AZƏrbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet mag stratura m
Yüklə 0,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Z əlyazması hüququnda
- REFERAT
|
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT QT SAD UN VERS TET MAG STRATURA MƏRKƏZ əlyazması hüququnda Mustafayeva Amalya Saleh qızı “RƏQƏMSAL QT SAD YYATA KEÇ D N ÖZƏLL KLƏR VƏ DETERM NANTLARI” mövzusunda MAG STR D SSERTAS YASI xtisasın şifri və adı 060509 Kompüter elmləri xtisaslaşma M020004 darəetmənin informasiya texnologiyaları
Elmirəhbər: dos.A.A.Quliyeva Magistr proqramınınrəhbəri: f.-r.e.n., dos. T.Ə.Əliyeva
BAKI -2016
MÜNDƏR CAT REFERAT ..................................................................................................................... 3 G R Ş ............................................................................................................................. 6 I Fəsil. Rəqəmsal iqtisadiyyatın konseptual anlayışları və üstünlükləri ...................... 9 1.1. Rəqəmsal iqtisadiyyata keçid və onun ənənəvi iqtisadiyyatdan fərqi ................. 9 1.2.”Şəbəkə və ya internet iqtisadiyyatı” .................................................................... 14 1.3.Qlobal informasiya uçurumu.Dünyada və şərqdə rəqəmsal uçurum .................... 22 II Fəsil. Rəqəmsal iqtisadiyyatda biznes, dövlət və yerli özünüidarəetmə formaları 31 2.1. Elektron kommersiya ........................................................................................... 31 2.2.Elektron hökümət anlayışı ,qurulması və tətbiqi ................................................ 43 2.3. Azərbaycanda Elektron bələdiyyə anlayışı ......................................................... 51 III Fəsil. Rəqəmsal iqtisadiyyatda KT ...................................................................... 57 3.1.Azərbaycanda KT və onun Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafına təsiri ....... 57 3.2. Rəqəmsal iqtisadiyyatın tətbiqi proqramları: Amazon, E-bay auksion ............... 64 NƏT CƏ VƏ TƏKL FLƏR ........................................................................................ 76 Ə DƏB YYAT S YAHISI ........................................................................................... 78 3
REFERAT
də internetin təsiri ilə bir çox sferada olduğu kimi, iqtisadi mühitdə də ciddi dəyişikliklər baş verir, yeni münasibətlər, sahələr,reallıqlaryaranır. Qloballaşma prosesində, nformasiya texnologiyalarının sürətlə inkişaf etdiyi bir dövrdə, bir sıra ictimai həyat təcrübələri elektron və rəqəmsal mühitlə əvəz olunmuşdur.Belə ki, KT və şəbəkə texnologiyalarından istifadə nəticəsində iqtisadi ə laqələrin qurulması, lokal və qlobal şəbəkələrdən istifadə, iri müəssisələrdə korporativ şəbəkə və sistemlərin yaranması və s. bu kimi məsələlər iqtisadiyyatın bir sahəsi olan rəqəmsal iqtisadiyyatın yaranmasına səbəb oldu. Bunun əsasında inkişaf edən informasiya texnologiyaları cəmiyyətə e-kommersiya, e-Ticarət, e-Demokratiya, e- darəetmə və e-hökumət kimi anlayış və faktları özü ilə bərabər gətirmişdir. Qeyd etdiyimiz kimi rəqəmsal iqtisadiyyatın təşəkkülü və sürətli inkişafı ənənəvi iqtisadiyyatda bir çox dəyişikliklərin,yeniliklərin də yaranmasına gətirib çıxardı. Rəqəmsal mühitin yaradılmasının əsasını dövlət orqanları, vətəndaşlar, o cümlədən biznes qurumları arasında səmərəli münasibətlərin formalaşdırılması təşkil edir.Belə ki, əsas xidmətlərin, yəni, şəxsi sənədlərin, sertifikatların, gəlir vergisi və əməklə bağlı olan xidmətlərin vətəndaşlara online formada təqdim edilməsi dövlət orqanlarına vətəndaşlaraxidmət göstərilməsində kömək edir. Bundan başqa şirkətlərin qeydiyyatdan keçirilməsinin, sosial təminatın, korporativ verginin həmçinin ədv-lə ə laqədar olan xidmətlərin də biznes qurumlara online formada təqdim edilməsi dövlət orqanlarına vətəndaşlaraxidmət göstərilməsindəkömək edir. Rəqəmsal iqtisadiyyat anlayışının mahiyyətinə nəzər saldıqda onun sərhədsiz olduğunu qeyd etmək olar, ancaq Avropa Rəqəmsal Vahid Bazarıhələki parçalanmış vəziyyətdədir və fərqli milli bazar təcrübələri ilə xarakterizə edilir. Beləliklə, Avropa “Rəqəmsal Vahid Bazarı”nı bütünlüklə inkişaf etdirərək 2020-ci ildə 500 mld Avro
4
gəlir qazana bilər. Dövlət orqanlarına məxsus olan informasiyaların yenidən istifadə olunması, e- identifikasiya,e-imza və s. təkliflər daxil edilməklə, qalan maneələri aradan qaldırmaq,problemləri həll etmək Avropa Rəqəmsal Gündəliyinin əsasını təşkil edir[31].
səbəblərinin,inkişaf xüsusiyyətlərinin araşdırılması və informasiya texnologiyalarının rəqəmsal iqtisadiyyatın inkişafına təsir imkanlarının öyrənilməsindən ibarətdir.
predmeti kimi,informasiya cəmiyyəti,rəqəmsaliqtisadiyyat,informasiyavəkommunikasiyatexnologiyalarınıniqtisa diyyatda tədbiqistiqamətlərinintədqiqiçıxışedir.
müasir dövrdə rus və Azərbaycan iqtisadçı alimlərinin tədqiqatları təşkil edir.Magistr dissertasiyasının yazılmasında informasiya iqtisadiyyatı, informasiya cəmiyyəti,rəqəmsal iqtisadiyyat, internet iqtisadiyyatı vədigərelmlərin müddəalarından geniş istifadə edilmişdir.
cəmiyyəti vərəqəmsal iqtisadiyyatınəsaslandığıelmitədqiqatmetodlarıvətədqiqatmetodlarınıngenişspektrivə problemin tədqiqində elmi abstraksiya, tarixi və məntiqi əlaqə, induksiya, deduksiya, analiz və sintez metodlarından istifadəedilməklə faktlar yığılıb- ümumiləşdirilmiş, onlar arasında qanunauyğun vətəsadüfi əlaqələr müəyyənləşdirilmiş xarakterik ə lamətlər aşkara çıxarılmış, həmçinin müasir inkişaf xüsusiyyətlərini vətəmayüllərini izahedən bir çox xarici ölkəalimlərinin elmi mülahizələri vənəticələri təşkil edir. Elmi yenilik: magistr dissertasiyasının elmi yeniliyi rəqəmsal iqtisadiyyatın və informasiya cəmiyyətinin,elektron ticarətin, elektron hökümətin,elektron bələdiyyələrin formalaşması xüsusiyyətləri, rəqəmsal iqtisadiyyatın tətbiqi proqramları, KT-nin iqtisadi inkişafda rolunun artırılması istiqamətləri barəsində təklif və tövsiyyələrin hazırlanmasından ibarətdir.
5
Nəzəri və təcrübi əhəmiyyəti:aparılan tədqiqatın əsasını nəticə və elmimüddəalar,təklif və tövsiyyələr, rəqəmsal iqtisadiyyatın inkişaf etdirilməsi, KT- nin tətbiqinin perspektivləri təşkil edir.
Respublikasının Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin, Elektron hökümət portalının, müxtəlif beynəlxalq təşkilatların dövri nəşrlərinin,məqalələrinin məlumatlarından təşkil olunmuşdur. ş
təkliflər və ədəbiyyatsiyahısından təşkil olunmuşdur . Magistr dissertasiya işinin giriş hissəsində mövzunun aktuallığından və tədqiq ediləcək problemlərdən bəhs olunur. Magistr dissertasiya işinin birinci fəslində rəqəmsal iqtisadiyyata keçid,onun ə nənəvi iqtisadiyyatdan fərqi,internet iqtisadiyyatı və qlobal informasiya uçurumu anlayışları təhlil olunur. Dissertasiya işinin ikinci fəslində rəqəmsal iqtisadiyyatda biznes,dövlət və yerli özünüidarəetmə formalarının sistemli təhlili aparılmışdır. ş in üçüncü fəslində rəqəmsal iqtisadiyyatın tətbiqi proqramlarının iş prinsipləri öyrənilmişdir. Dissertasiya işinin sonunda nəticə vətəkliflər ,ədəbiyyat siyahısı qeyd edilmişdir. Dissertasiyanın tərkibində həmçinin 4 Şəkil və 1 Cədvəl vardır.
6
G R Ş nformatikanın son dövrlərdəki inkişafı onu hesablama texnikasının köməyi ilə verilənlərin emalının üsul və vasitələri haqqında olan texniki bir fənndən, nəinki texniki sistemlərdə, həmçinin təbiətdə və cəmiyyətdə informasiya və informasiya prosesləri haqqında olan fundamental elmə çevirdi. nformatika həmçinin elmlər sistemində birləşdirici funksiyasını yerinə yetirərək bir sıra yeni elmi istiqamətlərin yaranmasına və inkişafına səbəb olmuşdur. nformatikanın çox tətbiq olunan sahələrindən biri iqtisadiyyat olduğundan və iqtisadi sahələrə aid daha çox informasiyaların emalına xüsusi ehtiyac yarandığından informatika ilə iqtisadiyatın çox cəhətli qarşılıqlı əlaqələrinin öyrənilməsi digərlərinə nisbətən daha vacib hesab olunur. Belə ki,burada iqtisadiyyat elminin nümunəsində nformatikanın tətbiqi məsələlərinin təhlili nəzərdən keçrilir. nformatika və iqtisadiyyat arasında sintez prosesləri daha mürəkkəb xarakterə malikdir. Əvvəla informatika iqtisadiyyatda tətbiq olunaraq, onun inkişafına təkan verir və iqtisadi informatika yaranır.Bundan başqa, informatika elmi və müasir informasiya texnologiyaları iqtisadiyyata o qədər nüfuz etmişdir ki, artıq iqtisadiyyat özü də bir elm olaraq dəyişmiş və yeni anlayışlar meydana gətirmişdir. Belə ki, informasiya texnologiyalarının tətbiqinin müasir səviyyəsi yeni infrastrukturun, yeni iqtisadi mühitin yaranmasına səbəb olmuşdur ki, bu zaman iqtisadiyyat özü də yeni forma və məzmun kəsb etmişdir. Bu sahə artıq bazar iqtisadiyyatı anlayışlarına müvafiq olaraq elektron və ya rəqəmsal iqtisadiyyatı adını almağa başlamışdır. Yeni iqtisadiyyatın mərhələsi olan rəqəmsal iqtisadiyyat yeni iqtisadiyyat və onun sərhədləri kimi özünün müxtəlif inkişaf mərhələlərini keçir. Texnoloji inqilab nəticəsində dünyada rəqəmsal keçid mərkəzlərinin, rəqəmsal robotların, layihələndirmə üçün virtual mühitin, sürətli prototip sistemlərinin yaradılması baş verdi. Texnoloji inqilabın özü dördüncü sənaye inqilabı kimi qəbul edilir hansıki üçüncüdən yaranıb və “rəqəmsal “ adlandırılır.2016-ci il Davos formunda professor Ş vab 4-cü sənaye inqilabının seçilməsinin əsas səbəblərini göstərmişdir.Birinci bu 7
inkişaf sosial iqtisadi sferada baş vermiş dəyişiliklər,ikincisi onun həcmi,üçüncüsü isə nəticələrin sistem xüsusiyyətləri kimi başa düşülür.Texnoloji inqilab rəqəmsal iqtisadiyyatın əhatə dairəsini genişləndirdi.”Rəqəmsal iqtisadiyyat” termini (müəllifi Nikolas Neqroponte) 1995-ci ildə meydana gəlmişdir. Son dövrlərdə Azərbaycanda aparılan uğurlu islahatlar, yenidənqurma işləri, iqtisadiyyatda əldə edilən uğurlar, qeyri-neft sektorunun inkişafı və s. işlər müsbət nəticələrə gətirib çıxarmış və regionların sosial-iqtisadi inkişafı, vətəndaşın sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılması istiqamətində lazımi
tədbirlər həyata
keçirilməkdədir.Dövlət siyasətinin əsas istiqamətlərindən biri də elm, təhsil və mədəniyyət sferasına göstərilən qayğının ardıcıl formada davam etdirilməsi hesab olunur.Bura eyni zamanda elmi-texniki potensialın qorunması, elm və təhsil istiqamətində yüksəkixtisaslı kadrların hazırlanması və onlara qayğı göstərilməsi, ölkədə elmi işçilərin nüfuzunun artırılması istiqamətində bir sıra mühüm qərarların qəbul edilməsi daxildir[32].Bütün bunlar hazırda dünya iqtisadiyyatında baş verən yeniliklər,yeni informasiya cəmiyyətinin təşəkkülü və inkişafı ilə əlaqədar rəqəmsal iqtisadiyyatın yaranması və bu iqtisadiyyatın xarakterik cəhətlərinin dünya əhalisinin inkişafına olan özəl təsiri ilə bağlıdır. Rəqəmsal mühitin yaradılmasının əsasını dövlət orqanları, vətəndaşlar, o cümlədən biznes qurumları arasında səmərəli münasibətlərin formalaşdırılması təşkil edir.Belə ki, əsas xidmətlərin, yəni, şəxsi sənədlərin, sertifikatların, gəlir vergisi və əməklə bağlı olan xidmətlərin vətəndaşlara online formada təqdim edilməsi dövlət orqanlarına vətəndaşlaraxidmət göstərilməsində kömək edir. Bundan başqa ş irkətlərin qeydiyyatdan keçirilməsinin, sosial təminatın, korporativ verginin həmçinin ədv-lə əlaqədar olan xidmətlərin də biznes qurumlara online formada təqdim edilməsi dövlət orqanlarına vətəndaşlaraxidmət göstərilməsində kömək edir.Böhran vaxtlarında isə hökümət orqanları daha səmərəli formada fəaliyyət göstərməli və vətəndaşlar ilə həmçinin biznes qurumlar ilə sabit əlaqələri təmin etməyi bacarmalıdır. Bir qayda olaraq online xidmətlər istiqamətində innovasiyalara
8
qoyulan kapital hər zaman geri qayıdır. Bununla da, E-hökümət orqanları idarəetmə xərclərini 15-20% azalda biləcəkdir[31].
9
I Fəsil. Rəqəmsal iqtisadiyyatın konseptual anlayışları vəüstünlükləri 1.1. Rəqəmsal iqtisadiyyata keçid və onun ənənəvi iqtisadiyyatdan fərqi XX əsrin sonlarından etibarən nformasiya kommunikasiya texnologiyalarından, şə bəkə texnologiyalarından istifadənin genişlənməsi rəqəmsal vasitələrdən istifadə olunmasına gətirib çıxardı. Böyük həcmli informasiya materiallarının, rəsmlərin, videoların, müxtəlif animasiya tipli məlumatların, filmlərin və s. ötürülməsi üçün qısa bir müddətdə multimediya vasitələri yarandı.Onlar geniş şəkildə tətbiq olunmağa başladı. Bu yeniliklərdən istifadə iqtisadiyyata öz təsirini göstərməyə başladı. Şəbəkə texnologiyalarından istifadə nəticəsində iqtisadi əlaqələrin qurulması, lokal və qlobal şə bəkələrdən istifadə, iri müəssisələrdə korporativ şəbəkə və sistemlərin yaranması və s. bu kimi məsələlər iqtisadiyyatın bir sahəsi olan rəqəmsal iqtisadiyyatın yaranmasınasəbəb oldu.Rəqəmsal iqtisadiyyat rəqəmli hesablama texnologiyalarına ə saslanan iqtisadiyyat sahəsi hesab olunur və bəzən onu inernet iqtisadiyyat və ya yeni iqtisadiyyat adlandırırlar.Rəqəmsal iqtisadiyyat termini 1997-ci ildə Don Tapscottun ”Rəqəmsal iqtisadiyyat:şəbəkə intellektinin mənfi cəhətləri və üstünlükləri”(“The Digital Economy: Promise and Peril in the Age of Networked Intelligence”) kitabında işlədilmişdir [8].Rəqəmsal iqtisadiyyat adlanan bu kitabda internet vasitəsilə kommersiyanı dəyişdirməyin yolu göstərilmişdir. Thomas Mesenbourga görə “Rəqəmsal iqtisadiyyat” konsepsiyasını aşağıdakı 3 komponentlə eyniləşdirmək olar:[20] • nfrastrukturun dəstəklənməsi (kompüter avadanlığı, proqram təminatı, telekommunikasiya, şəbəkə və s.) • E-biznes (təşkilat hər bir prosesi kompüter şəbəkələri üzərindən aparır) • E-kommersiya (malların transferi, məsələn onlayn kitab satışı və s.)
10
Lakin Bill mlahın şərhində bu sərhədlər daha da genişləndirilir. O buraya başqa komponentləri məsələn, sosial media və internetdə axtarışı da əlavə edərək mürəkkəbliyi artırır.Bu yeni iqtisadiyyatda rəqəmsal şəbəkə və rabitə infrastrukturu qlobal platforma üzərində insanlar və təşkilatlar üçün strategiyalar hazırlamağa, ə məkdaşlıq etməyə, ünsiyyət yaratmağa, informasiya axtarışına və s. imkan verir. Rəqəmsal iqtisadiyyatın daha aydın xarakteristikasının müəyyənləşdirilməsi ə nənəvi iqtisadiyyatla bağlıdır.Belə ki,rəqəmsal iqtisadiyyat “yeni iqtisadiyyat”ın, “informasiya iqtisadiyyatı”nın və informasiya cəmiyyətinin əsasında duran başlıca vasitədir. Rəqəmsal iqtisadiyyatın təşəkkülü və sürətli inkişafı ənənəvi iqtisadiyyatda bir çox dəyişikliklərin,yeniliklərin dəyaranmasına gətirib çıxardı. Rəqəmsal iqtisadiyyatın üstünlükləri rəqəmsal texnologiyanın malik olduğu üstünlüklərə ə saslanır. Belə ki, rəqəmsal texnologiya - xüsusi kodlaşdırma, mübadilə və istifadə qaydalarına əsaslanaraq informsiya proseslərinin yerinə yetirilməsi zamanı yəni,informasiyanın saxlanması, daşınması və ötürülməsində yüksək sürətin, operativliyin və yaddaşa qənaət etməklə daha çox məlumatın əldə olunmasını təmin edir. Rəqəmsal texnologiya informasiya emalı prosesində dəqiq riyazi üsulların tətbiqinə və o cümlədən informasiya ilə müxtəlif manipulyasiyaların həyata keçirilməsinə imkan yaradır. 11
Rəqəmsal iqtisadiyyatın yaranması əvvəldədə vurğuladığımız kimi ənənəvi iqtisadiyyatda dəyişikliklərin baş verməsinə səbəb oldu.Klassik yəni,ənənəvi iqtisadiyyatda kapital maddi formada qəbul edilir. Bunlara adətən maşınlar, qurğu və binalar, torpaq və s. aiddir. Zaman keçdikcə iqtisadiyyatda pulun rolu daha da möhkəmləndi və kapitalı pul formasında qəbul etməyə başladılar. Nəticədə məhz pul kütləsi vasitəsilə əmək alətləri və vasitələrini əldə etmək mümkün olurdu. Rəqəmsal iqtisadiyyatın meydana gəlməsi nəticəsində isəəsas təyinedici rol,funksiya informasiyaya verildi. Beləliklə informasiya kapitalı meydana gəldi. Kapitalın effektivliyinin təhlilinin aparılması aktivlərin müxtəlif növlərinin fərqləndirilməsinə şərait yaratdı. Buraya cari aktivlər (dövriyyə vəsaitləri), əsas fondlar, investisiyalar(istiqraz aksiyaları), qeyri-material aktivlər daxildir(qeyri material aktivləri dedikdə ticarət nişanı, patentlər, müəliflik hüququ, işçilərin yaradıcılıq potensialı və s. digər aktivlər). Müasir dövrdə müəssisələrdə gələcək üçün alıcılıq qabliyyətinə malik tələbləri proqnozlaşdıran, müəssisələrin maliyyə və təşkilati strukturunu planlaşdıran, gəlir əldə olunmasını təmin edən aktiv kimi informasiya kapitalını qəbul etmək olar. nformasiya kapitalının yaranması, dövriyyəsi və istifadəsi, qiymətləndirilməsi və təhlili proseslərini rəqəmsal texnologiyalar olmadan təmin etmək mümkün deyil. Rəqəmsal texnologiyaların tətbiqi bu kapitaldan istifadənin səmərəliliyinin təmin olunmasına imkan verir . Rəqəmsal iqtisadiyyatın ənənəvi iqtisadiyyatdan fərqli və üstün cəhətləri mövcuddur. Bunlardan ən əsası ondan ibarətdir ki, burada məhsul, daha doğrusu informasiya məhsulu, yəni kapitalı hərəkətdə və dövriyyədə daha aktivdir. Yüksək texnologiyanın tətbiq edilməsi və qlobal əlaqələrin mövcud olması qısa zamanda məhsulun istehsalının həyata keçirilməsini təmin edir. Başqa sözlə, məhsulun satışı üçün bazarın axtarılması və seçilməsi, satışa görə ödəmələrin gecikdirilmədən həyata keçirilməsi, o cümlədən yeni növ və çeşidlərin müəyyənləşdirilməsi və alıcıya təklif olunması, rəqabətin gedişatının daimi olaraq nəzarətdə saxlanılması mümkündür. Rəqəmsal iqtisadiyyat texnologiyaların təminatı baxımından böyük xərclərin və
12
genişmiqyaslı əlaqələrin qurulmasını tələb etməsinə baxmayaraq əhatə dairəsi və fəaliyyət zonasına görə çox geniş ərazini tutur. Ənənəvi iqtisadiyyatda isə indiki dövrdə mövcud olan ən əsas problemlərə bunlar daxildir: məhsulun saxlanması, qablaşdırılması, düzgün marketinq,reklamın təşkili, sifarişçiyə məhsulun vaxtında çatdırılması və s. Ənənəvi iqtisadiyyatla müqayisədə rəqəmsal iqtisadiyyatda bu problemlərin əksəriyyəti çox aşağı səviyyədədir. Beləliklə,rəqəmsal iqtisadiyyatda inkişaf prosesi,yeni layihələrin hazırlanması, istehlakçı ilə birbaşa əlaqələrin yaradılması, məhsulun kəmiyyət və keyfiyyət göstəricilərinin sifarişçinin istəklərinə uyğun olması daha effektiv şəkildə həyata keçirmək mümükündür. Bütün bu üstünlüklərə baxmayaraq rəqəmsal iqtisadiyyat dünya səviyyəsində elə də geniş yayılmamışdır. Bunun isə başlıca səbəbi rəqəmsal iqtisadiyyatın yaranmasında başlıca rol oynayan KT-nin müxtəlif ölkələrdəki inkişaf səviyyəsində mövcud olan fərqlərləəlaqədardır.Digər tərəfdən rəqəmsal iqtisadiyyatın bir sıra çatışmamazlıqları da onun dünya miqyasında geniş yayılmasına mane olur. Rəqəmsal iqtisadiyyat müxtəlif iqtisadi sahələrin qarşılıqlı əlaqəli inkişafı ə sasında yaranmış informasiya iqtisadiyyatının inkişafında da mühüm rol oynayır. Beləliklə məhz bu cür qarşılıqlı inkişaf müasir informasiya cəmiyyətinin formalaşmasının əsasını təşkil edir. Rəqəmsal iqtisadiyyat inkişaf etmiş dünya ölkələrində həmçinin adi məişət proseslərinin və müxtəlif xidmətlərin həyata keçirilməsində də mühüm rol oynayır. Buraya məhsulların satışı və xidmətlərin göstəriməsinin pərakəndə şəkildə həyata keçirilməsini və s. daxildir.Bundan başqa iri market və ticarət mərkəzlərindən malların alınması, onların sifarişçiyə çatdırılması, ödənişlərin həyata keçirilməsi, müxtəlif kommunal xidmətlərin, tibbi, səhiyyə xidmətlərinin göstərilməsi, təhsil və tədrisdə, iş axtarışında, müxtəlif məlumatların əldə olunmasını və s. qeyd etmək olar.Rəqəmsal iqtisadiyyatı ənənəvi iqtisadiyyatdan fərqləndirən cəhətlərdən biri də istehsalda proqnozların verilməsi, gələcək planlaşdırma, tələb və təklif arasındakı asılılıq və münasibətlərin araşdırılması prosesində təkcə müəssisənin özü iştirak 13
etmir.Burada müxtəlif şirkətlərin, institutların, fərdlərin birbaşa iştirakı mümkündür. Belə ki,bütün bunlar bir sıra problemlərin yaranmasına əsas verir. Bu problemlər məsələlərin həllinə aidiyyatı olmayanların yersiz müdaxiləsi, ümumi şəbəkədə əmələ gələn xaos və s. nəticəsində yaranır. Rəqəmsal iqtisadiyyatın malik olduğu bu üstünlükləri müasir dövrdə idarəetmədə, biznesin təşkilində, baş müəssisə ilə onun tabeçiliyində olan müəssisələr arasındakı münasibətlərin qurulmasında, yeni istehsal sahələrinin açılmasında effektivliyi təmin edir. Əgər rəqəmsal texnologiyaların mövcud olan üstünlükləri və imkanları məqsədəuyğun,düzgün şəkildə istifadə edilərsə,bu cəmiyyətdə hərtərəfli tarazlığın yaranmasına şərait yaradar. Rəqəmsal iqtisadiyyatın əhatə dairəsinin genişlənməsi, onun daha çox dünya ölkələrini əhatə etməsi rəqəmsal fəzanın istifadəsi səviyyəsindən asılıdır [18]. Rəqəmsal imkanlar müasir dövrdəkino sənayesində, müxtəlif festivalların ,toplantıların keçirilməsində, böyük idman yarışlarının təşkilində, konfransların, beynəlxalq görüşlərin keçirilməsində, dünyəvi problemlərin həllində, ümümdünya məlumatlarının çatdırılmasında böyük rola malikdir. Beləliklə bu texnologiyaların tətbiqi idman, incəsənət, turizm və s. sahələrdəyeni gəlir gətirən sahələrin açılmasına, böyük həcmdə investisiya qoyuluşlarına, dünya miqyasında reklamların təşkilinə o cümlədən,bu işdən külli miqdarda gəlir əldə olunmasına şərait yaratmaqdadır.
14
Kataloq: application -> uploads -> 2016 2016 -> Təqdimatların hazırlanması (Powerpoint, Word, Excel) 2016 -> AZƏrbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistratura məRKƏZİ Əlyazması hüququnda 2016 -> «magиstratura mяrkяzи» 2016 -> Övlяt иqtиsad unиversиtetи «magиstratura mяrkяzи» Abbasov Cavid Sadiq o 2016 -> AZƏrbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistratura məRKƏZİ Əlyazması hüququnda 2016 -> İmtahanın keçiriləcəyi tarix «15» may 2016-cı il Otaq 412 2016 -> AZƏrbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistratura məRKƏZİ 2016 -> 2016-cı il Otaq 412 Sıra№-si 2016 -> Bayramov Rəşid Mahir oğlu «Dövlətin sosial siyasətinin maliyyə təminatında büdcənin rolu» 2016 -> AZƏrbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti Yüklə 0,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|