8- sinflar uchun «O`zbekiston davlati va huquqi asoslari» 9- sinflar uchun “konstitutsiyaviy huquq asoslari o`quv dasturlari



Yüklə 246,41 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix28.07.2020
ölçüsü246,41 Kb.
#32328
8- sinflar uchun ozbekiston davlati va huquqi asoslari 9- sinflar uchun konstitutsiyaviy huquq asoslari oquv dasturlari


 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



8- SINFLAR UCHUN «O`ZBEKISTON DAVLATI VA 

HUQUQI ASOSLARI» 

9- sinflar uchun “KONSTITUTSIYAVIY  HUQUQ  

ASOSLARI  O`QUV  DASTURLARI 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



 

 

 

 

 

Toshkent - 2014 



Umumiy o



rta ta’lim o`quv  dasturi 



 

UQTIRISH XATI 

       


Mamlakatimizda  demokratik  huquqiy  davlat  hamda  fuqarolik  jamiyatini 

qurish  va  shakllantirish  ko`p  jihatdan  huquqiy  ta'limning  muvaffaqiyat  bilan 

amalga oshirilishiga bog`liq. 

Prezidentimizning  1997  yil  25  iyundagi  "Huquqiy  tarbiyani  yaxshilash, 

aholining  huquqiy  madaniyati  darajasini  yuksaltirish,  huquqshunos  kadrlarni 

tayyorlash  tizimini    takomillashtirish,  jamoatchilik  fikrini  o`rganish  ishini 

yaxshilash  haqida"gi  Farmoni  aholining  huquqiy  bilimi  va  ongini  yuksaltirishdek 

ulug`vor  maqsadlarni  ro`yobga  chiqarishni  ko`zlaydi.  Ana  shu  maqsadlar  ro’yobi 

sifatida  1997  yil  29  avgustda  O`zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisining  IX 

sessiyasida  qabul  qilingan  "Jamiyatda  huquqiy  madaniyatni  yuksaltirish  milliy 

dasturi"da  belgilangan  huquqiy  ta'lim  maqsadlarini  ko`zlagan  holda  "Ta`lim 

to`g`risida"gi  Qonun  va  "Kadrlar  tayyorlash  milliy  dasturi"  talablaridan  kelib 

chiqib,  "Umumiy  o`rta  ta'lim  muassasalari  uchun  huquqiy  ta'lim  standarti"  va 

o’quv dasturlari  ishlab chiqildi. 

Ushbu    dastur  fan  yuzasidan  o‘quvchi  egallashi  lozim  bo‘lgan  bilim, 

ko‘nikma va malakalarning belgilangan ma’lum me’yori, ilmiy asoslangan bilimlar 

hajmi bo’lib, 8-9-sinflarda o‘rganiladigan «O’zbekiston Davlati va huquq asoslari» 

fanida uzluksizlik va izchillikni ta’minlashdir. 

Shuningdek,  o‘quvchilarning  olgan  nazariy  bilim  va  tushunchalarini  sinab 

ko‘rish, jamoatchilik o‘rtasida ana shu bilimlarni qo‘llay olish ko‘nikmalarini hosil 

qilishga  e’tiborni  qaratish  maqsadida    ba’zi  darslarni  amaliy  mashg‘ulot  tarzida 

ham tashkil etish mumkin. 

Bunday  tajriba  fan  oldiga  qo‘yilgan  maqsad,  vazifalarni  izchil  amalga 

oshirishda ijobiy samara beradi.   

«Davlat va huquq asoslari» fani 8-9 sinflarda haftasiga 1 soat (har bir sinfda 

34 soat) dan jami 68 soat o’qitiladi.  

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

Umumiy o’rta ta’lim  

 

VIII sinf  UCHUN «O`ZBEKISTON DAVLATI VA HUQUQI 

ASOSLARI» 

o`quv  dasturi 

                                                  (34 SOAT) 

     1-dars: Kirish. Mustaqillik-bu huquqdir 

O`zbekiston  Respublikasi  mustaqilligi.  Mustaqillikning  huquqiy  asoslari. 

Davlat va huquq asoslari ijtimoiy fan sifatida. Fanning o`ziga xos xususiyatlari, 

boshqa fanlar bilan o`zaro munosabati.  



 

I bob. Jamiyat va davlat 

 

2- dars: Jamiyat 

Jamiyat haqida tushuncha. Jamiyatining asosiy tarkibiy qismlari va tuzilishi. 

Inson va jamiyat.  

 

3- dars: Davlat   

Davlat tushunchasii. Davlat belgilari. 

 

4- dars: Davlat funktsiyalari    



Davlat funktsiyasi tushunchasi. Davlatning  ichki va tashqi funksiyalari. 

 

5- dars: Davlatning boshqaruv shakli 

Davlat  boshqaruvi.  Monarxiya  va  respublika  boshqaruvidagi  davlatlar, 

ularning belgilari. 

 

6- dars: Davlatning  tuzilish shakli  

Davlat  tuzilishi  tushunchasi.  Unitar,  konfederativ,  federativ  davlatlar  va 

ularning belgilari.   



 

7- dars: Siyosiy tartiboti ( rejim).Davlat organlari. Davlat  mexanizmi   

Siyosiy  tartibot(rejim). Davlat organlari.Davlat  mexanizimlari.   

 

   FUQAQROLIK  JAMIYATI  VA  HUQUQIY  DAVLAT 



 

8-dars:  



Nazorat  ishi. 

II bob. Fuqarolik  jamiyati va Huquqiy davlat.  

 

9- dars: Huquqiy davlat.  

Huquqiy davlat tushunchasi. Huquqiy davlat belgilari. 

 

10- dars: Fuqarolik jamiyati.  



Fuqarolik  jamiyati  tushunchasi.  Fuqarolik  jamiyatining  belgilari.  Fuqarolik 

jamiyatida davlatning roli. 



 

11- dars: O`zbekiston Respublikasida fuqarolik jamiyati asoslari. 

O`zbekistonda  fuqarolik  jamiyati  qurish  asoslari.  O`zbekistonda  fuqarolik 

jamiyati belgilarining shakllanishi. 

12-dars:O’zbekiston 

Respublikasida 

huquqiy 

islohotlar.Shaxsning  

huquqiy  madaniyati. 

Davlat    hokimiyati    va  bshqaruvini  demokratlashtirish.Sud  –huquq  tizimini 

isloh etish. Axborot  sohasini isloh qilish, axborot va so’z  erkinligini ta’minlash. 

O’zbekistonda  saylov    huquqi  erkinligini    ta’minlash    va    saylov  

qonunchiligini    rivojlantirish.  Fuqarolik  jamiyati  institutlarini    shakllantirish  va 

rivojlantirish.  Demokratik    bozor  islohotlarini  va  iqtisodiyotni  liberallashtirishni  

yanada  chuqurlashtirish. 

 

O’zbekiston  Respublikasida  Davlat  Boshqaruvi  va  Huquq 



 

13- dars. O’zbekiston  Respublikasida  davlat  boshqaruvi. 

O’zbekiston  Respublikasi  davlat   hokimiyatining   tizimi –  hokimiyatining  

qonun  chiqaruvchi,  ijro  etuvchi  va  sud  hokimiyatiga  bo’linishi  prinsipiga 

asoslanishi. O’zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasi  va amaldagi qonunlar. 

14-dars.  Davlat    boshlig’i.Prezident    institutining  joriy  etilishi.  Prezident– 

davlat boshlig’i. Prezident vakolatlari. 

 15-dars.  O’zbekiston  Respublikasida qonun  chiqaruvchi  organ. 

O`zbekiston Respublikasi

 qonun chiqaruvchi organlari tizizmi

.  


Qonunchilik palatasi va Senatning vazifalari.  

16-dars.  O’zbekiston  Respublikasining  ijro etuvchi  hokimiyat  organlari. 

 

17-dars. Nazorat  ishi. 



18-dars. O’zbekiston  Respublikasi  sud  tizimi. 

Sud hokimiyati tizimi tusushunchasi. Sud hokimiyati tizimi. 



 

AXLOQ  VA  HUQUQ 

19-dars. Huquq. 

Huquqning paydo bo’llishi. Huquq funktsiyalari.  

20-dars. Huquq normalar.  

Huquqiy norma tusushunchasi. Huquqiy normalar.  

21-dars. Huquq    tarmoqlari ( sohalari). 

Huquq sohasi tushunchasi.  Huquq sohasi tizimi. 

22-dars. Huquqiy munosabatlar va ularning tuzilishi.  

Huquqiy munosabat tushunchasi. Huquqiy munosabatlarning sub`yektlari va 

ob`yektlari. Huquqiy munosabatlarning mazmuni. 

23-dars. O`zbekiston Respublikasining  qonun  manbalari.  

O`zbekiston  mustaqilligining  huquqiy  asoslari.  Mustaqil  O`zbekiston 

Respublikasi  Konstitutsiyasining  tuzilishi.  O`zbekiston  Respublikasi  qonunlari: 


Asosiy  qonun,  konstituutsiyaviy  qonun,  Xalqaro  huquqning  umum  e'tirof  etgan 

prinsiplari va normalari. Qonunlar. Qonun osti hujjatlari. Xalqaro shartnomalar. 



 

Huquqbuzarlik va huquqiy javobgarlik 

24-dars. Huquqbuzarlik. 

Huquqbuzarlik  tushunchasi.  Huquqbuzarlikning  asosiy  belgilari.  Ijtimoiy 

xavflilik.  Huquqqa  zidlik.  Ayblilik,  jazolanish,  ayb,  hulq-atvor  qoidalari.  

Huquqbuzarlik turlari. 

25-dars. Huquqiy javobgarlik.   

Huquqiy javobgarlik tushunchasi. Huquqiy javobgarlik turlari.  

26-dars.  Huquqni  muhofaza  qiluvchi  davlat  organlari.  Prokuratura  va 



tergov idoralari. 

Huquqni  muhofaza  qiluvchi  organlar  haqida  tushuncha.  Sud.  Militsiya. 

Prokuratura. Advokatura. 

27-dars. Nazorat  ishi. 



28-dars.  Ichki  ishlar  va  Adliya  vazirligi.  Notarial  idoralar    va 

advokatura

Ichki  ishlar  organlarining  asosiy  vazifalari.  Adliya  organlari  tizimi.Notarial  

ishlar. Advokatlik faliyatining huquqiy  asoslari haqida. 

29- dars.Qonuniylik  va huquqiy tartibot. 

Qonuniylikning  yagonaligi.  Qonuniylikning    ustuvorligi  va  hamma  uchun 

majburiyligi.  Qonuniylik  va  uning  maqsadga  muvofiqligi.  Qonunchilikning  

huquqiy    madaniyat    bilan  chambarchas  bog’langanligi.  Qonuniylikni  amalga 

oshirishda  xalqning  ishtiroki.  Qonuniylikning    jamoatchilik  bilan    chambarchas 

bog’liqligi. Huquqiy tartibot. 



 

Voyaga yetmaganlar  huquqlari, burchlari. 

 

30-dars. Fuqarolik qonunchiligida voyaga yetmaganlarning  huqulari. 

Qonun ustuvorligi tushunchasi. Huquqiy savodxonlik, huquqiy tartibot.   

31-dars.Jinoyat    qonunchiligida    voyaga    yetmaganlarning    huquq    va 

majburiyatlari. 

Huquqbuzarliklarning    xususiyati  va  belgilari.Yoyaga  yetmaganlarning 

qo’shimcha  jazolari.Axloq  tuzatish  ishlari    jazosi.  Qamoq.Ozodlikdan  mahrum  

qilish.    

32-dars.  Oila    qonunchiligida  voyaga    yetmaganlarning    huquq    va  

majburiyatlari. 

Ota-onaning  farzand  oldidagi  burchi.  Oilada  voyaga  yetmaganlarning 

mulkiy huquqlari. 

33-dars. Mehnat  qonunchiligida voyaga yetmaganlarning  huquqlari. 

Mehnatga  oid  huquqiy  munosabatlarda  voyaga  yetmaganlarning  huquqlari. 

Voyaga  yetmaganlarning  mehnatiga  haq  to’lash,  ularning  ish  vaqti  va  dam  olish 

vaqti. 


 

34-dars.Nazorat  ishi. 

 


          

Umumiy o’rta ta’lim IX sinf 

"Konstitutsiyaviy huquq asoslari» fani 

o`quv dasturi 

(34 SOAT) 

 

I bo`lim. Konstitutsiya-davlatning asosiy qonuni 

 

1-mavzu: Konstitutsiyaviy huquq  

 

“Konstitutsiyaviy  huquq”  tushunchasi.  Huquqning  boshqa  tarmoqlari  bilan 

o’zaro bog’liqligi.  Konstitutsiyaviy huquq asosi. 

 

2-mavzu:  O’zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasi  yaratilishining 

asosiy omillari  

Yangi  konstitutsiya  qabul  qilish  zarurati.  O’zbekiston  Respublikasi 

Konstitutsiyasining qabul qilinishi. Konstitutsiyaning belgilari.  

 

3-mavzu:  O’zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasining  moddalari  va 

xususiyatlari  

       O’zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasining  tuzilishi.  Muqaddima.  

Konstitutsiyada  e’lon  qilingan  umuminsoniy  qadriyatlar:  inson  huquq  va 

erkinlilarining  ustuvorligi,  demokratiya  ideallari,  fuqarolar  tinchligi  va  milliy 

totuvlikka intilish, mustaqillik g’oyasi.   

 

4-mavzu: 

O’zbekiston 

Respublikasi 

Konstitutsiyasining 

asosiy 

prinsiplari   

Davlat  suvereniteti.    O`zbekiston  Respublikasi  –  mustaqil    suveren  davlat. 

Demokratiya – xalq hokimiyatchiligi. Konstitutsiyaviy tuzum prinsiplari. 

 

5-mavzu: O’zbekiston Respublikasining tashqi siyosati  

Davlatning  tashqi  sioysiy  faoliyati.  O’zbekiston  tashqi  sioysatining  asosiy 

prinsiplari.  

 

Inson va fuqarolarning asosiy huquqlari, erkinliklari va 



burchlari 

6- mavzu: Inson va fuqarolarning  huquqlari, erkinliklari va burchlari.   

Inson  va  davlatning  o’zaro  bog’liqligi.    Inson  huquqlariga  doir  xalqaro  va 

milliy  hujjatlar.  Inson  va  fuqarolarning asosiy  huquqlari, erkinliklari  va burchlari, 

shaxsiy, siyosy, iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar. 



7-mavzu: O’zbekiston Respublikasi fuqaroligi.  

 Fuqarolik.  Fuqarolikka  qabul  qilish  asoslari  va  uni  to’xtatish  shartlari. 

Fuqaro va davlat. O’zbekiston  fuqarosining huquqiy maqomi. 

8-mavzu: Nazorat  ishi. 

9-mavzu: Inson va fuqarolarning shaxsiy huquq va erkinliklari.   


 Yashash  huquqi.  Erkinlik  va  shaxsiy  daxlsizlik  huquqi.  Qadr-qimmat  va 

shaxsiy  hayotga  tajovuzdan  himoyalanish  huquqi.  Yashash  joyini  erkin  tanlash 

huquqi. Turar joy dahlsizligi. Vijdon erkinligi. 

10 -mavzu: Siyosiy huquqlar.  

Siyosiy  huquq  tushunchasi.  O`zbekiston  fuqarolarining  saylov  huquqi, 

siyosiy partiyalar, kasaba uyushmalari va jamoat birlashmalariga uyushish huquqi. 

Yig`ilishlar va namoyishlar o`tkazish erkinligi. 



11-mavzu: Ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy huquqlari.  

Ijtimoiy va iqtisodiy huquqlar tushunchasi. Mulkdor bo`lish huquqi. Mehnat 

qilish  va  erkin  kasb  tanlash  huquqi.  Voyaga  yeytmaganlarning  mehnatini 

muhofaza qilish. Ijtimoiy ta'minot olish huquqi. Ilmiy va texnikaviy ijod erkinligi, 

madaniyat yutuqlaridan foydalanish huquqi. 

12-mavzu:  Inson huquq va erkinliklarining kafolatlari.  

Inson  huquqlari  va erkinliklarining kafolatlari tushunchasi. Konstitutsiya  va 

qonunlarda inson huquq va erkinliklari kafolatlarining ta'minlanishi. 

13-  mavzu:  O’zbekiston  Respublikasi  fuqarolarining  konstitutsiyaviy 

burchlari. (1 soat) 

 Konstitutsiyaviy  burch  va  majburiyat  tushunchasi.  Huquq  va  burchlar 

birligi. Mudofaa va xavfsizlik. 

14-dars: Nazorat  ishi. 

 

         III bo`lim. Jamiyat va shaxs ( 9 soat) 

 

15-mavzu:  Jamoat  birlashmalari  va  ommaviy  axborot  vositalari 

faoliyati.  

Jamoat 


birlashmalari 

tushunchasi. 

Jamoat 

birlashmalari 



faoliyati. 

O`zbekiston Respublikasining Ommaviy axborot vositalari to’g’risida”gi Qonuni. 



        16-mavzuSiyosiy partiyalar. 

Demokratik  huquqiy  davlatda  siyosiy  partiyalar  faoliyati  ahamiyati. 

O`zbekiston  Respublikasida  ko`p  partiyali  tizimning  shakllanishi.  Mamlakatda 

demokratiyani  mustahkamlashda  siyosiy  partiyalarning  roli.  Yakka  partiyali  va 

ko`p partiyali tizimlar afzalligi va kamchiliklari.  

       17-mavzu Oila va jamiyatning  buguni  va  kelajagi  negizidir. 

Oila  davlat  himoyasida.  Jamiyatning  oila  oldidagi  va  oilaning  jamiyat 

oldidagi  asosiy  huquq  va  burchlari.  Ota-onalar  va  farzandlarning  huquq  va 

burchlari. 



      18-mavzu:  O’zbekiston  Respublikasining  ma'muriy-hududiy  tuzilish 

tushunchasi.  

O`zbekiston  Respublikasining  ma'muriy-hududiy  va  davlat  tuzilishi 

shakllari.  Viloyatlar,  shaharlar,  tumanlar,  qishloqlar,  ovullar,  ularning  hududiy 

tuzilishi va o`ziga xos xususiyatlari. 



19-mavzu:  O`zbekiston  Respublikasi  Davlat  hokimiyatining  tashkil 

etilishi. 

O`zbekiston  Respublikasida  davlat  hokimiyati  tizimi  va  O`zbekistonda 

davlat  hokimiyati  organlarining  vakolatlari.  Oliy  Majlisning  ikki  palataga 


bo`linishi  va    ularning  tuzilishi,  Senat  va  senatorlarning  faoliyati  va  ularning 

vakolatlari. 



20-mavzu:Oliy Majlis va uning vakolatlari. 

Oliy  majlis  va  uning  tarkibini  tuzish  tartibi.  Oliy  Majlis  Qonunchilik 

palatasining  mutlaq    vakolatlari.Qonunchilik  tashabbusi  huquqi.Qonunchilik 

jarayoni  bosqichlari. 



21-mavzu: O`zbekiston Respublikasi Prezidenti. 

O`zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  va  uning  vakolatlari.  O`zbekiston 

Respublikasi  Prezidentini  saylash  tartibi,  Prezident  vakolat  muddatining 

uzaytirilishi. 



22-dars: Nazorat ishi. 

23-mavzu:  O`zbekiston  Respublikasining  ijro  etuvchi  hokimiyat 

organlari.            

Vazirlar  Mahkamasi  –  mamlakat  hukumati.  Xalq  deputatlari  Kengashlari.  

Hokimlar va ularning vakolatlari . Fuqarolarning o’zini o’zi boshqarish organlari. 

24-mavzu: Mahalliy davlat hkimiyati  organlari. 

Xalq deputatlari. Viloyatlar, tumanlar va shaharlar  hokimlari  faoliyati. 



25-mavzu: O`zbekiston Respublikasining sud tizimi. 

O`zbekiston  Respublikasining  sud  tizimini  tashkil  topishi  va  faoliyatining 

printsiplari. 

26-  mavzu:  O`zbekiston  Respublikasi  sud  organlari  faliyatini    tashkil  

etish. 

Odil    sudlovni  amalga  oshirishdagi  asosiy  talablar.Sudlarning    huquq  va 

majburiyatlari.Konstitutsiyaviy  sudning  vakolatlari.O’zbekiston  Respublikasining 

qonuni normativ – huquqiy hujjatlari  to’g’risida. 



IV  bo`lim.  Konstitutsiya-mamlakatda  demokratiyani  rivojlanitirish 

kafolatidir. 

27- mavzu: O`zbekiston Respublikasida saylov tizimi. 

O`zbekiston  Respublikasida  saylov  tizimi.  Saylovlarning  davlatda 

demokratik  munosabatlarni  rivojlantirishdagi  ahamiyati.  Saylovning  demokratik 

printsiplari. Referendum va uni o`tkazish tartibi. 



28-mavzu:  Amaliy  dars.  O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  majlis 

deputatlari  va senatorlari saylovi. 

Oliy  majlisga  deputatlar  saylovini  o’tkazish  tartibi.  Maktab  Kamolot 

sardorlarini  saylash.  Saylovoldi  kompaniyasiga 

tayyorgarlik. 

Saylovoldi 

kompaniyasi. Saylov. 



         29-mavzuO`zbekiston Respublikasining Prokuratura organlari. 

         Prokuror – qonun  himoyachisi. Prokuratura organlarining tuzilishi.  Prokuror 

nazoratiga oid hujjat turlari. 

30- mavzu: O`zbekiston Respublikasida moliya va kredit.  

Huquq  va  iqtisodiyotning  o`zaro  bog`liqligi.  O`zbekiston  respublikasining  

moliya va pul-kredit tizimi. Soliqlar. Davlat byudjeti. 

 

31-mavzu: Konstitutsiyaga o`zgartirishlar kiritish.  

Konstitutsiyaga  o`zgartirish  kiritish  shartlari,  tartibi.  Konstitutsiya 

komissiyasi, “qat’iy” konstiustiya, “moslashuvchan” Konstitutsiya. 



32-mavzu:O’rganilgan 

mavzularni 

takrorlash: 

“Konstitutsiya-

mamlakatda demokratiyani rivojlanitirishning huquqiy kafolatidir”. 

33- dars.Nazorat ishi.  

34-dars. Yakuniy takrorlash. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



 

 

Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun o’quv dasturi 



 

DAVLAT VA HUQUQ ASOSLARI 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



1.  So’z boshi 

 

O’zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligining e’lon qilinishi bugungi yosh 

avlodlarimizga  nasib  etdi.  Respublikamiz  insonparvar  demokratik  huquqiy  davlat 

qurmoqda.  Bunday  davlatni  barpo  etish  esa  jamiyatdagi  rivojlangan  huquqiy 

tizimning,  xalqning,  ayniqsa  yoshlarning  yuksak  darajadagi  huquqiy  bilimi,  ongi, 

madaniyatini taqozo etadi. «Eng muhimi, barcha huquqiy davlatlar qatorida qonun 

asosida yashashni o’rganishimiz zarur» 


Keyingi  yillarda  Respublikamizda  mustaqillikni  mustahkamlash  jarayonida 

juda ko’p ishlar olib borilmoqda. Eng asosiy o’rin ilmga qaratilgan. Bu esa yangi-

yangi  dasturlar,  darsliklar,  o’quv  qo’llanmalar,  ko’rgazmali  qurollar  yaratishni 

talab etmoqda. 

Bunga O’zbekiston Respublikasining «Ta’lim to’g’risida»gi qonuni, «Kadrlar 

tayyorlash  Milliy  dasturi»,  Vazirlar  Mahkamasining  1998  yil  13  mayda  qabul 

qilgan  O’zbekiston  Respub-likasida  umumiy  o’rta  ta’lim  to’g’risidagi  Nizomi, 

«O’zbekiston  Respublikasida  o’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limini  tashkil  etish 

chora-tadbirlari  to’g’risida»gi  qarori,  O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisining 

1997 yil 29 avgustdagi qarori bilan tasdiqlangan «Jamiyatda huquqiy madaniyatni 

yuksaltirish  milliy  dasturi»  va  boshqa  bir  qancha  huquqiy  hujjatlar  misol  bo’la 

oladi. 


Mamlakatimizning  rivojlanishi,  dunyo  miqyosida  davlatlararo  hurmat 

e’tiborga  sazovor  bo’lishi,  kelajak  avlodni  yanada  o’qimishli,  har  tomonlama 

bilimdon qilib tarbiyalashni talab qiladi. 

Yuz berayotgan o’zgarishlar yoshlarning huquqiy davlat tizimi va mohiyatini 

chuqurroq  anglashini,  qonun  asoslarini  o’rganishini,  qonunlarga  hurmat  bilan 

munosabatda  bo’lishini,  qonun  talablarini  so’zsiz  bajarishini  hamda  o’z  huquq  va 

burchlarini bilishlarini talab etadi. 

Yuksak  huquqiy  madaniyatni  shakllantirishda  Respublikamiz  maktablari, 

o’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  muassasalari  va  oliy  o’quv  yurtlarida 

o’qitilayotgan  «Davlat va huquq asoslari» fanining o’rni va ahamiyati cheksizdir. 



 

 «Davlat va huquq asoslari» fani bo’yicha o’quv dasturi 

 

1-mavzu: Jamiyat, davlat  va huquq 

Davlat  va  huquqning  kelib  chiqishiga  doir  nazariyalar.  Davlatning  ijtimoiy, 

sinfiy  va  siyosiy-huquqiy  mohiyati.  Davlatlar  tasnifi.  Ijtimoiy  normalar  tizimida 

huquqning  o’rni.  Huquq  normalarining  tuzilishi  va  turlari.  Huquq  manbalari  va 

ularning turlari.  

 

2-mavzu: Konstitutsiyaviy huquq asoslari 

Konstitutsiya  va  uning  tarixiy  rivojlanishi;  konstitutsiyaning  asosiy 

funksiyalari,  ustunligi  va  barqarorligi,  Konstitutsiyaviy  nazorat,  Mustaqil 

O’zbekiston  Konstitutsiyasining  o’ziga  xos  xususiyatlari,  tavsifi,  O’zbekiston 

Respublikasining konstitutsiyaviy belgilari.  

 

 

 

 

3-mavzu:  Ma’muriy huquq asoslari 

 

Ma’muriy  huquq  manbalari.  Ma’muriy-huquqiy  munosabatlar  tushunchasi, 

ularning  turlari.  Ma’muriy-huquqiy  munosabat  ishtirokchilari.  Ma’muriy-

huquqbuzarlik  tushunchasi.  Voyaga  yetmaganlarning  ma’muriy  huquqbuzarligi. 



Ma’muriy 

javobgarlik 

tushunchasi. 

Voyaga 


yetmaganlarning 

ma’muriy 

javobgarligi. Ma’muriy jazo. 

 

4-mavzu: Fuqarolik huquqi asoslari. 

Fuqarolik  huquqi  tushunchasi.  Fuqarolik  huquqi  munosabatlari.  Ularning 

subyekt  va  obyektlari.  O’n  to’rt  yoshdan  o’n  sakkiz  yoshgacha  bo’lgan  voyaga 

yetmaganlarning  muomala  layoqati.  Yuridik  shaxslar.  Bitimlar  va  shartnomalar  

tushunchasi, shakllari.  

 

5-mavzu: Mulk huquqi asoslari. 

Mulk  huquqi  tushunchasi.  Mulk  shakllari.  Mulk  huquqi  subyektlari. 

Intellektual mulk tushunchasi.  

Mualliflik  huquqi.  Majburiyatlar  to’g’risida  umumiy  tushuncha.  Shartnoma 

tushunchasi. Vorislik huquqi.  

 

6-mavzu: Mehnat huquqi asoslari. 

Mehnat  huquqi  tushunchasi,  manbalari,  tizimi.  Mehnat  huquqi  subyektlari. 

Ish  beruvchi  va  xodim  tushunchasi.  Mehnat  jamoasi.  Ish  beruvchi  va  xodimning 

asosiy huquqlari. Mehnat shartnomasi tushunchasi. Ishga qabul qilish tartibi. 

 

7-mavzu: Mehnatga oid huquqiy munosabatlar. 

Mehnat  munosabatlari  tushunchasi.  Ish  vaqti.  Dam  olish  vaqti.  Mehnatga 

haq  to’lash.  Mehnat  intizomi.  Mehnatni  muhofaza  qilish.  Ayollarga  va  yoshlarga 

beriladigan qo’shimcha kafolatlar. Mehnat nizolari. Davlat ijtimoiy sug’urtasi. 



       

 8-mavzu: Oila huquqining asoslari.  

Oilaning  jamiyat  hayotidagi  o’rni.  Oila  huquqining  manbalari.  Nikoh. 

Nikohning tugatilishi, er va  xotinning  mulkiy  huquq  va  majburiyatlari. Ota-onalar 

hamda  bolalarning  huquq  va  majburiyatlari.  Voyaga  yetmaganlarga  nisbatan 

vasiylik va homiylik. 

 

9-mavzu: Jinoyat huquqi asoslari 

Jinoyat  huquqi  tushunchasi.  Jinoyat  huquqi  manbalari.  Jinoyat  tushunchasi. 

Jinoyat  belgilari,  ayb  va  uning  shakllari,  jinoyatni  tasniflash,  jinoyat  huquqining 

manbalari. Jinoiy jazo va ularning turlari.  

 

10-mavzu:  Voyaga  yetmaganlarni  jinoiy  javobgarlikka  tortish  asoslari. 

Voyaga  yetmaganlar  jinoyati  turlari.  Voyaga  yetmaganlarni  jinoiy  javobgarlikka 

tortish  asoslari.  Voyaga  yetmaganlarni  so’roq  qilish.  Ushlab  turish  qoidalari. 

Voyaga  yetmaganlarga  ayb  e’lon  qilishning  tartibi.  Voyaga  yetmaganlar  uchun 

qo’llaniladigan jazolar.  

 

11-mavzu: Ekologiya huquqi asoslari 


Ekologiya  huquqi  tushunchasi.  Ekologiya  huquqi  manbalari  tizimi.  Atrof-

tabiiy 


muhitni 

muhofaza 

qilishning 

iqtisodiy 

mexanizmlari. 

Ekologik 

huquqbuzarliklar va javobgarlik. 

 

12-mavzu: Xalqaro huquq 

Xalqaro huquqning paydo bo’lishi.  “Xalqaro huquq” tushunchasi.  Xalqaro 

huquq  obyektlari.  Xalqaro  huquq  funksiyalari.  Xalqaro  huquq  va  milliy  huquq. 

Jahon huquqiy oilasi.   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 «Huquqshunoslik»  fani  bo’yicha  referat  mavzularining  namunaviy 

ro’yhati 

 

Т/р 

Boblar bo’yicha mavzularning nomi 

I bob. Jamiyat, davlat va huquq nazariyasi 

1.1. 


Furqat ijodida ijtimoiy-siyosiy qarashlar.  

1.2. 


Muqimiyning davlatni boshqarish to’g’risidagi tushunchasi.  

1.3. 


Hokimiyat (hukumat), davlat va huquq.  

1.4. 

Davlat, huquq va shaxs. 

1.5. 

Davlat, huquq va iqtisod. 



1.6. 

Davlat va huquqning o’zaro munosabati.  

1.7. 

Davlat va mafkura.  



1.8. 

Davlatning konstitutsiyaviy prinsiplari.  

1.9. 

Huquqiy davlatni barpo etish masalalari.  



1.1

Jamoat tashkilotlari, davlat va shaxsning huquqiy davlat qurishdagi o’rni. 



1.1

1. 


Davlat va madaniyat (tarixiy- huquqiy nuqtai nazar). 

1.1


2. 

Qonunchilikni rivojlantirishning nazariy asoslari. 

1.1

3. 


Qonunchilik va huquq tartibotni mustahkamlash muammolari. 

1.1


4. 

Huquqiy tarbiya nazariyasi. 

1.1

5. 


O’zbekiston Respublikasi qonunlarining takomillashuvi. 

1.1


6. 

Huquqiy normalar. 

1.1

7. 


Huquqiy normalarni sharxlash tushunchasi, yo’llari. 

1.1


8. 

Yuridik javobgarlik mexanizmi. 



II bob. Konstitutsiyaviy huquq asoslari 

2.1. 


O’zbekiston Respublikasining 1992 yilgi Konstitutsiyasining qabul qilish 

shart-sharoitlari. 

2.2. 

O’zbekiston Respublikasining Oliy davlat organlarining tashkil topishi, 



faoliyati  

2.3. 


O’zbekiston Respublikasi Prezidenti, uning faoliyati.  

2.4. 


O’zbekiston Respublikasi fuqaroligi, fuqarolikning vujudga kelishi.  

2.5. 


Fuqarolarning shaxsiy huquq va erkinliklarining asoslari. 

2.6. 


O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi Oila to’g’risida. 

2.7. 


Qoraqalpog’iston Respublikasining siyosiy- huquqiy holati. 

2.8. 


Davlat boshqarilishining konstitutsion asoslari. 

2.9. 


Ma’muriy- huquqiy tuzilish tushunchasi, mohiyati. 

2.1


0. 

Mulkni ma’muriy- huquqiy himoya qilish. 

2.1

1. 


Atrof muhitni himoya qilishda ma’muriy- huquqiy muammolar. 

2.1


2. 

Vazirlar Mahkamasi qarorlarining boshqarilishini ta’minlash. 

2.1

3. 


Korxona, muassasa, tashkilotlar - ma’muriy huquq sub’ekti sifatida. 

2.1


Turar joylarni xususiylashtirish asoslari. 

4. 

III bob. Ma’muriy huquq asoslari 

3.1. 


Ma’muriy huquqiy munosabatlar. 

3.2. 


Ma’muriy huquqiy munosabat sub’ektlari. 

3.3. 


Davlat boshqaruvi. 

3.4. 


Davlat xizmatchilari va uning turlari. 

3.5. 


Davlat boshqaruvi sohalari. 

3.6. 


Ma’muriy huquqbuzarlik. 

3.7. 


Ma’muriy javobgarlik asoslari. 

3.8. 


Ma’muriy jazo turlari. 

IV bob. Fuqarolik huquqi asoslari 

4.1. 


Fuqarolik huquqining predmeti, maqsadi. 

4.2. 


Bitimlar to’g’risida tushuncha, turlari, shartlari. 

4.3. 


O’zbekiston Respublikasida turar joy huquqiy asoslari. 

4.4. 


Mualliflik huquqi asoslari. 

4.5. 


Vorislik huquqi asoslari. 

4.6. 


Fuqarolik huquqlari va majburiyatlarining kelib chiqish asoslari.  

4.7. 


Fuqarolik huquqida da’vo muddatining kelib chiqish asoslari.  

4.8. 


Kredit va qarz shartnomasi.  

4.9. 


Bank shartnomasi. 

4.1


0. 

Topshiriq shartnomasi.  

4.1

1. 


Omonat shartnomasi.  

4.1


2. 

Sug’urta tushunchasi, turlari.  

4.1

3. 


Oddiy shirkat shartnomasi.  

4.1


4. 

Zarar yetkazishdan kelib chiqadigan majburiyatlar.  

4.1

5. 


Intellektual mulk tushunchasi.  

4.1


6. 

Shartnomalarga oid huquqlar  



V bob. Mehnat huquqi asoslari 

5.1. 


Mehnat huquqida vakillik tushunchasi, turlari, vazifalari. 

5.2. 


Mehnat shartnomasining kelib chiqish asoslari, turlari.  

5.3. 


Aholini ish bilan ta’minlash yo’llari . 

5.4. 


Mehnat intizomi.  

5.5. 


Kafolatlar va badal to’lovlar.  

VI bob. Oila huquqi asoslari 

6.1. 


Oila huquqi tushunchasi, turlari.  

6.2. 


Nikohdan o’tish shart-sharoitlari. 

6.3. 


Nikohni bekor qilish shart-sharoitlari.  

6.4. 

Er-xotinning moddiy va ma’naviy huquq va burchlari.  

6.5. 

Ajrim sabablari, oqibati.  



6.6. 

Farzandlikka olish.  



VII bob. Jinoyat huquqi asoslari 

7.1. 


Jinoyat huquqi tushunchasi.  

7.2. 


Jinoyat tushunchasi.  

7.3. 


Jinoiy javobgarlik.  

7.4. 


Jinoyatning tarkibi.  

7.6.     Jinoiy jazo va uning turlari.  



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Yüklə 246,41 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin