4 L a b o r a t o r I ya I sh I (2 soat) Reaktiv quvvatni kompensatsiyalashni tadqiq qilish

---

4 - L A B O R A T O R I YA I SH I (2 soat) 
 
Reaktiv quvvatni kompensatsiyalashni tadqiq qilish 
I. I SH N I N G MAQSADI
Ish xisob - kitob xarakterda bo„lib, unda asinxron dvigatel uchun
cos

= f ( I ) bog„lanishi xisobi va bu bog„lanishni dvigatel iste‟mol qiladigan 
reaktiv quvvatni kompensatsiya qilgandan oldin va keyin eksperimental ravishda 
aniqlab chiqiladi. 
II. N A Z A R I Y Q I S M 
Elektr energiyasini iste‟molchilarining eng muxim xarakteristikalaridan biri 
quvvat koeffitsienti 
bo„lib, 
u 
iste‟molchilarning rekativ quvvatni 
sarflashini xarakterlab beradi. Reaktiv quvvat elektr energiyasi iste‟molchilarida 
magnit maydoni xosil qilish uchun sarf bo„ladi. Uning asosiy iste‟molchilari 
asinxron dvigatellar (AD), transformatorlar, reaktorlar, induksion o„choqlar 
(pechlar) bo„lib, ularda tok kuchlanishdan faza bo„yicha orqada qoladi. Tok faza 
bo„yicha oldinda bo„ladigan qurilmalar reaktiv quvvat manbalari buladi. cos

ni 
oshirish muxim xalq xo„jalik axamiyatiga ega bo„lib, u elektr energiyasining 
tarmoqlardagi 
yo„qotishni 
kamaytirish 
xisobiga 
elektrostansiyalardagi 
generatorning quvvatini bo„shatish, yonilgi sarfini iktisod qilish, elektr uzatish 
liniyalari (LEP) o„tkazish qobiliyatini oshirishga imkon beradi. 
Asinxron dvigatellar reaktiv quvvatning keng tarqalgan iste‟molchilardan 
bo„lib ular reaktiv quvvatning 60 % qismini ishlatadi. 
AD nominal ishlash rejimidagi iste‟mol qilayotgan reaktiv quvvatini 
pasportidagi berilgan ma‟lumotlar asosida aniqlash mumkin: 
Q
P tg
AD
н
н




( 1 ) 
Bu erda R