AZƏrbaycan respublikasi təHSİl naziRL
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (A.S.A., elmi d ər əc ə v ə elmi ad) (A.S.A., elmi d ər əc ə v ə elmi ad)
- (A.S.A., elmi d ər əc ə v ə elmi ad) prof. K. A. Şahbazov
- Dissertasiya i
- Antiböhranlı idar
- Ola bil
- Formal v
|
1 AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ «МАGİSTRATURA MƏRKƏZİ» Əlyazması hüququnda
______Cəlilzadə Pərvanə Soltan qızı______ (MAGİSTRANTIN A.S.A.) __“Antiböhranlı idarəetmə sistemi” mövzusunda____ MAGİSTR DİSSERTASİYASI
İxtisasın şifri və adı: 060407 Menecment” İxtisaslaşma:
“Menecment (sahələr üzrə)”
Elmi rəhbər Magistr proqramının rəhbəri (A.S.A., elmi dərəcə və elmi ad) (A.S.A., elmi dərəcə və elmi ad) i.e.n. dos.N.H.Qurbanov ___ i.e.d. prof. Həsənov H.S.____
____________________ ___________________________
__________________________________________________________________
B A K I - 2 0 1 5 2 Mündəricat Giriş ........................................................................................................................... 3 Fəsil 1. Antiböhranlı idarəetmə sisteminin nəzəri əsasları .................................. 6 1.1. Antiböhranlı idarəetmənin anlayışı,məzmunu, məqsədləri və böhranın xüsusiyyətləri ................................................................................................... 6 1.2. Böhran vəziyyətinin yaranmasının əsas səbəbləri ........................................... 15 1.3. Antiböhranlı idarəetmə sistemində müəssisənin ümumi parametrlərinindiaqnoztikası ........................................................................... 27 Fəsil 2. Müəssisənin antiböhranlı idarəetməsi sisteminin aspektləri .................. 37 2.1. Antiböhranlı idarəetmə sistemində təşkilatın xaricimühitinin qiymətləndirilməsi ..................................................................................................... 37 2.2. Antiböhranlı idarəetmə sistemində insan amilinin təsiri .................................... 44 2.3. Antiböhranlı idarəetmədə risklərin təhlili .......................................................... 52
3.1. Böhranlı vəziyyətə qarşı profilaktik tədbirlər, sanasiya ..................................... 59 3.2. Antiböhranlı marketinq strategiyasının formalaşması ........................................ 66 3.3.Strateji qərarlar, xarici ölkələrdə proqnozlaşdırma təcrübəsi .............................. 73 Nəticə ......................................................................................................................... 79 Ədəbiyyat .................................................................................................................. 82
3 Giriş
Mövzunun aktuallığı:
Müasir idarəetmə sistemində təşkilatların dəyişən proseslərə operativ reaksiya verməsi, yeni iqtisadi konyukturaya uyğunlaşması təşkilatın qarşısında duran vacib məsələlərdən hesab edilir. Dəyişən iqtisadi vəziyyətin mənfi təsirlərindən sığortalanmaq üçün, o cümlədən böhran vəziyyətlərindən xilas olmaq üçün təşkilatlar antiböhranlı idarəetmə sistemini formalaşdırırlar. Bu mexanizm mühitin qeyri-müəyyənliyini nəzərə alaraq təşkilatların özününün rəqabət qabiliyyətinin qorunub saxlanılmasında, rəqiblərlə mübarizədə bazarda uduzmamaq üçün özünü daim təkmilləşdirməsini zəruri edir. Məlum olduğu kimi iqtisadiyyatın normal inkişafı resurslardan optimal şəkildə istifadəsi ilə əlaqədardır. Bunun üçün isə firma və müəssisələrdə böhran vəziyyətində kadrların seçilməsi, yerləşdirilməsi, onların peşə və ixtisas dərəcələrinin yüksəldilməsi, idarəetmə prosesində strateji qərarların gələcək istiqamətlərinin müəyyən edilməsi, potensial risklərdən yayınma metodlarının araşdırılması, yenidən bərpa proqramlarını zəruri şərtlərindən hesab edilir. Daxili və ya xarici proseslərin təsiri zamanı yaranan təhlükələr mənfi nəticələr yaradır ki, sonda təşkilat öz fəaliyyətini dondurmaq və ya başqa sahə üzrə fəaliyyətini diversifikasiya etmək zərurətində qalir. O cümlədən bu proseslərin davamı olaraq təşkilatı idarəetmə prosesində müəssisələrdə iqtisadi, inzibati, psixoloji, istehsal və hüquqi münasibətlər sistemi nizamsız formada nəzarətdən çıxa və ya öz funksiyasını yerinə yetirməyə bilər. Bu durum təşkilatı xaosa sürüklüyür ki, mövcud vəziyyətdən çıxış aktual problem sayılır. Tədqiqatın əsas məqsəd və vəzifələri. Mövzunun aktuallığı qeyri-sabit iqtisadi sistemdə müəssisənin düşə biləcəyi böhran vəziyyətlərindən xilas yollarını axtarmaqdır. Araşdırmalar zamanı tədqiqat işində qarşıya qoyulan əsas vəzifələr aşağıdakılardan ibarətdir: 4 Antiböhranlı idarəetmə sisteminin məzmununun etaplarını müəyyən etmək; Antiböhranlı idarəetmədə problemlərin bütün məcmusunu müxləlif formalarda aydınlaşdırmaq; Antiböhranlı idarəetmə üzrə müddəaların əhatə dairəsini müəyyən etmək; Antiböhranlı idarəetmə sistemində özəl xüsusiyyətlərin təyini; Antiböhranlı idarəetmə sisteminin səmərəliliyini şərtləndirən əsas amillərin göstərilməsi; Böhranın yaranma mərhələləri üzrə zəncirin təsəvvürü; İdarəetmənin təşkilati quruluşunu müəyyən edən parametrlərin müəyyən edilməsi; Müəssisələrin böhranı şəraitində kadr siyasətinin tiplərini öyrənmək; İdarəetmə təcrübəsində riskin müxtəlif xarakteristikalarının təhlili.
sisteminin qurulması, rəhbərlik sisteminin ümumi parametrləri, təşkilati idarəetmə strukturlarının müxtəlif aspektlərdən xüsusiyyətləri, idarəetmə qabiliyyəti, təşkilat daxili münaqişə və risk analizinin müasir çalarları öz əksini tapmışdır. Tədqiqatın obyekti.
Tədqiqatın obyekti kimi “General Motors” seçilmişdir. Tədqiqatın nəzəri və metodoloji əsaslarını Azərbaycanın və xarici ölkələrin iqtisadçı alimlərinin insan resurslarının idarə olunması sahəsində dərc edilmiş elmi tədqiqatları, nəzəri və praktiki fikirləri, mövzuya dair böhran nöqteyi nəzərdən qəbul etdikləri normativ aktlar təşkil edir. Dissertasiyanın yazılması prosesində ətraflı təhlil edilmiş, müqayisəli təhlil, məntiqi araşdırma və s. üsullardan istifadə edilmişdir. Tədqiqatın elmi yeniliyi. Müqayisə üçün demək olar ki, tədqiq olunan sahəyə fərqli səpkidən yanaşılmış, müasir informasiyaların daha çevik dövr etdiyi zamanda ic-icə olan qarışıq proseslər təhlil edilərək, bir çox təkliflər verilmiş və təkmilləşmə aparılmışdır. Bu baxımdan elmi yeniliyə aid fikirlərdən aşağıdakıları göstərmək olar: Ola biləcək daxili və xarici məhdudiyyətlərin idarə olunması; 5 Böhranın yaranma mərhələləri zəncirinin görüntüsü; Formal və qeyri formal idarəetmənin vəhdətliyi; Antiböhranlı idarəetmə sistemində böhranın dərinliyindən asılı olaraq rasional inkişaf strategiyasını seçmək imkanı; Müəssisə vəziyyətinin diaqnostikasının əsas mərhələləri; İnsan resurslarının idarəetməsi prosesi rəhbərin hərəkətlərinin tam məcmusunun işlənməsi; İdarəetmə potensialı resurslarının qiymətləndirilməsi nəticəsində rəhbərlik müəssisənin təşkilati quruluşunun dəyişdirilməsi üzrə ilkin qərarları; Funksional menecment sahəsində sanasiya prosedurası; “Dəyərlər zənciri”nin təsnifatı; Müəssisələrin həyat dövrəsi – aralıq və son böhranların zonaları; Müəyyən şərtlərdə münaqişələr təşkilat üçün funksional, pozitiv tərəfləri. Tədqiqatın təcrübi əhəmiyyəti. Tədqiqat əsasında əldə edilmiş nəticələr və irəli sürülən təklif və tövsiyyələr tətbiq edilmə imkanlarını daha da genişləndirir. Dissertasiya işinin strukturu. Dissertasiya işi giriş, 3 fəsil, 9 paraqraf, nəticə və təkliflərdən ibarət olmaqla 80 səhifədən ibarətdir. Dissertasiya işində 32 adda ədəbiyyat və 5 internet resurslarından istifadə edilmişdir.
6 Fəsil 1. Antiböhranlı idarəetmə sisteminin nəzəri əsasları 1.1. Antiböhranlı idarəetmənin məzmunu anlayışı, məqsədləri və böhranın xüsusiyyətləri
Böhran sözü (yunancadan – krisis – qərar, çıxış nöqtəsi, nəticə mənalarını) bildirir. “Antiböhranlı idarəetmə”anlayışı yerli ədəbiyyatlarda 90-cı illərdən rast gəlməyə başladı. Antiböhranlı idarəetmə müəssisələrin və onların ləğvinin müflisləşməsinin praseduralarının idarəetməsi kimi anlaşılırdı. Antiböhranlı idarəetmə hal–hazırda belə başa düşülür ki, yalnız böhrandan müəssisənin çıxardılmasına yönəldilməmişdir,həmçinin müflislik vəziyyətindən qurtarılması vəya onun ləğvinə, həmdə böhran hadisələrinin qarşısının alınmasına,müəssənin əsas məsələlərinin həllinin müvəffəqliyyətli inkişafının təminatı kimi çıxış edir, öz işçilərinin maddi ehtiyaclarının təmin olunmasının maksimumlaşmasına yönəldən tədbirlər kimi başa düşülür. Antiböhranlı idarəetməsi - böhran təhlükəsinin öncədən görülməsi, onun simptomlarının təhlili, böhranın mənfi nəticələrinin azaldılması üzrə tədbirlər və onun amillərindən gələcək inkişaf üçün istifadə edilməsi məsələlərinin müəyyən formada qarşıya qoyulduğu idarəetmədir 1 .Antiböhranlı idarəetmənin məzmununa aşağıdakıları etapları aid etmək olar: Xarici mühiti nəzərə alaraq müəssisə vəziyyətinin təhlili, böhran vəziyyətinin yaranma səbəbləri; Müəssisənin rəqabət üstünlüklərinin artımının biznes-planlaşdırılması; Onların reallaşdırılması üçün müəssisənin maliyyə sisteminin yaxşılaşdırılmasının proseduralarının hazırlanması; Müəssisənin fəaliyyətinin bütün sferalarında innovasiyaların tətbiqi. Anti-böhranlı idarəetmə metod və prosedurların böhranlı vəziyyətdən çıxmaq üçün şəraitin yaradılması və inkişafı, müəssisə, sahə, fərdi müəssisələrin maliyyə- təsərrüfat fəaliyyətinin sosial-iqtisadi sağlamlaşdırılmasına yönəldilmiş tətbiqi
1 Ticarətin idarə edilməsi (menecmenti), Bakı 2009, səh 179 7 prosesidir. İqtisadiyyatda böhranların əsası olan subyektlərin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətində strateji böhran, taktiki böhranı və ödəmə qabiliyyətinin böhranlara bölünür.
2
Antiböhranlı idarəetmə hər şeydən əvvəl insan amili ilə təyin edilir. Həmçinin o, dərk edilmiş insan fəaliyyəti kimi kritik vəziyyətlərdən çıxış yollarını tapmağa, ən mürəkkəb problemlərin həllində səyləri toplamağa, əvvəllər baş vermiş mövcud vəziyyətlərin öhdəsindən gəlmə təcrübəsindən istifadə etməyə imkan verir. Gözlənilməz böhranlar ən təhlükəlidir. Antiböhranlı idarəetmədə problemlərin bütün məcmusunu 4 qrup formasında təsəffür etmək olar: Böhran öncəsi vəziyyətlərin və böhranın qarşısının alınmasının mexanizmlərinin işə salınmasının tanınması problemləri. Təşkilatın həyat fəaliyyətinin əsas sferalarıyla bağlı problemlər: təşkilatın təyinatını ifadə edilməsi, idarə etmənin hədəfi və böhran vəziyyəti şəraitində idarə etmə metodlarının təyin edilir. Bu qrupa maliyyə-iqtisadi xarakterin problemlərinin kompleksi, təşkilat və hüquqi saxlamanın problemləri, bir çox ictimai cəhətdən- psixoloji problem daxildir. Böhranların proqnozlaşdırılması problemləri və böhran vəziyyətində davranış variantları, lazımlı informasiyanın axtarışı və idarəedilməsi, qiymətləndirilmənin problemi və antiböhranlı vəziyyətlərinin analizinin hazırlanması problemləri, təşkilatın böhrandan çıxardılmasına imkan yaradan innovasiya strategiyalarının hazırlaması problemləri. Konfliktoloji problemlər və personalın seleksiyaları həmişə böhran vəziyyətlərində müşayiət edirlər, marketinqin, müflisləşmənin yaranma probleminin və müəssisələrin yaxşılaşdırmasının müayinəsinin investisiyası problemləri. Yuxarida qeyd edilən tipik problemlərinin tərkibi tərəfindən antiböhranlı idarəetməhəmin xüsusiyyətlərinin spesifik xarakteristikadır.Hər bir idarəetmənin xarakteristikalarından biri onun predmeti olur. Həmişə insan fəaliyyəti idarəetmənin predmetidir. Təşkilatı idarəetmə – bu insanların birgə fəaliyyətinin idarə etməsidir.
2 wikipedia.org 8 Antiböhranlı idarəetmə aşağıdakı müddəaları əhatə edir: böhranları qabaqcadan görmək, gözləmək və yaratmaq çağırmaq olar; böhranların təzahürünü müəyyən ölçüdə sürətləndirmək, uzatmaq olar; böhran şəraitindəidarəetmə xüsusi yanaşmaları, xüsusi bilikləri, təcrübəni tələb edir;
böhran prosesləri müəyyən hüduda qədər idarə olunan ola bilər. Böhranlar müxtəlifdir, ona görə də antiböhranlı idarəetmə sistemi özəl xüsusiyyətlərə malik olmalıdır, cünki, onların idarə edilməsi də müxtəlifdir. Həmin xüsusiyyətlər aşağıdakılardır: • Çeviklik və uyğunlaşma • Motivasiya ruh yüksəkliyi, inam, səbr, qeyri-formal idarəçilik güclənməsinə meyl • Çətin vəziyyətlərdə ən münasib səmərəli idarəetmə axtarışı • Yaranan problemlərə vaxtında münasibət göstərmənin təminatı üçün mərkəzçiliyin azalması • İnteqrasiya proseslərinin gücləndirilməsi səylərini cəmləşdirməyə imkan verən və işçilərin intellektual potensialını daha səmərəli istifadə. İstənilən idarəetmə müəssisənin böhranlı inkişaf şəraitinə daxil olması zamanı və ya bütün hallarda müəyyən mənada antiböhranlı olmalıdır.Bu qaydanın qəbul edilməməsi mənfi nəticələrə səbəb olursa, onun nəzərə alınması isə böhran şəraitinin ağrısız keçməsinə kömək edir.Antiböhranlı idarəetmənin əsas xüsusiyyətlərindən biri də formal və qeyri formal idarəetmənin uyğunlaşdırılmasıdır. 3 İddia paradoksal görünə bilər ki, qeyri-formal idarəetmə formal idarəetmənin ehtiyacını əks etdirir, lazımlı onun əlavəsidir. İdarəetmə təcrübəsində belə problemlər və vəziyyətlər yaranır ki, yalnız qeyri-formal əsasda həll etmək olar. Bundan başqa, belə problemlərin miqdarı insanın, istehsalın və cəmiyyətin inkişafı müddətində artır. Qeyri-formal idarəetmə hər hansı xarici daimi təhlükəylə mübarizə apararaq artıq üzvi surətdə inkişaf edir.Qeyri-formal idarəetmə həm mənfi, həm də müsbət təsir göstərə bilər. Məsələn, qeyri-formal
3 «Antiböhranlı idarəetmə» (dərs vəsaiti) – Bakı Biznes Universitetinin nəşri, Səh 30 9 idarəetmə normaları daha aşağı ola bilər, nəinki rəsmi şəkildə qurulmuş idarəetmə qaydaları. Antiböhranlı idarəetmə sisteminin xüsusiyyətlərinin bəzilərini nəzərdən keçirək: Antiböhranlı idarəetmə sisteminin funksiyaları. İdarəetmənin predmetini əks etdirirlər və onun nəticələrini müəyyən edirlər.Bu halda beş idarəetmə əməliyyatını seçmək olar:böhran öncəsi idarəetmə,böhran şəraitindəidarəetmə,böhrandan çıxışın prosesləri idarə etməsi, itkilərin və qaçırdılmış imkanların minimallaşdırması, vaxtında qərarların qəbul olunması.
iki qrup məhdudiyyətlər müəyyən dəyişən nisbətdə əks olunur. ATİ onların tənzimlənməsi təmin etməlidir. Daxili məhdudiyyətlər motivasiya sisteminin təkmilləşdirilməsi vasitəsilə, habelə
idarəetmə informasiya təminatının yaxşılaşdırılması, təhsil, personalın seçim rotasiya onun vasitəsilə idarə edilir. Xarici məhdudiyyətləri rileşn pablik, marketinq sisteminin inkişafı ilə tənzimlənir.
kombinasiyalarının səmərəli təşkili antiböhranlı idarəetmə baxımından çox əhəmiyyətlidir. Belə ki, qeyri-formal idarəetmə mədəni təşkilatlar tərəfindən anarxiya yarada bilər, amma formal idarəetmə süründürməçiliyə gətirib çıxara bilər. Antiböhranlı idarəetmə sistemi böhranın dərinliyindən asılı olaraq rasional inkişaf strategiyasını seçmək imkanına malikdir. Bu strategiyanı əhəmiyyətli edən ünsürlərə aiddir:böhranın xəbərdarlığı, onun yaranmasına hazırlıq;böhran hadisələrinəəks təsirlər, onun proseslərinin ləngidilmələri;vəziyyətlərin sabitləşməsi vasitəsi iləehtiyatlardan istifadə, əlavə resurslar; hesablanmış risk; ardıcıl böhrandan çıxış; böhranın nəticələrinin aradan qaldırılması üçün strategiyanın müəyyən edilməsi. Antiböhranlı idarəetmə sisteminin səmərəliliyini şərtləndirən əsas amillər aşağıdakılardır: 1.
Bura yalnız idarəetmənin ümumi peşəkarlığı daxil olmur, hansı ki, əlbəttə lazımdır, həm də o peşəkar bilik və bacarıq kimi xüsusiyyətləri əks etdirirlər. 10 2.
Təbiətlə verilmiş və xüsusi hazırlıq prosesində əldə edilmiş idarəetmə bacarığı.Çox böhran vəziyyətlərində fərdi idarəetmə bacarığı böhrandan çıxışın və ya onun yumşalmasının həlledici amilidir. Buna görə aviasiya kosmik aparatı üçün menecerlərin psixoloji yoxlaması keçmək, belə şəxsiyyətləri seçmək xüsusilə əhəmiyyətlidir, hansılar ki, həssaslıqla böhranın yaxınlaşması reaksiya verməyə və ekstremal şəraitdə idarə etməyə bacarıqlıdır. 3. Təhlükəli qərarların hazırlamasının metodologiyası. O yaradılmış və öyrənilmiş olmalıdır, çünki xeyli idarə qərarlarının belə keyfiyyətlərini müəyyən edir, vaxtlı vaxtında olma kimi, problemin əks edilməsinin bütövlüyü, konkretlik, təşkilat əhəmiyyəti, hansılar ki, aviasiya kosmik aparatı vaxtı son dərəcə lazımdır. 4.
Vəziyyətin elmi analizi, tendensiyaların proqnozlaşdırılması. Bu yaxınlaşan və ya keçən böhranın bütün təzahürlərini daim görüş sahəsində saxlamağa icazə verir. 5. Korporativlik – yəni anlama və təşkilatın hədəflərinin bütün işçilər tərəfindən qəbulu, hazırlıq onların nailiyyəti üçün işləməyə fədakardır, bu daxili vətənpərvərlikdir və azarkeşlikdir. 6. Liderlik, hansı ki, yalnız menecerin şəxsiyyətiylə təyin edilmir, həm də işin yaranmış stiliylə, idarənin (idarə etmənin) personalının strukturu. 7.
Strategiya və antiböhran proqramlarının keyfiyyəti. 8.
Operativlik və idarənin (idarə etmənin) elastikliyi. 9.
İnsan amili. Müəyyən ölçüdə o amillər 2-i əks etdirir, 5, 6, yəni idarəetmə bacarığı, korporativlik və liderlik. Nəzərdə tutmaq lazımdır ki, aviasiya kosmik aparatı üçün antiböhran komandası anlayışı mövcuddur – tərəfdarların komandaları, doğru ümumi ideyaya və bir-birinə qeyd-şərtsiz etibar edənlər. 10. Böhran vəziyyətlərinin monitorinqinin sistemi. O təyininə görə xüsusi olaraq təşkil edilmiş hərəkətləri ehtimala və böhranın hücumunun reallığına təşkil edir və onun vaxtında aşkar etməsi və tanıma üçün lazımdır. Məsələn, bu gün atom reaktorunun monitorinqinin yeni sistemi hazırlanmışdır, hansı ki, onun vəziyyətinin müqayisədə sadə vizual qiymətləndirilməsində tikilmişdir.
11 Antiböhranlı idarəetmə sistemi proseslərinin və texnologiyalarının əsas xüsusiyyətlərinə daxildir: İdarəetmə qərarlarının proqram-məqsədli yanaşmalarının həyata keçirilməsi üzrə texnologiyalar hazırlanması və həyata keçirilməsi Resursların istifadəsində dəyişikliklər aparılması, çevik və dinamik innovasiya proqramlarının həyata keçirilməsi İdarəetmə proseslərində yüksək həssaslığı vaxt amilinə, vəziyyətin dinamikası üzrə tədbirlər vaxtında həyata keçirilməsi idarəetmə qərarlarının həllərinin və davranış fəaliyyətin alternativlərinin seçiminin ilkin və sonrakı qiymətləndirilmələrinədiqqətin gücləndirilməsi antiböhran qərarların istifadəsi zamanı keyfiyyət meyarının işlənməsi və həyata keçirilməsi. Böhran – inkişafın ziddiyyətlərinin ekstremal kəskinləşməsi;müflisliyin artan təhlükəsi, ləğvlər; iqtisadinin, maliyyənin fəaliyyətində və başqa sistemlərdə uyğunsuzluq; dəyişikliklərin proseslərində dönüş anıdır 4 .
adıyla bağlanmışdır ki, müflislik və yaxşılaşdırma üzrə federal xidmət tərəfindən müflisliyin prosedurlarını həyata keçirə bilərlər.Antiböhran idarəetmənin əsasında müflisləşmə ilə bağlı münasibətlər dayanır. Müasir mərhələdə antiböhranlı idarəetmənin əsas problem çoxmənalı şərhi onun predmeti deyil.Elə görünə bilər ki, bu məsələ ciddi deyil və ciddi diqqətə layiq deyil.Antiböhran idarəetmə tarixi xarakteri onunla əlaqədardır ki, iqtisadi böhranlar onun tədqiqat obyekti olan, yalnız ictimai inkişafın müəyyən pilləsində qüvvəyə malikdir.Antiböhranlı idarəetmənin yaranması özü üçün iqtisadi böhranların yaranması inkişaf prosesində istehsalın kapitalist üsulu reaksiyası idi.Onun yox olmasıyla birlikdə antiböhranlı idarəetməsinə ehtiyac aradan qalxacaq.Antiböhranlı idarəetmə, iqtisadi biliklərin məcmusu olaraq iştirak edən müxtəlif sosial qrupların, siniflərin, təbəqələrin iqtisadi fəaliyyət göstərməmək maraqlarını əks etdirməyə bilməz.Bu o deməkdir ki, o tarixi ilə yanaşı, sosial xarakter
4 Aнтикризисное управление, E. A.Kуликова, səh 12 12 daşıyır, cəmiyyətin aparıcı sosial qüvvələrin maraqlarını ifadə edərək.Belə, antiböhranlı idarəetmə rəhbərlərinin maraqları yenidən strukturlaşdırmanın və ya ləğvin proseslərinə cəlb edilmiş müəssisədə tutulmuş muzdlu işçilərin maraqlarıyla ziddiyyətə tez-tez gəlir.Onlara kreditorların maraqları qatılır, dövlətlər, yerli administrasiyalar, sahibkar, müəssisənin rəhbərlikləri, hansılar ki, ümumiyyətlə, müxtəlif istiqamətə malikdirlər.Bununla əlaqədar olaraq antiböhranlı idarəetməsi müxtəlif sosial güclərin və onların münasibətlərinin maraqlarının mübarizəsinin səhnəsi olur. Sistemlər kimi antiböhran idarəetməsinin funksional sahəsi müxtəlif səviyyənin işçi, müəssisə, bələdiyyə təhsili, sahə, region, dövlət idarə sistemlərinin qarşılıqlı təsirinin birləşməsində yaranan elementləri daxil edən onun predmet sahəsinin əks edilməsini təşkil edir. Antiböhran idarə təsirləri bir çox subyektin təşəbbüsü ilə formalaşdırılır, onun daşıyıcılarının arasında bölüşdürülmüşdür və birləşməyə ehtiyac duyurlar, nə vaxt ki, təsərrüfatçılıq edən subyektin maliyyə müflisliyinin üzə çıxardılmasının ehtimalı mövcuddur. Təsərrüfatçılığın subyektlərinə müflisliyin qanunverici normalarının tətbiqinin prosesləri antiböhran idarəetməsinin əsas elementidir. Bu proseslərin saxlamasına müflisliyin təşəbbüsünün elementləri daxil olur, məhkəmə təhqiqatları, arbitraj idarəetməsi, müayinələr, ləğvlər. Diaqnostikanın prosesləri, qənaətli əlaqələrin profilaktikaları, planlaşdırmalar, innovasiyalar, böhranlarla bilavasitə bağlı, antiböhran təsiri xaricində qalırlar. Antiböhranlı idarəetməsinin predmetinin təyininə əsaslanaraq, onun əsas funksiyalarını seçmək olar. Onlara aiddirlər: a) idrak funksiyası; b) praktik funksiya; c) metodoloji funksiya; d) tərbiyəvi. Əgər fəaliyyət sferası kimi antiböhran idarəetməsinəbaxmaqsa, hansının ki, əsas nəticəsiylə müəssisələrin böhransız inkişafı üçün şəraitlərin yaradılması olmalıdır və 13 nəzərə alaraq ki, bazar çərçivəsində ictimai-iqtisadi modelin bu şəraitin yaradılması mümkün deyil, onda tamamilə aşkardır ki, antiböhran idarəetməsi üzrəmütəxəssis iqtisadi böhranlar şərtlərini yenidən yaradan müasir cəmiyyətin ictimai-iqtisadi əsaslarının dəyişikliyi üçün hazırlanmış olmalıdır. Antiböhranlı idarəetmə vahid bir istqaməti vardır ki, nəticə etibariləböhrandan çıxarmağın təşkilinə imkan verəcək və ya onu xilas etməyə yönəldilir. Antiböhranlı idarəetmə sistemi kifayət qədər elastikdir və ayrıca bir təşkilatın, hər bir vəziyyətə və problemlərə əsasən tikilir. Müəssisənin fəaliyyətində böhran hadisələrinin erkən diaqnostikası, təhlükənin dərəcəsinin reaksiyasının adekvatlığına və müəssisənin potensialının tam reallaşdırmasının imkanına münasibət göstərmənin təcililiyi antiböhranlı idarəetmə sisteminin prinsiplərinə əsaslanır.Burada mühüm amil – problemlərin diaqnostikasının vaxtlı vaxtında olmasıdır.Nə qədər tez problemlərin həlli mexanizmləri tapılarsa müəssisənin böhrandan çıxmaq şansı o qədər çoxalır. Antiböhranlı idarəetmənin məqsədləri müxtəlif vəziyyətlərdə bu müəssisə ilə bağlı (və ya onlar gələcəkdə bağlı ola bilər) digər şəxslərin əmlak və digər maddi maraqlarına, həm də müəssisənin (onların itkisini minimuma endirmək üçün bank və kommersiya kreditləri üzrə əvvəllər verilmiş vəsaitlərin) kreditorlarının maraqlarına görə cavab verməlidir. 5
5 Aнтикризисное управление предприятием (ЖАРИКОВ Валерий Викторович,ЖАРИКОВ Игорь Алексеевич,ЕВСЕЙЧЕВ Анатолий Игоревич)–Москва 2009. Səh 11 14 Cədvəl 1.1 Böhranli halların və vəziyyətlərin təsnifatı 6
6 АНТИКРИЗИСНОЕ УПРАВЛЕНИЕА. Д. ЧернявскийКиев 2000, səh 8 №
Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|