Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfat Nazirliyi 10 baş qaramaldan ibarət
Yüklə 134,21 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
0 Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfat Nazirliyi 10 baş qaramaldan ibarət ətlik - südlük istiqamətli müasir ailə fermer təsərrüfatlarının yaradılması Layihəsi Bakı – 2015 1 Mündəricat GİRİŞ ....................................................................................................................................................................2 1.0. Layihənin məqsədi .........................................................................................................................................3 2.0. Layihənin icra planı........................................................................................................................................3 2.1. Ailə-fermer təsərrüfatlarının seçilməsi.......................................................................................................3 2.2. Tikintinin aparılması ..................................................................................................................................4 2.3. Yem bazasının yaradılması ........................................................................................................................5 2.4. Avadanlıq və qurğularla təchizat................................................................................................................6 3.0. Gözlənilən nəticələr.......................................................................................................................................6 4.0. Məhsulların marketinqinin təşkili...................................................................................................................8 Əlavə 1. 10 başlıq ətli-südlük ailə-fermer təsərrüfatının təşkili üçün xərclərin icmal hesabatı ............................9 Əlavə 2. 10 baş heyvan üçün ehtimal edilən illik yem tədarükü xərcləri.............................................................9 Əlavə 10. Əlavə ...................................................................................................................................10 Əlavə 10. 10 başlıq heyvan üçün tövlənin smeta dəyəri .................................................................................. 11 Əlavə 9. 10 başlıq tövlənin sxematik ölçüləri və eskiz layihələri .......... Ошибка! Закладка не определена.3
2 GİRİŞ Respublikada bütün təsərrüfat kateqoriyaları üzrə qaramalın baş sayı 2703,6 min baş , o cümlədən inək və camışlar 1301,6 min başdan ibarətdir. Bu heyvanlar 660 minə yaxın müxtəlif həcmli təsərrüfatlarda saxlanılır. İl ərzində hər bir inəkdən sağılan südün miqdarı təqribən 1200-1400 kq təşkil edir ki, belə olan halda ailələr öz ehtiyaclarını təmin etmək üçün heyvanların baş sayının artırılmasına üstünlük verirlər və bu isə ümumilikdə respublika üzrə heyvanların miqdarının artmasına gətirib çıxarır. Az məhsuldar heyvanlardan təşkil edilmiş təsərrüfatlar ətraf mühitə mütəmadi zərər yetirməklə təbii ehtiyatlardan səmərəsiz istifadəyə və təsərrüfatların qeyri-rentabelli fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. Ailə-fermer təsərrüfatlarında heyvanlar arasında seleksiya-damazlıq işləri zəif aparılır və təsərrüfatların məqsədli şəkildə formalaşdırılması prinsipləri heç də həmişə gözlənilmir. Heyvandarların müasir təsərrüfatçılıq təcrübəsi, o cümlədən yem istehsalı və yem bitkilərinin əkinçiliyi, heyvanların saxlanma şəraitinin zoogigiyenik tələblərə uyğunlaşdırılması, istehsal edilən məhsulun marketinqinin təşkili, heyvandarların könüllü ictimai birliklər formasında birləşməsi və mövcud ehtiyatlardan səmərəli istifadə etməsi və s. günün tələbləri səviyyəsində deyil. Təsərrüfatlarda heyvanların sistemli identifikasiya və qeydiyyat sisteminin olmaması onların izlənməsi və müxtəlif baytarlıq tədbirlərinin aparılmasında ciddi çətinliklər yaradır. Eyni zamanda təsərrüfatların böyük əksəriyyətinin az məhsuldar heyvanlardan təşkil edilməsi gələcəkdə yaradılması nəzərdə tutulan heyvanların identifikasiyası və qeydiyyatı sisteminin qurulmasında da çətinliklər yaradacaqdır. Pay torpaqlarına malik ailələr bəzi hallarda malik olduqları pay torpaqlarını başqalarına icarəyə verir və ya hətta torpaqlar istifadəsiz qalır və torpaq sahibləri mümkün olan potensialdan çox az miqdarda gəlir əldə edirlər. Kənd əhalisinin malik olduğu pay torpaqları onların sosial problemlərinin həll edilməsində və kənd əhalisinin məşğulluq problemlərinin həllində əhəmiyyət kəsb etmir. Bu hallar torpaqdan mümkün qədər çox səmərə əldə etməklə yüksək məhsuldar heyvanlar saxlamaq və az məhsuldar heyvanların təsərrüfatlardan kənarlaşdırılması zərurətini yaratmışdır. Respublikada güzəştli şərtlərlə idxal edilən və lizinq yolu ilə fermerlərə verilən iri və xırda buynuzlu damazlıq heyvanların hesabına onların yüksək genetik imkanlara malik yeni nəsli yetişmişdir ki, bununla da heyvandarlığın yüksək məhsuldar heyvanlardan təşkil edilmiş ailə-fermer təsərrüfatları formasında inkişaf etdirilməsi üçün potensial yaranmışdır. Bu potensialdan istifadə etməklə iri və xırda buynuzlu heyvanlardan ibarət müasir ailə fermer heyvandarlıq təsərrüfatının yaradılması pay torpaqlarından səmərəli istifadə edilməklə kənd əhalisinin məşğulluğunun və gəlirlərinin artırılması, eyni zamanda ərzaq bolluğunun yaranmasında mühüm
3 irəliləyişlər gözlənilir. Ancaq yaranmış potensialdan bu istiqamətdə istifadə edilməzsə, yeni nəsil damazlıq heyvanların respublikada pərakəndə şəkildə yayılması və getdikcə damazlıq keyfiyyətlərinin aşağı düşməsi halı baş verə bilər. 1.0. Layihənin məqsədi Layihənin əsas məqsədi ailə fermer təsərrüfatlarında mövcud olan az məhsuldar heyvanları yüksək məhsuldar heyvanlarla əvəz etmək yolu ilə pay torpaqlarına malik ailələr üçün kiçik həcmli, müasir quruluşlu heyvandarlıq təsərrüfatlarının yaradılmasının stimullaşdırılması, respublikada heyvandarlıq sahəsində təsərrüfatçılığın müasirləşdirilməsi və heyvandarlıq məhsullarının marketinqi üzrə nümunələrin yaradılmasından ibarətdir. Əldə edilmiş qabaqcıl təcrübənin yayılması üçün tədbirlər həyata keçiriləcəkdir. 2.0. Layihənin icra planı Layihə Nazirliyin Heyvandarlığın inkişafı və Bitkiçilik şöbələrinin, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Kənd Təsərrüfatı Layihələri və Kreditlərinin İdarə Edilməsi üzrə Dövlət Xidmətinin, "Aqrolizinq" Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin və müvafiq tələblərə cavab verən ailə-fermer təsərrüfatlarının əməkdaşlığı ilə həyata keçiriləcək. 2.1. Ailə-fermer təsərrüfatlarının seçilməsi Layihəni həyata keçirmək üçün birinci növbədə ailə-fermer təsərrüfatları seçilərək hərtərəfli öyrənilib qiymətləndiriləcəkdir. Təsərrüfatların seçilməsində aşağıdakı kriteriyalar əsas götürüləcək; Ailənin layihədə iştirak etmək istəyi, heyvandarlıq təcrübəsinin olması və qapalı şəraitdə saxlamaqla mövcud olan az məhsuldar heyvanların yüksək məhsuldar heyvanlarla əvəz edilməsinə razılığı; Ailənin hər baş südlük qaramala görə bir hektar suvarılan və əkinəyararlı torpaq payına malik olması; Kənddə yaradılacaq fermer ictimai birliyində digər fermerlərlə birgə fəaliyyət göstərmək istəyi; Müvafiq maliyyə idarəçiliyi təcrübəsi (xərclər və mənfəətin hesabatının aparılması, kredit resurslarından istifadə və s.). 4 2.2. Tikintinin aparılması Xüsusi layihə əsasında ilkin olaraq beş və ya on baş südlük heyvandan ibarət ailə- fermer təsərrüfatı yaratmaq üçün yeni doğulacaq dişi və erkək heyvanlar da nəzərə alınmaqla 10 və ya 20 başlıq tövlə tikiləcək. Tövlə fasiləsiz su ilə təmin olunmalı və ağır zəhmət tələb edən işlər mexanikləşdirilməlidir. Tövlədə inəklərdən başqa buzovlar və inəklərin boğazlıq dövründə ayrı bölmədə saxlanılması üçün də sahə ayrılacaqdır. Bunun üçün mexanikləşdirilmiş tövlə layihələri seçim üçün təqdim ediləcək. Südlük istiqamətli 5 və ya 10 baş boğaz düyə lizinq yolu ilə və ya güzəştli kreditlə sahibkar tərəfindən alınacaqdır. Tövlələr müasir tipli layihə əsasında inşa ediləcək. İlkin olaraq 5 başlıq kompleksin tikintisi üçün yardımçı binalarla birlikdə 0,3 ha, 10 başlıq kompleksin tikintisi üçün isə 0,6 ha sahə ayrılmalıdır. Tövlə komplekslərinin tikintisi həyətyanı sahədə də aparıla bilər. Heyvanların yem rasionu. Respublikanın təbii iqlim şəraiti və sərf edilən yemin müqabilində daha çox məhsul istehsal edilməsi baxımından ətlik-südlük cinsli heyvanların saxlanılması daha səmərəli hesab edilir. Heyvanların yem rasionu orta hesabla sutkada inəklərdən 22 litr süd sağımı və 6-12 aylıq erkək qaramalın 1-1,5 kq çəki artımı nəzərə alınmaqla 1 saylı cədvəldə göstərildiyi kimi tərtib ediləcək; Cədvəl 1. Ətlik-südlük qaramalın gündəlik yem rasionu S/s Yem materialının və ya yem əlavəsinin adı Ölçü
vahidi Miqdar
Qeyd 1 Qarğıdalı silosu kq 20-30
2 Senaj
kq 5-6
vələmir otu, yem noxudu və ya yonca 3 Yonca otu kq 1,5
4 Vələmir otu kq 0,5
5 Buğda yarması kq 2,8
6 Arpa yarması kq 2
Soya şrotu kq 2 -2,1 8 Xörək duzu q 50
Təbaşir q 30 10 Monokalsifosfat q 25
Çay sodası q 50 12 Yalama duz Mütəmadi olaraq
5 Qeyd edilən gündəlik rasionla heyvanların illik saxlanması xərcləri hər baş inəyə görə təqribən 630 manat təşkil edir. Göstərilən yem rasionuna daxil olan yemlərin əsas hissəsi təsərrüfatın daxilində istehsal ediləcək, yem əlavələri isə satın alınacaqdır. 2.3. Yem bazasının yaradılması Hər baş inək üçün 1 hektar əkinə yararlı suvarılan torpaq sahəsi ayrılacaq. Heyvanların yem rasionuna daxil olan yemlər əkin üçün ayrılmış sahədə istehsal ediləcək. Bu, yemlə təminatın zəmanətli olmasına və yemlərin bazardan asılı olmadan mümkün qədər ucuz qiymətə əldə edilməsinə imkan verəcəkdir. Əkin sahəsi müxtəlif yem bitkilərinin əkilməsi üçün 2 saylı cədvəldə göstərildiyi kimi bölüşdürülə bilər. Cədvəl 2. Yem bitkilərinin əkin sahələri haqqında məlumat S/s Yem bitkisinin adı 10 başlıq təsərrüfat üçün əkin sahəsi 1 Qarğıdalı (silosluq) 2,0 2 Vələmir 2,0 3 Yonca 0,6 4 Buğda 3,4 5 Arpa 2,0 Əkin sahəsi CƏMİ 10,0 Fermerin istəyindən və imkanından asılı olaraq digər yem bitkiləri (noxud, çuğundur, soya və s.) də əkilə bilər. Eyni zamanda növbəli əkin sistemi tətbiq etməklə torpağın əkin dövriyyəsini genişləndirmək olar. 10 başlıq ailə-fermer heyvandarlıq təsərrüfatı üçün xərclərin təhlilini 3 saylı cədvəldən görmək olar.
1 Buğda 3000 3,4
10200 950
Təsərrüfatda istehsal
ediləcək 2 Arpa 3000 2 6000 850 3 Qarğıdalı (silos) 50000 2 100000 1000 4 Vələmir (senaj və quru ot formasında) 4000
2 8000
900 5 Yonca (ot) 20000 0,6
12000 550
6 Soya şrotu 7320 1950
Satın alınacaq
7 Mineral yem əlavələri 100
6 2.4. Avadanlıq və qurğularla təchizat Layihənin ilk ilində ailələr güzəştli şərtlərlə əkin texnikası, toxum və gübrə ilə təchiz ediləcək. Ailələrə daimi istifadə üçün portativ sağım aparatları veriləcəkdir. Eyni kənddə və ya yaxın kəndlərdə yaşayan fermerlər birləşərək ictimai birlik yaradacaq və ictimai birliyin sərəncamında olan süd qəbulu və soyudulması məntəqəsi fəaliyyət göstərəcək. Süd qəbulu və soyudulması məntəqəsinin yaradılması Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən dəstəklənəcəkdir. Məntəqə 2-3 ton tutumunda soyuducu çənlər və avtomatik süd analizatoru ilə təchiz ediləcək. Məntəqədə toplanmış və soyudulmuş süd emal müəssisələrinə satılacaqdır. Təsərrüfatda doğulan dişi balalar naxırın yenilənməsi üçün istifadə ediləcək, erkəklər isə kökəldilərək satılacaq. 10 başlıq təsərrüfatların avadanlıq və texnika ilə təchizatı haqqında məlumat 4-cü cədvəldə verilmişdir. Cədvəl 4. 10 başlıq təsərrüfat üçün avadanlıq və qurğuların siyahısı S/s Avadanlıq və qurğunun adı Ölçü vahidi Miqdarı Qiymət (manat) Məbləğ (manat) Qeyd 1 Portativ sağım maşını ədəd 2 750 1500 2 başlıq
2 Peyin təmizləyən qurğu ədəd 1
700 "skreper" tipli 3 Süd bidonları 30 L ədəd 8 30 240 4 Avtomatik masaj çotkası ədəd 1 250 250 5 Yem qarışdıran və paylayan qoşqu ədəd
1 2000
2000 Yarımqoşqu formasında (KYT 4 və ya oxşarları) 6 Kiçik həcmli traktor ədəd 1 5000 5000 1-1,5 ton yük tutumuna malik (Traktor T-16M və ya analoqu) CƏMİ 9690 3.0. Gözlənilən nəticələr Hər bir inəkdən sutkada 22 litr olmaqla il ərzində isə 6700 kq süd sağılması gözlənilir. Doğulmuş erkək buzovlar 12 aylıq yaşda satılacaq. İnəyin təsərrüfatda 3 - 4 il müddətinə saxlanması nəzərdə tutulur. Təsərrüfatların ehtimal olunan illik dövriyyəsini 5 saylı cədvəldən görmək olar. Cədvəl 5. 10 başlıq təsərrüfatın məhsul istehsalı və satışı üzrə məlumat S/s Xərc maddəsinin adı Vahid Vahidin miqdarı (litr) Vahidin qiyməti (manat) Məbləğ (manat) Qeyd Layihənin 1-ci ili 1 İllik süd satışından mədaxil 53900 0,30
16170 5390 kq * 10 baş Mədaxil cəmi 16170 7 1 Saxlanma xərcləri baş 10 630 6300 2 Baytarlıq xərcləri baş 10 40 400 Məxaric cəmi 6700 Layihənin 1-ci ili üzrə gəlir 9470 Layihənin 2-ci ili 1 İllik süd satışından mədaxil kq 67000
0,30 20100
6700 kq * 10 baş 2 1 yaşlı erkək dananın satışı baş 5 1500 7500 qiyməti 3 manat
1 İnəklərin saxlanma xərcləri baş 10 630 6300 2 Cavan qaramalın saxlanma xərcləri baş 10 500 5000 qaramal hesabı ilə 3 Baytarlıq xərcləri baş 20 40 800 inəklər və düyələr üçün
1 İllik süd satışından mədaxil kq 67000
0,30 20100
6700 kq * 10 baş 2 1 yaşlı erkək dananın satışı baş 5 1500 7500 3 Boğaz damazlıq düyənin satışı baş 5 2000 10000 Mədaxil cəmi 37600 1 İnəklərin saxlanma xərcləri baş 10 630 6300 2 Cavan qaramalın saxlanma xərcləri baş 10 500 5000 3 Baytarlıq xərcləri baş 20 40 800 Məxaric cəmi 12100 Layihənin 3-cü ili üzrə gəlir 25500 Qeyd: Layihənin birinci ilində düyələrin 7 aylıq boğazlığını nəzərə alaraq illik süd sağımı müddəti laktasiya dövrünü də çıxandan sonra 245 gün götürülmüşdür. Heyvanların sayının artımı ilə gəlir və xərclərin də həcmi artacaqdır. 5-ci cədvəldən göründüyü kimi, 10 başlıq təsərrüfat üzrə layihənin 1-ci ilində xərclər
8 təqribən 6700, gəlir isə 9470, layihənin 2-ci ilində uyğun olaraq 12100 və 15500, layihənin 3-cü ilində isə uyğun olaraq 12100 və 25500 manat ola bilər. Layihənin dördüncü ilindən sonrakı dövrdə nəticələrin üçüncü ildə olduğu kimi təkrarlanacağı gözlənilir.
Təsərrüfatın idarə edilməsinin mühüm şərtlərindən biri də istehsal edilən məhsulların marketinqinin təşkilidir. Bu məqsədlə mövcud olan potensialdan (kənddə yaradılacaq süd qəbulu və soyudulması məntəqəsi və fəaliyyət göstərən süd emalı müəssisələri) istifadə ediləcəkdir. Təsərrüfatda sağılan süd hər gün məntəqəyə nağd ödəniş olmaq şərti ilə təhvil veriləcək. Ancaq ailə-fermer təsərrüfatının daxilində süd məhsullarının emalı və ailə brendi formasında məhsulların (məsələn, pendir, qatıq, ayran, dovğa və s.) istehsalı da istisna edilmir. Məntəqələrin isə süd emalı müəssisələri ilə əlaqəsi yaradılacaq. Təsərrüfat daxilində yetişdirilmiş ətlik heyvanların diri çəkidə satışına üstünlük veriləcəkdir. Heyvanlar ət emalı müəssisələrinə satılacaqdır. İkinci ildən etibarən təsərrüfatlarda yetişdirilmiş damazlıq düyələrin də satılması imkanının yaranması gözlənilir. Burada mütləq heyvanların süni mayalanması tətbiq ediləcək və ilk gündən heyvanların identifikasiyası və təsərrüfat daxili qeydiyyatın aparılması həyata keçiriləcəkdir. Elektron bazada toplanmış məlumatlar (heyvanlar və onların izlənilməsi, istehsal edilən süd və ət məhsulları, və onların südün keyfiyyət göstəriciləri və s.) sonra Heyvanların İdentifikasiyası və Qeydiyyatı sisteminə daxil ediləcəkdir. 9 Əlavə 1. 10 başlıq ətli-südlük ailə-fermer təsərrüfatının təşkili üçün xərclərin icmal hesabatı S/s Xərc maddələrinin adı Miqdar Qiymət (manat) Xərclərin həcmi (manat) Maliyyə mənbəyi 1
yolu ilə satın alınması 10 baş
1650 16500 Aqrolizing ASC 1.1 Tövlə üçün tikinti materialları 4306.90 4306.90 Kənd Təsərrüfatı Layihələri və Kreditlərin İdarə edilməsi üzrə DX
İşçi haqqı və sair xərclər 1685.00 1685.00 Fermer
2.0 Əlavə yem tədarükü (6 aylıq) 2500 Kənd Təsərrüfatı Layihələri və Kreditlərin İdarə edilməsi üzrə DX
24991.90 Əlavə 2. 10 baş heyvan üçün ehtimal edilən illik yem tədarükü xərcləri S\s Yem bitkisnin adı Hektardan məhsuldarlıq (kq) Nəzərdə tutulan əkin sahəsi (ha) İstehsal ediləcək və ya satın alınacaq yemin miqdarı (kq) Becərmə və ya satınalma xərcləri (manat) Qeyd 1 Buğda 3000 3,4
10200 950
Təsərrüfatda istehsal
ediləcək 2 Arpa 3000 2,0
6000 850
3 Qarğıdalı (silos) 50000 2,0
100000 1000
4 Vələmir (senaj və quru ot formasında) 4000 2,0
8000 900
5 Yonca (ot) 20000 0,60
12000 550
6 Soya şrotu 7320 1950
Satın alınacaq 7 Mineral yem əlavələri 100
CƏMİ 6300 Yüklə 134,21 Kb. Dostları ilə paylaş:
|