Azərbaycan respublikasinin
Yüklə 495,55 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ELMİRA SÜLEYMANOVANIN
- Tərtib edən
- Mündəricat
|
1
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ İNSAN HÜQUQLARI ÜZRƏ MÜVƏKKİLİ (OMBUDSMAN)
MƏHKUMLARIN HÜQUQİ VƏZİYYƏTİ
2 AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ İNSAN HÜQUQLARI ÜZRƏ MÜVƏKKİLİ (OMBUDSMAN), PROFESSOR ELMİRA SÜLEYMANOVANIN ÜMUMİ REDAKTƏSİ İLƏ
1. Aydın Qasımov Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirinin müavini, Məhkəmə Qərarlarının İcrası Baş İdarəsinin rəisi 2. Musa Hümbətov Bakı Dövlət Universitetinin müəllimi, beynəlxalq ekspert
Aydın Səfixanlı Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkilinin (Ombudsmanın) Aparatı Elmi-analitik şöbənin baş məsləhətçisi
BMT-nin İnkişaf Proqramının maliyyə dəstəyi ilə dərc edilən bu kitabda məhkumların milli qanunvericilikdə və beynəlxalq sənədlərdə təsbit olunmuş hüquq və vəzifələri təhlil edilmişdir. Kitab cəza məhkumların, cəzaçəkmə müəssisələrinin işçi heyyətinin, hüquqşünasların, insan hüquq və azadlıqları problemləri ilə məşğul olan qeyri-hökumət təşkilatlarının, habelə ali məktəb müəllimlərinin və tələbələrinin istifadəsi üçün tövsiyyə olunur.
Q 1300130003-014 03-014 Az2 AB022051
© Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili (Ombudsman) © Qanun
3 Məhkumların hüquqi vəziyyəti
Mündəricat:
Ön söz…………………………………………………………………….4 1. Azərbaycan Respublikasının Qanunvericiliyində məhkumların hüquqi vəziyyəti…………………………………………………………...…6 2. Məhbuslarla beynəlxalq minimal standart davranış qaydaları……………………………….……………………………………17 3. Avropa penitensiar qaydaları………………………………………35 4. İstifadə olunmuş ədəbiyyat……………………...…………………57 4 Ön söz Müstəqillik əldə etdikdən sonra hüquqi dövlət quruculuğu yolunu seçmiş Azərbaycan Respublikası insan hüquqlarının və azadlıqlarının təmin edilməsini dövlətin ali məqsədi kimi qəbul edərək, bu sahədə bir sıra hüquqi islahatlar həyata keçirməyə başladı. Azərbaycan Respublikası beynəlxalq hüquq normalarının primatlığı prinsipini qəbul edərək, öz milli qanunvericiliyini beynəlxalq müqavilələrin normalarına uyğun təkmilləşdirilməsi istiqamətində mühüm tədbirlər həyata keçirmişdir. 1995-ci il 12 noyabr tarixdə qəbul edilmiş Azərbaycan Respublikasının ilk milli Konstitusiyasında insan hüquqlarına dair beynəlxalq müqavilələrdə nəzərdə tutulmuş insan hüquq və azadlıqları tam və əhatəli şəkildə təsbit olunmuşdur. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında təsbit olunmuş insan və vətəndaş hüquqlarının daha effektiv təmin edilməsi məqsədi ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti bu sahədə mühüm fərman və sərəncamlar imzalamışdır. Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin «İnsan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının təmin edilməsi sahəsində tədbirlər haqqında» 1998-ci il 22 fevral tarixli Fərmanı insan və vətəndaş hüquqlarının təmini istiqamətində mühüm tədbirlər planı müəyyən etmişdir. Həyata keçirilən tədbirlərin səmərəliyini artırmaq məqsədi ilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1998-ci il 18 iyun tarixli 832 saylı Sərəncamı ilə «İnsan hüquqlarının müdafiəsinə dair Dövlət Proqramı» təstiq edilmişdir. Azərbaycanda insan hüquqlarının qorunması ilə bağlı aparılan islahatların bir istiqaməti də məhkumların hüquqlarının qorunması məqsədi ilə penitensiar sahədə həyata keçirilən tədbirlərdir. Azərbaycan Respublikasının 1 sentyabr 2000-ci ildən qüvvəyə minmiş yeni Cəzaların İcrası Məcəlləsi ölkədə həyata keçirilən məhkəmə-hüquq islahatlarının tərkib hissəsidir. Azərbaycan Respublikasının ilk müstəqil Konstitusiyasına, dövlətimizin tərəfdar çıxdığı beynəlxalq sənədlərə müvafıq hazırlanmış bu yeni qanunverici akt öz humanistliyinə, demokratikliyinə və insan hüquq və azadlıqlarının etibarlı təminatına imkan yaradan icra mexanizminə görə sabiq məcəllədən kəskin şəkildə fərqlənir. Yeni məcəllədə diqqəti xüsusilə cəlb edən məsələlərdən biri də məhkumların hüquqi vəziyyətinin kifayət qədər geniş və ətraflı müəyyən
5 edilməsidir. Belə ki, sabiq İslah Əmək Məcəlləsində məhkumların hüquqi vəziyyətinə aydınlıq gətirən məsələyə cəmi bir maddə həsr olunmuşdursa, yeni məcəllədə məhkumların hüquqi vəziyyətinə müstəqil bölmə həsr olunmuş, məhkumların malik olduğu hüquq və azadlıqlar daha əhatəli şəkildə öz təsbitini tapmışdır. Məlumdur ki, məhkumların hüquqi vəziyyəti onların hüquq və azadlıqlarının, qanuni mənafelərinin və vəzifələrinin məcmusundan ibarətdir. Məhkumların əsas hüquqlarının bilavasitə qanunverici tərəfindən müəyyən edilməsi heç də təsadüfi deyildir. Qanunverici bununla məhkumları cəzaların icrası prosesində iştirak edən əsas subyektlər sırasına daxil etmiş və islah olunma prosesində onların iştirakının vacibliyini bir daha göstərmişdir. Qeyd olunanlarla əlaqədar son illərdə məhkumların bu hüququnun həyata keçirilməsi, yəni onlara öz hüquq və azadlıqları, vəzifələri barəsində məlumat verilməsi sahəsində istər dövlət, istərsə qeyri-hökumət təşkilatları tərəfındən müəyyən işlər görülsə də, bu tədbirlərin fəal şəkildə davam etdirilməsinə yenə də ehtiyac duyulur. Bu ehtiyacı nəzərə alaraq Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili (Ombudsman) Aparatı «Məhkumların hüquqi vəziyyəti» adlı kitab hazırlamışdır. Kitabda Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına və Cəzaların İcrası Məcəlləsinə istinadən məhkumların hüquqi vəziyyətinə kifayət qədər ətraflı aydınlıq gətirilmişdir. Burada ardıcıllıqla məhkumların əsas hüquqları təhlil edilmiş, cəza çəkən şəxslərin vəzifələrinə və onlara riayət edilməsinin vacibliyinə diqqət yetirilmişdir. Kitabda diqqəti onun anlaşıqlı dildə yazılması cəlb edir. Kitaba məhkumların hüquq və azadlıqlarının müdafiəsinə, onlarla davranışa həsr olunmuş iki beynəlxalq sənədin əlavə edilməsi onun faydalılığını daha da artırır. Kitab cəza çəkən məhkumların, cəzaçəkmə müəssisələrinin işçi heyətinin, hüquqşünasların, insan hüquq və azadlıqları problemləri ilə məşğul olan qeyri-hökumət təşkilatlarının, habelə təhsil müəssisələrinin istifadəsi üçün tövsiyyə olunur. Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili (Ombudsman) E. Süleymanova
6 1. Azərbaycan Respublikasının Qanunvericiliyində məhkumların hüquqi vəziyyəti Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 53-cü maddəsinə əsasən, Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı heç bir halda Azərbaycan Respublikası vətəndaşlığından məhrum edilə bilməz. Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı heç bir halda Azərbaycan Respublikasından qovula və ya xarici dövlətə verilə bilməz. Azərbaycan Respublikası onun ərazisindən kənarda müvəqqəti və ya daimi yaşayan Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının hüquqi müdafiəsinə təminat verir və onlara hamilik edir. Məhkum - barəsində cəza təyin edən məhkəmə hökmü qanuni qüvvəyə minmiş şəxsdir. Azərbaycan dövləti məhkumların hüquq və azadlıqlarına, qanuni mənafelərinə hörmət edir və onları qoruyur, məhkumlara islah edilmə vasitələrinin tətbiq edilməsinin qanuniliyini, cəzaların icrası zamanı onların hüquqi müdafiəsini və şəxsi təhlükəsizliyini təmin edir. Cəzaların icrası və çəkilməsi zamanı məhkumların qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş hüquq və azadlıqları təmin olunur. Məhkumların hüquq və azadlıqları yalnız qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada məhdudlaşdırıla bilər.
Yüklə 495,55 Kb. Dostları ilə paylaş:
|