Az ərbaycan Respublikası Sə hiyy



Yüklə 1,1 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/9
tarix21.03.2017
ölçüsü1,1 Mb.
#12181
  1   2   3   4   5   6   7   8   9

 

 

 



 

 

 



 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S


əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi


yy

ə v


ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



 

Az

ərbaycan Respublikası Sə

hiyy

ə

 Nazirliyi 

kollegiyasının 21 iyun 2013

-cü il tarixli 

22 saylı qərarı ilə

 t

əsdiq edilmişdir

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

BÖYÜKLƏR VƏ YENİYETMƏLƏRDƏ 

 

İİV/QİÇS

-

İN MÜAYİNƏ

 

VƏ 

 

ANTİRETROVİRUS TERAPİYASI ÜZRƏ 

 

KLİNİK PROTOKOL

 

 

 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 

Bakı 

- 2013 

 

 



 

 

 



 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S


əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi


yy

ə v


ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



 

54.148  



B 83 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

B 83  Böyükl



ər və  yeniyetmələrdə  İİV/QİÇS-in müayinə  və 

antiretrovirus 

terapiyası 

üzrə 


klinik protokol.                             

– 2013. – 88 s

əh. 

 

 



 

 

 



 

 

Klinik protokol Az



ərbaycan Respublikas

ı S


əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi


yy

ə v


ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



 



Redaktor: 

C.M

əmmədov 


S

əhiyyə  Nazirliyi  İctimai  Səhiyyə  və  İslahatlar 

M

ərkəzinin direktoru, t.f.d. 



T

ərtibçilər:

 

E.Alm


əmmədova  Səhiyyə  Nazirliyi  Respublika  QİÇS-lə  Mübarizə 

M

ərkəzinin direktoru 



S.Əhmədova 

S

əhiyyə  Nazirliyi  Respublika  QİÇS-lə  Mübarizə 



M

ərkəzinin stasionar şöbəsinin müdiri 

T.Heyd

ərova 


S

əhiyyə  Nazirliyi  Respublika  QİÇS-lə  Mübarizə 

M

ərkəzinin ambulator-yardım  dispanser  müşahidə 



şöbəsinin müdiri 

Y.Əliyeva 

S

əhiyyə  Nazirliyi  Respublika  QİÇS-lə  Mübarizə 



M

ərkəzinin ambulator-yardım  dispanser  müşahidə 

şöbəsinin həkimi 

Ş.İsmayılova 

S

əhiyyə  Nazirliyi  İctimai  Səhiyyə  və  İslahatlar 



M

ərkəzinin Tibbi keyfiyyət standartları şöbəsinin 

müdiri 

R

əyçilər: 

F.Sadıxova 

Ə.Əliyev  adına  Azərbaycan Dövlət Həkimləri 

T

əkmilləşdirmə  İnstitutunun  Epidemiologiya  və 



Mikrobiologiya kafedrasının müdiri, professor, t.e.d. 

T.Eyvazov 

Ə.Əliyev  adına  Azərbaycan Dövlət Həkimləri 

T

əkmilləşdirmə İnstitutunun Yoluxucu xəstəliklər 



kafedrasının müdiri, t.f.d. 

 

 

 

 

 

 

 



 

 

 



 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S


əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi


yy

ə v


ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



 



Sübutların etibarlılıq dərəcəsi və elmi tədqiqatların tipləri 



Sübutların 

etibarlılıq 

d

ərəcəsi 

Sübutların mənbələri  

(elmi t

ədqiqatların tipləri) 

Ia 

Sübutlar  meta-analiz, sistematik icmal v

ə  ya 

randomizasiya  olunmuş  klinik  tədqiqatlardan (RKT) 



alınmışdır 

Ib 

Sübutlar 

ən azı bir RKT-dən alınmışdır 

IIa 

Sübutlar 

ən  azı  bir  yaxşı  planlaşdırılmış,  nəzarət 

edil


ən,  randomizasiya  olunmamış  tədqiqatdan 

alınmışdır 



IIb 

Sübutlar 

ən  azı  bir  yaxşı  planlaşdırılmış  kvazi-

eksperimental t

ədqiqatdan alınmışdır 

III 

Sübutlar t

əsviri tədqiqatdan (məsələn, müqayisəli

korrelyasion t

ədqiqatlar, ayrı-ayrı halların öyrənilməsi) 

alınmışdır 



IV 

Sübutlar ekspertl

ərin rəyinə  və  ya klinik  təcrübəyə 

əsaslanmışdır 

 

 

 



 

 

 



Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy


ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v



ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



 



Tövsiy



ələrin etibarlılıq səviyyəsi şkalası 

Tövsiy

ələrin 

etibarlılıq 

s

əviyyəsi 

Tövsiy

ələrin əsaslandığı sübutların etibarlılıq 

d

ərəcəsi 

RKT-l


ərin yüksək keyfiyyətli meta-analizi, 

sistematik  icmalı  və  ya nəticələri  uyğun 

populya

siyaya  şamil  edilə  bilən, sistematik səhv 



ehtimalı çox aşağı olan (++) irimiqyaslı RKT. 

Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Ia. 



Kohort v


ə  ya klinik hal -  nəzarət tipli tədqiqatların 

yüks


ək keyfiyyətli (++) sistematik icmalı, yaxud 

Sistematik s

əhv riski çox aşağı  olan  (++)  yüksək 

keyfiyy


ətli kohort və  ya klinik hal -  nəzarət tipli 

t

ədqiqat, yaxud 



N

əticələri  uyğun  populyasiyaya  şamil  edilə  bilən, 

sistematik s

əhv riski yüksək olmayan (+) RKT. 

Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Ib və IIa. 

N

əticələri  uyğun  populyasiyaya  şamil  edilə  bilən, 



sistematik s

əhv riski yüksək olmayan (+) kohort və 

ya klinik hal -  n

əzarət tipli və  ya nəzarət edilən, 

randomizasiya olunmamış tədqiqat, yaxud 

N

əticələri uyğun populyasiyaya bilavasitə şamil edilə 



bilm

əyən, sistematik səhv riski çox aşağı olan və ya 

yüks

ək olmayan (++ və ya +) RKT. 



Sübutların etibarlılıq dərəcəsi IIb. 

Klinik hallar seriyasının təsviri, yaxud 

N

əzarət edilməyən tədqiqat, yaxud 



Ekspertl

ərin rəyi. 

Yüks

ək səviyyəli  sübutların  mövcud  olmamasının 



göst

əricisidir. 

Sübut

ların etibarlılıq dərəcəsi III və IV. 



 

 

 

 

 

 



 

 

 



Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy


ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v



ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



 



İxtisarların siyahısı 



АLТ 

  Alaninaminotransferaza  



АRТ  

 

Antiretrovirus terapiyası 



АRV 

  Antiretrovirus  



АSТ 

  Aspartataminotransferaza 



AUÖP 

İİV-in anadan uşağa ötürülməsinin profilaktikası  



CYYİ 

  Cinsi yolla yoluxan infeksiya/infeksiyalar 



ÇASL 

 

Çox aşağı sıxlıqlı lipoproteidlər  



ƏTNİ 

 

Əks transkriptazanın nukleozid/nukleotid inhibitorları 



ƏTQNİ    Əks transkriptazanın qeyri-nukleozid inhibitorları 

HBV 

  Hepatit B virusu 



HCV 

  Hepatit C virusu 



İBİS 

 

İmmunitetin bərpasının iltihabi sindromu 



İFA 

 

İmmunoferment analizi 



İİV 

 

İnsanın immunçatışmazlığı virusu 



İNİ 

 

İnyeksion narkotik istifadəçisi/istifadəçiləri 



İYİ 

 

İİV-lə yaşayan insan/insanlar 



QİÇS 

 

Qazanılmış immunçatışmazlığı sindromu  



LDH 

  Laktatdehidrogenaza 



MAK 

  Mycobacterium avium-intracellulare kompleksi 



MBT 

  M


ədə-bağırsaq traktı 

MSS 

  M


ərkəzi sinir sistemi 

OƏT 

  Opioidl

ərlə əvəzedici terapiya 

 

  Opportunist infeksiya/infeksiyalar 



 

  Proteaza inhibitorlari 



PSP 

  Pnevmosist pnevmoniya (tör

ədici-Pneumocystis jirovecii)  

PZR 

  Polimeraz z

əncirvari reaksiya 

RQMM 

Respublika 

QİÇS-lə Mübarizə Mərkəzi 

SMV

 

  sitomeqalovirus 



ТB 

  V


ərəm 

TMP/SMK  Trimetoprim/sulfametoksazol 

TTH 

Tireotrop hormon  



USM 

Ultras


əs müayinəsi 

ÜST 

Ümumdünya S

əhiyyə Təşkilatı 

VY 

Virus yükü 



YSL

 

Yüks



ək sıxlıqlı lipoproteidlər 

 

 

 



 

 

 



 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S


əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi


yy

ə v


ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



 



Protokol 

insanın immunçatışmazlığı virusu (İİV) infeksiyası üzrə 

müalic


ə və  yardımı təşkil edən həkim və tibb işçiləri üçün nəzərdə 

tutulmuşdur. 



 

Pasiyent qrupu: 

Qazanılmış  immunçatışmazlığı  sindromu  ilə 



(Q

İÇS) xəstə olan yeniyetmələr və böyüklər. 



 

Protokol 

QİÇS-li  xəstələrin  diaqnostika  və  müalicə  üsullarına 

dair sübutl

u  təbabətə  əsaslanan  metodik  tövsiyələrin  verilməsi 

məqsədini daşıyır. 

XBT-10 

ÜZRƏ TƏSNİFAT 

В20  İnsanın  immunçatışmazlığı  virusu  (İİV)  tərəfindən törədilən 

 

infeksion v



ə parazitar şəklində təzahür olunan xəstəlik 

B21 

İnsanın  immunçatışmazlığı  virusu  (İİV)  tərəfindən törədilən 

 

b

ədxassəli yenitörəmələr şəklində təzahür olunan xəstəlik 



B22 

İnsanın  immunçatışmazlığı  virusu  (İİV)  tərəfindən törədilən 

 

dig


ər dəqiqləşdirilməmiş  xəstəliklər  şəklində  təzahür olunan 

 

x



əstəlik 

B23 

İnsanın  immunçatışmazlığı  virusu  (İİV)  tərəfindən törədilən 

 

v

ə digər patoloji hallar şəklində təzahür olunan xəstəlik 



B24 

İnsanın  immunçatışmazlığı  virusu  (İİV)  tərəfindən törədilən 

 

d

əqiqləşdirilməmiş xəstəlik 



Z21 

İnsanın  immunçatışmazlığı  virusu  (İİV)  tərəfindən törədilən 

 

simptomsuz infeksion status 



Ümumi müdd

əalar 

İİV infeksiyası – sağaldılması hələ ki, mümkün olmayan xronik 

x

əstəlikdir, bu səbəbdən  İİV-lə  yaşayan  insanların  (İYİ)  bütün 



h

əyatları boyu daimi tibbi yardıma ehtiyacları var. İİV/QİÇS zamanı 

müalic

ə  və  yardımın  əsas  komponentini  antiretrovirus  terapiyası 



(ART) t

əşkil edir. Düzgün seçilmiş ART İYİ-lərin həyat keyfiyyətini 

v

ə müddətini artırır və bundan əlavə virusun digər insanlara ötürülmə 



riskini azal

dır.  


İİV  infeksiyası  zamanı  müalicə  və  yardımın  kompleks  şəkildə 

briqada t

ərəfindən  aparılması  ən  optimaldır.  Respublika  QİÇS-lə 

Mübariz


ə  Mərkəzində  (RQMM)  tibbi  yardımı  və  pasiyentin 

müşahidəsini təmin edən briqada həkim-infeksionistdən, tibb 

 

 

 



 

 

 



Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy


ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v



ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



 

bacısından,  psixoloqdan və  sosial  işçidən ibarətdir.  Briqadanın  hər 



bir nümay

əndəsi bir-birini tamamlayaraq müəyyən  funksiyaları 

h

əyata keçirir. Həmçinin  İYİ-lərə  digər mütəxəssislərin 



konsultasiyalarını,  bir-birinə  dəstək  qrupları  ilə  təmas  imkanlarını 

t

əmin edir.  



Anamnez v

ə  baxışın  nəticələrini,  aparılmış  ART  barədə 

m

əlumatları,  laborator  və  digər tədqiqatların  nəticələrini, həmçinin 



sosial  şərait barədə  məlumatları  uzun  illər sürə  biləcək müalicə 

müdd


əti  ərzində  sənədləşdirmək  lazımdır.  Məlumatların  qeydiyyatı 

(m

əsələn, endoskopik müayinələri 



n

əticələri, kompüter 

tomoqrafiyası,  mikrobioloji  tədqiqatlar, virus yükünün (VY) 

hesablanmaları)  yalnız  pasiyent  üçün  deyil,  həmçinin retrospektiv 

t

ədqiqatlar üçün də vacibdir. Şəxsi Tibbi məlumatın məxfiliyi təmin 



edilm

əlidir.  



ART-nin m

əqsədləri 

1.

 



Klinik 

– 

h



əyatın  uzadılması  və  onun keyfiyyətinin 

yaxşılaşdırılması 

2.

 

İmmunoloji – opportunist infeksiyaların (Oİ) qarşısının alınması 



üçün immunitetin k

əmiyyət və keyfiyyətcə bərpası 

3.

 

Virusoloji  –  x



əstəliyin proqressivləşməsini maksimum  uzun 

müdd


ətə  ləngidilməsi  və  dərman  davamlılığının  yaranmasının 

qarşısının  alınması  məqsədilə  VY-nın maksimal dərəcədə  aşağı 

salınması 

4.

 



Epidemioloji – 

İİV-in ötürülmə riskinin azaldılması 



İİV infeksiyalı pasiyentlərin müayinə və müalicəsi 

İİV  üzrə  ilkin tədqiqat və  müayinənin nəticələrinin təsdiqi və 

İİV-ə yoluxmuş pasiyentin sonrakı müşahidəsi RQMM-də aparılır. 

İİV-li xəstənin dispanser müşahidəsini aparan həkim-infeksionist 

t

ərəfindən aşağıdakı işlər görülür: 



 

İİV-li pasiyentin ilkin müayinəsinin aparılması 



 

İİV-li pasiyentin vəziyyətinin klinik qiymətləndirilməsi və  İİV 



infeksiyasının mərhələsinin təyin edilməsi 

 



RQMM-in h

əkim-stomatoloqu, inyeksion narkotik istifadəçiləri 

(İNİ) üçün həkim-narkoloqun konsultasiyalarının təmin edilməsi 

(

Əlavə 3)  

 

 

 



 

 

 



Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy


ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v



ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



 



 

müvafiq laborator müayin

ələrin təyin edilməsi 

 



pasiyentin sağlamlığına nəzarət 

 



ART-

nin başlanması və davamı 

 

Oİ-nin, digər  yanaşı  gedən  infeksiyaların  və  xəstəliklərin 



qarşısının alınması və müalicəsi 

 



ART-y

ə bağlılığın qiymətləndirməsi və dəstəklənməsi 

 

psixoloji yardımın göstərilməsi 



 

d



əstəyin fasiləsiz təmin edilməsi üçün  pasiyentin  İİV/QİÇS 

sah


əsində xidmət göstərən müvafiq QHT-lərə yönəldilməsi 

 



aktiv  İNİ-ləri zərərin  azaldılması  sahəsində  çalışan  QHT-lərə 

yön


əldilməsi 

 



x

əstənin istəyi ilə  əlillik dərəcəsinin  alınması  üçün  ona  sosial 

müdafi

ə xidmətinə göndərişin verilməsi (forma 88) 



Yenic

ə  İİV  infeksiyası  diaqnozu  təyin  edilmiş,  həmçinin  artıq 

müalic

ə  alıb  digər müəssisələrdən  köçürülmüş  pasiyentlərin fiziki 



müayin

əsindən əvvəl tam anamnezini toplamaq lazımdır (C) (Cədvəl 1). 



C

ədvəl 1. İlkin müayinə zamanı toplanması vacib olan anamnez

 

Ümumi m



əlumat:  

 



pasiyentin adı, soyadı, atasının adı 

 



t

əvəllüdü  

 

cinsi  



 

sorğunun tarixi 



İİV üzrə müayinə məlumatları:  

 



İİV üzrə ilk müsbət testin tarixi  

 



müayin

ənin aparılma səbəbi 

 

əgər məlumdursa, İİV üzrə son mənfi müayinə 



İİV-ə yoluxma riski və yoluxma yolu (əgər məlumdursa): 

 



inyeksion narkotikl

ərdən istifadə  

 

cinsi 



əlaqələr (hetero- və ya homoseksual; əlaqələrin növü: oral, vaginal, anal)  

 



qan v

ə ya qan komponentlərinin köçürülməsi; orqan və toxumaların 

transplantasiyası  

 



anadan uşağa ötürülmə  

 



iş yerində kontakt (təsvir etmək)  

 



nam

əlum  


 

cinsi partnyorların İİV statusu  



 

cinsi partnyorlarda risk faktorları  



Yoluxmanın baş verdiyi zaman və məkan (ölkə) 

(

əgər məlumdurvə ya böyük ehtimalla güman etmək olarsa) 



 

 

 



 

 

 



Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy


ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v



ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



 

10 


İİV infeksiyası zamanı müalicə və qulluq tarixi (Əlavə 1)  

 



əvvəlki müalicənin (və ya qulluğun) zamanı və məkanı, fasilələr də 

daxil edilm

əklə 



 



ART sxeml

əri  


 

əlavə təsirlər  



 

müalic



ə rejiminə əməl olunması  

 



laborator göst

əricilər (CD4 limfositlərinin sayı, VY, elektrolitlər

qaraciy

ər və böyrəklərin funksiyasının biokimyəvi göstəriciləri, qanın 



ümumi müayin

əsi – xronoloji ardıcıllıqla (o cümlədən infeksiya 

çoxdan- bir neç

ə il əvvəl aşkar olunmuş pasiyentlərdə)  

 

d



ərman davamlılığı tədqiqatların (əgər keçirilibsə) nəticələrinin 

qeydl


əri 

İİV infeksiyası ilə əlaqəli xəstəlik və vəziyyətlər  

 



v

ərəm (TB)  

 

t



ənəffüs orqanlarının infeksiyaları  

 



dig

ər virus, bakterial və göbələk infeksiyaları  

 

hepatit C v



ə/və ya B  

 



yenitör

əmələr  


 

dig



ərləri  

Dig

ər xəstəlik və vəziyyətlər  

 



hospitalizasiya 

 



c

ərrahi əməliyyatlar 

 

psixi pozuntular (depressiya v



ə s.)  

 



qaraciy

ər və böyrək xəstəlikləri 

 

endokrin pozuntular 



 

cinsi yolla yoluxan infeksiyalar (CYYİ)  



 

vaksinasiya  



 

allergik x



əstəliklər  

 



b

ədən quruluşunun dəyişməsi  

 

hal-



hazırda qəbul edilən dərman vasitələri  

Ail

əvi anamnez (şəkər xəstəliyi, arterial hipertoniya, dəri xəstəlikləri, 

onkoloji x

əstəliklər və s.)  

Ür

ək-damar xəstəlikləri və risk faktorları (piylənmə, siqaret çəkmə, 

arterial hipertoniya v

ə s.) 


Yüklə 1,1 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin