26.93 

14.91 

16.63 

13.09 

MÜRƏKKƏBLİK DƏRƏCƏSİ:

Orta 

B

ÖLMƏ: 

Göbələklər, şibyələr, bakteriyalar 

 A   53 

 C   55 

Doğru cavab: 



QABİLİYYƏT GÖSTƏRİCİSİ: 

Məntiqi-izahedici 

53. 

Şəkildə göstərilən canlıda ola bilməz

  

A) 

çoxhüceyrəli mitseli     D) heterotrof qidalanma  



B) sporangi                        E) göy-

yaşıl rəng 



C) ziqospor 

 


      T

est tapşırığı “Göbələklər, şibyələr, bakteriyalar” mövzusuna 

aiddir. T

apşırığa abituriyentlərin 26,93%-i doğru cavab vermiş

13,09%-

i isə cavab verməkdən imtina etmişdir. Test tapşırığını 



yerinə yetirmək üçün kif göbələklərin quruluşu və çoxalması 

haqqında biliklərə malik olmaq lazımdır. 7-ci sinif  “Biologiya” 

dərsliyindəki mövzularda  kif göbələklərindən penisil və ağ kif 

göbələyi barədə məlumat və illyustrasiyalar verilmişdir. Test 

tapşırığındakı şəkildə penisil göbələyi təsvir olunmuşdur. Penisil 

mitselisi göy-

yaşıl rəngdə olub, çoxhüceyrəlidir. Penisil göbələyi 

sporlarla çoxalır. Onun sporları  dik qalxan mitselilərin uclarındakı 

salxımcıqlarda olur. Penisil göbələyində cinsi çoxalma prosesi  

müşahidə olunmur.  Beləliklə, penisil göbələyində təklif 

olunanlardan yalnız ziqospor müşahidə olunmur. 

 

                                                                     

Doğru cavab: C.  


Diskriminasiya əmsalı T: 0.414 (mükəmməl) 

A-53 











İmtina 

11.71 

14.61 

12.24 

41.78 

 8.06 

11.60 

 B 

  67 

 D    60 

Doğru cavab: 



MÜRƏKKƏBLİK DƏRƏCƏSİ: 

Orta 

B

ÖLMƏ:

Göbələklər, şibyələr, bakteriyalar 

QABİLİYYƏT GÖSTƏRİCİSİ: 

Məntiqi-izahedici 

 

67. 

Şəkildə göstərilən canlıda ola bilməz:  

 

A) 

çoxhüceyrəli mitseli      B) heterotrof qidalanma 



C) sporangi                         D) fotosintez prosesi 

E) göy-

yaşıl rəng 



 











İmtina 

36.37 

 8.80 

 5.47 

 6.97 

 3.43 

38.95 

  A   55 

 C   68 

Doğru cavab: 



MÜRƏKKƏBLİK DƏRƏCƏSİ: 

Çətin 

B

ÖLMƏ: 

Hüceyrənin biokimyası 

QABİLİYYƏT GÖSTƏRİCİSİ: 

Hesablama 

55. 

Qlikoliz prosesində alınan su molekullarının kütləsi 

72 

qram olmuşdur. Bu zaman istilik şəklində ayrılan enerjinin 



miqdarı ATF şəklində toplanan enerjidən nə qədər çox olar 

(kC)? 


 

A) 80         B) 160         C) 60         D) 40         E) 260 

Test tapşırığı“Hüceyrənin biokimyası” bölməsinə aid, orta çətinlikli 

hesablama xarakterlidir. Tapşırığa abituriyentlərin 36,37%-i doğru cavab 

vermiş, 38,95%-i isə cavab verməkdən imtina etmişdir. Test tapşırığını 

yerinə yetirmək üçün hüceyrədə baş verən ATF-in sintezi prosesi 

haqqında biliklərə malik olmaq lazımdır. Bu məlumat 10-cu sinif 

“Ümumi biologiya” dərsliyində verilmişdir. Qlükozanın parçalanmasının 

qlikoloz mərhələsində 2 molekul süd turşusu, 2 molekul ATF,  2 molekul 

su əmələ gəlir və 200kc enerji ayrılır. Yaranan enerjinin 40%-i (80 kc) 

ATF şəklində qalır, 60%  (120 kc) isə istilik halında ətraf mühitə çıxır. 

Tapşırığın şərtində qlikoloz prosesi zamanı ayrılan suyun kütləsinin 72 

qram olduğu verilmişdir. Su molekullarının sayı hesablanır (72:18=4).  

Əgər bu mərhələdə alınan suyun miqdarı iki dəfə çoxdursa, alınan enerji 

də iki dəfə çox olacaq. 400 kc enerjinin 40%-i 160 kc, 60%-i isə 240 kc 

olur. Deməli, istilik şəklində alınan enerji ATF şəklində toplanan 

enerjidən (240-160=80)  

80 kc çox olacaq. 

 

 

                                                                                  



Doğru cavab: A. 

Diskriminasiya əmsalı T: 0.707 (mükəmməl) 

A-55 











İmtina 

 5.69 

 7.30 

 7.73 

38.35 

 3.54 

37.38 

 B 

  71 

 D    57 

Doğru cavab: 



MÜRƏKKƏBLİK DƏRƏCƏSİ: 

Çətin 

B

ÖLMƏ: 

Hüceyrənin biokimyası 

QABİLİYYƏT GÖSTƏRİCİSİ: 

Hesablama 

 

71. 

Qlikoliz prosesində 360 qram qlükoza parçalanmışdır. 

Bu zaman istilik şəklində ayrılan enerjinin miqdarı ATF 

şəklində toplanan enerjidən nə qədər çox olar (kC)? 

 

A) 60         B) 40         C) 160         D) 80         E) 260 












İmtina 

 4.83 

26.39 

 6.76 

 4.51 

28.33 

29.18 

 A    59 

 C    65  

Doğru cavab: 

  

MÜRƏKKƏBLİK DƏRƏCƏSİ: 



Orta 

B

ÖLMƏ: 

İbtidailər. Bağırsaqboşluqlular 

QABİLİYYƏT GÖSTƏRİCİSİ: 

Hesablama 

59. 

İki saat ərzində infuzor-tərlikdə təqribən neçə həzm qovuqcuğu 

əmələ gələr? 

 

A) 24         B) 120         C) 48         D) 1440         E) 2 



  

Test tapşırığı “ İbtidailər. Bağırsaqboşluqlular” mövzusuna aid, orta 

çətinlikli, hesablama  xarakterlidir. Tapşırığa abituriyentlərin 

26,39%-


i doğru cavab vermiş, 29,18%-i isə cavab verməkdən imtina 

etmişdir. 7-ci sinif “Zoologiya” dərsliyində kirpikli infuzorlar 

sinfinin nümayəndəsi olan infuzor-tərlikdə baş verən bioloji 

proseslər haqqında məlumat verilmişdir. İnfuzor - tərlikdə 

qidalanma zamanı sitoplazmaya düşmüş qida ətrafında  dəqiqədə 

təqribən bir həzm qovuqcuğu əmələ gəlir. Müvafiq olaraq 2 saat 

(120 dəqiqə) ərzində isə 120 həzm qovuqcuğu əmələ gələr. 

 

 



                                                                             

Doğru cavab: B. 

Diskriminasiya əmsalı T: 0.341 (yaxşı) 

A-59 











İmtina 

16.11 

 5.48 

31.79 

 6.02 

 6.66 

33.94 

 B 

  57 

 D    59 

Doğru cavab: 

  

MÜRƏKKƏBLİK DƏRƏCƏSİ: 



Orta 

B

ÖLMƏ: 

İbtidailər. Bağırsaqboşluqlular 

QABİLİYYƏT GÖSTƏRİCİSİ: 

Hesablama 

57. 

3 saat ərzində infuzor-tərlikdə təqribən neçə həzm qovuqcuğu 

əmələ gələr? 

 

A) 1         B) 1440         C) 180         D) 720         E) 24 













İmtina 

 7.19 

41.63 

11.16 

14.59 

 3.43 

22.00 

  A    68 

 C    63 

Doğru cavab: 

  

MÜRƏKKƏBLİK DƏRƏCƏSİ: 



Orta 

B

ÖLMƏ: 

Analizatorlar. Ali sinir fəaliyyə

ti 

QABİLİYYƏT GÖSTƏRİCİSİ: 

Məntiqi-izahedici 

 

68. 

Yuxu fazalarının maksimal davametmə müddətini nəzərə alaraq, saat 21

00 

-da yuxuya 



getmiş adamın gecə saat 23

00  


radələrində vəziyyətinin səciyyəvi xüsusiyyətlərini göstərin: 

1. 


Daxili orqanların fəaliyyəti artır                   

2. 


Ürək tsiklinin davametmə müddəti artır 

3. Tənəffüs sürətlənir 

4. Ürək tsiklinin davametmə müddəti azalır 

5. Əzələlərin ümumi boşalması baş verir  

6. Üzvü maddələrin parçalanması güclənir 

7. Bədən temperaturu aşağı düşür 



A) 1, 3, 6                    B) 2, 5, 7                C) 1, 2, 5, 7 

D) 1, 3, 4, 6                E) 2, 3, 7 

Test 

tapşırığı  “Ali  sinir  fəaliyyəti”  mövzusuna  aiddir.  Tapşırığa 

abituriyentlərin  41,63%-i  doğru  cavab  vermiş,  22,00%-i  isə  cavab 

verməkdən imtina etmişdir. 

Test 

tapşırığını yerinə yetirmək üçün insan orqanizmində baş verən yuxu 



prosesinin  fizioloji 

mahiyyəti,  onun  fazaları  haqqında  bilikləri  tətbiq 

etmək  lazımdır.  Bununla  bağlı  məlumatlar  həm  9-cu  sinfin  “İnsan” 

dərsliyində, həm də “Abituriyent” jurnalında verilmişdir. 

Məlumdur  ki,  yuxu  ləng  və  tez  yuxu  mərhələlərindən  ibarətdir.  Gecə 

ərzində əvvəlcə ləng, sonra isə tez yuxu fazaları 4-5 dəfə dövri olaraq  

bir-birini 

əvəz  edir.  Ləng  yuxu  mərhələsinin  maksimal  davametmə 

müddəti  1,5    saat,  tez  yuxunun  isə  15  dəqiqədir.  Saat  21

00

-da  yuxuya 



getmiş adam gecə saat 23

00

 



radələrində ləng yuxu mərhələsində olur. Bu 

mərhələdə  maddələr  mübadiləsi  zəifləyir,  əzələlər  boşalır,  bədən 

temperaturu 

aşağı  düşür,  tənəffüs  sakitləşir,  ürək  döyünməsi  yavaşıyır 

(deməli, ürək tsiklinin davametmə  müddəti artır), göz alması hərəkətsiz 

vəziyyətdə olur. 

 

                                                          

Doğru cavab: B. 


Diskriminasiya əmsalı T: 0.558 (mükəmməl) 

A-68 











İmtina 

 5.16 

31.15 

 7.95 

10.20 

25.13 

20.41 

Doğru cavab: 

  

 B 



 56 

 D   61 

MÜRƏKKƏBLİK DƏRƏCƏSİ: 

Orta 

B

ÖLMƏ: 

Analizatorlar. Ali sinir fəaliyyəti 

QABİLİYYƏT GÖSTƏRİCİSİ: 

Məntiqi-izahedici 

 

56. 

Yuxu fazalarının maksimal davametmə müddətini nəzərə alaraq, saat 22

00 

-da 


yuxuya getmiş adamın gecə saat 23

35 


radələrində vəziyyətinin səciyyəvi 

xüsusiyyətlərini göstərin: 

1. Daxili orqanların fəaliyyəti artır 

2. Ürək tsiklinin davametmə müddəti artır 

3. Tənəffüs sürətlənir 

4. Ürək tsiklinin davametmə müddəti azalır 

5. Əzələlərin ümumi boşalması baş verir  

6. Üzvi maddələrin parçalanması güclənir 

7. Bədən temperaturu aşağı düşür 

A) 1, 3, 7                   B) 1, 3, 4, 6              C) 2, 3, 5, 6 

D) 1, 4, 5, 6               E) 2, 5, 7 


 A    71 

 C    64 

Doğru cavab: 

  

MÜRƏKKƏBLİK DƏRƏCƏSİ: 



Orta 

B

ÖLMƏ: 

Seleksiya 

QABİLİYYƏT GÖSTƏRİCİSİ: 

Məntiqi-izahedici 

 











İmtina 

 9.44 

 9.76 

37.02 

 5.90 

 9.33 

28.54 

71. 

Əksər hallarda genetik bircinsli materialın alınmasını təmin 



etməz:  

A) 

fərdi seçmə                 



B) 

yaxın qohum çarpazlaşma 

C) kütləvi seçmə             

D) 

saf xətlərin alınması 



E) öz-

özünə tozlanma 



Test tapşırığı “Seleksiya” mövzusuna aiddir. Tapşırığa abituriyentlərin 37,02%-i 

doğru cavab vermiş, 28,54%-i isə cavab verməkdən imtina etmişdir. Test 

tapşırığını yerinə yetirmək üçün seleksiyada istifadə olunan süni seçmənin əsas 

formaları, homoziqotluq, heteroziqotluq haqqında biliklərə  malik olmaq lazımdır. 

11-

ci sinfin “Ümumi biologiya” dərsliyindəki mövzularda kütləvi və fərdi seçmə 



haqqında məlumat verilmişdir.  

Əksər hallarda genetik cəhətdən bircinsli material almaq üçün fərdi seçmədən 

istifadə olunur. Fərdi seçmə həm bitki, həm də heyvan orqanizmləri üzərində 

aparılır və bu zaman seleksiyaçı onu maraqlandıran əlamətlərə malik fərdləri seçir. 

Bitkilər üzərində seçmə aparan zaman öz-özünə tozlanan bitkilərdən istifadə edilir. 

Belə bitkilərdə öz-özünə tozlanma homoziqot formaların yaranmasına səbəb olur 

və nəticədə saf xətlər yaranır, irsi əlamətlər möhkəmlənə bilir. Heyvanlarda isə 

yaxın qohum çarpazlaşdırılma aparılır. Bu halda da homoziqotluq artır. Müəyyən 

əlamətə görə homoziqot formalarda parçalanma getmir və genetik cəhətdən 

bircinsli material alınır.  

Kütləvi seçmədən bitki seleksiyasında istifadə olunur. Əhəmiyyətli əlamətlərə 

malik bütöv bir fərdlər qrupu seçilir. Seleksiyada seçmənin bu forması çarpaz 

tozlanan bitkilərə tətbiq olunur. Kütləvi seçmədə çoxlu sayda heteroziqot fərdlər 

alındığına görə genetik cəhətdən material bircinsli olmur.  

 

                                                                                   



Doğru cavab: C. 

 


Diskriminasiya əmsalı T: 0.639 (mükəmməl) 

A-71 

  B 

 51 

  D   66 

Doğru cavab: 

  

MÜRƏKKƏBLİK DƏRƏCƏSİ: 



Orta 

B

ÖLMƏ: 

Seleksiya 

 

QABİLİYYƏT GÖSTƏRİCİSİ: 



Məntiqi-izahedici 

 











İmtina 

13.53 

 9.99 

 8.06 

 9.34 

29.11 

29.97 

51. 

Əksər hallarda genetik bircinsli materialın alınmasını təmin 

edər: 

  

A) 



uzaq qohum çarpazlaşması 

B) 

calaq üsulundan istifadə               C) kütləvi seçmə 



D) 

növlərarası hibridləşmə                E) fərdi seçmə 



D

oğru 

Yanlış  İmtina 

29.94 

34.12 

35.94 

A    73 

C    72 

Doğru cavab: 

3,1,2,5,4

  

 

  

MÜRƏKKƏBLİK DƏRƏCƏSİ: 



Orta 

B

ÖLMƏ: 

Qan, qan dövranı, tənəffüs 

QABİLİYYƏT GÖSTƏRİCİSİ:

Təklif olunan fəaliyyət 

73. 

İnsanda bazu venasından çıxmış qanın hərəkət 

ardıcıllığını tapın. 

1. sağ qulaqcıq 

 

2. sağ mədəcik 



3. yuxarı boş vena   

4. ağciyər kapilyarları 

5. ağciyər arteriyaları 


    

Açıq tipli, seçim xarakterli  test tapşırığıdır. Tapşırıq “Qan, qan 

dövranı,  tənəffüs”  mövzusuna  aid  olub,  9-cu  sinfin  tədris 

materialına  əsasən  tərtib  edilmişdir.  Test  tapşırığına 

abituriyentlərin 29,94%-i doğru cavab vermiş, 35,94%-i isə cavab 

verməkdən  imtina  etmişdir.  Tapşırıqda  bazu  venasından  çıxan 

qanın  hərəkətinin  ardıcıllığını  müəyyən  etmək  tələb  olunur. 

İnsanın  böyük  qan  dövranında  başdan  və  qollardan  gələn  bütün 

venalar 

yuxarı  boş  venaya  açılır.  Qan  yuxarı  boş  vena  ilə  sağ 

qulaqcığa,  sonra  isə  sağ  mədəciyə  daxil  olur.  Mədəciklərin 

yığılması  zamanı  sağ  mədəcikdən  çıxan  qan  ağciyər  arteriyaları 

ilə keçərək  şaxələnir və ağciyər kapilyarlarına qədər ötürülür. 

 

 



                                                        

Doğru cavab: 3, 1, 2, 5, 4 

Diskriminasiya əmsalı T: 0.835 (mükəmməl) 

A-73 

D

oğru 

Yanlış  İmtina 

34.80 

32.65 

32.55 

B   74 

D   74 

Doğru cavab: 

5,1,3,2,4

 

 

  

MÜRƏKKƏBLİK DƏRƏCƏSİ: 



Orta 

B

ÖLMƏ: 

Qan, qan dövranı, tənəffüs 

QABİLİYYƏT GÖSTƏRİCİSİ: 

Təklif olunan fəaliyyət 

 

74. 

İnsanda bud venasından çıxmış qanın hərəkət ardıcıllığını 

tapın. 


1. sağ qulaqcıq 

 

2. ağciyər arteriyaları 



3. sağ mədəcik 

 

4. ağciyər kapilyarları 



5. aşağı boş vena 

 A 

 75 

 C 

 75 

Doğru cavab:

1-b; 2-e; 3-a,c 

  

      



  

D

oğru 

Yanlış 

İmtina 

24.89 

49.68 

25.43 

MÜRƏKKƏBLİK DƏRƏCƏSİ: 

Çətin 

B

ÖLMƏ: 

Sitologiya 

 

QABİLİYYƏT GÖSTƏRİCİSİ:



Ümumiləşdirmə 

 

75. 

Uyğunluğu müəyyən edin. 

   

1. Müxtəlif ölçüyə malik iki 



hissəcikdən ibarətdir    

2. Birmembranlı quruluşa malikdir     

3. İkiyə bölünmə yolu ilə çoxala bilir   

  

a. mitoxondri   



b. ribosom 

c. xloroplast   

d. hüceyrə mərkəzi  

e. Holci kompleksi  



Açıq tipli, uyğunluğu müəyyən etmək xarakterli test tapşırığıdır.  Tapşırıq “Sitologiya” 

mövzusuna aiddir. Test tapşırığına abituriyentlərin 24,89%-i doğru cavab vermiş, 

25,43%-

i isə cavab verməkdən imtina etmişdir. Tapşırığı yerinə yetirmək üçün hüceyrə 



orqanoidləri, onların quruluşu haqqında biliklərə malik olmaq lazımdır. 10-cu sinfin 

“Ümumi biologiya” dərsliyindəki mövzularda hüceyrə orqanoidləri haqqında məlumat 

və illyustrasiyalar əyani şəkildə göstərilmişdir. Test tapşırığında verilmiş üç 

xüsusiyyətin təklif olunan orqanoidlərdən hansılarına uyğun olduğu müəyyən edilməli 

idi: 

 

1.Müxtəlif ölçüyə malik iki hissəcikdən ibarətdir. - Bu mülahizəyə ribosomlar aiddir. 



Ribosomlar zülal və r-RNT-dən təşkil olunmuş iki müxtəlif ölçülü hissədən ibarət 

dəyirmi cisimciklərdir. 

 

2.Birmembranlı quruluşa malikdir. – Holci kompleksi birmembranlı quruluşlu, qeyri-



sabit formaya malik hüceyrə orqanoididir. 

 

3.İkiyə bölünmə yolu ilə çoxala bilir. – Eukariot hüceyrələrdə rast gələn mitoxondri və 



xloroplastlar ikimembranlı quruluşa malikdir. Hər iki orqanoid DNT-yə malik olduğuna 

görə, ikiyə bölünmə yolu ilə çoxala bilir. 

 

 

                                                          



Doğru cavab: 1 – b; 2 – e; 3 – a,c. 

Diskriminasiya əmsalı T: 0.663 (mükəmməl) 

A-75 

D

oğru 

Yanlış 

İmtina 

30.18 

42.64 

27.18 

 B 

 75 

 D   75 

Doğru cavab:

1-a,e; 2-d; 3-c 

  

      



  

MÜRƏKKƏBLİK DƏRƏCƏSİ: 

Çətin 

B

ÖLMƏ: 

Sitologiya 

QABİLİYYƏT GÖSTƏRİCİSİ: 

Ümumiləşdirmə 

75. 

Uyğunluğu müəyyən edin.   

1. Birmembranlı quruluşa malikdir     

2. Eyni ölçüyə malik iki hissəcikdən 

ibarətdir    

3. Qeyri-

üzvi maddələrdən 

 

üzvi maddələr sintez edir    



  

a. hamar endoplazmatik şəbəkə   

b. ribosom 

c. xloroplast   

d. hüceyrə mərkəzi  

e. Holci kompleksi  



Yüklə 99,78 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin