Androjenler ve anabolik steroidler doç. Dr. E. Pelin kelicen



Yüklə 445 b.
tarix03.04.2017
ölçüsü445 b.
#13272


ANDROJENLER ve ANABOLİK STEROİDLER

  • Doç. Dr. E. Pelin KELİCEN

  • http://yunus.hacettepe.edu.tr/~pkelicen




ANDROJENLER

  • TESTOSTERON (T)

  • DİHİDROTESTOSTERON (DHT)

  • ANDROSTENEDİON

  • DEHİDROEPİANDROSTERON (DHEA)

  • Zayıf androjenler.

  • Pregnenolon, Projesteron, 17-Hidroksi türevleri



ANDROJENLER

  • En önemli androjen

  • ♂ testis’te sentezlenen TESTOSTERON’dur.

  • ♂ 8mg/gün

  • %95’i interstisyel Leydig hücrelerinden

  • %5’i adrenal hücrelerden

  • Plazma [T] 0.6 ug/dl





ANDROJENLER

  • ♁ Plazma [T] 0.03ug/dL

  • Overlerden,

  • Adrenal hücrelerden,

  • Diğer hormonların periferde dönüşümlerinden



ANDROJENLER

  • Dolaşımdaki testosteron’un %85’i SHBG

  • (Seks Hormonu-Bağlayan Globülin’e) bağlıdır.

  • SHBG miktarı ↑Estrojen, TH, KC sirozunda artar,

  • SHBG miktarı ↓Androjen, GH, obezite ile azalır.

  • Geri kalan ALBÜMİN’e bağlanır,

  • %2’si serbest’tir,

  • ETKİ; hücre içine girer ve intraselüler reseptörlere bağlanır.



ANDROJENLER

  • HEDEF HÜCRELERDE

  • T. → Dihidrotestosteron (Majör androjen)

  • 5alfa redüktaz

  • Gonadal fonksiyonların düzenlenmesi,

  • Adipoz doku,

  • KC,

  • Hipotalamusda

  • T. → Estradiol

  • p450 aromataz



ANDROJENLER

  • T.’un parçalanma ürünleri (inaktif)

      • Androsteron
      • Etiyokolanolakton
  • İdrarla itrah edilirler.



ANDROJENLER

  • ANDROSTENEDİON

  • DEHİDROEPİANDROSTRON (DHEA)

  • DHEA SÜLFAT

  • Adrenal medullada sentez edilir.

  • ANDROSTENEDİON → Estron

  • p450 aromataz

  • (Beyin gelişiminde önemli)







ANDROJENLER

  • ♂ T., pubertal gelişimde önemlidir.

      • Dokularda genel büyümeyi tetikleyici etkisi,
      • Penil-skrotal büyüme,
      • Cilt değişiklikleri, kalınlaşması ve yağlanması, renginin koyulaşması, ciltte kan dolaşımının artması,
      • Pubik-aksillar kılların ve sakalların gelişimi,
      • Sebasöz bezlerin (sebum üretimi) gelişimi,
      • Larinksin gelişimi, ses tellerinin kalınlaşması,
      • İskelet gelişimi ve epifiz plağının kapanması, vücut kitlesinin artması
      • Prostat, seminifer veziküller gibi aksesuvar bezlerin büyümesi,
      • Seksüel davranışların uyarılması ve devamı,


ANDROJENLER

  • ♂ T., pubertal gelişimde önemlidir.

      • Metabolik etkiler
      • Hormon bağlayan ve taşıyıcı proteinlerin azalması
      • Pıhtılaşma faktörlerinin
      • Trigliserid lipazın,
      • α1-antitripsin, haptoglobin ve sialik asidin KC’deki sentezinde artış,
      • Renal eritropoietin sekresyonunda artış,
      • HDL seviyesinde azalma.


ANDROJENLER

  • T., oral yoldan abs. iyi,

  • Ancak inaktif metabolitlerine dönüşür.

  • T. TÜREVLERİ (Oral yoldan aktif)

      • METİLTESTOSTERON
      • FLUOKSİMESTERON
  • T. parenteral;

      • TESTOSTERON PROPİYONAT
      • ENANTAT
      • ANDEKANOAT,
      • SİPİYONAT
      • T ve türevleri testosteron eksikliğinde yerine koyma tedavisinde kullanılır.


ANDROJENLER

  • FARMAKOLOJİK ETKİLERİ-1

      • ETKİ MEKANİZMASI
      • T., hedef hücrede hücre içinde etki gösterirler.
      • Ciltte, prostatta, seminal veziküllerde ve epididimiste
      • T. → 5α-dihidrotestosteron (5α -DHT)
      • 5α-redüktaz
      • 5α -DHT dominant androjen’dir.
      • T ve 5α –DHT, sitozolik androjen reseptörlerine bağlanarak çeşitli enzimlerin ve proteinlerin büyüme, farklılaşma ve sentezinde rol oynar.


ANDROJENLER

  • FARMAKOLOJİK ETKİLERİ-2

      • TESİR-1
        • PUBERTEDE SEKONDER SEKS KARAKTERİSTİKLERİNİN OLUŞMASI,
        • ERİŞKİNDE, YÜKSEK DOZDA T VE TÜREVLERİ GONADOTROPİN SALIVERİMİNİ BASKILAR, İNTERSTİSYEL DOKU VE TÜBÜLLERDE ATROFİ,


ANDROJENLER

  • FARMAKOLOJİK ETKİLERİ-3

      • TESİR-2
        • , ANDROJENLER PREPUBERTAL ERKEK KARAKTERİSTİKLERİNİN OLUŞMASINA NEDEN OLUR.
          • Yüzde ve vücutta kıllanmalar,
          • Ses kalınlaşması,
          • Klitoriste genişleme,
          • Alında kelleşme,
          • Kaslanma.


ANDROJENLER

  • FARMAKOLOJİK ETKİLERİ-4

      • TESİR-3
        • ANDROJENLERE MARUZİYET, İDRARDA NİTROJEN ATILIMINI AZALTIR;
        • BU DURUM PROTEİN SENTEZİNİN ARTMASINA, PROTEİNLERİN DEGREDASYONUNUN AZALMASINA İŞARETTİR.


ANDROJENLER

  • KLİNİK KULLANIMLARI

      • 1) ♂ ANDROJEN YERİNE KOYMA TEDAVİSİ,
      • 2) JİNEKOLOJİK HASTALIKLAR,
      • 3) PROTEİN ANABOLİK BİLEŞİĞİ OLARAK,
      • 4) ANEMİDE,
      • 5) OSTEOPORÖZDE,
      • 6) BÜYÜMENİN STİMÜLASYONU,
      • 7) SPORDA ANABOLİK STEROİD VE ANDROJEN SÜİSTİMALİ
      • 8) YAŞLANMADA


ANDROJENLER

  • KLİNİK KULLANIMLARI-1

      • 1) ♂ ANDROJEN YERİNE KOYMA TEDAVİSİ,
      • HİPOGONODAL ERKEKLERDE,
      • HİPOPİTÜİTARİZM’DE
      • Uzun etki süreli im, T. ENANTAN
      • T. SİPİYONAT
      • Kısa etki süreli T. PROPİYONAT
      • Oral T. ANDEKANOAT
      • Transdermal, implant pelletler halinde de kullanılır.


ANDROJENLER

  • KLİNİK KULLANIMLARI-2

      • 2) JİNEKOLOJİK HASTALIKLAR,
      • Büyük göğüslerin küçültülmesinde estrojenlerle beraber,
      • DANAZOL (zayıf androjen) endometriyazis tedavisinde,
      • Premenopozal meme kanserinde,,
      • Postmenopozal endometriyal kanamalarda estrojenlerle beraber.


ANDROJENLER

  • KLİNİK KULLANIMLARI-3

      • 3) PROTEİN ANABOLİK BİLEŞİĞİ OLARAK,
      • Travma, cerrahi girişim, uzun süreli hareketsizlik ve ağır hastalıklar sonrasında androjenler ve anabolik steroidler uygun diyet ve egzersizle beraber yararlıdır.


ANDROJENLER

  • KLİNİK KULLANIMLARI-4

      • 4) ANEMİDE,
      • Aplastik anemi,
      • Fanconi anemisi,
      • Orak hücreli anemi,
      • Myelofibrozis,
      • Hemolitik anemi,
      • Rekombinant eritropoietin androjenlerin yerini almıştır.


ANDROJENLER

  • KLİNİK KULLANIMLARI-5

      • 5) OSTEOPORÖZDE,
      • Androjenler ve anabolik steroidler osteoporözde estrojenlerle beraber ya da tekbaşlarına kullanılırlar.


ANDROJENLER

  • KLİNİK KULLANIMLARI-6

      • 6) BÜYÜMENİN STİMÜLASYONU,
      • Gecikmiş pubertede çocuklarının büyümesini stimüle ederler.
      • Eğer bu ilaçlar dikkatli kullanılırlarsa normal erişkin boyutlarına ulaşır.
      • Tedavi çok şiddetli olursa, hızlı büyüme evresinin ardından epifiz plaklarının erken kapanması nedeniyle tam büyümeye ulaşılamaz.
      • Tedavi süresince epifiz plakları X-ışınları ile radyolojik olarak sık sık incelenmelidir.


ANDROJENLER

  • KLİNİK KULLANIMLARI-7

      • 7) SPORDA ANABOLİK STEROİD VE ANDROJEN SÜİSTİMALİ,
      • Atletler tarafından kas kitlesinin ve performansın arttırılması amacıyla süistimal edilirler.


ANDROJENLER

  • KLİNİK KULLANIMLARI-8

      • 8) YAŞLANMADA.
      • androjen üretimi yaş ilerledikça azalır; buna kas kitlesinin, kas gücünün ve libidonun azalması eşlik eder.


ANDROJENLER

  • YAN TESİRLER-1

      • VE PUBERTE ÖNCESİ ÇOCUKLARDA ETKİLERİ BELİRGİNDİR.
      • TESTOSTERON
      • Kıllanma, akne, menstrüasyonun inhibisyonu, klitoral genişleme, sesin kalınlaşmasına neden olur.
      • Serum lipidleri üzerinde etki yaparak aterosklerotik hastalık riskini arttırır.
      • Androjenler yenidoğanda kullanılmamalıdır.


ANDROJENLER

  • YAN TESİRLER-2

      • hamilelerde kullanımı, fetüsta genital anomalilere neden olur.
      • Sodyum ve su tutulumu özellikle kalp ve böbrek rahatsızlığı olan hastalarda dikkatle izlenmelidir.
      • Sentetik androjenler ve anabolik türevleri kullanılırken KC fonksiyon testleri dikkatle izlenmelidir. Hepatik fonksiyon bozukluklarında bilirubin seviyelerinde artış ve kolestatik sarılık meydana gelebilir.


ANDROJENLER

  • YAN TESİRLER-3

      • Yaşlı , prostatik hiperplazi ve üriner retansiyon meydana gelebilir.
      • yerine koyma tedavisi akneye, uyku apnesine, eritrositozise, jinekomastiye ve azoospermiye neden olabilir.
      • Androjenler yüksek dozda, plazma HDL’yi düşürür, LDL’yi yükseltirler.
      • Hepatik adenoma ve karsinoma bildirilmiştir,
      • Agresiviteyi ve psikotik semptomlara yol açabilirler.


ANDROJENLER

  • KONTRENDİKASYONLARI!

      • HAMİLELERDE,
      • PROSTAT VE MEME KANSERİNDE,
      • YENİ DOĞAN VE KÜÇÜK ÇOCUKLARDA,
      • (Çocuklarda büyümenin indüksiyonu için kullanıldıklarında özel dikkat gerektirmektedirler. SOMATOTROPİN tercih edilebilir.)
      • ÖDEMİN EŞLİK ETTİĞİ KALP VE BÖBREK HASTALIĞI OLANLARDA,
      • ANABOLİK ANDROJENLERLE TEDAVİ EDİLEN APASTİK ANEMİ’Lİ HASTALARDA HEPATOSELÜLER KARSİNOMA GÖZLENDİĞİ İÇİN CSF (Koloni-Stimüle edici Faktör) tercih edilir.




ANDROJENLERİN BASKILANMASI VE ANTİANDROJENLER

      • ANDROJENLERİN BASKILANMASI-1
      • İlerlemiş prostat karsinomasında, orşiektomi veya yüksek doz estrojen tedavisi ile androjenler baskılanabilir.
      • Bu tedavi psikolojik tesirler ve jinekomastiye neden olabilir.
      • GnRH analogları;
      • GOSERELİN
      • NAFARELİN,
      • BUSERELİN,
      • LÖPROLİD kanda pulsatil değil devamlı verilerek gonodotropin salımını baskılayabilir.


ANDROJENLERİN BASKILANMASI VE ANTİANDROJENLER

      • ANDROJENLERİN BASKILANMASI-2
      • LÖPROLİD ASETAT (sc) Prostat karsinomasında,
      • GOSERELİN (sc),
      • GnRH agonistiyle beraber FLUTAMİD kombinasyonu, androjenik aktiviteyi inhibe eder.


ANDROJENLERİN BASKILANMASI VE ANTİANDROJENLER

      • ANTİ-ANDROJENLER-1
      • Fazla miktarda testosteron üreten hastalıkların tedavisinde;
      • 1-Sentez inhibitörleri veya
      • 2-Reseptör antagonistleri
      • kullanılır.




ANDROJENLERİN BASKILANMASI VE ANTİANDROJENLER

      • ANTİ-ANDROJENLER-1
      • 1- Sentez inhibitörleri
      • KETOKONAZOL
      • Antifungal,
      • Adrenal ve gonodal steroid sentezini inhibe eder,
      • p450 enzimlerini inhibe eder,
      • İnsan plasental aromataz aktivitesini azaltır (ovaryum aromatazına dokunmaz),
      • SHBP’e bağlı estradiol ve dihidrotestosteron’u bağlanma yerlerinden uzaklaştırarak plazmada estradiol:testosteron oranını arttırır,
      • Cushing Sendromunda ve prostat karsinomunda kullanılmaktadır,
      • Reversibl jinekomastiye neden olur.




ANDROJENLERİN BASKILANMASI VE ANTİANDROJENLER

      • ANTİ-ANDROJENLER-2
      • 1- Sentez inhibitörleri
      • FİNASTERİD
      • T → Dihidrotestosteron (Majör androjen)
  • 5α redüktaz

  • 5α redüktaz enzimini inhibe eder,

  • Oral yoldan aktiftir,feçesten itrah edilir.

  • ♂ Bening prostat hiperplazisinde,

  • İlerlemiş prostatik karsinomada kullanılır.

  • ♁ hirsutizm tedavisinde etkinliği kanıtlanmış olmasına rağmen kadın ve çocuklarda kontrendikedir.





ANDROJENLERİN BASKILANMASI VE ANTİANDROJENLER

      • ANTİ-ANDROJENLER-3
      • 1- Reseptör Antagonistleri
      • SİPROTERON VE SİPROTERON ASETAT
      • Hedef organda androjenlerin etkisini inhibe eder,
      • LH ve FSH’ı baskılayarak antiandrojen etkinliğini arttırır,
      • hirsutizm ve ♂ aşırı seksüel dürtünün tedavisinde kullanılır,
      • FLUTAMİD
      • Prostatik karsinoma’da etkilidir,
      • Androjen reseptörlerinin kompetitif antagonisti gibi davranır,
      • Hafif jinekomastiye ve reversibl hepatik toksisiteye neden olabilir.
      • ♁ aşırı androjen üretimine karşı da kullanılırlar.




ANDROJENLERİN BASKILANMASI VE ANTİANDROJENLER

      • ANTİ-ANDROJENLER-4
      • 1- Reseptör Antagonistleri
      • BİKALUTAMİD
      • Prostatik karsinoma’da etkilidir,
      • Flutamid’den daha az GI yan tesir gösterir.
      • SPİRANOLAKTON
      • Aldosteron’un kompetitif inhibitörüdür,
      • Hedef dokuda androjen reseptörlerine karşı dihidrotestosteronla yarışır,
      • Plazma testosteron ve androsteron seviyesini azaltır.
      • ♁ hirsutizm tedavisinde FİNASTERİD, FLUTAMİD ve SİPROTERON kadar başarılıdır.




♂ KİMYASAL KONTRASEPSİYON Azoospermi

  • TESTOSTERON ve T. ENANTAT

  • T + DANAZOL

  • T. ENANTAT (im) + LEVONORGESTREL

  • GOSSİPOL

  • Pamukyağı türevi,

  • Seminifer tübül epitelini haraplar ancak testisin endokrin fonksiyonlarını bozmaz,

  • Gossipol ve gossipol aseteik asit,

  • Hipokalemi majör yan tesiridir ve geçici paralize neden olabilir.

  • İntravajinal spermisit kontraseptif olarak da denenmektedir.



MÜSTAHZAR ÖRNEKLERİ



Kaynaklar

  • Prof. Dr. S. Oğuz Kayaalp, Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji, 10. Baskı, Hacettepe Taş, 2002.

  • Bertram G. Katzung, Basic&Clinical Pharmacology, 7th edition, Appleton&Lange, 1998.



Yüklə 445 b.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin