Aleksandr Sergeyevich Pushkin ertaklari Reja

Aleksandr Sergeyevich Pushkin ertaklari
Reja:
1. Baliqchi va baliq haqida ertak
2.Shoh sulton haqida ertak
3.Xulosa

"Baliqchi va baliq haqida ertak" — Aleksandr Pushkin qalamiga mansub ertak. Ertakdagi sehrli baliq ibtidoiy inson tushunchasi bilan bogʻliq boʻlib, totemistik dunyoqarashlar asosida yuzaga kelgan. Qadimda odamlar baliqni ham muqaddas bilib, unga sigʻingan. Shu bois baliq ertak qahramoniga aylangan. "Qalandar bilan Samandar", "Sohibjon bilan Ahmadjon", "Suhrob bilan Muzrob", "Sehrli baliq" ertaklari "Baliqchi va baliq haqida ertak"ning variantlaridir. "Baliqchi va baliq haqida ertak " mazkur ertaklarda bosh qahramonga yoʻldosh va koʻmakdosh bõlib, syujet chizig'ida mavjud epizodlar harakatini taʼminlaydi, yechimda hal qiluvchi vazifani bajaradi.

"Baliqchi va baliq haqida ertak"ertagi bilan bogʻliq boʻlgan ertaklar Sharqda va umuman, jahon xalqlari ogʻzaki ijodida keng tarqalgan va shuhrat topgan. Barcha ertaklarda ham sirli baliq gʻalaba, doʻstlik, muvaffaqiyat timsoli sifatida aks etadi. Baliqchi va baliq haqidagi ertaklarning yozma adabiyotga ham taʼsiri Baliqchi va baliq haqidagi ertak xalq orasida "Oltin baliq" nomi bilan yuradi.
Asardan parcha
Chol chaqirar baliqni suvdan,
Baliq chiqib so‘radi undan:
«Nima kerak senga, chol bobo?»
Ta’ zim qilib unga aytar chol:
«Poshsho baliq, holimga achin,
Jonga tegdi la’nati kampir,
Ortiq bo‘lmas emish malika,
Dengiz shohi bo‘lish istarmish,
Va dengizda yashash istarmish,
Sen ham borarmishsan xizmatga,
Bo‘larmishsan unga chopovul».

Bitta so‘z ham demadi baliq,

Suvga urib dumini faqat,
G‘oyib bo‘ldi dengiz tagiga.
Javob kutib turdi sho‘rlik chol,
Uzoq qolib dengiz bo‘yida.
Qaytdi kampir yoniga axir,
Ko‘rsa: tag‘in o‘sha yerto‘la,
Bo‘sag‘ada o‘tirar kampir,
Qarshisida teshik tog‘ora.
Ushbu satrlardan ham ko'rinib turibdiki,boriga qanoat qilmagan kishi bor budidan ham ajralib qolishi hech gap emas. Shuning uchun bizda bor narsalar uchun shukur qilishimiz lozim.

"Shoh sulton haqida ertak"

Shoh Saltan, uning ulugʻvor va qudratli oʻgʻli shahzoda Gvidon Saltanovich va goʻzal oqqush malika haqidagi ertak“ (sarlavhaning qisqartirilgan versiyasi — „Shoh Saltan haqida ertak“) — Aleksandr Pushkinning sheʼrlar bilan yozilgan ertagi 1831-yilda yozilgan va birinchi marta keyingi yilda sheʼrlar toʻplamida nashr etilgan.Ertak podshoh Saltanning turmush qurishi va uning oʻgʻli shahzoda Gvidonning tugʻilishi haqidagi hikoyaga bagʻishlangan boʻlib, u xolalarining fitnalari tufayli kimsasiz orolga tushadi va u yerda sehrgar — Oqqush malika bilan uchrashadi. Uning yordami bilan shahzoda kuchli hukmdorga aylanadi va otasi bilan birlashadi.
Shoh sulton haqida ertak bolajonlarning sevimli multfilmlari qatoridan joy olgan multfilmlardan biri desak adashmagan bo'lamiz.Bu ertak bir necha bor taniqli rejissiyorlar tomonidan sahnalashtirilgan.
„Shoh Saltan haqidagi ertak“ — Sovet oq-qora multfilmi (1943, „Soyuzmultfilm“).
Rejissyor: Tatyana Basmanova, Valentina Brumberg, Zinaida Brumberg
„Shoh Saltan haqidagi ertak“ — Sovet badiiy filmi (1966), „Mosfilm“; rejissyor A. L. Ptushko).
„Shoh Saltan haqidagi ertak“ — Sovet multfilmi (1984, „Soyuzmultfilm“). Rejissyor: Ivan Ivanov-Vano, Lev Milchin
Afsonaviy multfilm Aleksandr Sergeyevich Pushkinning sevimli ertaklari haqida hikoya qilishda va maftunkor qahramonlarning katta ekranda qanday jonlanishini o'z ko'zlaringiz bilan ko'rishda mamnuniyat baxsh etadi. Qo'lda chizilgan multfilm syujeti Pushkin kompozitsiyasining muxlislarini ajablantirmaydi, chunki mualliflar barcha tafsilotlarni kitob sahifalaridan iloji boricha aniqroq kino ekraniga o'tkazishga harakat qilishgan. Bizga qizaloq orzular olamiga sho'ng'ish imkoniyati berilgan. Bir kuni kechqurun uchta opa-singil yotishdan oldin birga vaqt o'tkazish uchun yig'ilishdi va ularning har biri qanday qilib qat'iy va sodiq shoh-otani qiziqtirishi mumkinligi haqida bahslasha boshlashdi. Qanday qilib ular unga xizmat qilishlari mumkin edi, u yosh ayollardan kimnidir o'ziga xotin qilib olgan bo'lar edi. Shaxsiy suhbat chog'ida qizlarning yonidan o'tayotgan Saltan ismli podshoh ularning suhbatini eshitdi. Bu fikr unga juda yaxshi tuyuldi. U merosxo'r berishni orzu qilgan qahramonlar bilan yo'lakka borishga qat'iy qaror qildi. Ammo tanlangan kishining boshida bulutsiz osmon bo'lmasligi kerak. Hasadgo'y "qiz do'stlari" baxtli ayolga nisbatan g'azablarini jilovlay olmadilar. Axir, bu ularning mag'rurligiga haqiqiy zarba va hatto davlatning birinchi ayoliga aylanish imkoniyatini yo'qotishdir. Makkor kelinlar raqibidan qasos olishga qaror qilishadi. Saltanning qisqa vaqt ichida mamlakatda yo'qligidan foydalanib, ular keng miqyosda firibgarlikni qilishdi ular podshohning farmonini soxtalashtirib malikani saroydan haydaydilar. Shunday qilib, malika shafqatsiz, inkor etilmaydigan jazoni oladi: yangi tug'ilgan chaqaloq bilan birga u bochkaga qamalib, ochiq dengizda bochkani oqizib yuboradilar.Bir mo'jiza yuz berib malika va uning o'g'li ozod bo'ladi.Ularga oqqush yordam beradi.
Asarda o'quvchini ertakni òqishga qiziqishini yanada kuchaytiradigan gaplar:
Shoh ziyofat quradi,
Shunda savol so'radi:
"Janoblar, ne ko'rdingiz,
Ham qaylarda bo'ldingiz?
Ne gap uzoq tomonda?
Ne mo'jiza jahonda ?"
Javob aytar qo'noqlar:
"Dunyo kezdik ko'p choqlar,
Talay yurtarda yurdik,
Shunday mo'jiza ko'rdik"
Mana shu misralar asrarda ko'p uchraydi va kishini e'tiborini o'ziga tortadi.

Pushkin ertaklari haqida shunday degan:"Naqadar ajoyib bu ertaklar.Har biri dostondir".

A.S.Pushkin ertaklarni ilk bor badiiy adabiyotning mustaqil bir tarmog'i sifatida shakllantirdi.Shoir tomonidan yaratilgan ertaklar jahon adabiyotining nodir namunasi sifatida o'quvchilar mehrini qozonib kelmoqda va ko'plab tillarga tarjima qilingan.O'zbek tiliga Pushkinning ertaklarini xassos shoirimiz Mirtemir tarjima qilgan.