Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi Ə



Yüklə 165,01 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix18.03.2017
ölçüsü165,01 Kb.
#11876

 

1

Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi 



 

Ə

.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimlər Təkmilləşdirmə İnstitutu 

 

 



                                                            

UOT                                                   “Təsdiq edirəm” 

 

Dövlət qeydiyyatı                                               Az.DHTU-nun rektoru 



 

İnventar №                             



T.e.d.  N.A. Qasımov   

                                    

                                                                      

 

                                                          ----------------------------       



                                                          “----” ---------- 

2014-ci il 

 

 

                     ELMİ-TƏDQİQAT İŞİNİN HESABATI  



 

Xroniki dermatozların(psoriaz, ekzema, atopik dermatit, neyrodermit, 

pemfiqus) kliniki xüsusiyyətləri və epidemialogiyası, terapiya üsullarının 

təkmilləşdirilməsi, profilaktikası və proqnozların işlənilməsi. 

 

 

                                               Y E K U N 



 

 

 



ELMİ İŞLƏR ÜZRƏ

 

PROREKTOR

                                   Dos. M.T.Meybəliyev 

 

ET İŞİNİ

N RƏHBƏRİ 

                        T.e.d. prof. 

S.H.Kərimov 

 

                                       Bakı-2014 



                              

 


 

2

                                     İcraçıların siyahısı 



 

 

 



1.Az.DHTİ-nin “Dermato- 

   veneralogiya” 

   Kafedrasının müdiri, 

   Professor T.e.d.                                           S.H.Kərimov    

 

 

2. Az.DHTİ-nin “Dermato- 



   veneralogiya” 

   Kafedrasının Professoru, T.e.d.                  M.M.Cavad-zadə   

 

 

3.Az.DHTİ-nin “Dermato- 



   veneralogiya” 

   Kafedrasının Dosenti                                  T.Ş.Şükürov  

 

 

4. Az.DHTİ-nin “Dermato- 



   veneralogiya” 

   Kafedrasının Assistenti                               M.Y.İsmayılova 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

3

       



                    M Ü N D Ə R İ C A T 

 

 

 

                                                                  ......

Səhifə 

 

1.Referat         .........................................................4 

 

1.Giriş 

           ..........................................................8 

 

2.Əsas hissə        .....................................................15 

 

3.Nəticə         ...........................................................18 

 

4.İstifadə olunmuş ədəbiyyat  ...............................19 

 

5. Ə.Əliyev adına AzDHTİ-nun  

Dermatovenerologiya kafedra  

işçilə

rinin 2014-cü ildə çap olunmuş  

elmi işlərinin siyahısı

     .........................................20 

 

6. 

Kafedra əməkdaşlarının  

2014-cü ildə iştirak etdiyi  

konfransların siyahısı

          .........................

21 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                     

 

4

                                    



R E F E R A T 

 

 

 

 

Hesabat 22 səhifədən ibarətdir. 

 

Açar  sözlər:      Xroniki  dermatozlar,  psoriaz,  pemfiqus,ekzema, 

atopik dermatit,  müalicə, profilaktika, həyat keyfiyyəti. 

 

Tədqiqat  obyekti:  Bakı  Şəhəri  1  sayli  Dəri  Zöhrəvi  Dispanserdə 



2011-2014-cü  illər  müddətində  ambulator  müalicəsi  alan  və 

ADHTİ-nun 

Dermatovenerologiya 

kafedrasinda 

konsultativ 

qəbullarda olan xəstələrdən reprezentativ seçmə. 

 

İşin məqsədi:  



X

roniki dermatozların 

(psoriaz, ekzema, atopik dermatit, 

neyrodermit, pemfiqus) 

 terapiya üsullarının təkmilləşdirilməsi, 

profilaktikası və proqnozların işlənilməsi

,

  müalicə üsullarından 



asılı olaraq xəstəliyin kliniki gedişiyatını araşdırmaq və onların 

epidemioloji  xüsusiyyətlərini öyrənmək.

 

  

Tədqiqat  üsulları:  İş  prosesində  stasionar  və  ambulator  müalicəsi 



alan  xəstələrdə  müntəzəm  olaraq  anamnestik,  kliniki-laborator 

müayinələr  aparılmışdır  və  müşahidə  olunan  dəyişikliklər  qeydə 

alınmışdır.  Aktiv  surətdə  xəstələrin  aşkar  edilib  dispanser 

qeydiyyata götürülməsi.  



 

Nəticələri: Tədbiq olunan müalicə üsullarından asılı olaraq xroniki 

dermatoz  olan  xəstələrdə  həyat  keyfiyyətinin  yaxşılaşması  və 

remissiyaların uzaldılması qeyd olunur. Pemfiquslu xəstələrin uzun 

müddətli kortikosteroid terapiyası və yanaşı olaraq sitostatiklər ilə 

puls  terapiyanın  təyini  nəticəsində  fəsadların,  yanaşı  təsirlərin 

azalması  və  ölüm  səviyəsinin  azaldılması  əldə  olunur.  Psoriaz  ilə 

xəstələrdə  uzun  müddətli  yerli  steroidlər  ilə  yanaşı  emolentlərin  

geniş  istifadəsi ,  müalicənin keyfiyətinə müsbət təsir  göstərir,  yan 


 

5

təsirlərinin  azaldılması  ,xəstələrin  həyat  keyfiyyətinin  daha  da 



yaxşılaşmasına  gətirib  çıxarır.  Atopik  dermatit,  neyrodermit  ilə 

olan  xəstələrin  müalicəsində  Protopik  0,1%,0,3%  kremlərdən  və 

ekzemalı 

xəstələrdə 

immunomodulyatorlardan 

(lavomaks) 

istifadəsi  öz  müsbət  təsirlərini  göstərir.  Xəstələrin  sistematik 

müşahidələrin  aparılması,  geniş  ixtisaslı  müalicə-profilaktik 

tədbirlərin  əsasını  təşkil  edən  məsələləri  əhatə  etdiyinə  görə 

metodların tədbiq edilməsi dərəcəsinə dəlalət edir.  



 

Göstəricilər:  2011-1014cü  iliər  ərzində  Bakı  şəhəri  1saylı  Dəri-

zöhrəvi  dispanserində  və    ADHTİ-nun  Dermatovenerologiya 

kafedrasinda  konsultativ  qəbullarda  olan  pemfiqus,    psoriaz, 

ekzema, atopik dermatit və neyrodermit diaqnozları ilə daxil olmuş 

xəstələrin sayına görə müəyyən olunmuşdur.  



 

Metodun  effektivliyi  Alınan  nəticələrə  əsasən  cari  illərdə 

pemfiqus,    psoriaz,  ekzema,  atopik  dermatit  və  neyrodermit  ilə 

olan xəstələrin əvvəlki və növbəti illərdə residivləşmə  tezliyini və 

aparılan  müalicədən  asılı  olaraq  gedişıyyatını  qeydə  alaraq,  

göstəricilərini  müqayisə  etmək  imkanı  verir.  Müasir  müalicə 

üsulları,  xəstələrin  erkən  dispanser  qeydiyyatına  götürülməsi  və 

onlara 


erkən 

əlilliyin 

və 

digər 


fəsadların 

qarşısının 

alınmasına,ölüm 

hadisələrinin 

azalmasına 

yönəlməsi 

ilə 

qiymətləndirilir.  



 

 

                                



 

 

 



 

 

 



 

6

 



                                    

Р

 Е Ф Е Р А Т

 

 



 

 

Отчет состоит  из 



22 страниц. 

 

Ключевые слова:

 Хронические дерматозы, псориаз, 

пемфигус, лечение, профилактика, качество жизни. 

 

Объект  исследования:  репрезентативный  отбор  больных, 



получавших 

амбулаторное 

лечение 

в 

Кожно-



венерологическом  диспансере  №1  г.Баку  и  побывавших  на 

консультативном  приеме  на  кафедре  Дерматовенерологии 

АзГИУВ за 2011-2014 годы. 

Цель 


работы: 

усовершенствование 

методов 

терапии 


хронических 

дерматозов, 

разработка 

профилактики 

и 

прогнозов,  изучение  эпидемиологических  особенностей, 



исследование 

клинического 

течения 

заболевания 

в 

зависимости от методов лечения. 



 

Методы исследования: в ходе работы у больных, получающих 

стационарное 

и 

амбулаторное 



лечение, 

регулярно 

проводились 

анамнестические, 

клинико-лабораторные 

обследования и были отмечены наблюдающиеся изменения. В 

активном  порядке  проводилось  выявление  и  диспансеризация 

больных. 



 

Результаты:  В  зависимости  от  предпринятых  методов 

лечения  у  больных  с  хроническими  дерматозами  отмечалось 

улучшение качества жизни и удлинение ремиссий. У больных 

с 

пемфигусом, 



в 

результате 

назначения 

длительной 

кортикостероидной 

терапии 


наряду 

с 

пульс-терапией 



цитостатиками,  достигается  снижение  частоты  побочных 

действий  и  осложнений,  отмечается  снижение   смертности. В 



 

7

основе  примененных  методов  лежит    систематическое 



наблюдение 

за 


больными 

и 

степень 



проведения 

широкоспектрных лечебно-профилактических мероприятий. 

 

Показатели  были  определены  по  количеству  больных, 



поступивших  с  диагнозами  пемфигус,  псориаз,  экзема, 

атопический  дерматит  и  нейродермит  и  побывавших  на 

консультативном 

приеме 


в 

Кожно-венерологическом 

диспансере  №1  г.Баку  и  на  кафедре  Дерматовенерологии 

АзГИУВ за 2011-2014 годы. 

 

Эффективность  метода  позволяет  сравнить  показатели, 



полученные  после  наблюдения  за  частотой  возникновения 

рецидивов  за  прошедшие  и  будущие  годы  и  регистрации 

течения  заболевания  в  зависимости  от  лечения  у  больных 

пемфигусом,  псориазом,  экземой,  атопическим  дерматитом  и 

нейродермитом  на  основе  результатов  за  текущий  год. 

Современные  методы  лечения  оцениваются  по  раннему 

взятию  на  диспансерный  учет  и  направленностью  на 

предотвращение ранней  инвалидности , других осложнений, а 

также снижение частоты летальности. 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

8

 



                                   G i r i ş 

 

 



 

           Xroniki dermatozların  klinik xüsusiyyətləri və 



müalicəsi   

 

      Müasir  dövrdə  Psoriaz  və  Pemfiqus  xəstəliyinin  rast  gəlmə 

tezliyi  artmışdır.  Dünyada  dermotoloji  xəstəlikər  arasında 

Psoriazın  faizlə  yayılma  nisbəti  0.1-3%dir.  ABŞ-da  0.5-1.5%, 

Rusiyada 1% rast gəlinir. Qadinlarla kişilər arasında rast gəlmə 

tezliyi  eynidir.  Xəstəliyin  debyutu 30 yaşa  qədərdir.  Xəstəliyin 

yaşlara  görə  ilk  dəfə  özünü  biruzə  verməsinin  faizlə  nisbəti:10 

yaşında  11.6%,  20  yaşında  46%,  30  yaşında  61.6%.  Xəstəliyin 

iki pik nöqtəsi var: kişilərdə 27.5 və 54.5 yaş; qadınlarda 15.5 və 

54.5  yaş.  Birinci  pik  nöqtə  üçün  genetik  meyillik,  ikinci  pik 

nöqtəsi  üçün  isə  ekzogen  amillər  (stress,  psixoemosional 

gərginlik,  kəskin  infeksion  xəstəliklər,  orqanizmin  uzun  müddət 

soyuğa  məruz  qalması  və  digər  xarici  qiciqlandirici  faktorlar) 

təkan verir. 

      Psoriaz  dəri  örtüyünün  bütün  nahiyələrində  baş  verə 

bilər.Lakin  o  daha  çox  yuxarı  və  aşağı  ətrafların  xarici 

səthində,  monomorf  papulaların  simmetrik  şəkildə  əmələ 

gəlməsi ilə başlayır. Xəstəlik kliniki gedişi zamanı dırnaqları və 

oynaqları  zədələyib,  və  eritrodermiya  vəziyətinə  gətitib  çıxara 

bilər.  


    Psoriazın  ilkin  kliniki  təzahürü  epiderma-dermal  papuladır. 

O,  1-2  mm  böyüklüyündə,  dairəvi  şəkildə,  yastı  olub  dəri 

səthindən  bir  qədər  qabarır,  rəngi  başlanğıcda  al  qırmızıdır. 

Sonralar papula böyüyür, rəngi bir qədər solur,bozarır,mərkəzi 

hissəsi  ağ-gümüşü  kəpəklərlə  örtülsə  də  ətraf  dairəsi  yenə  də 

qırmızı  qalır.  Papulanın  üzərində  əmələ  gəlmiş  gümüşü 



 

9

kəpəkləri kibrit çöpü  ilə  qaşıyanda,  onları  asanlıqla qoparmaq 



olur.  Vaxt  ötdükcə  papula  böyüyür,  müxtəlif  fiqurlar  şəklini 

alır,  piləklərə  çevrilir.  Psoriazın  bu  dövründə  ona  diaqnoz 

qoymaq  üçün  3  simptom  səciyəvidir:1.”Mum  ləkəsi”  fenomeni. 

2.Başlanğıc təbəqə. 3.Nöqtəvari qanaxma. Bundan başqa psoriazın 

gedişində  saglam  dərinin  xirda  zədələnməsi  ,  sürtünməsi  izomorf 

reaksiya-Köbner fenomeninə səbəb olur. Bu əlamət zədələnmədən 

7-9  gün  sonra əmələ  gəlir.  Xəstələrdə  müəyyən dərəcədə  qaşınma 

da olur. 

          Sudurlu  dermatozlardan  ən  cox  rast  gələn  sadə 

Pemfiqusdur.  V.İ.Samcov(1980) qeyd edir ki,  Həqiqi pemfiqus 

ümumi  dəri  xəstəliklərinin  1%-nı  təşkil  edir,  bunun  da  əsas 

hissəsi  sadə  pemfiqusun  üzərinə  düşür.  M.V.Vladimirov  adına 

MONİKA-nın  dermatologiya  şöbəsində  1983-1987-ci  illərdə 

109  pemfiquslu  xəstə  olub.  Onlardan  67.9%  sadə  pemfiqus, 

21.1%eritematoz(seboreyalı),  6.4%  vegetasiya  edici,  4.5% 

yarpaqşəkilli pemfiquslu xəstə olub. Sadə Pemfiquslu xəstələrin 

N.A.Torsuyev  (1979)  57-62%,N.D.Şeklakov(1962)  67.93%  -nı 

qadınlar  təşkil  edir.  Sadə  Pemfiqus  daha  çox 40-60 yaşlarında 

müşahidə  olunur.  Y.K.Skripkinə  görə  74  sadə  pemfiquslu 

xəstədən 37-si (50%) 40-60 yaşlarında olublar. Uşaq yaşlarında 

sadə pemfiqus cox nadir hallarda rast gəlinir.  

      Vulqar  Pemfiqusda  dəridə  sudurlar  monomorf,  zəif 

səpgilərdən  ibarətdir.  Sudurlar  tədricən  böyüyür,  epidermisin 

üst  qatını  qaldırır  və  birləşirlər.  Sudurların  icərisindəki  maye 

başlanğıcda yarımşəffaf olur, köhnə sudurların mayesi bulanıq 

və  hətta  irinli  olur.  Böyük  sudurlar  sudur  mayesinin  təzyiqi 

altında  armudvari  şəkil  alır  ki,  buda  vulqar  pemfiqusun 

kardinal simptomlarındandır.  

      Pemfiqusun    müalicə  nəticələri və  proqnozu  xəstəni  vaxtında 

aşkar  etmək,  düzgün  diaqnoz  və  müvafiq  müalicə  təyin  etməkdir. 

Hazırda  əsas  müalicə  kortikoid  hormonlarla  aparılır    ki,  bu  da  iki 

mərhələdən  ibarətdir.  Bırınci  mərhələdə  xəstəxana  şəraitində 

hormonların  ən  yüksək  dozalarından  başlanılır,  optimal  nəticə 

alınanadək  davam  etdirilir.  Səpkilər  tam  çəkilir,  eroziyalar  



 

10

epitelləşir,  yeni  sudurlar əmələ  gəlmir.  Bu  zaman  xəstə ambulator 



şəraitə keçirilir,  və dispanser  müşahidəsi  altında  müalicəni davam 

etdirir.  Uzun  müddət  yüksək  dozada  kortikosteroid  hormonla 

müalicə  xəstəliyin  ağırlığından,  onun  klinik  nəticəsindən,  xəstəin 

dərmana qarşı həssaslığından asılıdır. Əksər xəstələrdə bu müddət 

3-6  ,  bəzən  isə  daha  çox  ola  bilər.  Müalicə  nəticəsində 

morbidostatik  vəziyyət  əldə  edildikdən  sonra  dərmanın  miqdarı 

tədricən azaldılır,  minimal dozaya çatdırılır və həmin dozanı xəstə 

uzun  müddət  qəbul  edir.  Xəstəliyin  kəskinləşməsi    dərmanı 

kısməkdən  ,  yaxud  da  dərmanın  miqdarını  tez  endirməkdən 

asılıdır.  Residivin  qarşısını  almaq  üçün  daha  yüksək  dozadan 

istifadə  etmək  və  uzun  müddət  müalicə  aparmaq  lazım  gəlir. 

Kortikosteroid hormonlarla müalicə zamanı bir sıra ağırlaşmalar və 

fəsadlar baş verir. Hormonların ən yüksək dozası sutkada 100-200-

300mq-dır. Bəzi xəstələrdə hormoların zərbə dozası təzə sudurların 

əmələ 

gəlməsinin 



qarşısını 

almır. 


Belə 

hallarda 

metatreksat(tsitostatik) məsləhət görülür. İnstruksiya üzrə 5 günlük 

tsiklə gündə 2 həb, 3 günlük fasilədən sona yenə 5 gün və s. əksər 

alimlərin fikrincə təzə qovuqların əmələ gəlməsi dayanır.  

          Ekzema  kəskin  və  ya  xroniki  residivləşən  allergik 

xəstəliklərə  aid  olub,  sürətlə  əmələ  gələn,  partlayan  və  islanan 

suluqcuqların  əmələ  gəlməsi  ilə  xarakterizə  olunur.  Xəstələnmə 

halları  1000  əhaliyə  6.0-dan  15.0-dək  cərayan  edir.  Dəri 

xəstəliklərinin  30-40%    təşkil  edir,  bütün  yaş  dövrlərində,  bütün 

öləkələrdə  və  irq nümayəndələrində  təsadüf  olunur,  ağırlaşmalara, 

xəstələrdə  psixoloji  və  fiziki  fəsadlara,  əmək  qabiliyyətinin 

itirilməsinə  səbəb  ola  bilir.  Adətən  xəstəlik  uşaqlıq  və  ya 

yeniyetməlik dövrdə başlayır və ömür boyu residivləşir.  

     Xəstəliyin  etiologiyası  tam  məlum  deyil  və  fərziyyələr 

səviyyəsində olaraq qalır. Lakin elmin müasir etapında ekzemanın 

nevrogen  xarakterli  xəstəlik  olması  birinci  plana  keçir.  Buna 

səpgilərin simmetrik olması və xəstələrin yüksək oyanıqlığı dəlalət 

edir.  Ekzemanın  həmçinin  mədə-bağırsaq  sitemində  və  endokrin 

pozğunluqlarla  əlaqəsi  müşahidə  olunur.  Ekzemanın  günəşin 

təsiri,soyuq, kimyəvi maddələrlə bağlılığı da əsassız deyil.  


 

11

     Ekzemanın  klinikası  rəngarəngdir.  Xəstəlik  kəskin  başlayır; 



dəridə  əvvəlcə  ödemli  fərqli  ölçüdə  olan  ləkələr  əmələ  gəlir 

(eritematoz  mərhələ);  sonradan  yastı,  yaxın  yerləşmiş  papulalarla 

əvəz  olunurlar  (papulyoz  mərhələ)  və  gələcəkdə  papulyoz 

elementlər  xırda  seroz  suluqcuqlara  transformasiya  edirlər 

(vezikulyoz  mərhələ);  əlverişsiz  şəraitdə  suluqcuqlar  irinləşir  və 

yerlərində pustulalar əmələ gəlir (pustulyoz mərhələ).  

     Sürtülmə  və  matserasiya  nəticəsində  suluqcuqlar  partlayır, 

eroziyalaşır,  böyük  sulanan,  gələcəkdə  isə  quruyan,  şəffaf  və  ya 

sarımtıl-yaşımtıl  rəngdə  bulanıq  qabıqla  örtülmüş  səth  əmələ 

gətirirlər (qabıqlı forma).  

     Eritemo-papulyoz  və  vezikulyoz  formalar  tez-tez  dərinin 

büküşlərində  yerləşirlər  və  bu  halda  intertriginoz  ekzema 

adlanırlar. İrin törədici mikroorqanizmlərlə infeksiyalaşma zamanı 

(bu  tez-tez  uşaqlarda  güclü qaşinma zamanı baş  verir)  qırmızımtıl 

irinli qabıqlar əmələ gəlir (impetiginoz forma).  

    Selikli qişalarda ekzema müşahidə olunmur. 

    Ekzemanın  müalicəsi  üçün  indiki  zamanda  bir  çox  metodlar  və 

dərman  preparatları  təklif  olunub,  ancaq  bütün  metodların 

effektivliyi ciddi şəkildə fərdi xarakter daşıyır. Xəstəliyin müalicə 

prinsiplərini iki qrupa bölmək olar: 

1.

 

Ümumi müalicə. 



2.

 

Yerli müalicə. 



    Ənənəvi 

ümumi 


desensibilizəedici 

müalicə 


orqanizmin 

reaktivliyini  azaldan  və  həmçinin  hormonal  preparatların 

istifadəsini nəzərdə tutur. 

    Yerli müalicə isə iltihabəleyhinə, dərini sakitləşdirən, qaşınmanı 

aradan qaldıran və antiparazitar xarakterli hormonal, qətran , neft, 

ixtiol,  kükürd,  antibiotik  tərkibli  məlhəmlərin  və  islatmaların 

istifadəsini nəzərdə tutur. 

 

    Atopik dermatit – xroniki allergik dermtatit olub, atopiyaya irsi 



meyilliyi olan xəstələrdə rast gəlinir; residivləşən gedişə malikdir. 

Ekssudativ 

və/və 

ya 


lixenoid 

səpgilərlə, 

zərdabda  

IgE  yüksəlməsi  (85%  xəstələrdə)   ilə  və  spesifik  və  qeyri-spesifik 



 

12

qıcıqlandırıcılara  qarşı  hipersensibilizasiya  ilə  xarakterizə  olunur. 



Ciddi  mövsümi  asıllığa  malikdir:  qışda  –  kəskinləşmə  və  ya 

residivlər,  yayda  –  hissəvi  və  ya  tam  remissiya.  Xəstələnmə 

strukturunun  10%-ni  təşkil  edir.  60%  xəstələrdə  atopik  dermatitin 

ilkin  kliniki  təzahürlərinə  həyatın  birinci  ilində  təsadüf  olunur. 

Atopik  dermatit  xəstəsi  olan  35%  körpələrdə  gələcəkdə  bronxial 

astma inkişaf edir.  

   Etiologiyanın  əsas  bir  hissəsini  irsi  meyillik  təşkil  edir. 

Velideynlərdən biri  xəstədirsə atopik  dermatit  riski 60%,  hər  ikisi 

xəstədirsə - 81% təşkil edir.  

    


Təkan verici amillər:  

 -allergenlər:  hava  –  mikrogənələr,  bitki  tozları;  mikrob  – 

Staphyllococcus 

aureus 


ekzotoksini 

(T-limfositlərin 

və 

makrofaqların  aktivasiyası);  autoallergenlər  (endogen)  –  insan 



zülalına  qarşı  IgE-anticismlər;  qida  –  yumurta,  balıq,  süd,  yer 

fındığı, soya, buğda; 

 -tərləmə; 

 -dərinin baryer funksiyasının pozulması: əllərin və bədənin tez-tez 

(xüsusən  sabunla)  yuyulması  dərinin  qurumasına  və  xəstəliyin 

kəskinləşməsinə səbəb olur; 

 -bakteriya 

koloniyalarının 

inkişaf 

etməsi 


(Staph.aureus, 

Strept.pyogenes), nadir hallarda mikoz, kandidoz; 

 -sərt kobud geyim (xüsusi ilə yun); 

 -kimyəvi maddələr; 

 -emosional stress; 

 -ətraf  mühit:  toz,  kif,  heyvan  tükü  və  b.  ekzogen  allergenər, 

temperatur  dəyişməsi  (yayda  –  yaxşılaşma,  qışda  –  kəskinləşmə), 

aşagı rütubət. 

Xəstəliyin  əsas  simptomu  dərinin  quruluğu  və  qaşınmasıdır. 

İnfeksiyalaşma  nəticəsində  dərinin  zadələnmiş  nahiyələrində 

irinciklər  əmələ  gəlir.  Atopik  dermatitin  sevimli  lokalizasiyası 

oynaqların  bükücü  səthləri,  boynun  qabaq  və  yan  səthi,  alın, 

gicgah, biləklər, əlin və pəncənin arxa səthi.  


 

13

   Diaqnozun  qoyuluşunda  anamnez,  qanda  IgE-yüksək  olması  və 



konkret allergenin müəyyənləşdirilməsi rol oynayır.  

   Atopik  dermatitin  terapiyasının  əsasını  allergiya  əleyhinə 

preparatlar təşkil edir. Xəstəliyin ağırlığından asılı olaraq həm yerli 

antihistamin və ya kortikosteroid tərkibli məlhəmlər, həm də daxilə 

antihistamin preparatlar təyin olunur. AD-nin müalicəsində inqilab 

kalsinevrin  inhibitorlarının  təcrübədə  istifadə  olunmasından  sonra 

baş  verdi.  Bunlara  pimekrolimus  və  takrolimus  aiddrilər.  Son 

illərdə müalicədə həmçinin speseifik desensibilizasiya da geniş yer 

almışdır. 

 

   Neyrodermit  şiddətli  gicişmə  verən  düyüncüklü  səpgilər, 



pigmentləşmə və dəmrovlaşma ilə müşahidə olunan dərinin iltihab 

prosesidir. 

Beləliklə, 

uzun 


sürən 

xroniki 


dermatozdur. 

Neyrodermitin  bir  neçə  klinik  forması  vardır.  Onlardan  məhdud 

neyrodermit və yayılan neyrodermitdir.  

   Məhdud  neyrodermit  dəri  örtüyünün  bir  çox  nahiyələrində  baş 

verə bilər. Lakin o əksər hallarda boyunun arxa və yan səthlərində, 

dirsək və diz büküklərində, budların daxilində, baldır, xaya, aralıq 

və  anus  nahiyəsində,  qadınlarda  cinsiyyət  üzvlərində  və  s. 

Müşahidə olunur.  

   Klinik  şəklində  ilkin  planda  adətən  gicişmə  dayanır.  Yalnız 

bundan  sonra  xəstəliyin  morfoloji  elemetləri  (qızartı,  infiltrasiya, 

düyüncüklü  səpgilər  və  dəmrovlaşma)  əmələ  gəlir.  Gicişmə  və bu 

səbəbdən  qaşınma  nəticəsində  zədələnmə  nahiyəsində  düz  xətli 

sayrıntılar    və  buna  müvafiq  qanlı  qartmaqlar  müşahidə  olunur. 

Gicişmə  tutmalarla  gedir.  Şiddətli  gicişmə  xəstələrin  MSS-nə  pis 

təsir  göstərdiyindən  onlar  acıqlı  vı  hirsli  olur,  yuxusuzluq  və  ruh 

düşkünlüyü  müşahidə  olunur.  Xəstəliyin  klinik  şəkli  səciyyəvidir. 

Belə  ki,  zədələnmə  ocağının  xarici  sahəsi  piqmentləşmiş,  orta 

sahəsində  düyüncüklü  səpgilər,  mərkəzi  hissəsi  isə  dəmrovlaşmış 

olur, tutmalarla qaşınır.  

   Müalicəsiz  qalmış  neyrodermit  gicişmə  tutmaları  verərək  uzun 

illər  davam  edir.  Diaqnoz  şiddətli  və  tutmalarla  gedən  gicişmə  və 

dəmrovlaşma əsasında qoyulur. 



 

14

  Yayılan  neyrodermit  dəri  örtüyünün  bir  çox  nahiyələrində 



müşahidə  olunur.  Xəstəliyin  zədələnmə  ocaqları  ən  çox  üzdə, 

boyunda,  ətrafların  büküşlərində,  budların  daxili  səthində, 

cinciyyət üzvləri nahiyəsində və s. yerlərdə təzahür edir.  

   Yayılan  neyrodermitdə  dərinin  infiltratlaşma  və  lixenifikasiyası 

əsas  yer  tutur.  Orada  neyrodermitin  səciyyəvi  morfoloji  elmenti 

olan,  səthi  parıldayan  yastı  epiderma-dermal  papulalar  müşahidə 

olunur.  Yayılan  neyrodermit  üçün  zədələnmə  ocaqlarında  dərinin 

piqmentasiyası,  onunla  yanaşı  şiddətli  gicişmə,  monomorf  papula 

səpgiləri,  ag  dermaqrafizm,  pilomotor  refleks,xəstələrdə  nevroti 

pozğunluq  və  s.  səciyyəvidir.  Yayılan  neyrodermit  uzun  sürən 

xroniki  xəstəlikdir.  Adətən  yay  mövsümündə  nisbətən  yaxşılaşır, 

qış  mövsümündə  isə  kəskinləşir.  Uşaqlarda  və  yeniyetmələrdə 

xüsusilə  ağır  gedir.  Yayılan  neyrodermit  bəzən  ağırlaşaraq  irinli 

dəri xəstəliyi və ekzema verir.  

   Müalicədə  sedativ,  antihistamin  preparatların  təyini  əsas  yer 

tutur.  Məhdud  neyrodermitin  şiddətli  gicişməsi  və  ağır  gedişi 

zamanı hormonlardan da istifadə etmək olar. MN-in xarici müalicə 

üsullarından  zədələnmə  ocağının  ətrafına  metilen  göyünün, 

novokainin,  hidrokortizon  emulsiyasının  istifadəsi  aiddir.  YN-in 

müalicəsində  bu  üsullara  əlavə  olaraq  MSN-i  normallaşdıran 

dərmanlar  dərmanlar,  B  qrup  vitaminləri,  A  və  PP  vitaminləri, 

Aevit və s. məsləhət görülür. Dietaya, kurort müalicələrə də önəm 

verilir. 

             Yuxarıda  göstərilən  xroniki dermatozlu xəstələrdə tez-tez 

residivləşmə 

ilə 


əlaqədar 

iş 


qabiliyyətinin 

pozulması, 

komplekslərin 

yaratdığı 

psixoemosional 

gərginlik, 

həyat 

keyfiyyətinin enməsinə səbəb olur. 



 

 

 



 

 

 



 

 

15

                              



Ə

 s a s   h i s s ə  

 

 



 

 

      Son 4  il (2011-2014) ərzində qarşımıza qoyduğumuz 



məqsədlər xroniki dermatozların (psoriaz, ekzema, atopik dermatit, 

neyrodermit, pemfiqus) kliniki xüsusiyyətləri və epidemialogiyası, 

xəstələrin  terapiyasında yeni üsullarının təkmilləşdirilməsi, 

profilaktikası və proqnozların işlənilməsi  idi.

 

Həmin tədqiqatlar  ADHTİ-nun Dermatovenerologiya 



kafedrasinda konsultativ qəbullarda olan ambulator müalicə alan 

xəstələrə görə aparılmışdır.  

      Bir qrup (Iqrup) psoriaz ilə olan xəstələrin müalicəsində 

standart müalicə ilə yanaşı Koaksil (antidepressant) preparatı və 

Lavomaks 125mq (immunomodulyator), yerli müalicəsində isə 

emolentlərin geniş istifadəsi təyin olunmuşdur. Kontrol qrup(II) 

xəstələr isə standart müalicə qəbul etmişdir. 

      Bir qrup (I)pemfiquslu xəstələrin müalicəsində isə yüksək doza 

(80-120mq ) kortikosteroidlərlə birlikdə ilk günlərdən metotreksat 

(10 mq) həftədə 1 dəfə təyin edilmişdir, gündə 1 dəfə fol turşusu-5 

mq., və yanaşı preparatlar-Kalii orotat, Kalsium D3 nikomed, 

askorutin. Son 2014 il ərzində həmin sxemin tədbiqi nəticəsində 

bir çox xəstələrdə kortikosteroidlərin qəbulunu tədricən azaldaraq 

minimal dozanı(10 mq qədər metipred) günaşırı («yellənçək» 

metodikası) ilə təyin etmək imkanlarını əldə edilmişdir.  

 Kontrol qrupuna(II) standart müalicə: kortikosteroid –fasiləsiz və 

metotreksat 5 günlük tsikl ilə (gündə 5mq), 5 günlük fasilələr ilə  

təyin edilmişdir  Hər iki qrup xəstələrə vitaminlər, 

mikroelementlər, hepatoprotektorlar təyin olunmuıdur.  

       Atopik dermatit(AD), neyrodermit və ekzema xəstəliklərinin 

müalicəsində yerli olaraq Protopik (takrolimus) və Fiziogel losyon 

və krem, Lokobeyz ripea və lipokrem şəkildə istifadə olunmuşdur. 



 

Cədvəl 1. Psoriazın müalicəsində alınan nəticələr.  

 

16

Gruplar 



              Kliniki nəticələr        

         

  

   

Yaxşılaşma

         

  Kliniki 

remissiya      

Yaxşılaşması 

olmayan         

I qrup-36 

xəstə 

           23 

(63%) 

      12  

(33%)        

         1 

(4%) 

II qrup-72 

xəstə(kontrol) 

             

42(59%) 

       24 

(33%)   

          6 

 (8%) 

Cədvəldən görünür ki, psoriazlı xəstəliyinin gedişiyyatında bir sıra 

xəstələrin psixo-emosional faktorunun rolu əhəmiyyətlidir və belə 

hallarda xəstələrin müalicəsində zəif antidepressantların istifadəsi 

mümkündür. İmmunomodulyatorların tədbiqi müalicənin 

effektivliyini daha da artırır. Belə hallarda  kliniki yaxşılaşmadan 

sonra kliniki remissiyaların vaxtının uzaldılması qeyd olunur. 

                                                                            

    Cədvəl 2. Pemfiqusun müalicəsində alının nəticələr.  

         gruplar                Kliniki nəticələr        

 

   

Yaxşılaşma

         

  Kliniki 

remissiya            

Yaxşılaşması 

olmayan         

I qrup-16 

xəstə 

           4  

(25%) 


      12         

(69%) 

        1  

(6%) 

II qrup-22 

xəstə(kontrol) 

             14 

(63%) 

       5  

(22%)       

          3 

(15%) 

 

Cədvəldən görünür ki, pemfiquslu xəstələrin müalicəsində tədbiq 



olunan sxem remissiyanın tezləşməsinə, kortikosteroidlərin 

dozasını qısa müddət zamanında aşağı salınmasına imkan yaradır. 

Bundan başqa kortikosteroidlərin qəbulu nəticəsində yaranan 

yanaşı təsirlərin daha az rast gəlməsi müşahidə olunur, bu da 

xəstənin həyat keyfiyyətinə daha müsbət təsir göstərdiyinə görə 

ömrünün uzaldılmasına imkan yaradır. 

                                             

   


 

 

17

 



 

 

 



 

 

 



Cədvəl 2. Atopik dermatit,neyrodermit, ekzema xəstəliklərinin 

müalicəsində alının nəticələr.  

         gruplar 

              Kliniki nəticələr        

 

   

Yaxşılaşma

         

  Kliniki 

remissiya           

Yaxşılaşma

 sı 

olmayan          

I qrup-38 xəstə 

AD və 

neyrodermit(26) 

Ekzema(12) 

 

      14(37%) 

 



 

 



    22(58%)  

 

18 



        2 (5%) 

 





II qrup-19 

xəstə(kontrol) 

AD və 

neyrodermit-12, 

ekzema-7 

     12(63%) 

 

 





   4(21%)      

 

 





  3(16%) 

 

 



                                          

Cədvəldən görünür ki, atopik dermatit, neyrodermit və ekzemalı 

xəstələrin terapiyasında tədbiq olunan sxem remissiyanın 

tezləşməsinə, yaxşılaşma hallarının çoxalmasına, xəstələrin 

müalicəsində yerli olaraq Protopik (takrolimus) və Fiziogel losyon 

və krem, Lokobeyz ripea və lipokrem dərinin quruluq, qaşınma, 

diskomfort kimi subyektiv hisslərinin azalmasına və həyat 

keyfiyyətinin yüksəlməsinə imkan yaradır. 

 


 

18

                                   



                                         

N Ə T İ C Ə 

 

      



 

 

      Nəticədə demək olarki pemfiquslu xəstələrin müalicəsində 



tədbiq olunan sxem remissiyanın tezləşməsinə, kortikosteroidlərin 

dozasını qısa müddət zamanında aşağı salınmasına imkan 

yaraddığına görə bu növ terapiya üsulundan  istifadə daha önəmli 

ola bilər. Bundan başqa kortokosteroidlərin qəbulu nəticəsində 

yaranan yanaşı təsirlərin daha az rast gəlməsi müşahidə olunur. 

Həmin müalicə sxemlərin tədbiqi nəticəsində xəstələrin həyat 

keyfiyyətlərinin yaxşılaşmasına, bir sıra xəstələrin isə iş-

bacarıqlarının uzaldılmasına imkanlar yaradır  

         Psoriaz xəstəliyinin gedişiyyatında isə bir sıra xəstələrin 

psixo-emosional faktorunun rolu əhəmiyyətlidir və belə hallarda 

xəstələrin müalicəsində zəif antidepressantların istifadəsi daha 

önəmli ola bilər. İmmunomodulyatorların tədbiqi müalicənin 

effektivliyini daha da artırır. Belə hallarda  kliniki yaxşılaşmadan 

sonra kliniki remissiyaların vaxtının uzaldılması daha tez-tez 

müşahidə  olunur. 

       Atopik dermatit, neyrodermit və ekzemalı xəstələrin 

terapiyasında tədbiq olunan müalicə sxemləri remissiyanın 

tezləşməsinə, yaxşılaşma hallarının çoxalmasına, xəstələrə yerli 

yumşaldıcı vasitələrin təyini quruluq, qaşınma, diskomfort kimi 

subyektiv hisslərinin azalmasına və həyat keyfiyyətinin 

yüksəlməsinə imkan yaradır. 

 

                                   



                                 

 

 



 

 

 



 

19

                               



Ə

 d ə b i y y a t 

 

                         

 

 

            

1.

 



О.В. Терлецкий . Псориаз. Дифференциальная диагноcтика 

«псориазоподобных» редких дерматозов. Терапия. Санкт-

Петербург 2007. 

 

2.



 

Дерматовенерология. Национальное руководство. Под 

редакцией акад. РАМН Ю.К.Скрипкина, Ю.С.Бутова, О.Л. 

Иванова. Москва 2011. 

 

3.

 



Дерматология. Атлас-справочник. 

Ф.Фицпатрик., Р. Джонсон., К.Вульф. и др. 1998. 

 

4.

 



Qurban Hüseynzadə. Dəri və zöhrəvi xəstəliklər 1998. 

        

 

 

 

 

 

 

 

20

      Ə.Əliyev adına AzDHTİ-un Dermatovenerologiya 



kafedra işçilə

rinin 2014-cü ildə çap olunmuş elmi işlərin 

siyahısı

 

1. С.Г.Керимов, М.М.Джавад-заде, Ф.А.Алиев  

“Динамика развития острой хламидийной инфекции нижних 

мочевых путей в эксперименте.    

Ə.Əliyevin doğum gününə həsr olunmuş elmi-praktiki konfransın 

məcmuəsi Bakı 2014 s. 348-356 

  

2. Балакишиева Ф.И..Мамедова Г.С., Мамедханова И.А.,    



Исмайлова М.Ю.  

Особенности некоторых форм дерматитов аллергического 

генеза на фоне лямблиоза. 

ИД «Академия естествознания» Журнал “Фундаментальные 

исследования»  № 4.2014, с. 22-25. 

 

3.  Cavadzadə M.M., Təhməzov R.Ə.,Eyvazov V.E., Rzayeva L.F. 



Bakı şəhərində Ch. Trachomatis və M. Hominis-in mono- və 

mikst- infeksiyalar formasında yayılmasının xüsusiyyətləri. 

Azərbaycan Tibb Jurnalı 2013/4  c. 130-133. 

 

 



 

 

 



 

 

 

21

        Kafedra əməkdaşlarının 2014-cü ildə iştirak etdiyi 



konfransların siyahısı

1.1th Azerbaijcan aestetic and anti-age medicine conqress. 



Estetik və anti-age təbabət üzrə 1 Azərbaycan konqresi 2014

 

Bakı,Azərbaycan. 28-29noyabr.İştirakçılar: prof., 



S.H.Kərimov., prof M.M.Cavadzadə.,dos. T.Ş.Şükürov.,ass. 

M.Y.İsmayılova. 

 

2.Azerbaycan Dermatoloji və türk Pediatrik Dermatoloji I 



gündəmi  8 noyabr 2014 Bakı Azərbaycan Park İnn Hotel. 

İştirakçılar: prof. S.H.Kərimov, prof. M.M.Cavadzadə, dos. 

T.Ş.Şükürov, M.Y.İsmayılova  

 

3.



 

Ə.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət həkimləri 

Təkmilləşdirmə İnstitutu dəri-zöhrəvi kafedrası “Atopik 

dermatitin və psoriazın etiopatogenezə və müalicəsinə 

müasir yanaşma” 21 noyabr 2014 Bakı Azərbaycan Park İnn 

Hotel. İştirakçılar: prof. S.H.Kərimov, prof. 

M.M.Cavadzadə, dos. T.Ş.Şükürov , ass.M.Y.İsmayılova, 

ass.N.R.Axundova,  kafedranın rezidentləri 

 

4.

 



Ə.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri 

Təkmilləşdirmə İnstitutu “ Dırnaq və dərinin göbələk 

xəstəlikləri. Müalicəyə müasir yanaşma.” 7 may 2014  Bakı 

Azərbaycan “kempinski Hotel” Badamdar. İştirakçılar: prof 

S.H.Kərimov , prof M.M.Cavadzadə, dos. T.Ş.Şükürov, ass. 

M.Y.İsmayılova, ass.N.R.Axundova, Kafedranın 

rezidentləri 

 

 



5.

 

“Sağlam Gənclik , Sağlam Gələcək” forumu. 10 dekabr 



2014 Bakı Azərbaycan Hilton Hotel. İştirakçılar: 

 

22

prof.S.H.Kərimov. prof. M.M.Cavadzadə, dos. T.Ş.Şükürov, 



ass. M.Y.İsmayılova, ass.N.R.Axundova, kafedranın 

rezidentləri 

 

6.

 



Euro-Asian Association of Dermatovenereologists. For 

Participating in the 4

th

 Annual Meeting of the Euro-Asian 



Association of Dermatovenereologists that took place on 

April 9-11  2014 Jerusalem, Israel İştirakçılar: prof. 

S.H.Kərimov 

 

7.



 

SAGLYK-2014  ATLY HALKARA SERGISININ WE 

YLMY-AMALY MASLAHATYNYN YOKANÇ 

KESELLERI UGRY BOYUNÇA MEYILNAMASY  20-

22- NJI IYUL 2014 YYL TÜRKMENİSTAN, AŞGABAT. 

İştirakçılar: S.H.Kərimov 

 

      8.1th TRANSCAUCASUS INTERNATIONAL CONGRESS  



          ON PHOTODERMATOLOGY AND SKIN CANCER  

         16-18 october 2014 Tbilisi Georgia  İştirakçılar: prof.  

         S.H.Kərimov, prof. M.M.Cavadzadə, ass.M.Y.İsmayılova  

         Rezidentlər:M.S.Almazova, N.İ.NamazoK.Ə.BayramovaL.E 

        .Muradzadə, S.S.Adıgözəlova, F.F.Qarayev 

 

8.



 

23

rd



 Euro-Asian Association of Dermatovenereologists  

    Congress Building Bridges Amsterdam the nethereavds  

    8-12     october2014 İştirakçılar: S.H.Kərimov 

  

 



Yüklə 165,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin