Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki müHƏNDİSLİk universiteti

AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ

BAKI MÜHƏNDİSLİK UNİVERSİTETİ

İqtisadiyyat və İdarəetmə Fakültəsi

Beynəlxalq münasibətlər və diplomatiya

Qara Dəniz hövsəsindəki dövlətlərarası münasibətlər

Fərdi Fəaliyyət işi



Ukraynanın Qara Dəniz siyasəti

Həsənqarayeva Nigar

Elmi Rəhbər

Sevinc ƏLİYEVA

Xırdalan 2020
Son bir neçə ildir Qara dəniz bölgəsi Ukrayna xarici siyasətinin əsas prioritetinə çevrilmişdir. Ancaq illərdir ki, məlumatsızlıq və strateji bir baxış olmadığı üçün Ukrayna bütün fürsətlərdən istifadə etməyib, BLACKSEAFOR kimi bir çox layihədən isə artıq Rusiya təcavüzünə görə istifadə edilə bilmir.¹

Ukraynanın bu sahədəki xarici siyasətini təhlil etmək üçün yeddi ölkə (Azərbaycan, Ermənistan, Bolqarıstan, Gürcüstan, Moldova, Rumıniya və Türkiyə) ilə əlaqələrə və bəzi regional təşəbbüslərə və layihələrə diqqət yetirmək vacibdir. Rusiya faktoru Qara dəniz hadisələri üçün son dərəcə əhəmiyyətli olsa da, Ukrayna Qara dəniz siyasətinin inkişafında əsas hərəkətverici qüvvə deyil. Rusiya-Ukrayna münasibətlərinin mövcud vəziyyətini nəzərə alaraq, Rusiya Federasiyasının Qara dəniz sahil statusuna baxmayaraq, bu mövzu Qara dəniz bölgəsindən kənarda nəzərə alınması lazım olan fərqli bir yola ayrılmışdır. Çox vaxt Ukraynanın Qara dəniz siyasəti, əsasən regional proseslərə məhdud strateji baxışı ilə ikitərəfli münasibətlərə cəmlənmişdir.

Ukraynanın Qara dəniz siyasətinə baxışı son 10 ildə regional lider olmaq ideyasından, ilk növbədə ayrı-ayrı dövlətlərlə iqtisadi əməkdaşlığa qədər inkişaf edib. Bu arada, qanuni hökumətlər tərəfindən idarə olunmayan “boz zonaların” inkişafı artır. Bu “boz zonalar” mövcud olduqları dövlətlər üçün həm hərbi, həm də qeyri-hərbi xarakterli risklər və çətinliklər yaradır və bütün regional ölkələrin maraqlarına toxunur.

Son bir neçə ildə Ukraynanın Qara dəniz bölgəsinə dair siyasəti əsasən Krım məsələsinə, yarımadanın qanunsuz ilhaqının nəticələrinin aradan qaldırılmasına və qarşısını almağa yönəlmişdir.² Bu, Ukraynanın Qara dəniz siyasətinin inkişaf potensialını məhdudlaşdırır, eyni zamanda bölgədəki öz rolu, dəniz gücü statusuna qayıtması və ikitərəfli münasibətlərin bütün potensialından istifadə etməsi barədə strateji bir baxış hazırlayır.

Ikitərəfli münasibətlər