Azərbaycan Respublikası



Yüklə 0,71 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/9
tarix07.12.2016
ölçüsü0,71 Mb.
#986
1   2   3   4   5   6   7   8   9

3.2.4. Keyfiyyət 

Təhsilin keyfiyyətinin araşdırılması kifayət qədər ziddiyyətli və mürəkkəb məsələdir. Məlumatlara 

uyğun  olaraq,  ƏU-ın  təhsilinin  keyfiyyətinə  birbaşa  və  ya  dolayı  təsir  göstərən  bir  çox  amillər 

vardır  ki,  onların  açıqlanmasına    cəhd  göstərildi.  Müəllimin  hazırlıq  dərəcəsi,  məvacibləri, 

qiymətləndirmə  vasitələri/göstəriciləri,  xüsusi  və  şəxsiyyətyönümlü  tədris  üsulları,  vəsaitlər  və 

məktəb  infrastrukturu  və  s.  həmin  amillərdəndir.  Bu  tədqiqat  zamanı  uşaqların,  valideynlərin  və 

təhsil müəssisələrinin rəhbərliyinin nöqteyi-nəzərindən və kənar müşahidəçilər tərəfindən aparılan 

qiymətləndirmə vasitəsilə təhsil xidmətlərinin keyfiyyətini araşdırıldı. 

Sorğu zamanı məlum oldu ki, ƏU-ın valideynlərinin 93,1%-i uşaqlarına təhsil verən müəllimlərdən 

razıdır.  Belə  ki,  valideynlərin  təxminən  55%-i  müəllimlərin  onların  uşaqlarına,  25%-i  isə 

müəllimlərin  valideynlərə  göstərdiyi  müsbət  münasibətin  (davranış)  olduğunu  vurğuladı.. 

Valideynlərin  yalnız  17%-i  sinif  otağında  həyata  keçirilən  tədris  fəaliyyətindən  razı  olduğunu 

bildirdi.  

 

Digər tərəfdən, valideynlərin əksəriyyəti bütövlükdə təhsil sisteminin fəaliyyətindən razı olduqlarını 



bildirdilər (Cədvəl 5). Belə ki, valideynlərin təxminən 55%-i təhsil sisteminin fəaliyyətindən razı , 

37,7%-i isə təhsil sisteminin fəaliyyətinin az dərəcədə qənaətbəxş, nəhayət 7,7%-i təhsil sisteminin 

fəaliyyətinin  qeyri-qənaətbəxş  olduğunu  bildirdi.  Valideynlərin  əksəriyyətinin  razılığının  səbəbi 

əlilliyi  olan  uşaqlarında  “inkişaf”

22

  müşahidə  etmələridir.  Valideynlərin  8%-i  bildirdi  ki,  onların 



uşaqları oxumağı və  yazmağı bacarır, nəhayət valideynlərin 6%-i bildirdi ki, onlar öz uşaqlarında 

heç  bir  dəyişiklik  müşahidə  etmədilər.  Bu  hal  belə  qənaətə  gəlməyə  imkan  verir  ki,  valideynlər 

tədris  və  təhsil  fəaliyyətinin  keyfiyyətinin  qiymətləndirilməsi  barədə  az  biliyə  və  bacarığa 

malikdirlər.  

 

 

 



 

 

 



 

 

 



                                                 

19

 



www.stat.gov.az

  

20



 İnflyasiya göstəriciləri ziddiyyətlidir – rəsmi mənbələr onun 18%-dən az (illik) olduğunu bildirirlər, beynəlxalq təşkilatlar isə 

2007-ci ildə inflyasiyanın 22% olduğunu bildirirlər. Yerli ekspertlər 2007-ci ildə istehlak mallarının qiymətlərinin artmasını nəzərə 

alaraq, inflyasiya səviyyəsinin təxminən 30% olduğunu iddia edirlər.  

21

 Ölkədə dövlət yardımları inflyasiya səviyyəsinin əmsalları vasitəsilə hesablanmır. Yardımların məbləğini artırmaq ölkə 



prezidentinin səlahiyyətidir. 

 

22



 Sorğu metodologiyası məhdud olduğuna görə, valideynlərin öz uşaqlarında hansı növ “inkişafı” müşahidə etdiklərini müəyyən 

etmək mümkün olmamışdır. 

 


18 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



Ümumiyyətlə  belə  aydın  olur  ki,  valideynlər  bütövlükdə  təhsilin  hazırkı  səviyyəsindən  razıdırlar. 

Müəllimlər və məktəb direktorları təhsil fəaliyyətinin keyfiyyətini qiymətləndirərkən bir qədər daha 

mühafizəkar mövqe nümayiş etdirmişlər: müəllimlərin yalnız 52%-i, direktorların isə 45%-i təhsil 

sisteminin fəaliyyətindən razı olduğunu bildirmişdir.  

 

Sorğular  əsasında  müəyyən  edildi  ki,  sorğu  iştirakçılarının  əksəriyyəti  ƏU-ın  təhsili  ilə  birbaşa 



məşğul  olan  müəllimlərin  sürətli  təlim  kursuna  və  öz  bacarıqlarını  inkişaf  etdirməyə  ehtiyac 

olduğunu  hesab  edir.  Məktəb  direktorlarının,  müəllimlərin  və  valideynlərin  əksəriyyəti  bu  fikirlə 

razıdır.  Məsələn,  sorğuda  iştirak  edən  51  məktəb  direktorundan  34-ü  bildirdi  ki,  onların 

məktəblərinin müəllimləri ƏU dərs keçmək üzrə mütəxəssis deyillər. Bundan əlavə, müsahibə verən 

bütün  dövlət  ekspertləri  kadr  çatışmazlığı  və  hazırlığı  barədə  ciddi  surətdə  narahat  olduqlarını 

bildirdilər. Onların bir çoxu bildirdi ki, QHT-lər (MTTYM, UNICEF) Təhsil Nazirliyi ilə birlikdə 

müəllimlərin  ixtisasartırması  sahəsində  fəal  olmuşdurlar;  lakin  həmin  səylər  həcm,  keyfiyyət  və 

miqyas  baxımından  məhdud  olmuşdur.  Məsələn,  sorğuda  iştirak  edən  müəllimlərin  yalnız  35%-i 

bildirdi  ki,  onlar  ƏU-a  dərs  keçmək  bacarıqları  üzrə  xüsusi  təlim  keçmişlər.  Bundan  əlavə, 

müəllimlərin  təxminən  79%-i,  direktorların  isə  böyük  əksəriyyəti,  yəni  51-dən  47-si  əlavə 

ixtisasartırmaya  ehtiyacın  olduğunu  bildirdi.  Ekspertlər  qeyd  etdilər  ki,  hökumət  kadr  hazırlığı 

sahəsində çatışmazlığı aradan qaldırmaq və lazımi vəsait ayırmaq üçün ciddi tədbirlər görməlidir; 

əks  təqdirdə  AH  bu  sahədə  əhəmiyyətli  islahatların  öhdəsindən  gəlməyə  bilər

23

.  Bundan  əlavə, 



müsahibə  verən  müəllimlərin  əksəriyyəti  tədris  metodologiyası,  bacarıq  və  strategiyalarına  dair 

materialların olmadığını  bildirdi. Dərsliklərin, tədris  vəsaitlərinin və əyani vəsaitlərin  çatışmazlığı 

da müəllimlərin keyfiyyətli təhsil vermək qabiliyyətləri barədə dəqiq rəy söyləməyə imkan vermir. 

Nəhayət,  müəllimlər  məktəblərdə  ƏU-a  xüsusi  xidmətlər  göstərən  mütəxəssislərin  (nitq  terapevti, 

psixoloqlar)  olmaması  ilə  bağlı  narazılıqlarını  bildirdilər.  Müəllimlərin  fikrincə,  qeyd  olunanlar 

onların təhsilin keyfiyyətini yüksəltmələri üçün əlavə imkanlar yarada bilər.  

 

                                                 



23

 Məsələn, sorğuda iştirak edən müəllimlərin təxminən 70%-i bildirdi ki, onlar üçün ƏU-a dərs demək çox və ya müəyyən dərəcədə 

çətindir, müəllimlərin yalnız 30%-i isə heç bir çətinlik çəkmədiyini bildirdi. Sorğuda iştirak edən direktorların yarısından çoxu 

bildirdi ki, əlilliyi olan uşaqlara dərs deməkdə çətinlik çəkir.  



Qrafik 5. 

Təhsil fəaliyyətindən razılığın dərəcəsi

 (%).

 

0



 

10

 



20

 

30



 

40

 



50

 

60



 

Valideynlər

 

Müəllimlər

 

Direktorlar

 

Qənaətbəxş

 

Az dərəcədə qənaətbəxş

 

Qeyri-



qənaətbəxş

 

Sual: Siz ƏU



-

ın təhsilinin səviyyəsindən razısınızmı?

 


19 

 

Sorğu nəticələrinə uyğun olaraq, sorğuda iştirak edən müəllimlərin təxminən 56,2%-i xüsusi təhsilə 



görə 50% artımı almır

24

.  Müəllimlər köməkçi  kadrlarının  çatışmazlığını qeyd  etdilər və bildirdilər 



ki, təhsil qaydalarına uyğun olaraq, ƏU-a dərs deyən müəllimlər sinifdə əlilliyi olan uşaqlara zəruri 

xidmətlər  göstərməkdə  tədris  fəaliyyətinə  kömək  edən  köməkçilərlə  təmin  edilməlidirlər

25

.  Lakin 



ölkədə, xüsusilə kənd və rayon məktəblərində müəllimlərin əksəriyyəti bu cür köməkçilərlə təmin 

edilmir (sorğu nəticələrinə uyğun olaraq, müəllimlərin yalnız təxminən 19%-nin köməkçisi vardır). 

Sorğuda və HQM-də iştirak edən müəllimlərin əksəriyyəti hesab edir ki, köməkçilərin mövcudluğu 

müəllimlərin  tədris  fəaliyyətini,  habelə  əlil  şagirdlərin  və  onların  tipik  həmyaşıdlarının  təlim 

fəaliyyətini  xeyli asanlaşdıracaqdır.  İnkluziv təhsil üzrə pilot layihələri həyata keçirən məktəblərə 

milli  inkluziv  təhsil  proqramı  çərçivəsində  müəllim  köməkçiləri  təyin  edilmişdir.  Proqramın 

müddəti  2009-cu  ilin  yanvarında  bitdiyinə  görə,  həmin  ştat  vahidi  ləğv  ediləcək,  pilot  layihələrin 

həyata keçirilməsi məqsədilə işə götürülən müəllimlər isə ixtisar ediləcəklər.  

 

Tədqiqat  zamanı  o  da  məlum  oldu  ki,  ƏU-ın  təhsili  sahəsində  müəllimlərin  və  şagirdlərin 



fəaliyyətinin  keyfiyyətini  qiymətləndirmək  üçün  qəbul  edilmiş  standart  göstəriciləri  artıq 

köhnəlmiş, yeni standartlar isə hazırlanmamışdır.  



 

3.3. Ailə, dövlət, qohumlar tərəfindən göstərilən dəstək 

 

Bu  tədqiqatın  əsas  hədəflərindən  biri  ƏU-ın  təhsil  almasında  mühüm  rol  oynayan  ailələri  idi. 

Valideynlərin qərarına təsir göstərə biləcək amillərin müxtəlifliyini əhatə etmək məqsədilə tədqiqat 

əsasında  tipik  uşaqların  valideynləri  üçün  sorğu  vərəqəsi  tərtib  edildi,  onlarla  HQM  təşkil  edildi, 

müəllimlərin  və  ekspertlərin  rəyləri  öyrənildi.  Lakin  əsas  diqqət  ƏU-ın  valideynlərinə 

yönəldilmişdi. Sorğuda iştirak edən valideynlərin təxminən 90%-i bir, 9.7%-i isə iki əlil uşaqlarının 

olduğunu  bildirdi.  Sorğuda  iştirak  edən  valideynlərin  67%-i  analar,  24.4%-i  atalar,  yerdə  qalan  

faizi valideyn qismində baba və ya nənələr təşkil edirdi. Sorğuda iştirak edən valideynlərin 24%-i 

elmi dərəcəyə malik olan, 52.3%-i ali, 10%-i isə orta təhsilli idi. (Cədvəl 6). Valideynlərin böyük 

əksəriyyəti, yəni 87%-i tam ailə (hər iki valideynin olduğu ailə) olduğunu bildirmişdi.  

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

Eyni zamanda ƏU-ın sorğuda iştirak edən valideynləri öz uşaqlarının bir neçə əsas tələbatı barədə 



məlumat  verdilər,  və  həmin  tələbatları  ödəmək  üçün  hər  ay  xeyli  məbləğdə  vəsaitə  ehtiyac 

olduqlarını  bildirdilər.  Valideynlərin  əksəriyyəti  qeyd  etdi  ki,  onların  əlilliyi  olan  uşaqları  pəhriz 

saxlamalıdırlar. Sorğu nəticələrinə görə, valideynlərin təxminən 40%-i hesab edir ki, yalnız əlilliyi 

olan uşaqlarının tələbatını (əsasən qida, dərman və paltar xərclərini) ödəmək üçün onlara hər ay 300 

Azərbaycan manatı lazımdır. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, sorğuda iştirak edən valideynlərin 80%-

indən çoxu öz ailəsinin hər ay cəmi 250 AZN-dən az pul qazandığını bildirdi (Cədvəl 7).  

75 

                                                 



24

 Direktorlar arasında keçirilən sorğunun nəticələrinə görə, bu göstərici hətta 50%-dən də aşağıdır. 

25

 Tədqiqat nəticələrinə uyğun olaraq, yalnız aşağıda sadalanan böyük və kiçik şəhərlərdə İnkluziv təhsili sınaqdan keçirən məktəblər 



müəllim köməkçiləri ilə təmin edilir: Bakı, Sumqayıt, Mingəçevir və Yevlax. Bəzi şifahi dəlillər vardır ki, hətta həmin məktəblər 

belə bir nəfər də olsun müəllim köməkçisi ilə təmin edilmir. 

 

Qrafik 6. 

Valideynlərin təhsili

 (%) 

 

2.1



 

9.9


 

14.9


 

9.0


 

9.9


 

52.3


 

2.1


 

 

Primary



 

Middle School

 

High School



 

Vocational

 

Higher Education



 

Master


 

Doctorate

 

 

İbtidai 



Əsas 

Orta 


Peşə 

Ali 


Magistr 

Doktor 


20 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



Xüsusilə  ölkənin  kəndlərində  işsizlik  səviyyəsinin  yüksək  olması

26

  belə  qənaətə  gəlməyə  imkan 



verir  ki,  valideynlər  öz  ailə  büdcələrini  artırmaq  üçün  məhdud  imkanlara  malikdirlər.  Yoxsulluq 

Azərbaycanda  əsas  problemlərdən  biri  olaraq  qalır,  əhalinin  təxminən  beşdə  biri  yoxsulluq 

həddindən  aşağı  səviyyədə  yaşayır

27

.  Daha  dəqiq  desək,  valideynlər  ciddi  maddi  çətinliklərlə 



rastlaşması  onların öz əlilliyi olan uşaqlarının təhsilinə kömək etmək imkanlarını məhdudlaşdırır.  

 

Sorğuda iştirak edən valideynlər bildirdilər ki, onlara qohumları tərəfindən köməklik edilir, lakin bu 



yardım əhəmiyyətli həcmdə deyildir. Sorğuda iştirak edən valideynlərin təxminən 59%-i bildirdi ki, 

onlar  öz  ƏU-i  ilə  məşğul  olarkən  psixoloji  çətinliklərə  üzləşirlər.  Valideynlər  bu  çətinliklərin 

öhdəsindən  gəlməkdə  öz  qohumlarından  və  hökumətdən  kömək  gözləyirlər  (Cədvəl  8). 

Valideynlərin  təxminən  üçdə  biri  hesab  edir  ki,  onların  əlilliyi  olan  uşaqlarının  tibbi  müalicəsi 

mövcud  vəziyyətdən  çıxış  yoludur,  valideynlərin  təxminən  20%-i  isə  hesab  edir  ki,  çətinliklərin 

öhdəsindən gəlmək üçün dövlət maliyyə yardımı artırılmalıdır.  

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

                                                 

26

 İşlə təmin edilmə səviyyəsi də rəsmi və beynəlxalq statistika arasında ziddiyyəti əks etdirən daha bir göstəricidir. Hökumətin 



verdiyi məlumata görə, son beş il ərzində 650.000-dən çox yeni iş yeri açılmışdır, onların 80%-indən çoxu rayonların payına düşür. 

Lakin bir çox yerli və beynəlxalq ekspert bu məlumatın həqiqətə uyğunluğundan ciddi şübhə edirlər.  

27

 Bu halda da dövlət məlumatları və alternativ məlumatlar arasında uyğunsuzluq vardır: AH iddia edir ki, yoxsulluq səviyyəsi 15%-



dən aşağı düşmüşdür, DB kimi beynəlxalq təşkilatlar isə hesab edir ki, yoxsulluq səviyyəsi hələ də yüksəkdir və 25%-ə yaxındır, və 

bununla da 2003-cü ildən bəri əldə edilən əhəmiyyətli irəliləyişi təsdiq edir. DB tərəfindən 2002-ci ildə keçirilən ailə büdcələri 

haqqında sonuncu sorğu əsnasında məlum oldu ki, yoxsulluğun səviyyəsi rayonlarda, xüsusilə Naxçıvan Muxtar Respublikasında, 

məcburi köçkün və qaçqın qəsəbələrində və Bakının şəhərətrafı qəsəbələrində həddindən artıq yüksəkdir. Bu barədə daha çox 

məlumat əldə etmək üçün DB-nin 

www.worldbank.org

 ünvanlı internet saytına daxil olun. 

 

Qrafik 



7. Ailələrin aylıq gəliri

.

 

5.7



 

18.4


 

28.4


 

18.0


 

29.5


 

 

0 - 5 AZN



 

50 - 100 AZN

 

100 - 150 AZN



 

150 - 200 AZN

 

250 AZN and more



 

 


21 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

Valideynlərin 10%-i bildirdi ki, əlilliyi olan uşaqlar üçün müəyyən edilmiş müavinətlər barədə heç 



bir məlumatı yoxdur. Valideynlərin çox az qismi ailələr üçün təlim kurslarının və ya xüsusi yardım 

xidmətlərinin  təşkil  edildiyini  qeyd  etdi.  Belə  ki,  valideynlərin  40%-dən  çoxu  öz  əlilliyi  olan 

uşaqlarının  özlərinə  qulluq  edə  bilmədikləri  barədə  məlumat  verdilər.  Buna  görə  ƏU-ın 

valideynlərinə kömək etmək üçün ailəyə kompleks yardım xidmətlər göstərilməlidir.  

 

Məktəb  və  ailələr  arasında  tərəfdaşlıq  uğurlu  təhsilin  mühüm  cəhətlərindən  biridir.  Müəllimlər 



valideynləri təhsil fəaliyyətinə cəlb etməyə maraq göstərsələr də, bu cür əməkdaşlığı qurmaq üçün 

hər iki tərəfin kifayət qədər bacarıqları yoxdur. Müsahibə verən bəzi müəllimlər qeyd etdilər:  

 

 

Mən istərdim ki, kim isə “valideynlərə məktəbə daha tez-tez gələrək, öz uşaqlarının tədris 



prosesinə necə cəlb olmalarını müşahidə etmələrini tövsiyə edirlər”.  

 

“Valideynlərlə böyük iş aparılmalıdır, valideynlərin köməyi olmadan biz çətinliklə tərbiyə 



olunan uşaqların öhdəsindən gələ bilmərik.” 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

0



 

10

 



20

 

30



 

40

 



50

 

60



 

70

 



80

 

90



 

100


 

ƏU

-

ın valideynləri

 

Müəllimlər 

 

Direktorlar

 

Qrafik 9. 



Təhsilin ƏU

-

ın gələcəyinə tövhəsi (%) 

Yox

 

 

    Sual: 

Sizcə ƏU

-

ın məktəbə getməsi onların gələcək rifahına müsbət 

təsir göstərirmi

?

 

Qrafik 8. 



ƏU

-

ın valideynlərinin dəstəklənməsi 

36.2

 

15.2

 

44.3

 

4.3

 

Ailə

 

Qohumlar

 

Dövlət

 

Digər təsisatlar

 

Sual:   

Sizcə öz uşağınızı təmin etməkdə sizə kim kömək 

etməlidir? 


22 

 

 



Digər  tərəfdən  Azərbaycanda  valideynlər  mənfi  münasibətlə  rastlaşa  bilərlər.  Ölkədə  uşaq  əlilliyi 

barədə ən geniş yayılan təsəvvür “defektologiyaya” əsaslanır. Başqa sözlə desək, bir çox insan bu 

cür uşaqları qüsurlu hesab edir və onların cəmiyyətdən təcrid edilməsini və ya xüsusi müəssisədə 

müalicə  edilməsini  zəruri  hesab  edir.  İctimai  müalicə  mərkəzlərinin  nümayəndələri  ilə  aparılan 

müsahibələrin nəticələrinə uyğun olaraq, bir çox ƏU-ın valideyni də eyni fikirdədir. Buna görə də 

bir  çox  valideyn  öz  əlilliyi  olan  uşaqları  ilə  ictimai  yerlərə,  parklara  və  ya  məktəblərə  getməkdən 

çəkinir. Bir ana müalicə mərkəzinin rəhbərinə aşağıdakıları demişdi:  

 

“Hər dəfə avtobusla gedəndə mənə elə gəlirdi ki, hamı mənə və mənim oğluma baxır; mən 



hesab  edirdim  ki,  o,  ucadan  qışqırır  və  insanların  diqqətini  cəlb  edir.  Sonra  mən 

avtobusdakı  insanlara  deyil,  öz  oğluma  daha  çox  diqqət  yetirməyə  başladım,  küçədə  baş 

verənləri  ona  izah  etməyə  başladım.  Gördüm  ki,  mən  günbəgün  dəyişir  və  hal-hazırda 

ictimai yerlərdə özümü çox rahat hiss edirəm.”  

 

Bir çox sorğu iştirakçısı ictimaiyyətin məlumatlandırılması baxımından KİV-lərə böyük əhəmiyyət 



verir.  ƏU-a  və  onların  ailələrinə  aid  olan  məsələlərin  KİV-də  (televiziya,  radio,  qəzetlər)  kifayət 

qədər  işıqlandırılması  (verilişlərin  yayımlanması,  məqalələrin  çap  edilməsi)  barədə  suala  cavab 

olaraq  sorğuda  iştirak  edən  valideynlərin  təxminən  56%-i  bildirdi  ki,  KİV  bu  məsələləri  heç 

işıqlandırmır və ya qeyri-qənaətbəxş dərəcədə işıqlandırır. Müəllimlərin və direktorların təxminən 

27%-i  eyni  fikirdə  olduğunu  bildirdi.  Müəllimlərin  yalnız  19%-i  və  direktorların  31,4%-i  KİV-in 

fəaliyyətindən tamamilə razı olduqlarını bildirdilər. Sorğuda iştirak edən müəllimlərin yarıdan çoxu 

və  direktorların  41%-i  bildirdi  ki,  onlar  KİV-lərdə  bu  məsələlərin  əks  olunmasının  dərəcəsindən 

müəyyən  qədər  razıdırlar.  Tipik  uşaqların  valideynlərinin  xeyli  hissəsi  hesab  edir  ki,  KİV-lərin 

fəaliyyəti qeyri-qənaətbəxşdir.  

 

 



 

3.4. Təhsildən gözlənilən nəticələr  

Təhsilin  dəyəri hər zaman ölçülən və nəzərə alınan mühüm amillərdən  biri olmuşdur:  insanlar və 

dövlət təhsilə daha çox vəsait ayırarkən təhsildən nə gözləyirlər? Bu tədqiqat çərçivəsində müxtəlif 

maraqlı tərəflərin təhsil haqqında təsəvvürlərini başa düşməyə cəhd göstərilmişdir. ƏU-ın sorğuda 

iştirak  edən  valideynlərinin  73,4%-i  bildirdi  ki,  onların  uşaqları  təhsil  almaq  əzmindədirlər  və 

uşaqların  təhsil  almaq  həvəsi  aşkar  görünür.  ƏU-ın  valideynlərinin  45%-i  bildirdi  ki,  onların 

uşaqları  məktəbdə  və  ya  məktəbdən  kənarda  kurrikulumdankənar  məşğələlərdə  iştirak  edirlər  (bu 

uşaqların əksəriyyəti rəsmə həvəs göstərir)

28

.   


 

Sorğuda iştirak edən valideynlərin xeyli hissəsi təhsilin onların əlilliyi olan uşaqlarının gələcəyinə 

müsbət  təsir  göstərəcəyinə  inandıqlarını  bildirdi  (Cədvəl  9).  Sorğuda  iştirak  edən  müəllimlər  və 

direktorlar buna hətta daha çox inandıqlarını qeyd etdilər.  

 

Sorğu iştirakçıları hesab edirlər ki, təhsil əlilliyi olan uşaqların əsas biliklərinin artırılmasına kömək 



edir və onların gələcək iş həyatı baxımından imkanları artırır. Bu mənada bir çox insan hesab edir 

ki, dövlət ilk növbədə ƏU üçün peşə/bacarıqyönümlü təhsilə diqqət yetirməlidir.  

 

Valideynlər  və  müəllimlər  arasında  aparılan  sorğu  nəticəsində  məlum  oldu  ki,  onlar  təhsil  alan, 



əlilliyi  olan  uşaqlarda  əhəmiyyətli  dəyişiklik  baş  verdiyini  müşahidə  edirlər.  Aşağıda  verilmiş 

cədvəldən  görünür ki,  valideynlərin ən çox müşahidə etdikləri  dəyişiklik ƏU-ın  öz valideynlərinə 

və həmyaşıdlarına daha müsbət münasibət göstərmələridir. Müəllimlərin verdiyi cavablar əsasında 

da buna bənzər mənzərə yaranır: müəllimlər də məktəbə gələn, əlilliyi olan uşaqların ətraf mühitə 

                                                 

28

 Maraqlıdır ki, şəhər uşaqları ilə müqayisədə daha çox kənd uşağı kurrikulumdankənar məşğələlərdə iştirak edir. Hərçənd tədqiqatın 



nəticələrində bunun səbəbi izah edilməmişdir, yenə də məntiqi səbəblərdən biri ondan ibarət ola bilər ki, böyük və kiçik şəhərlərlə 

müqayisədə kəndlərdə mühit daha İnkluzivdir.  



23 

 

münasibətlərində  müsbət  irəliləyişlərin  olduğunu  bildirmişdirlər.  Valideynlərin,  müəllimlərin  və 



direktorların müşahidə etdikləri daha bir dəyişiklik hisslərin ifadə edilməsi sahəsində baş vermişdir.  

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

Tipik  uşaqların  valideynləri  də  ƏU-ın  təhsil  almalarını  dəstəkləyirlər.  Onlarla  aparılan  HQM-in 

nəticələrinin  təhlili  ona  göstərir  ki,  bu  valideynlərin  çoxu  (xüsusilə  rayonlarda)  hər  uşağın  təhsil 

almaq  hüququna  malik  olduğunu  və  bütün  uşaqların,  o  cümlədən  ƏU-ın  mütləq  təhsil  almalı 

olduqlarını  hesab  edirlər.  Onlar  hesab  edirlər  ki,  əlilliyi  olan  uşaqlara  təhsil  almaq  imkanı 

yaratmaqla,  onların  cəmiyyətə  qaynayıb-qarışmasına  kömək  etmək  olar.  Yevlax  rayonundan  olan 

valideynlər bildirdilər ki, inkluziv təhsil bütün məktəblərdə icbari qaydada tətbiq edilməlidir, çünki 

o,  uşaqların  bir-birinin  fərqli  cəhətlərini  qəbul  etmələrinə  və  bir-birinə  uyğunlaşmalarına  kömək 

edir

29

.  Lakin  az  sayda  tipik  uşağın  valideyni  hesab  edir  ki,  ƏU-ın  kütləvi  surətdə  ümumtəhsil 



məktəblərə  getmələri  yalnız  onların  diaqnozu  əsasında  həyata  keçirilməlidir  və  yalnız  digər 

şagirdlərin təlim fəaliyyətinə mənfi  təsir göstərməyən ƏU ümumi  məktəblərə qəbul  edilə bilərlər. 

Həmin valideynlər hesab edir ki, ƏU sinif otağında pozucu amilə çevrilə bilərlər.  

 

Tipik uşaqların valideynlərinin əksəriyyəti ƏU-a müraciət edərkən “xəstə uşaqlar” kimi ifadələrdən 



istifadə edirdilər. Bu yanlış təsəvvür əsasında sonradan valideynlər belə qənaətə gəlirlər ki, “xəstə 

uşaqlar” “sağlam uşaqlar” ilə bir yerdə təhsil ala bilməzlər. Buna baxmayaraq, tədqiqatın daha bir 

nəticəsi ondan ibarət idi ki, bütün valideynlər bu və ya digər şəkildə ƏU-ın təhsilə dair tələbatlarını 

qəbul edirlər. 

 


Yüklə 0,71 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin