1.3 Dövlət büdcəsinin idarə edilməsində xəzinədarlığın rolu
Büdcənin idarə edilməsi –büdcə vəsaitlərinin yığılması və istifadəsi üzrə
büdcə prosesinin mühüm mərhələsidir. Bu icra prosesində icra hakimiyyəti
orqanları, maliyyə və
vergi orqanları, kredit təşkilatları, hüquqi və fiziki
şə
xslər–vergi ödəyiciləri vəbüdcəvəsaiti alanlar iştirak edirlər.
Azərbaycan Respublikasında büdcələrin xəzinədarlıq vasitəsilə icra
edilməsi müəyyənləşdirilmişdir. cra hakimiyyəti orqanlarına büdcələrin icrasının
təşkili və icra edilməsi, büdcə hesablarının və büdcə vəsaitlərinin idarə edilməsi
həvalə edilir. Göstərilən orqanlar büdcə vəsaitlərini alanların və bütün
sərəncamların xəzinədarları sayılırlar və büdcə idarələrinin tapşırığı ilə və adından
büdcə vəsaitləri tədiyyələri həyata keçirirlər.
Büdcənin icrası xəzinənin vahidliyi prinsipinə əsaslanır. Bu prinsip daxil
olan gəlirlərin və büdcə kəsirinin maliyyələşdirilməsi mənbələrindən
daxilolmaların vahid büdcə hesabına götürülməsini və nəzərdə tutulan bütün
xərclərin vahid büdcə hesabından həyata keçirilməsini nəzərdətutur.
Azərbaycan Respublikası büdcə sisteminin bütün səviyyəli büdcələri vahid
xəzinə prinsipi əsasında icra edilir.
Xərclər üzrə büdcənin icrası xərclər siyahısı üzrə nəzərdə tutulmuş
tədbirlərin maliyyələşdirilməsinin təmin edilməsi deməkdir və bir neçə
mərhələdən ibarətdir:
1. Büdcəbölgüsünün tərtibi, təsdiqi və büdcə vəsaitlərinin sərəncamçılara
çatdırılması.
Azərbaycan Respublikası büdcə sisteminin bütün səviyyəli büdcələrinin
icra edilməsini müvəkkil icra orqanları büdcə bölgüsü əsasında həyata keçirirlər.
Büdcə bölgüsü üzrə büdcə vəsaitlərinin baş sərəncamçıları tərəfindən
rüblərə bölünməklə Azərbaycan Respublikası büdcə xassələrinin funksional və
iqtisadi təsnifatına uyğun təsdiqedilmiş büdcə əsasında sərəncamçılar və
26
büdcədən vəsait alanlar üzrə tərtib edilir və büdcənin tərtibinə məsul olan icra
hakimiyyəti orqanına təqdim edilir.
2. Büdcə öhdəliklərinin limitləri haqqında bildirişlərin təsdiqi və onun
sərəmcamçılara və büdcə vəsaiti alanlara çatdırılması.
Büdcə öhdəliyi–büdcəni icra edən orqanın büdcə haqqında qanuna və icmal
büdcə bölgüsünə uyğun yaranan, müəyyən edilmiş müddət ərzində müvafiq büdcə
vəsaitlərinin xərclənməsini həyata keçirmək üzrə borcudur.
Büdcə öhdəlikləri limiti – büdcəni icra edən orqanın büdcə haqqında
qanuna və icmal büdcə bölgüsünə uyğun yaranan, müəyyən edilmiş müddət
ə
rzində müvafiq büdcə vəsaitlərinin xərclənməsini həyata keçirmək üzrə
borcudur.
Büdcə öhdəlikləri limiti – büdcəni icra edən orqan tərəfindən sərəmcam–
çılar və büdcədən vəsait alanlar üçün üç ay müddətinə müəyyən edilən və təsdiq
edilən büdcə öhdəliklərinin həcmidir.
Sərəncamçılar və büdcədən vəsait alanlar üçün büdcə öhdəlikləri limitləri
büdcəni icra edən orqan tərəfindən baş sərəncamçılar tərəfindən təsdiq edilən
büdcə vəsaitlərinin bölgüsünün lahiyələri əsasında təsdiq edilir. Büdcə öhdəlikləri
limitləri büdcəni icra edən orqan tərəfindən onların qüvvədə olduğu müddət
başlanana qədər bütün sərəncamçılara və büdcədən vəsait alanlara çatdırılır.
1.
Büdcə təxsisatları haqqında bildirişlərin təsdiqi, onun sərəncamçılara və büdcə
vəsaitləri alanlara çatdırılması ;
Büdcə təsisatları haqqında bildirş aldıqdan sonra büdcə idarəsi müəyyən
olunmuş formada gəlirlər və xərclər smetasını tərtib və təsdiq olunmaq üçün
yuxarı büdcə vəsaitləri sərəncamçılarına təqdim etməlidirlər.
2.
Büdcədən vəsait alanların xəzinə öhdəliklərinin qəbul edilməsi ;
Büdcə vəsaitlərini alanlar onlara çatdırılmış büdcə öhdəlikləri limitləri gəlirlər və
xərclər smetaları hüdudunda xərclərin həyata keçirilməsi, xərclərin və tədiyyələrin
aparılması üçün lazım olan tədiyyə və digər sənədlərin tərtib edilməsi yolu ilə
tədiyyələrin həyata keçirilməsi üzrə xəzinə öhdəliyi qəbul edirlər.
27
Ödəmə sənədlərinin formalarını Azərbaycan Respublikası Maliyyə
Nazirliyi Mərkəzi Banklara razılaşdırmaqla təsdiq edir.
3.
Xəzinə öhdəliklərinin icra edilməsinin təsdiqi ;
Büdcəni icra edən orqan xərclərin icra edilməsi üçün lazım olan ödəmə və
xərcləri büdcə idarəsinin təsdiq edilmiş gəlirlər və xərclər smetasının və büdcə
limtlərinin tələblərinə uyğunluğunu yoxladıqdan sonra büdcə vəsaitlərinin
xərclənməsini aparır. Təqdim edilən sənədlərin siyahısı və formaları icra
hakimiyyəti orqanının hüquqi aktı ilə təsdiq edilir.
Büdcəni icra edən orqan xəzinə
öhdəliklərinin
icrasını
qəbul
edilməsindən aşağıdakı hallarda imtina edəbilər :
- Qəbul edilmiş xəzinə öhdəlickləri tələblərə cavab vermədiyi zaman;
- Qəbul edilmiş xəzinə öhdəliklərinin büdcə haqqında qanuna, çatdırılmış
büdcə təxsisatlarına və büdcə öhdəlikləri limitlərinə uyğun gəlmədiyi zaman ;
- Qəbul edilmiş büdcə öhdəliklərinin büdcə idarəsinin təsdiq edilmiş
gəlirlər və xərclər smetasına uyğun gəlmədiyi zaman.
- Xərclərinblokirovkasızamanı.
Xərclənmişbüdcəvəsaitlərininhəcmitəsdiqedilmişxəzinəöhdəliklərininhəcmi
nə uyğunolmalıdır.
Dövlətbüdcəsininicrasıprosesindəzərurətyarandıqdamüvafiqicrahakimiyyəti
orqanlarıbüdcətəsnifatınauyğunolaraqtəsdiqedilmişxərcmaddələrihəddində
dəyişiklik aparabilər.
Bütün
ölkələrdə
xəzinədarlıq
maliyyə
resurslarını,
maliyyənin
mərkəzləşdirilmiş dövlətmənbələriniözündə əksetdirir.
Xəzinədarlıq sistemi (Treasury system) – maliyyə planlaşdırılması, büdcənin
icra edilməsi, nağd dövriyyənin idarə olunması, kassa əməliyyatları, maliyyə
uçotu, daxili audit, daxili və xarici borcların idarə edilməsi funksiyalarını icra
edən bütün təşkilati qurumların 73 X məcmusudur. Bu sistem çox mürəkkəb
informasiya axınlarının idarə edilməsi sistemidir. Həmin sistemin ən mühüm
xüsusiyyəti onun xəzinədarlıq hesabı açmaq hüququna malik olmasıdır. Ölkədə
28
olan digər dövlət idarələrindən heç birinin belə hüququ yoxdur. Xəzinədarlıq
sisteminin yaradılmasında əsas məqsəd büdcə təşkilatlarının fərdi maliyyə
hesablarına daimi nəzarəti həyata keçirməkdir.
Bir çox hallarda artıq faktiki xərclənmə, həmçinin vəsaitlərin böyük həcmdə
kəsrlə xərclənməsi büdcə və proqramların tərtibi zamanı bütün amillərin nəzərə
alınmaması ilə bağlıdır. Şişirdilmiş büdcə və gəlirlərin qeyri-real proqnozları icra
Zamanı büdcəyə yenidən baxılmasınavə "büdcənin dəfələrlə işlənilməsi"adlanan
arzuolunmaz praktikanın tətbiq edilməsinə gətirib çıxarır. Büdcə təsdiq edildikdən
sonra Maliyyə Nazirliyi büdcənin icrasını onun tərtibi zamanı özünün
formalaşdırdığı xüsusi qiymətləndirməyə əsasən həyata keçirir. Xəzinədarlıq isə
büdcənin icrasını gəlirlərin səviyyəsi ilə müqayisə edir və faktiki daxilolmaların
vəziyyətindən asılı olaraq dövlət büdcəsində nəzərdə tutulan vəsaitlərin istifadə
edilməsinə icazə verir. Beləliklə, vəsaitlər Maliyyə Nazirliyi və xəzinədarlıq
tərəfindən müəyyən edilmiş proseduralara uyğun büdcədən silinir.
Respublikamızda bazar münasibətlərinin daha da gücləndirilməsi zərurəti
ilə əlaqədar olaraq mövcud iqtisadi mühitə uyğun olan və aparılan iqtisadi siyasəti
tamamlayan real dövlət büdcəsinin tərtibi, onun icrası zamanı dövlət vəsaitlərinin
səmərəli idarə edilməsinin təşkili ən zəruri həyati məsələlərə çevrildi.
Beynəlxalq təcrübə və respublikamızda maliyyə sistemi mövcud vəziyyətdə
bu məsələlərin düzgün və beynəlxalq standartlara uyğun həll edilməsi üçün
müvafiq təşkilati tədbirlərin həyata keçirilməsini və praktiki olaraq alternativ
olmayan təşkilati qərarın qəbul olunmasını tələb edirdi. Bu qərar Respublika
Maliyyə Nazirliyinin nəzdində Dövlət Xəzinədarlığının yaradılması idi.
Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyinin Dövlət Xəzinədarlığı
Agentliyi dövlət büdcəsinin kassa icrasını həyata keçirən və həmin maliyyə
ə
məliyyatlarının uçotunu aparan, büdcə xərcləri üzrə dövlətin adından büdcə
təşkilatları qarşısında öhdəlikləri qəbul edən, Azərbaycan Respublikasında dövlətə
məxsus maliyyə vəsaitlərinin vahid mərkəzdən idarə edilməsi, bu vəsaitlərin daxil
olması və məqsədyönlü xərclənməsi sahəsində cari nəzarəti həyata keçirir.
29
Agentlik vəzifə və hüquqlarını Azərbaycan Respublikasının bütün
ə
razisində bilavasitə rayon və şəhər üzrə maliyyə idarələrinin və şöbələrinin
xəzinədarlıq strukturları və regional (zona) xəzinədarlıq orqanları vasitəsilə həyata
keçirir.
Deyilənləri ümumiləşdirərək, xəzinədarlıq sistemininin yaradılması aşağıdakı
səbəblərdən zəruri olmuşdur:
- əməliyyatların avtomatlaşdırılmış qaydada aparılması vasitəsilə büdcə- maliyyə
uçotu. Bu, büdcə mədaxillərində dəyişikliklər baş verərkən dövlət xərclərini
nəzarətdə saxlamağa imkan verən operativ və birmənalı informasiya alınmasına
yardımçı ola bilər;
- vergilərin və büdcənin daha dolğun informasiya bazasında proqnozlaşdırılması.
Belə proqnozlar əsasında büdcə gəlirlərinin mədaxilində baş verən dəyişikliklərə
operativ reaksiyanı təmin etmək mümkündür;
- Proqnozlardan istifadə etməklə həyata keçirilən maliyyə planlaşdırması.
Xərclərin hüdudlarının dəqiqləşdirilməsi əsasında nağd vəsaitin gələcək hərəkətini
müəyyənləşdirmək olar.
30
FƏS L 2. DÖVLƏT BÜDCƏS N N DARƏ OLUNMASINDA
XƏ Z NƏ DARLIĞ IN ROLUNUN MÜAS R VƏ Z YYƏ T
2.1 Dövlə t büdcə sinin xə rclə rinin idarə olunması prosesində
xə zinə darlığ ın fə aliyyə tinin tə hlili
Respublikamızda xəzinədarlıq sisteminin tətbiq edilməsi nəticəsində dövlət
maliyyə
vəsaitlərindən
istifadə
olunmasının
səmərəli
mexanizminin
formalaşdırılması, bu vəsaitlərin birbaşa son təyinatına çatdırılması və onunla
bağlı əməliyyatların yalnız xəzinə hesabları vasitəsilə aparılması üçün hüquqi
baza yaradıldı. Dövlətə məxsus maliyyə ehtiyatlarının vahid mərkəzdən idarə
edilməsinin təşkili, bütün dövlət xərclərinin, o cümlədən büdcədənkənar fondların
ə
məliyyatlarını büdcə vasitəsilə həyata keçirilməsi, dövlət daxili və xarici
investisiyalarının xəzinə nəzarətinə cəlb edilməsinə başlanılmasına, öhdəliklər
sistemini tətbiq edərək büdcə təşkilatları tərəfindən yeni borclanmanın qarşısının
alınmasına və xərclərin icrasının maliyyə planlaşdırmaları əsasında həyata
keçirilməsinə nail olunmuşdur.
Azərbaycan Respublikasında dövlətə məxsus maliyyə ehtiyatlarının vahid
mərkəzdən idarə edilməsini təmin etmək, bu vəsaitlərin daxil olması və
xərclənməsi üçün daha çevik nəzarət mexanizmini yaratmaq, dövlət borclarının,
zəmanətlərin və alınmış kreditlərin uçotunu yaxşılaşdırmaq və respublikada
qiymətli kağızlar bazarının formalaşmasını sürətləndirmək məqsədi ilə
"Azərbaycan Respublikasında dövlət xəzinədarlığının yaradılması haqqında"
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının
Maliyyə Nazirliyi yanında Baş Dövlət Xəzinədarlığı, Naxçıvan Muxtar
Respublikasında, respublikanın şəhər və rayonlarında onun ərazi orqanları
yaradılmışdır. Bununla da Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Nazirliyi yanında
Baş Dövlət Xəzinədarlığının yaradılması ilə əlaqədar olaraq respublika
büdcəsinin, büdcədənkənar dövlət fondlarının, büdcədən maliyyələşdirilən idarə
31
və təşkilatların vəsaitləri Baş Dövlət Xəzinədarlığının hesablarında
cəmləşdirilmişdir.
Müasir dövrün tələblərinə uyğun olaraq büdcə vəsaitlərinin xərclənməsi
mərkəzləşdirilmiş qaydada Baş Dövlət Xəzinədarlığı tərəfindən həyata keçirilir
ki, bu da ödənişlər üzrə borcların əmələ gəlməsinin qarşısını almağa, büdcə
təşkilatlarını resursla müntəzəm təmin etməyə və zəruri dövlət ödənişlərini
vaxtında həyata keçirməy, büdcə vəsaitlərinin səmərəli xərclənməsi üzərində cari
nəzarəti etməyə imkan verir.
Son illərdə Dövlət büdcəsinin xərclərinin idarə olunması Dövlət Xəinədarlıq
Agentliyi tərəfindən elektron olaraq həyata keçirilir ki, bu da statistik göstəricilərə
vaxtında nəzarətin operativliyini təmin edir.
Azırbaycan Respublikasının Dövlət Büdcəsinin Xərcləri son üç il ərzində
dalğavari hərəkət etmiş 2012-2014-cü illər ərzində artıb azalmışdır. Bu qrafiki
aşağıdakı sxemdə görə bilərik.
Dövlət büdcəsi Xərcləri (Milyon manatla)
16500
17000
17500
18000
18500
19000
19500
2012
2013
2014
32
Dövlət Büdcəsinin xərclərinin bu dinamikası büdcənin idarə edilməsi ilə bağlıdırş
Gördüyümüz kimi 2013-cü ildə dövlət büdcəsi xərclərinin məbləği 2012-ci ilə
nisbətdə artmış bu da öz təsirini büdcə xərclərinə nəzarəti gücləndirməklə 2014-
cü ildə bu rəqəmin aşağı düşməsinə səbəb olmuşdur. Bütün Dövlət büdcəsi
xərcləri, o cümlədən rayon və büdcədən kənar köçürmələr Vahid XəzinəHesabı
sistemi (VXH) vasitəsilə mərkəzləşdirilmişdir.
2015-ci il və sonrakı üç il üçün dövlət büdcəsi xərclərinin layihəsi ölkənin əsas
makroiqtisadi proqnoz göstəriciləri, büdcədən maliyyələşən və maliyyə yardımı
alan təşkilatların büdcə sifarişləri və gözlənilən real büdcə gəlirləri nəzərə
alınmaqla hazırlanmışdır.
Dövlət büdcəsi xərclərinin strukturuna uyğun olaraq cari, əsaslı və dövlət
borcuna xidmətlə bağlı xərclərin optimal hədlərinə nail olunmuş, qarşıda duran
vəzifələrin həlli üçün maliyyə təminatı formalaşdırılmışdır.
Sosial siyasətin davam etdirilməsi, əhalinin, o cümlədən qaçqın və məcburi
köçkünlərin, hərbi qulluqçuların, müharibə əlilləri və şəhid ailələrinin rifahının və
yaşayış səviyyəsinin yaxşılaşdırılması, tibbi-sosial reabilitasiya sisteminin müasir
tələblər səviyyəsində qurulması prioritet hədəflər hesab edilməklə, onların
maliyyə təminatı üçün tələb olunan məbləğdə vəsait 2015-ci il dövlət büdcəsinin
xərclərində nəzərə alınmışdır.
Dövlətbüdcəsininxərcləri(mln.manatla)
2015-ciilproqnoz
2014-cüil fakt
2015/2014
faizlə
Xərclərcəmi
21100,0
20063,0
+5,2
2015-ci ildə dövlət büdcəsi xərclərinin strukturunun, tərtibi və icrası prosesinin
təkmilləşdirilməsi, şəffaflığının, səmərəliliyinin və ünvanlılığının artırılması,
33
xərclərin ortamüddətli (2015-2018-ci illər) və uzunmüddətli dövrləri əhatə edən
proqramlar və son nəticəyə söykənən prinsiplər əsasında proqnozlaşdırılmasının
daha da genişləndirilməsi diqqətdə saxlanılmışdır.
2015-ci il dövlət büdcəsinin xərcləri ÜDM-in 34,5 faizi səviyyəsində nəzərdə
tutulur ki, bu da 2014-cü illə müqayisədə 1,3 faiz-bənd çoxdur.
Azə rbaycanRespublikasıdövlə tbüdcə sininxə rclə rivə onunartımsürə ti
Xərclər üzrə büdcənin icrası xərclər siyahısı üzrə nəzərdə tutulmuş tədbirlərin
maliyyələşdirilməsinin təmin edilməsi deməkdir və bir neçə mərhələdən ibarətdir
:
1. Büdcə bölgüsünün tərtibi, təsdiqi və büdcə vəsaitlərinin sərəmçılara
çatdırılması. Azərbaycan Respublikası büdcə sisteminin bütün səviyyəli
büdcələrinin icra edilməsini müvəkkil icra orqanları büdcə bölgüsü əsasında
həyata keçirirlər. Büdcə bölgüsü üzrə büdcə vəsaitlərinin baş sərəncamçıları
tərəfindən rüblərə bölünməklə Azərbaycan Respublikası büdcə xassələrinin
funksional və iqtisadi təsnifatına uyğun təsdiq edilmiş büdcə əsasında
0
5000
10000
15000
20000
25000
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Столбец1
Ряд 1
34
sərəncamçılar və büdcədən vəsait alanlar üzrə tərtib edilir və büdcənin tərtibinə
məsul olan icra hakimiyyəti orqanına təqdim edilir.
2. Büdcə öhdəliklərinin limitləri haqqında bildirişlərin təsdiqi və onun
sərəmcamçılara və büdcə vəsaiti alanlara çatdırılması. Büdcə öhdəliyi – büdcəni
icra edən orqanın büdcə haqqında qanuna və icmal büdcə bölgüsünə uyğun
yaranan , müəyyən edilmiş müddət ərzində müvafiq büdcə vəsaitlərinin
xərclənməsini həyata keçirmək üzrə borcudur. Büdcə öhdəlikləri limiti – büdcəni
icra edən orqanın büdcə haqqında qanuna və icmal büdcə bölgüsünə uyğun
yaranan , müəyyən edilmiş müddət ərzində müvafiq büdcə vəsaitlərinin
xərclənməsini həyata keçirmək üzrə borcudur. Büdcə öhdəlikləri limiti – büdcəni
icra edən orqan tərəfindən sərəmcam – çılar və büdcədən vəsait alanlar üçün üç ay
müddətinə müəyyən edilən və təsdiq edilən büdcə öhdəliklərinin həcmidir.
Büdcə icrası zamanı Xəzinədarlıq öhdəlik və vəsaitlərə nəzarətlə bağlı
məsuliyyət daşıyır. Rayon səviyyəsində xəzinədarlıq orqanları Xəzinədarlığın
tabeliyində olan qurumlar kimi fəaliyyət göstərir və öhdəlikləri və X S-də
ödənişləri həyata keçirirlər.
VXHS-nin möhkəmləndirilməsi və vəsaitlərin idarə etmə funksiyalarının
mərkəzləşdirilməsi sayəsində, Maliyyə Nazirliyi hökumətin maliyyə
ə
məliyyatları barədə etibarlı və vaxtında məlumat hazırlaya bilir. Büdcə Milli
Məclis tərəfindən təsdiq edildikdən sonra, büdcə ayrılması X S-ə yüklənir.
Xəzinə tərəfindən ciddi nəzarətdə olan kifayət qədər büdcə ayrılması olmadıqca,
xərclər həyata keçirilə bilməz. Ödənişlər xəzinədarlıq vasitəsilə mərkəzləşmiş
qaydada və yalnız nəğd vəsait olduqda həyata keçirilir. Yoxlama dövründə
öhdəlik limitindən aşağı vəsait limiti tətbiq edilməmişdir, çünki bütün
öhdəliklərin yerinə yetirilməsi üçün dövlət kifayət qədər nəğd vəsait saxlayır.
Bütün bu qeyd edilənlər son nəticədə, büdcə vəsaitlərinin yalnız xəzinə
hesabları vasitəsilə istifadə olunmasını, dövlət büdcəsində nəzərdə tutulmuş
vəsaitlərin birbaşa son təyinatına çatdırılmasını, dövlət xərclərinin yalnız
xəzinədarlıq tərəfindən qəbul edilmiş öhdəliklər çərçivəsində yaranan borcların
35
ödənilməsinə yönəldilməsini, büdcə təşkilatları tərəfindən maliyyə intizamına
ə
məl edilməklə və təsdiq edilmiş xərc smetalarında nəzərdə tutulmuş limitlər
gözlənilməklə vəsaitlərdən məqsədyönlü və təyinatına görə istifadə olunmasına
zəruri nəzarətin həyata keçirilməsini təmin etmişdir.
Xəzinədarlığın büdcə xərclərinin idarə edilməsi prosesindəki funksiyaları
aşağıdakılardan ibarətdir :
- Baş Dövlət Xəzinədarlığının hesabları üzrə əməliyyatları həyata keçirir və
onların uçotunu təşkil edir ;
- Xəzinədarlığın cari hesabları ilə tranzit hesabları arasında hesablaşmaların
həyata keçirilməsini Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı ilə
razılaşdırılmış qaydada tənzimləyir ;
- Müəyyən olunmuş qaydada mərkəzləşdirilmiş xərclərin , o cümlədən məqsədli
büdcə fondlarının xərclərinin icrasını təmin edir.
- Dövlət büdcəsi ilə digər büdcələrin qarşılıqlı əlaqələrinin nizamlanmasını və
qarşılıqlı hesablaşmaları həyata keçirir , o cümlədən müvafiq ilin dövlət
büdcəsinə riayət olunmaqla Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin
müəyyən etdiyi qaydada və hədlərdə dövlət büdcəsindən ssuda ( borc ) verir.
- Baş Dövlət Xəzinədarlığı ilə yerli xəzinədarlıq orqanları arasında hərəkət edən
maliyyə resurslarının və pul vəsaitlərinin dövri üzləşdirilməsini həyata keçirir;
- Dövlət büdcəsindən ayrılan vəsaitlərdən təyinatı üzrə istifadə olunmasına ;
büdcə təşkilatlarının büdcədənkənar vəsaitlərinin maliyyə orqanları ilə
razılaşdırılmış qaydada təsdiq edilimiş smetaya uyğun istifadəsinə ümumi nəzarət
edir ;
- Büdcə və büdcədənkənar ( o cümlədən məqsədli büdcə fondları ) gəlir və
xərclərin icrasına dair hesabat məlumatlarının müvafiq büdcə təşkilatları ilə dövr
üzləşdirilməsini həyata keçirir ;
- Büdcə və büdcədənkənar ( o cümlədən məqsədli büdcə fondları ) gəlirlərin
tədiyyə növləri kassa icrasının, xərclərin isə büdcə təşkilatları üzrə kassa və
faktiki icrasının uçotuna aparır .
36
- Müəyyən olunmuş qaydada dotasiyaların verilməsini təmin edir;
- Büdcənin icrasında yaranmış gərginliyi aradan qaldırmaq üçün “ Büdcə sistemi
haqqında ”, Azərbaycan Respublikası Qanunu ilə müəyyən edilmiş daxili və
xarici maliyyələşdirilmiş mənbələrindən istifadə edir.
Dövlət Xəinədarlıq Agentliyi Dövlət büdcəsinin kassa və faktiki icrasının uçotuna
aparmaqla Xərclərinin idarə olunmasında birbaşa iştirak edir. Büdcə xərclərinin
kassa icrası üçün xəzinədarlıq tərəfindən Azərbaycan Respublikasının dövlət
büdcə sində n maliyyə ləşə n
təşkilatlar və dövlət xərclərinin həyata keçirilməsini
təmin edən orqanlar qarşısında mövcud qaydalara uyğun olaraq dövlət öhdəlikləri
qəbul edilir, bu öhdəliklər uçota alınır və dövlət büdcəsinin icrası haqqında dövri
hesabatlara daxil edilir. Dövlət büdcəsinin hüquqi və fiziki şəxslər qarşısında
yaranan öhdəliklərinin büdcə vəsaiti hesabına təmin edilməsi xəzinədarlığın vahid
hesabından pul vəsaitlərinin köçürülməsi ilə həyata keçirilir və bu dövlət
büdcəsinin xərclərinin kassa icrasını təşkil edir.
Xərclərin kassa icrası müəyyən edilmiş dövr ərzində təmin ediləcək dəyərlərin
haqqının qabaqcadan ödənişi vasitəsilə də həyata keçirilə bilər. Bu cür ödənişlər
satınalmanın tərəfləri arasında bağlanmış alqı-satqı müqavilələri ilə
şə
rtləndirilməsi və xəzinədarlıq tərəfindən məqbul sayıldıqdan sonra həyata
keçirilir. Dövlət büdcəsinin xərclərinin kassa icrası üzrə məlumatları bu xərcləri
həyata keçirən büdcə təşkilatları ilə xəzinədarlıq arasında dövri olaraq üzləşdirilir
və müvafiq qaydada rəsmiləşdirilir.
Bu istiqamətdə nəzarəti daha da gücləndirmək, dövlət vəsaitlərindən
səmərəli və qənaətlə istifadə edilməsi üzərində təsirli cari nəzarəti təmin etmək,
debitor və artırmaq məqsədilə xəzinədarlıq sisteminin kompüterləşdirilməsi,
bütün maliyyə qurumlarını əhatə edən lokal şəbəkələrin yaradılması üçün
Maliyyə Nazirliyi tərəfindən müvafiq işlər həyata keçirilir.
|